Demografiyaning boshqa fanlar tizimidagi o’rni va so’nggi yillardagi demografik o’zgarishlar - География - Презентации

Demografiyaning boshqa fanlar tizimidagi o’rni va so’nggi yillardagi demografik o’zgarishlar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

235.2666015625 KB

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI Mustaqil ish Mavzu: Demografiyaning boshqa fanlar tizimidagi o’rni va so’nggi yillardagi demografik o’zgarishlar

Reja: 1. Demografiya to’g’risida 2. Demografiyaning fanlar tizimidagi o’rni 3. Yuzaga kelayotgan demografik o’zgarishlar 4. Demografik jarayonlar va tadqiqotlarKirish Xulosa

Kirish Aholi o'sishi umumiy jamiyat iqtisodiy farovonligiga bevosita ta'sir qiladigan omil. Xalqning qanchalik farovon yashashi aholining o'sish darajasiga ma'lum darajada bog'liq. Ammo ishlab chiqarish omillari cheklangan (masalan, yer), shu bois yalpi ishlab chiqarish aholi o'sishidan ortda qoladi. Natijada o'sib borayotgan aholiga yetarli moddiy boylik yaratilmaydi va xalqning turmush darajasi tushadi. Ammo ishlab chiqarish omillari cheklangan (masalan, yer), shu bois yalpi ishlab chiqarish aholi o'sishidan ortda qoladi. Natijada o'sib borayotgan aholiga yetarli moddiy boylik yaratilmaydi va xalqning turmush darajasi tushadi.

« Demografiya » - ikki yunon so’zlarining qo’shilishidan iborat bo’lib «demos» - xalq, aholi «grafiya»- tasvirlash, yozish, o’rganish «xalq haqida yozmoq», yoki «aholini sharxlash» ma’nosini anglatadi. Biroq demografiya fani faqat sharhlash bilan chegaralanib qolmay, balki uning o’rganish doirasi bir muncha keng va chuqurdir.

Demografiyada asosiy kuzatuv birligi - inson hisoblanadi. Aholi o’rtasidagi quyidagi mezon ko’rsatkichlarini o’rganadi:fiziologik va psixologik xususiyat- larima’lumot- lilik darajasi oilaviy xolati kasbi-kori malakasi ijtimoiy guruhi yashash joyi til bilish kabi imkoniyat- lari

Nikohga kirish natijasida, oilalar soni oshib boradi, yolg’izlar, bo’ydoqlar soni esa kamayadi. Nikohning bekor etilishi, ya’ni, ajralish jarayoni esa aholi tarkibida tugalmas oilalarning va bevalar salmog’ining ko’payishiga sabab bo’ladi. Inson dunyoga kelar ekan ma’lum davr yashaydi. Ana shu davr moboynida u ulg’ayib boradi. Go’daklik davridan bolalikka, o’smirlik, yoshlik o’rta yoshlik, yetuklik davrlariga o’tadi. Har bir o’quv yili tugashi bilan aholi tarkibida ma’lumotlilar soni oshib boradi. Ana shu tarzda shaxs hayotidagi o’zgarishlar aholi guruhidagi o’zgarishlarga olib keladi. Insonlarning bir xududdan ikkinchi bir xududga ko’chib o’tishi migratsiya, ushbu hududlar aholi soniga va tarkibiga ta’sir etadi.

o’lim uning kamayib ketishiga sabab bo’ladi jarayoni aholi sonini ko’payishiga olib kelsa,

Demografik o’zgarishlar. Aholi soni, yosh tarkibi, ma’lumot darajasi, bandligi va geografik joylashuviga asoslanadigan innovatsion loyihalar eng istiqbolli va kam riskli loyihalar hisoblanadi. Yaponiyaliklar aynan demografik ma’lumotlarga e’tibor qaratgani va ularni batafsil tahlil qilgani tufayli robototexnikada yetakchi o’rin egallab oldilar. 70-yillarning boshlarida rivojlangan mamlakatlarda ikki tendensiya: tug’ilishning keskin pasayishi va oliy ma’lumotga qiziqishning faol o’sishi hamma uchun yaqqol ko’zga tashlana boshladi. Mos ravishda, ishlab chiqarishda band bo’lgan ishchi kuchining kamayishi va 1990 yilga kelib yetishmasligini bashorat qilish mumkin bo’lgan. Bu xaqida hammaga ma’lum edi, lekin bu bilimlarni muayyan harakatlarga faqat yaponlargina gavdalantirdi. Idrok qilish(o’zlashtirish)dagi o’zgarishlar. Umr uzunligi

Ma’lumki, jamiyatda har doim qandaydir sabablarga ko’ra aholining bir qismi hayotdan ko’z yumadi, ya’ni vafot etadi. Jamiyatdagi o’lgan aholi o’rni Yana bir qism aholi esa, dunyoga keladi. yangi tug’ilganlar hisobiga to’lib boradi, avlodlar almashadi. Ana shu jarayon aholi takror barpo bo’lishining asosisini tashkil etadi.

Aholining takror barpo bo’lishi natijasida quyidagilari muntazam o’zgarib turadi aholi soni yosh jinsiy tarkibi

Demografiya alohida fan sifatida, quyidagi xususiyatlarining mukammal tahlil etadi miqdoriy Aholining miqdoriy xususiyatlari ma’lum millat, hudud aholisi sonining o’zgarib (o’sishi yoki kamayishi) borishida ifodalanadi. sifatiy Aholining sifatiy xususiyatlari esa, asosan ma’lum millat yoki hudud aholisining salomatlik va ma’lumotlilik darajasida, o’rtacha umr ko’rish maqsadida ifodalanadi.

Demografiyaning asosiy predmeti aholining takror barpo bo’lish qonuniyatlarining tahlili ho’soblanadi. Demografiya fani vazifalari: 1. • Demografik jarayonlarga va ularning omillarini o’rganish. 2. • Demografik bashoratlarni ishlab chiqish. 3. • Demografik siyosat chora tadbirlarini ishlab chiqish.

Demografik jarayonlar • Demografik jarayonlar tarkibida tug’ilish. Demografiya tug’ilishni alohida, aholi takror barpo bo’lishining demografik zamini sifatida o’rganadi, unga ta’sir etuvchi barcha ijtimoiy - iqtisodiy va tabiiy omillarni tahlil etadi. Shuningdek, o’lim jarayoni. Aholining takror barpo bo’lishida birinchi navbatda oila tashkil topishi ya’ni shakllanishi ahamiyatlidir. Chunki dunyoda tug’layotgan insonlarning aksariyati oilada, oila muhitida dunyoga keladi, shaxs sifatida shakllanib o’zining demografik faoliyatini (oila qurish, farzandlar ko’rish) boshlaydi. Demografik bashoratlar • Demografik bashoratlar ishlab chiqishda demografiya fani, birinchi navbatda o’rganilayotgan hudud yoki ijtimoiy guruh aholisining demografik maylini (demografik jarayonlariga bo’lgan munosabati) atroflicha tahlil etadi va ayni shu asosda demografik jarayonlarda kelajakda kutilayotgan o’zgarishlarni ko’rsatib beradi. Demografik siyosat • Demografik siyosat mazmuni va tadbirlarini ishlab chiqish juda ma’suliyatli va murakkab jarayondir. Ushbu yumushni bajarishda demografiya o’rganilayotgan davlat yoki alohida hududning ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanish darajasini, etnik hususiyatlari, urf-odatlari va qadriyatlarini, demografik holatini mukammal o’rganishi lozim.

Demografiya mustaqil fan sifatida quyidagi fanlar bilan bog’liq bo’lib, shu fanlarning yutuqlaridan foydalanadi. mantiqtarix tibbiyot geogra- fiya psiholo- giya etnogra -fiya statisti- ka mate- matika sotsiolo -giya siyosiy iqtisod

Demografiya har bir ijtimoiy-iqtisodiy tuzum aholisining ko’payish va rivojlanish qonunlarini alohida-alohida o’rganadi. Chunki har bir ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyaga xos aholi o’sish qonuni, demografik vaziyatga bevosita ta’sir ko’rsatadi.

Aholining takror barpo bo’lishi qonuniyatlarni o’rganar ekan, demografiya bir qator ilmiy yo’nalishlarga bo’linadi va bu yo’nalishlar demografiya fanlari tizimini tashkil etadi. Ularga nazariy demografiya demografik statistika tarixiy demografiya hududiy demografiya iqtisodiy demografiya etnik demografiya tahliliy demografiya amaliy demografik tadqiqotlar kiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: • “ Aholi geografiyasi va demografiyasi asoslari” ma’ruza matni Qo’qon-2010 • www.geografiya.uz • www.google.com • www.vikipediya.uz • www.ziyonet.uz • www.uzreport.uz

Xulosa XX asrning ikkinchi yarmida insoniyat oldida juda ko’p va murakkab muammolar vujudga keldi, ularning asosiy qismi ta’sir doirasining miqyosi va ahamiyatiga ko’ra global muammolar nomini oldi. Global muammolar aholi, iqtisodiy-ijtimoiy taraqqiyot va atrof- muhit o’rtasidagi o’zaro munosabatlar natijasidir. Global muammolar, birinchidan-jami insoniyatga, barcha mamlakatlar xalqlar, ijtimoiy tabaqalar manfaatlari va taqdirlariga ta’sir ko’rsatuvchi; ikkinchidan-iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda katta talofatlarga, inqirozlarga sabab bo’luvchi, chuqurlashgan taqdirda esa jahon sivilizatsiyasining mavjudligiga ham xavf soluvchi; uchinchidan- yechimini topishda umumplanetar miqyosidagi hamkorlikni, barcha mamlakatlar va xalqlarning birgalikda harakat qilishini talab qiluvchi muammolar. Hozirgi vaqtda jahonda mavjud barcha mamlakatlarning 30 foizga yaqini qoloq hisoblanadi. Shularning ¾ qismi Afrikada, 1 tasi Yevropada, 4 tasi Janubiy Amerikada va 11 tasi Osiyoda joylashgan. Iqtisodiy qoloqlik mazkur mamlakatlarda siyosiy beqarorlik hamda ijtimoiy tengsizlik, irqiy va diniy ziddiyatlarni keltirib chiqarmoqda. Markaziy va Sharqiy Afrikada, Ruanda va Burundi davlatlarida 1994- yillarda yuz bergan etnik mojarolar bir millionjdan ortiq kishilarning hayotiga zomin bo’ldi. Global oziq-ovqat muammosi insoniyatning eng qadimgi muammolaridan biri hisoblanadi. Ocharchilik qadimgi davrlarda ham, o’rta asrlarda ham, hozirgi vaqtda ham insonlarning boshiga tushgan eng katta kulfatlardan biri bo’lgan. Ocharchilik 2 shaklda namoyon bo’ladi. Birinchi shakilda ocharchilik surunkali davom etadi, uning natijasida odamlarning sog’lig’i yomonlashadi, tinkasi qurioydi va harhil kasalliklarga chalinishi ehtimoli kuychayadi. Ocharchilikning bu shakli “to’yib ovqat yemaslik” deb ham ataladi. Ikkinchi shaklida balum bir vaqtda, malum bir hududda qurg’oqchilik yoki boshqa sabablar bilan bog’liq bo’lgan ocharchilik oqibatida millionlab, o’n millionlab insonlar halok bo’ladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!

Похожие

Demografik portlash va demografik tanglik jarayonlari

Global va demografik muammolar

Demografik muammo

Demografik o’tish konsepsiyasi

Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining geografik fanlar tizimida tutgan o’rni