Ekvatorial o’rmonlarda joylashgan materiklar - География - Презентации

Ekvatorial o’rmonlarda joylashgan materiklar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

10581.5 KB

Ekvatorial o’rmonlarda joylashgan materiklar www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

EKVATORIAL O’RMONLAR HAQIDA JANUBIY AMERIKA AFRIKA EVROSIYO VA SHIMOLIY AMERIKAGA EKVATORIAL IQLIMNING TA’SIRI REJA : www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Yevrosiyoning ekvatorial mintaqasida iqlim xususiyatlari atmosferaning umumiy sirkulyasiyasigagina bog’liq bo’lmay, bu mintaqaga orollar va ularni bir-biridan ajratib turuvchi suv xavzalari kirishiga ham bog’lik, Bu mintaqa uchun yil bo’yi ekvatorial havo massalarining ustun turishi, xaroratning bir me’yorda va yukoriligi, namlikning ko’pligi hamda kuchsiz shamollari bilan xarakterlanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Janubiy Amerikaning katta qismi janubiy yarim sharda ekvatorial va subekvatorial mintaqalarda joylashgan. Materiknipg kambar qismigina subtropik va o’rtacha kengliklarga kirib borgan. Janubiy Amerika 5° janubiy kenglikda eng keng. Materikning eng g’arbiy chekka nuktasi Parinyas burni (81° 20 g’arbiy uzunlik), eng sharqiy chekka nuqtasi esa -Kabu-Branku (34°4b' G’.u) burnidir. Materikning kengligi 40° shimoliy kenglik dan janubda 600km dan oshmaydi. Janubiy Amerika www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Janubiy Amerika shimolda 12° 25' sh.k gacha (Galinas burni) janubda esa 53° 541 j.k. gacha (Frouerd burni) davom etadi va Olovli er arxipelagining chekka janubi Olovli er orolidagi Gorn burni bo’lib, u 55S 991 j.k. dadir. SHimoliy Amerika bilan bo’lgan geografik chegarasi Karib dengizdagi Daren qo’ltig’idan Tinch okeandagi Buenaventura qo’ltig’igacha davom etadi. Panama bo’ynini shartli ravishda har ikki materik o’rtasidagi chegara deb qabul qilingan. Janubiy Amerikaning maydoni materikka qarashli orollar bilan birga 17,8 mln km bo’lsa, shundan 150 ming km qismi orollarga to’g’ri keladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Materikning janubiy - sharqiy sohillaridan sovuq Folklend, janubi-g’arbida shimolga tomon Peru sovuq oqimi o’tadi. Kontinental platforma Tinch okeanida, Janubiy Amerika yaqinida juda kambar, ayrim joylarida umuman yo’q. Materik yaqinida eng chuqur joylari 7000 m dan ortadigan chuqur okean cho’kmalari bor. Materikning shimoli - g’arbiy sohili taxminan 5° j.k. gacha juda o’yilgan. Eng katta va qulay buxta Glaxil Buxtasidir. Janubroqda to 30° j.k. gacha qirg’ok deyarli o’yilmagan, baland va kema kirib kelishi uchun noqulay. Biroq Tinch okean sohillarining eng janubiy qismi bo’linib - bo’linib ketgan, sohil bo’ylab joylashgan ko’plab mayda va yirik orollar CHili hamda Olovli er arxipelaglarini hosil kiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Materik i q limiga ta’sir etuvchi muhim omillardan biri bu atmosfera sirkulyasiyasidir. Janubiy Amerikaning katta qismida atmosfera sirkulyasiyasining e ng muhim tipii har ikkala yarim sharda passat sirkulyasiyasidir. Atlantika bosim maksimumining garbiy chekkasi bo’ylabnisbatan sernam xavo massalari o’tadi. Materikning chekka janubyuida nam havo massalari kirib keladi. Bunda Tinch okean sohillari, ayniqsa, And tog’larining g’arbiga ko’p yog’in tushadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Amazoniya o’lkasi tabiatining asosiy xususiyati relef yassiligi uzoq vaqt kontinental rivojlanganligi hamda ekvatorga yaqinligi hisoblanadi. O’lka er sharida issik nam iklimli tipik sernam tropik o’rmonlar o’sadigan va eng sersuv daryo tizimi rivojlangan o’lka hisoblanadi. O’lka chegarasi Braziliya va Gviana o’lkasi xamda Orinoko o’lkasi bilan bo’lgan chegara esa Guaveri daryo vodiysi orqali o’tadi. Er yuzasi juda tekis va yassi bo’lib, And etaklarida dengiz sathidan balandligi 100 m dan oshmaydi. Bu xududda daryo mendra bo’lib oqadi. O’lkaning sharqiy qismi platforma asosi biroz ko’tarilgan bolib, dengiz sathidan 200-250 m baland. SHuning uchun bu hududda daryo vodiylari tekislikni ancha o’yib kiradi. O’lkaning o’rta va garbiy qismlari ekvatorial iklim mintaqalarida joylashgan. Harorat +24 +27 S. nisbiy namlik ko’p. O’lkada sernam tropik o’rmonalar tarkibi asosan daryolarga nisbatan joylashgan o’rniga qarab bir necha guruhga ajratilgan. Amazoniya. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Afrika Afrika ekvatorning har ikkala tomonida joylashgan, asosiy qismi tropik-ekvatorial kengliklarda joylashgan. SHuning uchun materikda harakat juda baland bo’ladi. Materik kirg’oqlarini Atlantika va Hind okeanlari suvlari yuvib turadi. Afrika qirgog’ida eng katta qo’ltiq Gvineya ko’ltig’i joylashgan. G’arbiy qirg’oqlari bo’ylab materik sayozligi cho’zilib ketgan. Materikning sharqiy qismi va janubdan o’rab turgan Hind okeanining shimoliy-g’arbiy qismi Gondvana parchalanib ketishi natijasida Bor davridan keyin paydo bo’lgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Afrikaning shimoli-g’arbiy tog’li qismlarini hisobga olmaganda, deyarli butun hududi yagona platformada Gondvana - arxey va proterozoy eralari davomida tarkib topgan. Proterozoy erasining boshlarida Gondvana Er sharida eng katta yaxlit quruqlik bo’lib qolgan, keyinchalik parchalanib ketishi natijasida Afrika-Arabiston platformasi, so’ngra esa Afrika va Arabiston platformalariga ajratilgan. Paleozoy davrining oxirlarida butun materik ko’tarila borgan va muz bosish jarayonlari vujudga kelgan. Trias va yura davrlariga kelib tektonik harakatlari kuchaygan. Bu harakatlar Afrikaning janubida, sharqida va shimoliy-g’arbida kuchli, vulkanizm bilan tugagan yura va bor davriga kelib butun materik ko’tarila borgan. Afrikadagi hozirgi shakl o’sha davrda vujudga kelgan. Bor davrining ikkinchi yarmida va kaynazoy erasining boshlarida materik uchun sernam va issiq tropik iqlimi xarakterli bo’ladi, bu esa materikda boy fauna va floraning keng miqyosda tarqalishiga imkon beradi. Afrika materigi tabiatining rivojlanish bosqichlari www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Afrika er sharida shimoliy va janubiy yarim sharlarda tahminan bir xil masofaga cho’zilgan materikdir. Materikning ana shu xususiyati har ikala yarim sharda bir xil kengliklarda bir xil iqlim paydo bo’lishi uchun xarakterlidir. Materikning asosiy qismi tropiklar orasida joylashgan bo’lib, butun yil davomida quyoshdan ko’prq issiqlik oladi va materik juda qizib ketadi. Yiliga quyoshdan keladigan yalpi radiasiya 160 kKal sm dan, shimolda 200 kKal sm ni tashkil etadi. Afrika iqlimi o’ziga xos kontinental iqlimdir. Afrikaning katga qismi xar ikkala yarim sharning subtropik antisiklonlari ta’sirida bo’ladi. SHimoliy yarim sharning quruklikdan esadigan passatlari nisbiy namligi kam bo’lgan kontinental havoni olib keladi. Iqlimi: www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Markaziy Afrika. Markaziy Afrika regioni sharoitining tarkib topishida uning ekvatorial mintaqada va subekvatrrial mintaqalarning janubiy va shimoliy chekkalarida joylashganligi ayniqsa katta ahamiyatga ega. Bu erda 2 ta tabiy-geografik o’lka: Gvineya sohili va Kongo botig’i (atrofidagi tog’lar) bilan ajralib turadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Kongo botig’i: B u o’lka ekvatorning har ikkala tomonida joylashgan bo’lib, Atlantika okeani qirg’oqlaridan SHarqiy Afrika tog’ligigacha cho’zilgan. SHimolda uning chegarasi 5° shimoliy kenglik bo’ylab, janubda esa 10° janubiy kenglikdan o’tadi. Kongo daryosi o’rta oqimi hamda Kongo havzasi va Afrikadagi boshqa daryolar orasidagi suvayrig’ichlarini hosil qiladigan qirlar ham shu o’lka tarkibigi kiritiladi. O’lka seryomg’ir va bir xilda yuqori haroratli bo’lib turadi. O’lka yog’in rejimi Kongo havzasining tekislik qismida 1500 mm gacha yotadi. Atlantika okeani sohilining janubiy qismida Bengal sovuq oqimi ta’sirida yog’in miqdori kamayib boradi. YOg’in-sochinning bu o’lkada taqsimlanishi ko’plab daryo vodiylarining mavjudligi va ularning joylashgan o’rniga qarab tuproq va o’simlik kompleksi xilma-xil bo’ladi. Kongo havzasida ko’plab sernam va ekvatorial o’rmonlar tarqalgan. Bu o’rmonlarda oziq-ovqat, texnika uchun zarur bo’lgan o’simlik turlari keng tarqalgan. O’rmonlarda palma, seyba, kauchukli qizil daraxt, pastki qismida esa qalin o’simliklari bilan qoplangan. O’rmonlarda fillar, maymunlar, jumladan gorilla va shimpanze, chakalakzorlarda turli yirtqichlar daryo bo’ylarida begimotlar kam tarqalgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Похожие

Ekvatorial mintaqa iqlimi va orzanizmlarning tarqalishi

Okeanlar tabiiy geografiyasida geografik mintaqalarni o`rganishi

Avstraliya va okeaniya tabiat zonalari

Janubiy amerikaning asosiy xususiyatlari materikning xosil bo’lishida asosiy bosqichlar

Atlantika okeaniga umumiy geografik tavsif