Ўрта асрларда Шарқ мамлакатлари давлати ва ҳуқуқи - Юриспруденция - Презентации

Ўрта асрларда Шарқ мамлакатлари давлати ва ҳуқуқи

Загружено в:

14.05.2024

Скачано:

0

Размер:

1722.630859375 KB

Ўрта асрларда Шарқ мамлакатлари давлати ва ҳуқуқи РЕЖА: 1. Хитой давлати ва ҳуқуқи. 2. Араб халифалигининг ташкил топиши ва ислом ҳуқуқи. 3. Япония давлати ва ҳуқуқи. 4. Ҳиндистон давлати ва ҳуқуқи.01 10 0D 1D 20

Ўрта асрларда Хитой ижтимоий тузуми Ўрта асрларда Хитой аҳолиси учта ижтимоий гуруҳга бўлинган: 1) “олийжаноб кишилар” – шенши; ; 2) “раҳмдил, яхши кишилар” – оддий халқ, «майда кишилар»; 3) “паст табақадан келиб чиққан кишилар” – давлатга тегишли ва хусусий эгаликдаги қуллар кирган .

Хитой давлат тузуми • Император Давлат кенгаши чап ва ўнг қўл вазирлар • 6 та маҳкама : • 1) мартабалар (мансаблар, хизматлар) бўйича; 2) маросимлар бўйича; • 3) солиқлар (даромадлар) бўйича; • 4) ҳарбий ишлар бўйича; • 5) суд ишлари (жазолар) бўйича; • 6) ижтимоий ишлар бўйича. • Иккита маслаҳатчи ва биринчи даражали чиновниклар бошчилигидаги Катта котибият. • Марказда ҳам, провинцияларда ҳам турли тоифалардаги цензорлик, назорат органлари маъмуриятдан мустақил мавқега эга эди.

Ҳуқуқнинг асосий белгилари • Бизгача етиб келган биринчи қонунлар тўплами – XVII асрдаги Tан сулоласи кодекси – “Tан люй шуи” ҳисобланади. • Бу қонунлар тўпламида қонунларнинг тўртта туркуми: люй – жиноят қонунлари; лин – маъмурий қонунлар; ко – жиноят ва маъмурий қонунларга қўшимча; ши – қонунларни қўллаш ҳақидаги қоидалар ўрнатилади. • XI аср охирида Хитойда қонунларни қайта кўриб чиқиш ва таснифлаштириш бўйича махсус бюро тузилади. У, жумладан, “900 та моддадан иборат қонунлар тўплами”ни тайёрлайди. XIV асрнинг охирида “Мин сулоласи қонунлари тўплами” дунёга келади. • Жиноятлар “Ўнта ёвузлик” концепцияси асосида таснифлаштирилган.

2. Араб халифалигининг ташкил топиши ва ислом ҳуқуқи • Араб халфалигида аҳоли : 1) мусулмонлар ва номусулмонлар га; 2) араблар ва бошқа халқлар га бўлинган. Уларнинг ҳуқуқлари нотенг ва ҳар хил эди. Бошқа диндагилар – зиммийлар тўла ҳуқуқий лаёқатга эга эмас эди. • Ислом ҳуқуқи бўйича қуллар ҳуқуқ субъекти бўлмаган, лекин улар ўз хўжайинларининг розилиги асосида эркин кишилар билан шартнома тузишлари ва мулкка эгалик қилишлари мумкин эди.

Араб халифалигининг давлат тузуми • Муҳаммад (САВ) пайғамбар,Аллоҳнинг қонуний ноиби ва ердаги олий раҳбар эдилар. • Қонун чиқариш, ижро ҳокимияти, олий суд ҳокимияти ва ҳарбий ҳокимият Муҳаммад (САВ) га тегишли эди. • Муҳаммад (САВ) томомнидан ҳарбий бошлиқлар, солиқ йиғувчилар, ҳарбий бойликни сақловчилар, шунингдек, ҳужжатлар, мулкий ҳолатларни қайд этиш, солиқ тушумларини баҳолаш, хатлар юборишни тартибга солиш учун котиблар тайинланарди. • Арабча – “халифа” сўзи меросхўр ёки ўринбосар маъносини билдиради. Шуни ҳам айтиб ўтиш керакки, халифалар (арабча “хиллаафа”) диний вазифалар билан бирга дунёвий вазифаларни ҳам бажарардилар. • Xалифа ҳузурида кенгаш (шуура) мавжуд бўлиб, муҳим ишларни ҳал этган. • Давлатда олий мансабдор шахс буюк вазир бўлган.

Араб халифалигининг давлат тузуми • Бошқарувининг марказий органлари – девонлар бўлган: • 1. Ал-Xирож – ички ишлар девони молиявий ишларга раҳбарлик қилган. • 2. Ал-Xати м – халифа котибияти ҳисобланган, яширин полиция функциясини ҳам бажарган. • 3. Ал-Расоил – почта ва алоқа девони бўлган. У почталарни ва давлат юкларини етказиб берган,йўлларни, карвон-саройларни, қудуқларни қурилишига раҳбарлик қилган. • 4. Ал-Мустақилот – ҳарбийларни ҳисобга олиш, армияни таъминлаб туриш вазифасини бажарган. • Ушбу кўрсатилган тўртта девон Умавийлар даврида ташкил топган бўлса, Аббосийлар даврида девонларнинг сони 10 тага етади. Девонларнинг бошида халифа томонидан тайинланадиган вазир , яъни раис-уд-девон турарди. Юқоридагилардан ташқари, давлат хазинаси – байт-ал-мол ҳам бўлиб, у закот солиғини ундириш ишларини юритган. • Суд ҳокимияти маъмурий ҳокимиятдан ажратилган эди.

Ислом ҳуқуқи • Ислом ҳуқуқининг манбалари: - шариат; - урф-одатлар; - қонунлар. • “ Шариат” манбалари: - Қуръони Карим, - Сунна, - ижмоъ - қиёс

3. Япония давлати ва ҳуқуқи. • Ижтимоий табақа: - “аслзода” - “аслзода бўлмаган” кишилар • “ Tайхо Ёро рё” деб номланган қонунлар тўпламида касалларни, кексаларни, чўлоқ, майиб-мажруҳларни боқиш мажбурияти қариндошларга, улар бўлмаса, жамоа ёки маҳаллий ҳокимият зиммасига юклатилган бўлиб, ҳосилсизлик ёки табиий офатдан зарар кўрган оилаларга ёрдам кўрсатиш мажбурияти мавжуд эди. • “ Аслзода бўлмаган кишилар” гуруҳига “ давлатга қарашли хонадонлар” аъзолари, саройга қарашли қуллар, хусусий қуллар ҳамда холоплар кирган. • Япон феодал жамияти тўртта табақага бўлинган: “ си-но-ко-сё”: самурайлар (си), деҳқонлар (но), ҳунармандлар (ко) ва савдогарлар (сё) формуласи билан белгиланган.

Япония давлат тузуми • VII асрда “Tайка давлат тўнтариши” натижасида император бошчилигидаги ягона япон давлати ташкил этилган. • Регентлар – ҳокимдошлар тайинланадиган бўлди. • Олий давлат ҳокимияти, Xитойдаги сингари, Давлат кенгаши (“Дадзе- кан”) га тегишли бўлган. • Махсус диний Давлат кенгаши (“Дзинги-кан”) мавжуд эди. • Дунёвий Давлат кенгаши тепасида “катта вазир” ёки канцлер турган. • Давлат кенгашида бошқарув функциялари иккита олий вазирлар : чап (катта) ва ўнг (кичик) вазирлар томонидан амалга оширилган. • Давлат кенгашига 8та вазирлик ва цензорлар палатаси бўйсунган. • Японияда ҳарбий, молиявий ва адлия вазирликлари билан бир қаторда махсус “умумий ишлар” вазирлиги ҳам мавжуд бўлган. • XII асрда Японияда бошқарувнинг янги шакли – сёгунат ўрнатилган. Сёгунат феодалларнинг ўзига хос ҳарбий диктатура си бўлиб, бутун ҳокимият сёгуннинг – “буюк лашкарбоши” нинг қўлида тўпланган.

Huquq manbaalari • S yotoku-taysi Konstitutsiyasi • Tayxo va Yoro kodekslari. • K emmu yillari kodeksi • D zyoey yillari qonunnomasi • Giri -axloqiy-huquqiy odatlar

HUQUQ MANBALARI Tayxo ryo Fubito boshchiligidagi 18 komissiya a’zolari tomonidan 701-yilda tuzilib 702-yilda kuchga kirgan.30 qonundan iborat. Yoro ritsu ryo 718- yilda chiqarilib,757-y yilda amalga kiritilgan.953 ta moddadan iborat. • 1232-yilda 1-Syogunat davrida Dzyoey yillari Qonunnomasi tuzilgan. • Kemmu yillari kodeksi- 1334- 1338-yillarda yaratilgan.Dastlab 17 moddadan iborat bo’lgan.

• 1742-yilda “ 100 ta moddadan iborat Kodeks” yaratilgan. Bu kodeks o’zida 8-asrdagi Tayxo va Yoro kodekslarini ham aks ettirgan. • Syogun Tokugava Ieyasu tomonidan 1615- yilda “18 moddali Qonun” yaratilgan.

JINOYAT HUQUQI JINOYATLAR “ Sakkizta yovuzlik” -Isyon -davlatga xiyonat -Odam o’ldirish -Buyuk hurmatsizlik -burchni buzish -do’pposlash,urish -yomon so’z aytish va hurmatsizlik -o’zboshimchalik bilan nikohga kirish JAZOLAR 5 turkumli bo’lgan: -O’lim jazosi -katorga ishlariga surgun qilish -katorga ishlariga mahkum qilish -tayoq bilan urish(60-100ta) -xipchin bilan savalash(10-50 ta)

YERGA EGALIK SHAKLI Davlat yerlari Jamoat yerlari Oilalar yerlari

4. Ҳиндистон давлати ва ҳуқуқи • Гупта даврида Ҳиндистоннинг ижтимоий тузуми асосан ҳали қулдорлик характерини сақлаб қолган эди. • Қуллар мавжуд бўлиб, қуллар бозори кенг йўлга қўйилганича давом этмоқда эди. • Қадимий касталарнинг тўртта асосий тури – брахманлар (коҳинлар), кшатрийлар (жангчилар), вайшийлар (деҳқонлар, ҳунармандлар, савдогарлар) ва шудралар (собиқ қулларнинг ва ҳар тоифадаги қарам кишиларнинг энг паст табақаси бўлиб, булар “киши ҳазар қиладиган” ишларни бажарувчи кишилар эди) сақланиб қолган эди.

• Бир неча мустақил давлатлар бошида подшолар – махаражалар – буюк князлар турган. • Махаражаларга маслаҳатчилар ёрдам берарди. • Маслаҳатчилар мантрипаришад таркибига кирардилар. • Ҳарбийларга ва солиқ йиғувчилар муҳим мансабдорлар эди. • Бобурийлар даврида давлат бошлиғи (султон, подшоҳ). • Давлат бошлиғидан кейин иккинчи шахс – олий чиновник – вазир. • Марказий бошқарувни девонлар амалга оширган. • Барча давлат хизматчиларининг тайинланишини ва уларга давлат хазинасидан маблағлар ҳамда ерлар берилишини мирсамана бошлиқ махсус маҳкама амалга оширган. У айни пайтда подшоҳлик устахоналари ва омборхоналари ни ҳам юритарди. • Давлатнинг яна бир муҳим маҳкамаси – Садр-ус-судур бўлган. У ўзига хос дин ва суд бош бошқармаси ҳисобланган.Ҳиндистон давлат тузуми

Похожие

Ўзбекистоннинг 1920-1980-йиллардаги давлати ва ҳуқуқи

Меҳнат ҳуқуқи

Фуқаролик ҳуқуқи назарияси ва унинг тамойиллари

Оила ҳуқуқи асослари

Табиий ресурсларга нисбатан мулк ҳуқуқи. Табиатдан фойдаланиш ҳуқуқи