Yer o`z o`qi va quyosh atrofida aylanishinig geografik oqibatlari - География - Презентации

Yer o`z o`qi va quyosh atrofida aylanishinig geografik oqibatlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1565.5 KB

Yer o`z o`qi vaYer o`z o`qi va quyosh atrofidaquyosh atrofida aylanishinig aylanishinig geografik geografik oqibatlarioqibatlari

Yer sayyora sifatida bir vaqtning o‘zida bir necha Yer sayyora sifatida bir vaqtning o‘zida bir necha harakatiarni amalga oshiradi. Ulardan eng harakatiarni amalga oshiradi. Ulardan eng muhimlari quyidagilardir:muhimlari quyidagilardir: 1.1. Yerning Quyosh atrofida aylanishi;Yerning Quyosh atrofida aylanishi; 2.2. Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi;Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi; 3.3. Yer-Oy umumiy og‘irlik markazi atrofida aylanishi;Yer-Oy umumiy og‘irlik markazi atrofida aylanishi;Yerning harakati va uning Yerning harakati va uning geografik oqibatlarigeografik oqibatlari

— 21 mart va 23 senntabrda Yer o'qining qiyaligi Quyoshga nisbatan neytral bo'ladi. Quyosh nurlari ekvatorga tik tushadi va ikkala yarim sharni teng yoritadi. Kun va tun uzunligi baravar bo‘ladi. Qutblarda esa kun va tunni almashinishi ro‘y beradi. Shuning uchun mazkur kunlar bahorgi va kuzgi tengkunlik kun- lari deyiladi; 21 iyunda Yer o‘qining shimoliy qismi Quyoshga enkay- gan boTadi. Shuning uchun Quyosh nurlari ekvatorga emas, balki undan shimolroqqa tik tushadi. Bu masofa ekvator tekisligining orbita tekisligiga qiyaligiga teng. Ya’ni 90—66° 33'= 23° 27'. Quyoshni tropiklarda turadigan kuni yozgi Quyosh turishi deb ataladi.Yerning Quyosh nurlari bilan Quyosh Yerning Quyosh nurlari bilan Quyosh turishiturishi va kun-tun tengligi kunlarida yoritilishiva kun-tun tengligi kunlarida yoritilishi

Yer o‘z o‘qi atrofida g'arbdan sharqqa tomon soat strelka- siga qarshi Yer o‘z o‘qi atrofida g'arbdan sharqqa tomon soat strelka- siga qarshi tomonga qarab harakat qiladi. Yer bir tekisda ayla- nadi. Yer o‘z o‘qi tomonga qarab harakat qiladi. Yer bir tekisda ayla- nadi. Yer o‘z o‘qi atrofida 23 soat 56 minut 4 sekundda bir marta aylanib chiqadi.Yer atrofida 23 soat 56 minut 4 sekundda bir marta aylanib chiqadi.Yer aylanishining burchak tezligi, ya’ni yer yuzasidagi biror nuqtaning aylanishining burchak tezligi, ya’ni yer yuzasidagi biror nuqtaning har qanday muayyan vaqt davomida aylanish burchagi hamma har qanday muayyan vaqt davomida aylanish burchagi hamma kengliklar uchun bir xildir. Nuqta bir soat davomida 360°:24 soat = kengliklar uchun bir xildir. Nuqta bir soat davomida 360°:24 soat = 15° yo‘l bosadi.Sekundiga metr hisobidagi tezlik kengliklarga qarab 15° yo‘l bosadi.Sekundiga metr hisobidagi tezlik kengliklarga qarab o‘zgaradi. Bu tezlik ekvatorda 464 metrga teng.o‘zgaradi. Bu tezlik ekvatorda 464 metrga teng.

 Yerning sutkalik Yerning sutkalik aylanishining eng muhim aylanishining eng muhim geografik oqibatlari geografik oqibatlari quyidagilar:kun bilan tunning quyidagilar:kun bilan tunning almashib turishi, buning almashib turishi, buning natijasida Yerning landshaft natijasida Yerning landshaft qobig’i hayotida va undagi qobig’i hayotida va undagi jarayonlarda sutkalik ritm jarayonlarda sutkalik ritm vujudga keladi;ayni bir vujudga keladi;ayni bir vaqtda Yerdagi turli vaqtda Yerdagi turli meridianlaming mahaliy meridianlaming mahaliy vaqti turlicha bo’ladi;vaqti turlicha bo’ladi;

 Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi natijasida 2 Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi natijasida 2 ta doimiy nuqta — qutblar hosil bo‘ladi. Bu ta doimiy nuqta — qutblar hosil bo‘ladi. Bu hoi sharda koordinatalar to‘rini yaratishga, hoi sharda koordinatalar to‘rini yaratishga, ya’ni meridianlar, parallellar va ekvatomi ya’ni meridianlar, parallellar va ekvatomi o‘tkazishga imkon beradi. Qutblarni o‘tkazishga imkon beradi. Qutblarni tutashtiruvchi chiziqlar tutashtiruvchi chiziqlar meridianlarmeridianlar deb deb ataladi. Meridian tekisligi gorizont tekisligiga ataladi. Meridian tekisligi gorizont tekisligiga tik bo'ladi. Bu ikkala tekislik kesishgan chiziq, tik bo'ladi. Bu ikkala tekislik kesishgan chiziq, tush chizig‘i deyiladi. Bosh me- ridiandan tush chizig‘i deyiladi. Bosh me- ridiandan berilgan nuqtagacha bo'lgan daraja berilgan nuqtagacha bo'lgan daraja hisobidagi masofa hisobidagi masofa geografik uzunlikgeografik uzunlik deb deb ataladi. Ekvatordan berilgan nuqtagacha ataladi. Ekvatordan berilgan nuqtagacha bo‘lgan meridian yoyining uzunligi bo‘lgan meridian yoyining uzunligi geografik geografik kenglikkenglik deb ataladi;Yerning o‘z o‘qi atrofida deb ataladi;Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi asosiy vaqt birligi bo‘lgan sutkani aylanishi asosiy vaqt birligi bo‘lgan sutkani hosil qiladi.hosil qiladi.

Yerning yoritilish mintaqalari: ekvatorial, 2—tropik, 3 —subtropik, 4—mo'tadil, 5—yozgi yorug‘ tunlar va qishki g‘ira-shira kunlar, 6— qutbyoni, 7— qutbiy mintaqalar.

 Yerning Quyosh atrofida Yerning Quyosh atrofida aylanishi natijasida yil aylanishi natijasida yil fasllari hosil bo'ladi. Yer fasllari hosil bo'ladi. Yer o‘qining qiyaligi bilan o‘qining qiyaligi bilan tropiklar, qutb doiralari, tropiklar, qutb doiralari, ekvator kabi tushunchalar ekvator kabi tushunchalar bog'langan. Ekvator bog'langan. Ekvator qutblardan teng masofada qutblardan teng masofada Yer yuzasidan o‘tkazilgan Yer yuzasidan o‘tkazilgan shartli chiziq. Tropiklar shartli chiziq. Tropiklar Quyosh nurlari yozgi Quyosh Quyosh nurlari yozgi Quyosh turish davrida tik tushadigan turish davrida tik tushadigan parallellar, ya’ni 23°27’sh.k., parallellar, ya’ni 23°27’sh.k., 23°27'j.k. Qutb doirasi 23°27'j.k. Qutb doirasi chizig’i — kengligi Yer chizig’i — kengligi Yer o'qining qiyaligiga teng o'qining qiyaligiga teng bo‘lgan parallel, qutb doirasi bo‘lgan parallel, qutb doirasi chiziqlari qutbiy tun va chiziqlari qutbiy tun va kunning tarqalish kunning tarqalish chegaralari hisob- lanadi.chegaralari hisob- lanadi.

Похожие

Okeanlar tabiiy geografiyasida geografik mintaqalarni o`rganishi

Geofizik maydonlar va geografik qobiq

Farg’ona okrugi yer usti boyliklariga tabiiy geografik tavsif

Quyosh, Oy va yulduzlar 2

Geografik qobiqning gorizontal tuzilishi