Фуқаролик ҳуқуқи манбалари ва уларнинг турлари - Юриспруденция - Презентации

Фуқаролик ҳуқуқи манбалари ва уларнинг турлари

Загружено в:

17.03.2025

Скачано:

0

Размер:

569.212890625 KB

ФУҚАРОЛИК ҲУҚУҚИ МАНБАЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТУРЛАРИ 1

2Манбалар ҳуқуқий тартибга солиш усулига қараб 2 турдаги нормаларга бўлинади 1. Империатив - нормалар деб маълум бир ҳуқуқий муносабатда қатнашувчиларнинг эрклари билан ўзгартирилиши мумкин бўлмаган, қатъий ҳаракатерда бўлган буйруқ берадиган нормаларга айтилади. Бунга мисол қилиб, “Фуқароларнинг ҳуқуқ лаёқатидан ёки муомила лаёқатидан тўла ёки қисман вос кечиши ва ҳуқуқ лаёқати ёки муомила лаёқатини чеклашга қаратилган бошқа битимлар ўз ўзидан ҳақиқий эмасдир” деб айтилган нормани айтиш мумкин. (ФК 23-моддаси 3-банди)

32. Диспозитив - нормалар деб тарафларнинг ўз иҳтиёри билан тўлдирилиши мумкин бўлган ва шартномаларда ҳуқуқий муносабатлар иштирокчиларининг ўзаро келишуви бўйича тартибга солиниши мумкинлигини кўрсатадиган нормаларга айтилади. Масалан, ФКнинг 223-моддаси 1-бандида улушли мулкдаги мол-мулк иштирокчилар ўртасида уларнинг келишувига мувофиқ тақсимланиши мумкин деб кўрсатилган

4Ҳуқуқ манбалари деганда, умумий маънода ҳуқуқнинг ифода этилиш шакли тушунилади. Бунда турли воситалар ва давлат томонидан ишлаб чиқилган ёки қабул қилинган махсус усуллар орқали амалга оширилади. Ифода этилиш тушунчасини таҳлил этганда, ҳуқуқни жамият ҳаётидаги турли ижтимоий муносабатларга қўллаш назарда тутилади. Масалан, товар айрбошлаш, ўзганинг мол-мулкидан вақтинча фойдаланиш, турли хилдаги хизмат кўрсатиш ва шунга ўхшаш муносабатларга нисбатан ҳуқуқнинг ифода этилиш давлат томонидан қабул қилинган махсус ҳужжатлар, яъни воситалар орқали намоён бўлади.

5Ҳуқуқ назариясида ҳуқуқ манбаларига нисбатан бир қанча шартлар қўйиладики, бу шартлар ва талаблар манбанинг айнан ҳуқуққа тугишлилигини ва унинг бошқа соҳа манбаларидан ажратиб турилишига ёрдам беради. Бундай шартлар жумласига қуйидагилар киради:  - ҳуқуқ манбаси норматив характерга эга бўлиши керак; - ҳуқуқ манбаси ўзининг номланиши ва таъсир кучи доирасида тегишли ваколатли давлат органи томонидан қабул қилинган ёки чиқарилган бўлиши лозим; - ҳуқуқ манбалари ҳар доим тегишли тартиб ва қоида асосида қабул қилиниши зарур.

6Фуқаролик ҳуқуқи манбалари деганда, фуқаролик- ҳуқуқий муносабатларни тартибга соладиган норматив ҳужжатлар тушунилади. Булар – Ўз. Рес. Олий Мажлиси палаталари, Ўз. Рес. Президенти, Ўз. Рес. ВМ, вазирликлар, давлат қўмиталари ва идоралари, маҳаллий давлат ҳокимяти органлари томонидан ўз ваколати доирасида қабул қилинган умуммажбурий давлат кўрсатмалари сифатида қонун ҳужжатлари нормаларини белгилаш, ўзгартириш ёки бекор қилишга қаратилган расмий ҳужжат норматив- ҳуқуқий ҳужжат деб ҳисобланади.

7Фуқаролик ҳуқуқининг манбалари ҳам айнан ўзи тартибга соладиган муносабатларнинг шу хусусиятларидан келиб чиқиб белгиланади. Фуқаролик ҳуқуқи манбаларининг яна бир хусусияти уларда императив меъёрларга қараганда диспозитив меъёрларнинг кенгроқ қўлланишидир. Бу меъёрларнинг фуқаролик ҳуқуқида кенгроқ қўлланишига сабаб, фуқаролик ҳуқуқида иштирокчиларга кенг имтиёз ва эркинликлар берилганлигидадир.

8Турли норматив ҳуқуқий ҳужжатларнинг юридик кучи бўйича ўзаро нисбати Ўз. Рес. нинг Конституциясига, норматив-ҳуқуқий ҳужжатни қабул қилган органнинг ваколатига ва мақомига, шунингдек, ҳужжатларнинг турларига мувофиқ белгиланади. Норматив-ҳуқуқий ҳужжат ўзига қараганда юқорироқ юридик кучга эга бўлган бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга мувофиқ бўлиши шарт. Норматив ҳуқуқий ҳужжатлар бир бирига тўғри келмаган ҳолларда юқорироқ юридик кучга эга бўлган норматив-ҳуқуқий ҳужжат қўлланилади.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!! 9

Похожие

Фуқаролик ҳуқуқи назарияси ва унинг тамойиллари

Ўзбекистон Республикаси фуқаролик ҳуқуқининг манбалари

Фуқаролик ҳуқуқи тушунчаси, тамойиллари, тизими ва предмети

Маъмурий ҳуқуқнинг ўзига хос хусусиятлари

Рим ҳуқуқининг манбалари