Ekvatorial mintaqa iqlimi va orzanizmlarning tarqalishi - География - Презентации

Ekvatorial mintaqa iqlimi va orzanizmlarning tarqalishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

339 KB

LOGOEKVATORIAL MINTAQA IQLIMI EKVATORIAL MINTAQA IQLIMI VA ORZANIZMLARNING VA ORZANIZMLARNING TARQALISHITARQALISHI

Yillik yoginlar. Subekvotorial mintaqa. Ekvatorial mintaqa. REJA: MAVZU: EKVATORIAL MINTAQA IQLIMI VA ORZANIZMLARNING TARQALISHI

 Ekvotorial mintaqa taxminan 50-80 sh.k. dan 40-110 j.k gacha tarqalgan. Mintaqa yil davomida yuqori haroratlar (o`rtacha oylik haroratlar +240 dan +280 gacha) va yillik radiatsiya balansining (3066 ∙ 102 - 3360∙ 102 J/sm2) yuqori miqdori bilan ajralib turadi. Butun yil davomida haroratlarning amplitudasi 40 dan oshmaydi. Kunlik haroratlarning amplitudasi ancha yuqori bo`ladi (10-130). Faol haroratlarning ( +10o dan yuqori) jami 9000-100000. Yog`inlarning yillik miqdori 2000 mm dan ziyod (tog`larda 5000-7000 mm gacha). Yomg`irlar jala ko`rinishida bo`ladi. Bu paytda ko`pincha chaqmolar bo`ladi. Yog`inlarning miqdori ehtimoliy bug`lanishga nisbatan ko`p va tekisliklarda ortiqcha namlanish bo`ladi. Quruqchilikning radiatsiya indeksi – 0,4-0,8. N.N. Ivanov bo`yicha o`rtacha yillik namlanish koeffitsiyenti 2-3.Issiqlik va nam miqdori katta bo`lishi tufayli mintaqada iqlimning dengiz va kontinental tiplari orasida deyarli farq yoq.

Tropik ichkarisidagi boshqa geografik (subekvatorial va tropik) mintaqalar kabi ekvatorial mintaqa ham kaynazoy erasida tropikdan tashqaridagi mintaqalarga nisbatan kamroq o`zgargan. Ekvatorial o`rmonlar o`z qiofasini hozirga qadar deyarli o`zgartirmagan. Ammo tropik ichkarisidagi maydonlarda qurg`oqchil hududlar nam hududlar hisobiga qisqargan. pirovardida ekvatorial o`rmonlar savanna va savanna o`rmonlariga o`rin bo`shatganligi sababli ularning maydoni biroz kamaygan.

Barcha tabiiy jarayonlarning katta intensivligi ekvatorial mintaqaning yana bir o`ziga xos xususiyatidir. Ekvatorial mintaqa quruqlikning g`arbiy va markaziy qismlarida doimiy yashil o`rmonlar (gileyalar) zonasi bilan band. Zonada zenital yog`inlar tushdan so`ng havoning konveksiya oqimi eng intensiv bo`lgan paytda jala ko`rinishida yog`adi. Yo`ginlar butun yil davomida yog`adi, eng quruq oyda ham yog`inlarning o`rtacha oylik miqdori 100 mm dan kam bo`lmaydi. Issiqlik va namning mavsumiy ritmikasi ifodalanmagan.

Zonada hidrografik to`r qalin va sersuv, daryolarning rejimi zenital butun yil davomida deyarli tekis, faqat kuzda va bahorda daryolarning suv xarajati ancha ko`payadi. Yog`inlarning 50-70 %i yillik qatlami 1000 mm ga yaqin va undan ziyod bo`lgan oqimga sarflanadi. Zenital yomg`irlar paytida daryolarda suv sathining keskin ko`tarilishi tekisliklarning katta maydonlarini bosadigan toshqinlarga sabab bo`ladi. Suv bosgan joylardagi nurash po`stining ortiqcha namlanishi ularni daryo yotqiziqlariga aylantiradi. Shu sababli ekvatorial mintaqaning daryo suvlarida loyqa juda ko`p bo`ladi. Botqoqlar ham tarqalgan. Sizot suvlari asosan chuchuk.

 Biokimyoviy va geomorfologik (erozion-akkumulyativ va b. ) jarayonlar butun yil davomida juda intensiv va shu sababli bu jarayonlar qalin nurash po`stida, tuproqlar va o`simliklarning alohida xillarida, relyefning mezoshakllarida namoyon bo`ladi.  Keyingi geologik davrlar davomida barqaror bo`lgan issiqlik va namga boy bo`lgan hidrotermik namlanish qalin (125 m gacha, ko`pincha 15-40 m ) nurash po`stining shakllanishiga imkon bergan (1 m qalinlikdagi po`st 50 ming yilda hosil bo`ladi). Qalin o`rmonlar tagida denudatsiya sust kechadi. Kimyoviy nurash jarayoni juda katta intesivlikka ega. Temir va alyuminiy oksidlalri bilan boyigan qalin nurash po`sti hosil bo`ladi. Bu nurash po`sti rangi tufayli laterit nurash deyiladi. Nurash po`stlarda sust drenaj sharoitlarida botqoqlashgan va botqoq gleyli tuproqlar, drenaj yaxshi bo`lgan yerlarda qizil va sariq rangli ferralit (fulvoferralit) tuproqlar rivojlanadi. Ferralit tuproqlar kuchli ishqorlangan, temir va alyuminiyning qoldiq oksidlariga boy, nordon (pH=3,5-5,5), kuchli to`yinmagan, fosfor, azot va boshqa elementlarning miqdori kam, chirindining miqdori 2-3% (ba’zan 7-8 %gacha).

Nam doimiy yashil o`rmonlarning qalin o`simligi flora tarkibining qadimiyligi va boyligi (Amazomiyada o`simliklarning 40 ming turi, Kongo havzasida 25 ming turi tarqalgan)) bilan boshqa o`rmonlardan keskin farq qilaqdi. Bu zonaning ormonlari turlar tarkibi juda boy (masalan, Kalimantah orolida o`simliklarning 10-11 ming, Malakka orolida 7,5 ming turi tarqalgan. Amazonkada daraxtlarning 2,5- 3 ming turi tarqalgan). Doimiy yashil nam o`rmonlar “yomg`irli” o`rmonlar deb ham ataladi. Bu o`rmonlarda o`simliklar butun yil davomida vegetatsiya qiladi. Butalar va o`t qoplami siqilib qolgan. Gileyalar ko`p (4-5) yarusli bo`lsada, daraxtlar nisbatan baland emas (35 m atrofida). Chunki, namga to`yingan tuproq suyuqlashib qoladi va katta yukni ko`tara olmaydi.Tuproqlarning uncha chuqur bo`lmagan aeratsiya si tufayli daraxttlar gorizontal yoyilgan ildiz sistemasiga ega. Disksimon ildizlar- tirgovuchlar yirik daraxtlarning bardoshliligini ta’minlaydi.Daraxtlar sovuqdan, nam taqchilligidan ozor chekmaydi va shu sababli ularning tanasining po`sti yupqa bo`ladi.Yuqori yarus daraxtlarining barglari qalin va kseromorf. Bunday xususiyatlarga ega bo`lgan barglar isib ketishdan jalalarning mexanik ta’siridan asraydi.Quyi yarus daraxtlarining barglari yupqaroq va nozikroq. Daraxtlar asosan bromel va orxideyaga mansub bo`lgan epifitlar bilan qalin qoplangan.

Похожие

Ekvatorial o’rmonlarda joylashgan materiklar

Yevropaning iqlimi va ichki suvlari

Markaziy Osiyoning iqlimi va ichki suvlari

Jahon tabiiy resurslari

Tinch okeani