Kaynazoy erasi - Геология - Презентации

Kaynazoy erasi

Загружено в:

14.02.2024

Скачано:

0

Размер:

3177.7939453125 KB

Kaynazoy erasi Reja: 1) Kaynazoy erasi haqida tavsif 2) Paleogen davri 3) Neogen davri 4) Antropogen davri 5) Xulosa 6) Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati

Geoxron ologiya (geolo gik yilnoma ) - Yer p o‘stida gi t og‘ jinsl arining hosil bo ‘lis h ketma -ketligi va yosh i ha qidagi t a’limot. Geoxro nol ogiya ni sbiy va mutlaq geo xronolo giyaga b o'linad i. Y erning y oshini yillar bil an ifod alab be rish ga qiling an urin ishlar m utl aq geox ronolog iya deb nom olgan . Nisbiy geo xronolo giya tog ‘ jinslar inin g Stense n qonu ni deb ata lmish ke tma-ke t q atlamla nish pri nsipiga aso slangan .

Ka yn oz oy e ras i f an er az o y e on in in g u chin ch i, ya ’n i o xir gi er as i bo ‘lib , ~ 6 6 m ln .yi lda n b uy on d av om e ti b k el m o qd a. Ka yn o zo y e ra sig a pa leo gen , n eo ge n va t o ‘rt lam chi (a nt ro po ge n) d av rla ri kir ad i. Ka yn oz oy ata m as i y un o n ti lida n ta rjim a q ilin gan da , y an gi h ay ot (k ain o s - ya ng i, zo e - ha yot) d eg an m a ’n on i b ild ir ad i.

Bu era da gi e ng mu him v oq eal ard an bir i, o da m h am da ho zir gi zam on su tem iz uvc hil arin in g p ayd o b o‘H sh idi r. Bu era da ho zirg i d avr or gan izm la ri, 1 3 t a i qlim m in taq ala ri, tab i at zon ala ri s ha kila na di, mu z b osi sh hod isa lar i b o‘li b o ‘ta di

Alp tog‘ burmalanishi bu bosqichning asosiy o‘zgarishlaridan hisoblanadi. Burmali tog‘lardan Alp, Bolqon, Karpat, Kavkaz, Pomir, Himolay, Koryak va Kamchatka qirg‘ oq zonalari, And tog‘i, 0 ‘rta dengiz sohillari, Pontiy-Eron, Sharqiy Osiyo (Kurill, Yapon, Filippin, Katta va Kichik Zond orollari, Yangi Zelandiya, Yangi Gvineya orollari, Antarktida yarimoroli) hududlari ko‘tarilgan. Bular eng yosh tog‘larga misol bo‘ladi.

Kaynozoy erasidagi eng asosiy o‘zgarishlardan biri odamning paydo bo ‘lishidir. Kaynozoy erasida hosil bo‘lgan asosiy qazilma boyliklarga neft, gaz, ko‘mir, temir va marganes rudalarini ro‘yxatga kiritamiz.

Paleogen geologik davri. Paleogen geologik davri 66 mln. yil ilgari boshlangan. 25 mln. yil avval tugagan. Davom etgan vaqti 41 mln. yilga to‘g‘ri keladi. Paleogen davri 1866 yilda olim K.Nauman tomonidan aniqlangan. Paleogen davri 3 ta yirik epoxalardan (bo‘limlardan) iborat: 1. Paleotsen - quyi paleogen. 2. Eotsen - o‘ra paleogen. 3. Oligotsen – yuqori paleogen

Paleogen davriga umumiy tavsif. Paleogen davrining boshlarida shimoliy yarim sharda 2-ta katta materik mavjud bo‘lgan – Yevroosiyo va Shimoliy Amerika, bular bir-birovlari bilan Bering bo‘g‘ozi orqali birlashib turgan. Janubiy yarim sharda esa sobiq Gondvaning parchalanib ketgan bo‘lak materiklari: Afrika, Xindiston, Janubiy Amerika va Avstraliya xamda Xindiston yarim oroli mavjud bo‘lgan

Foydali qazilmalari. Paleogen davri yotqiziqlarida juda muxum foydali qazilma boyliklar joylashgan. Masalan, ekvatorial chegara atroflarida yirik boksit konlari xosil bo‘lgan: Avttraliyaning york yarim olrolida, Gvineyada, Yamayka, Surinamada va Goyanada. Chetmamlakatlarda qazib olinayotgan alyuminiy xomashyolarining 95 % zaxiralari shu yerlarda joylashgan. Oligetsen epoxasida xosil bo‘lgan marganes konlari Qoradengiz yonidagi nikopol, Kavkaz, G‘arbiy Afrikada (Moanda) joylashgan

Alyuminiy va boksit

Dengz suv havzalarida baliqlarning turi ham ko‘paydi – lososlar, okunlar, treska va h.k. Akulalar zotlari va skotlar (qambalaga o‘xshash uzun dumli baliq) ko‘payishdi. Umurtqalilardan suv emizuvchilar, tishsiz qushlar yashaganligi ma’lum. Suvda quruqliklarda yashayveradigan xayvonlar, sudralib yuruvchilar ham ma’lum: yirik salamandlar, qurbaqalar, jabalar, toshbaqalar, kaltakesaklar, ilon va tumsoqlar shular jumlasidandir. Qushlar orasida uchadiganlari va uchmaydiganlari

Organik dunyosi. Paleogen davri organik dunyosi maxsus zoogeografik mintaqalarda va botimetrik doiraarga (zonalarga) moslashib yashaganliklari ma’lum. Mikroorganizmlar esa o‘zgacha tarzda hayot kechirib, har xil sharoitlarga ko‘nikib yashaganlar

O'SIMLIKLARI Doimo Yashil tusda tovlanib turadigan va burqirab rivojlanib turgan o‘simlik dunyosi qoldiqlari namunalari paleogen davri va epoxalarining tropik iqlim mintaqalari chegaralarini aniqlashda katta yordam berdi. Shunga ko‘ra, bu iliq va issiqparvar o‘simlik dunyosi Ovrupo qit’asining xamda Janubiy Osiyoning xamma xududlarida o‘sib rivojlanganligi ayon bo‘ldi. Shu xududlarda subtropik iqlim sharoiti xam xukmronlik qilgan, yirik bargli va daraxtlarning qoldiqlari Osiyo, Shimoliy Amerika, xozirgi zamonaviy Antarktida va Arktika, Shpisbergen, Grenlandiya va Islandiyadan topildi, zeroki bu xududlarda mo‘ta’dil iliq - issiq iqlim bo‘lib o‘tganligidan darak berib turibdi

Neogen davrida umumiy tavsif. Neogen davrida burmalanish tektonik xakatlari eng avjuga ko‘tarilgan vaqt hisoblangan, hamda epiplatforma orogenez xarakatlari ham keng tus ola boshlagan. Yer po‘stining platforma viloyatlarida tog‘ paydo qilish tektonik xarakatlarining neogen davrda ham ko‘tarilish xodisasi yuz berdi. Alp burmalanish jarayoni O‘rta yer dengizi geosinklinal rivojlanish xarakatini so‘ndirdi

Neogen davrining ikkinchi yarmida Yer yuzasmidagi barcha materiklarning tashqi ko‘rinishlari va chegaralari hozirgi zamonaviy ko‘rinishlarga yaqinlashdi. Shimoliy yarim sharda shimoliy Amerika, Grenlandiya, Yevro Osiyo janubiy yarim sharda esa Janubiy Amerika, Afrika yonida madakaskar , Arabiston yarimTetis dengizi esa butunay chekinib bo‘ldi.

Janubiy Amerika qit’asidagi geosinklinal viloyatlarida And tog‘ tizmalari yana ko‘tarilib balandlashadi, bunga asosiy sabab juda kuchli vulqon jarayonlarining maxsulotlari to‘plamidir. Xuddi shu vaqtda And tizmalari aro tog‘ etaklari oralarida chuqur bukilmalar paydo bo‘lib, ular kontenental va dengiz malass yotqiziqlari bilan to‘la boshlaydi.

Foydali qazilma boyliklari. Qazilma boyliklari qatorida eng ahamiyatga ega bo‘lgani neft va gaz konlaridir. Neft va gaz dunyo zaxiralarining uchinchi qismi neogen yoshiga to‘g‘ri keladi. Neogen yoshidagi juda katta zaxiralari Eron Misopatamiya va Kordiler And botiqlik hududlarida paydo bo‘lgan

O'simlik dunyosi bargli daraxtzorlar maydonlari qisqarib o‘rmonzorlar siyraklashib ketdi, ularning o‘rnini sovuqqa chidamchi xillari egallab oldi. Bu holat ayniqsa qutb atrofi xududlarida yuz berdi, bundan tashqari Antarktida muzliklarinig qalinlashib borishi tufayli sovuq iqlim sharoiti keng maydonlarga tarqala boshlab xayvonot va o‘simlik dunyosiga qiron keldi.

Organik dunyosi Tropik iqlim mintaqasining kengliklari qisqarib torayabordi. Shuning uchun ham quruqlik xududlaridagi organik dunyo ham o‘zgarib ketdi.

To‘rtlamchi (Antropogen) geologik davri. To‘rtlamchi davri kaynazoy erasining oxirgi, hozirgi zamonaviy davridir. Bu davri 1829 yilda belgiya geologi J.Denaye tomonidan tiklangan. Avvalgi paleogen va neogen davrilari mustaqil davrlar deb tasdiqlanmaganicha ular uchlamchi davr deb atalar edi. Shu davridan so‘ngi davrni to‘rtlamchi davr deb atashsh odat tusiga kirib qolgan edi. Endi esa, uchlamchi davr deb atalmaydigan bo‘lgandan so‘ng, to‘rtlamchi davri atamasi noqulayliklarni keltirib chiqarmoqda, shuning uchun «Antropogen» davrideb atashni 1922 yilda A.P.Pavlov taklif etdi.

Organik dunyosi. Hozirgi zamonaviy o‘simliklar olami eopleystotsen epoxasidayoq shakllanib bo‘lgan edi. Issiq iqlimga moslashgan o‘simliklar turlari asta- sekin kamaya borgan yoki o‘zining arealini qisqartirgan, muta’dil va sovuq iqlimga ko‘nikma hosil qilgan o‘simliklar ko‘payib boradi.Quruqlik sharoitlarida sut emizuvchi xayvonlardan fil zotlari, buІilar, tuyalar, mamontlar junli karkidonlar, xanjar tishli yo‘lbarslar, g‘orda yashovchi ayiqlar ko‘payabordi; mamontlar, xanjar tishli yo‘lbarslar, g‘or ayiqlari qirilib ketdi. Janubiy mintaqalarda esa, fillar ot zotlari, eshak va bizonlar soni ko‘paydi.

Inson zotlariga kelsak avvaliga Avstralopiteklar, keyinroq pitekantroplar, sinantroplar, neandertaleslar, neantroplar, gamo xabilslar va nixoyat zamonaviy inson-odamlar paydo bo‘ldi.

Xulosa Kaynozoy erasining taxminan miotsen epoxasida Alp burmalanish jarayonlari tugadi. Bu burmalanishlarning boshqalardan farqi asosan shundaki barcha qadimiy tog‘lar yoshardi. Ya’ni Paleogen va neogen davrlari yotqiziqlari va vulqon mahsulotlari bilan eski tog‘lar ko‘tarila boshladi. Taxminan miotsen epoxasidan boshlab esa neotektonika (yunoncha – «neo» – yangi tektonika) – epoxasi boshlanib, buni Yangi zamonaviy tektonika epoxasi deb ataladi. Bu tektonik – burmalanish jarayoni Yer po‘stida yangi struktura shakllarini yuzaga keltirib chiqardi, qisman paleostrukturalarni faollashtirdi, natijada Yer po‘sti yuzasida zamonaviy releflarni bunyod yetdi. Alp burmalanish harakatlari va tog‘liklarning paydo bo‘lish jarayonlari ayniqsa O‘rta yer dengizi hududlarida sezilarli darajada rivojlandi – Andaluziya va Atlass tog‘ tizmalaridan boshlab Ximolay tog‘ tizmalarida juda murakkab organik tuzilmalar yuzaga keldi.

Похожие

Geoxronologiya haqida tushuncha. Yerning yoshini aniqlash va rivojlanish tarixi

Janubiy Amerika litosfera plitasi

Neft va gazni qayta ishlash texnologik jarayonlari

Geologik qidiruv ishlarida Temir yo`l transporti va uning ahamiyati

Tog`larning paydo bo`lishi va balandligiga ko`ra turlari