Antarktida materigiga umumiy geografik tavsif. Materikning o’ziga xos xususiyatlari - География - Презентации

Antarktida materigiga umumiy geografik tavsif. Materikning o’ziga xos xususiyatlari

Загружено в:

01.12.2023

Скачано:

0

Размер:

3593.0068359375 KB

Antarktida materigiga umumiy geografik tavs if. Materikning o’ziga xos xususiyatlari Reja: • Antarktida materigining geologik tuzilishi va relyefi • Antarktida materigining iqlimi • Oʻsimlik va hayvonot olami • Tekshirish tarixi • Antarktida materigi haqida qiziqarli faktlar

• Antarktida — Antarktika Janubiy qutb oblastining m arkaziy qismini egallagan materik • . Maydoni 12,4 mln. km², 541shelf muzliklari va ular orqali materikka tutashgan orollar bilan birgalikda 1 3,975 mln. km². • Doimiy aholisi yoʻq. • Oʻrtacha balandligi 2040 m, eng baland joyi 5140 m (Elsuort togʻidagi Vinson choʻqqisi). • Dengiz sohillarida ayrim ilmiy stansiyalar va dengiz hayvonlarini ovlaydigan bazalar bor. • Antarktida Atlantika, Hind va Tinch okeanlarining ja nubiy qismlari (Janubiy okean) bilan oʻralgan.

• Qirgʻoq chizigʻi deyarli tekis va uzunligi qariyb 30 mi ng km, koʻpincha bir necha oʻn m keladigan tik muz jarliklaridan iborat. • Materikka Ross va Ued-dell dengizlari ancha kirib tu radi. • Antarktidaning 99% yuzasi qalin materik muzligi bila n qoplangan (taxminan 13,0 mln. km²). • Muzning oʻrtacha qalinligi 1720 m, eng qalin joyi 43 00 m. Muzliklarning hajmi taxminan 24 mln. km³. • Yer sharidagi hozirgi muzliklarning maydoni jihatdan 87% Antarktidadadir. Muzdan xoli yerlar voha koʻrin ishida uchraydi. Aksari kutbiy ilmiy stansiyalar shu v ohalarda joylashgan.

• . Muzliklar materik ning markaziy qis midan atro-figa silj ib, dengizga tushib boradi va koʻpinch a sinib aysberglar hosil qiladi.

Iqlimi • Antarktida sohillarini istisno q ilganda, kontinental qutbiy iql im hukmron: temperatura ha mma vaqt 0° dan past boʻladi va yogʻin juda kam yogʻadi. Y er yuzasi muzlikdan iborat ha mda baland boʻlganidan havo massalari antitsiklon rejimini hosil qiladi. Yoz, kuz paytlarid a materik chekkalarida siklonl ar paydo boʻlib, ichki rayonlar ga ham kirib bo-radi.

• Antar-ktida ekspeditsiyalarining maʼlumotiga qarag anda, muz qoplamining eng baland joyi taxminan 4 000 m boʻlib, Sovetskoye platosi yaqinidadir. Antark tida- yer yuzasi juda past-baland materik boʻlib, jud a koʻp orollar bilan oʻrab olingan. Geologik tu-zilishi va relefi xususiyatlariga koʻra, Antarktida Ueddell ha mda Ross dengizlarining janubiy qismlarini birlashtir ib turadigan chiziq boʻylab Sharqiy Antarktida va Gʻ arbiy Antarktidaga boʻlinadi.

• Yozda (dekabr, yanvar, fevral) A.da bulutsi z kunlar koʻp boʻladi, shuning uchun quyo sh nisbatan koʻproq ilitadi, lekin quyosh n uri muzdan koʻp qaytadi (oʻrta hisobda 90 %), oqibatda quyosh issiqligi Shimoliy yari m sharning xuddi shu kengliklarida-giga ni sbatan 4 — 5-marta kam.

• Materikning markaziy qismi da eng sovuq oylarning oʻrt acha temperaturasi — 60°, −70°, yoz oylariniki — 30° d an −50° gacha; sohilda qishd a — 8° dan — 35° gacha, yo zda 0 — 5° boʻladi. Oʻrtacha yillik temperatura — 50° ga yaqin. Mutlaq minimum — 89,2° (Vostok stansiyasi). Bu esa butun Yer sharida eng p ast haroratdir.

• Yer yuzasi sovuq va atrofdagi dengizlar iliqroq boʻlga nidan tez-tez kuchli shamollar boʻlib turadi (baʼzan s hamol tezligi sekundiga 90 m ga boradi).Yogʻin eng k oʻp (700 — 1000 mm) yogʻadigan zona dengiz sohili boʻlib, eni 15 km ga yetadi: ichki rayonlarda yiliga a ti-gi 30 — 50 mm yogʻin tushadi. Iliq paytlarda ham koʻpincha qor yogʻadi. Havoning nisbiy namligi oʻrta hisobda 73 — 78%.

Oʻsimliklari • Oʻsimliklari. Oʻsimlik turlari (li-shayniklar, zamburugʻlar, bakteriya va suvoʻtlar) kam va oʻziga xos, ammo ular materikning eng sovuq joylarida ham uchraydi.

Hayvonot olami • Hayvonlardan tyulenlar (ueddell tyuleni, qisqichbaqaxoʻr tyulen, dengiz qoploni, ross tyuleni, dengiz fillari) va qushlardan pomornikning ikki turi, adeli va imperator pingvinlari uchraydi.

Tekshirilish tarixi • 1820-yilda A. qirgʻogʻiga F. F. Bellinsgauzen — M. P. Lazarev boshchiligidagi rus ekspeditsi-yasi kemalari yaqinlashib borgan. Mate-rikning umumiy qiyofasi 1 9-asrda haritaga tushirilgan. A.da 1898 — 1900-yilla rda norveg tadqiqotchisi K. Borxgrevink bi-rinchi ma rta (Viktoriya Yerida) qishlagan. 20-asr boshlarida q utb tadqiqotchilari R. Skott (1901 — 04, 1910 — 12) , E. Shek-lton (1907 −09), R. Amundsen (1910 — 12) , D. Mouson (1911 — 13) va boshqa materikning ich ki rayonlarigacha bordilar.

• Xalqaro geofizika yili (195 7 — 58) munosabati bilan va soʻnggi davrlarda turli mamlakatlarning ilmiy qut biy stansiyalari qurilgan, 1 991-yilga kelib 48 ta ilmiy stansiya ishlab turdi.[3]

• 1. Bir vaqtlar aql tishlari v a o‘simtalari olib tashlanm aganlar Antarktidada ishl ashi mumkin emas edi. Bu nga sabab, u yerda hech q anday jarrohlik amaliyotla ri o‘tkazilmasligi bo‘lgan. S huning uchun ham bu yer da ishlovchilar, sog‘lom bo ‘lsa ham tananing bu qism larini oldirib tashlashi kera k edi • 2. Antarktida yer yuzida gi eng quruq joy. Aniqro q aytganda, bu yerda qu ruq Mak-Merdo vodiyla ri joylashgan bo‘lib, ular ning ba’zi joylari ikki mil lion yil davomida yomg ‘ir va qor ko‘rmagan.

• 3. 53 million yil oldin An tarktidada shunchalik ili q havo hukmron ediki, q irg‘oqlarida palma dara xtlari o‘sib, havo harora ti 20 darajadan yuqori b o‘lgan. • 4. 2013-yil dekabr oyida “Metallica” guruhi birinchi bo‘lib Antarktidada va shu tariqa dunyoning barcha q it’alarida konsert berdi. M ahalliy faunani bezovta qil maslik uchun alohida gum baz ostida konsert bo‘lib o ‘tdi. Tomoshabinlar konse rtni maxsus naushnik vosit asi orqali tinglashgan.

• 5.Antarktidadagi birinch i atom elektr stansiyasi AQShga tegishli bo‘lgan eng yirik turarjoy va tad qiqot markazi “Mak-Me rdo”da mavjud bo‘lgan. Bu stansiya 1960-yildan 1972-yilgacha ishladi. • 6.Antarktida o‘zining o‘t o‘chirish xizmatiga ega. Bu “Mak-Merdo” stansi yasiga tegishli va unda h aqiqiy professional o‘t o ‘chiruvchilar ishlaydi.

• 9.1911-yil 14-dekabrda norvegiyalik tadqiqotchi Rual Amundsen Janubiy qutbga yetib kelgan va u yerda o‘z davlatining bayrog‘ini ko‘targan biri nchi odam bo‘ldi. Shuni ngdek, u sayyoraning ik kala geografik qutblarini birinchilardan bo‘lib ziy orat qilgan edi. • 10. Antarktidada qutb a yiqlari yo‘q. Ularni ko‘ris h uchun Shimoliy qutbg a yoki Kanadaga borishi ngiz kerak

Xulosa • Bugungi kundagi ekologik vaziyatning yomonlashuvi , global iqlim isishi boshqa materiklar qatori Antark tidani ham chetlab oʻtayotgani yoʻq. Bu nafaqat hay vonot olamiga balki, million yillardan beri oʻz saloba tini saqlab kelayotgan ulugʻvor muzliklarga ham salb iy taʼsir koʻrsatmoqda. Olimlar "Moviy koʻllar" nomi bilan ataladigan geologik hodisani Antarktida mater igida ham kuzatishmoqda.

• Muzusti ko‘llari — erigan muzlardan hosil bo‘lgan «suv h avzalari» bo‘lib, yozning issiq harorati tufayli paydo bo‘la di. Ular allaqachon Grenlandiya muzliklarida qayd etilga n. Bunday ko‘llar global iqlim o‘zgarishi alomati hisoblan ib, muzli qalqonlarning barbod bo‘layotganini ham angl atadi. Suv muz orasiga sizib, uning asosini «eritadi». Ana shu jarayon Grenlandiya muzliklarining erishi sabablarid an biridir: 2011-2014 yillarda bu orolda salkam trillion t onna suv yo‘qotilgan. • Endilikda, shu kabi muzusti ko‘llari Janubiy qutbda ham paydo bo‘lgani aniqlangan. Bundan avval, Janubiy qutb muzliklari barqaror hisoblanar edi. Ma'lum bo‘lishicha, 2 000-2013 yillarda Langxovd muzligida qariyb 8 mingga y aqin ko‘l hosil bo‘lgan. Olimlar mazkur holatlarni so‘zsiz iqlim o‘zgarishi bilan bog‘lashmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar • A.A.Abulqosimov, N R. Aliqulov, Z.Vahobov "Materik lar va okeanlar tabiiy geografiyasi" Oʻquv qoʻllanma Toshkent 2020 • Aleksandrovskaya N.V. Eramov R.A. va boshqalar "D unyo qitʼalari tabiiy geografiyasi" Toshkent 1967 • Власова Т.В. "Физическая география материков и океанов" Москва 1986 • Internet saytlari

Eʼtiboringiz uchun r ahmat

Похожие

Atlantika okeaniga umumiy geografik tavsif

Antarktida. Antarktidaning geografik o’rni. Muz usti va osti relyefi

Farg’ona okrugi yer usti boyliklariga tabiiy geografik tavsif

Janubiy Amerikaning asosiy xususiyatlari - materikning xosil bo’lishida asosiy bosqichlar

Janubiy amerikaning asosiy xususiyatlari materikning xosil bo’lishida asosiy bosqichlar