Lorens almashtirishlari 2 - Физика - Презентации

Lorens almashtirishlari 2

Загружено в:

16.02.2024

Скачано:

0

Размер:

354.28515625 KB

Reja 1 • Xususiy vaqt 2 • Lorens almashtirishlari va ulardan kelib chiqadigan xulosalar LORENS ALMASHTIRISHLARI Sanoq sistemalarning inersiallik chegarasini aniqlash tajriba natijalarini talqin qilishda juda muhimdir . Har bir sanoq sistemasining inersiallik chegarasi mavjud. Buni ko’z oldimizga keltirish uchun erkin tushayotgan raketa bilan bog’liq bo’lgan sanoq sistemasini ko’rib chiqamiz. Odatda, bunday raketadagi ixtiyoriy jism bilan bog’langan sanoq sistema ideal inersial sanoq sistema hisoblanadi . Demak, har qanday jism bilan bog’langan sanoq sistemani ma’lum aniqlikda inersial deyish mumkin ekan. 01 01 01 02 0C 01 0D0E0F 1A03 0D

Intervalning vaqtsimon, yorug’liksimon va fazosimonlarga bo’linishi bir qator muhim natijalarga olib keladi. Vaqtsimon intervalni "xususiy vaqt" deb atash mumkin. Bunday deb atashning ma’nosini ochish uchun birorta inersial (K) sanoq sistemasida turib ixtiyoriy harakatlanayotgan soatni kuzatamiz. Soat bilan bog’langan sanoq sistema (К') umuman olganda inersial emas, lekin yuqoridagi ma’noda har bir oniy vaqt momentida uni inersial deb qarash mumkin. Harakatdagi soatning dt' farq bilan ketma- ket ikkita ko’rsatishi ikkita voqea bo’lsin. Bu voqealar K' sanoq sistemada bir nuqtada sodir bo’ladi va ular orasidagi interval vaqtsimon bo’lib, quyidagiga teng bo’ladi: К sistemada tinch turgan soat bo’yicha bu ikki voqea orasidagi vaqt dt ga teng. Harakatdagi soat dt vaqt ichida tinch turgan kuzatuvchiga nisbatan masofaga ko’chadi. Bularga asosan intervalni К sanoq sistemasida yozamiz:

Endi (1) - (3) ifodalardan foydalanib, К va K' sistemalardagi soatlarning ko’rsatishlarini bog’lovchi tenglamani hosil qilamiz: Ifoda (4) ni integrallash natijasida tinch turgan soat bo’yicha t 2 –t 1 vaqt o’tganda, harakatdagi soat bo’yicha o’tgan vaqtni topamiz Shunday qilib, tinch turgan soat bo’yicha. t 2 -t 1 vaqt o’tganda harakatdagi soat bo’yicha vaqt o’tadi. Harakatdagi jism bilan bog’langan soat bo’yicha hisoblangan vaqt “xususiy vaqt” deyiladi.

Endi xususiy vaqt masalasini har ikkala sanoq sistema inersial bo’lgan holda ko’rib chiqamiz. К inersial sanoq sistemadagi soatga nisbatan boshqa soat to’g’ri chiziqli tekis harakat qilayotgan bo’lsin. Bu holda (4) ga asosan К sistemadagi kuzatuvchi uchun K' sistemadagi soat orqada qoladi. Harakat nisbiy bo’lganligi sababli K' sistemadagi kuzatuvchi uchun К dagi soat harakatda bo’ladi va u orqada qoladi. Yuzaki qarashda ichki qarama-qarshilik bordek ko’rinadi . Qarama - qarshilikning paydo bo’lishiga К va K' sanoq sistemalarining bir-biridan farqlash mumkin emasligidadir . Shunday qilib, soatlarning yurishini solishtirish uchun birinchi sanoq sistemada bir nechta, boshqasida esa bitta soat kerak bo’lar ekan. Shuning uchun bu jarayon ikkala sanoq sistema uchun simmetrik emas. Xulosa: doimo turli soatlar bilan taqqoslanayotgan soat orqada qoladi. “ Vaqt” yoki “ egizaklar” paradoksi

2. Lorens almashtirishlari 1. Fazo va vaqtning xossalari saqlanishi uchun almashtirish formulalari chiziqli bo’lishi kerak. 2. Almashtirish koeffitsiyentlari qanday voqea ko’rilayotganligiga bog’liq bo’lmasligi kerak. 3. Almashtirish koeffitsiyentlari r-sistemaga nisbatan tinch turgan nuqtaning l- sistemada x o’qining musbat yo’nalishida “raketa” tezligiga teng bo’lgan tezlik bilan harakatlanishini ta’minlashi kerak. 4. Almashtirish intervalning invariantligini saqlashi kerak. Soddalik uchun har ikkala sanoq sistemaning koordinata o’qlari mos ravishda bir-biriga parallel va r-sistema l-sistemaga nisbatan Ox o’qining musbat yo’nalishida v tezlik bilan harakatlanayotgan holni ko’rib chiqamiz Yuqoridagi prinsiplarni avval π-mezonning parchalanish jarayoniga tatbiq qilamiz. Ikki voqea orasidagi intervalning kvadrati 0C2507

Bu tengliklardan l - sistemada π - mezonning yashash vaqtini topamiz: ni hosil qilamiz. (4) - (5) ifodalar biz qidirayotgan almashtirishlarning xususiy holini beradi

Endi π –mezonning tug’ilishi r-sistemaning koordinata boshi va t' =0 momentda emas, balki ixtiyoriy (x', t') da sodir bo’lsin. Bu hol uchun (4) - (5) almashtirish formulalarini yuqoridagi shartlarning birinchisiga asosan quyidagi ko’rinishda yozish kerak: Bu almashtirishlar orqali intervalning invariantligining matematik ifodasi quyidagi ko’rinishni oladi: Yuqoridagi tenglik barcha (x', t') uchun o’rinli bolish shartidan, bu tenglikning o’ng va chap tomonlarida x '2 , t '2 va x't' ishtirok etgan hadlar mos ravishda bir-biriga teng bo’lishi kerak. Bu shartlardan nomalum koeffitsientlar A va B ni topamiz:

Bu ifodalarni (6)ga qo’yish natijasida qidirilayotgan almashtirishlarni aniqlaymiz: Ushbu ifodalar voqealarning l-sistemadagi koordinatalarini r- sistemadagi koordinatalari orqali aniqlab beradi va Lorenz almashtirishlari deb ataladi. Bu yerda harakat x o’qiga parallel bo’lganligi uchun y = y' va z=z' bo’lishini inobatga oldik. Teskari almashtirish formulalarini olish uchun (8) da (t,x) —> (t', x') va (V —> -V) almashtirishlarni bajarish kifoya qiladi:

Lorenz almashtirishlaridan kelib chiqadigan xulosalar Lorents almashtirishlari bir vaqtlilik tushunchasining nisbiy xarakterda ekanligini miqdor jixatdan aniqlashga imkon beradi. Bir inertsial sistemada bir vaqtda yuz bergan ikki voqea, boshqa inertsial sistemada bir vaqtda yuz berishi mumkin emas. Buning ma’nosi shuki, xarakatlanayotgan sistemadagi soat xarakatsiz sistemadagi soatlarga qaraganda sekinroq yuradi, orqada qoladi. 0D

Nisbiylik nazariyasiga asosan uzunlik xam nisbiydir. Bu munosabat uzunlik qisqarishi formulasidir. Bu formula jismning uzunligi uning xarakat tezligiga bog’liq ekanini ko’rsatadiki, xarakatlanayotgan jismning K sistemada o’lchangan uzunligi uning o’zi tinch turgan K' sistemada o’lchangan uzunligidan kichikdir. Xarakat tezligi qancha katta bo’lsa, xarakatlanayotgan jismlarning o’lchamlari xarakat yo’nalishida shuncha ko’p qisqaradi. Bu xodisa uzunlikning qisqarishi yoki Lorents qisqarishi deyiladi. Shunday qilib, jismning uzunligi va hajmi nisbiy bo’lib, qanday sanoq sistemaga nisbatan olinayotganligi ko’rsatilishi kerak. 45

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. AbdumalikovA.A., Elektrodinamika, “Cholpon", T., 2011.- 344 b. 2. Landau , L. D, Lifshits E.M , Teoriya polya.–Izdanie 8-e, stereotipnoe. –M.: Fizmatlit, 2006. – 534 S. 3. Landau, L. D, Lifshits E.M. Elektrodinamika sploshnix sred. – Izdanie 4-e, stereotipnoe. –M.: Fizmatlit, 2003. -656 s 4. Toptigin I.N. Sovremennaya elektrodinamika. - Moskva–Ijevsk, 2002.-736 s. Elektronnaya biblioteka MFTI . 5. Kiselev V.V. Klassicheskaya elektrodinamika. Seminari po kursu «Teoriya polya»: konspekti i uprajneniya. – Protvino, 2004.- 190 s. (Elektronnaya biblioteka MFTI) 6. R.X. Mallin, Klassik elektrodinamika, 1,2 tom. T., 1974 7. V.G. Levich, Kurs teoreticheskoy fiziki 1 tom. M., 1979.

Похожие

Lorents almashtirishlari

Трансформаторлар 2

Termoelektr hodisalar 2

Nazorat o’lchov apparaturasi 2

Qaytar jarayonlar uchun termodinamika 2-qonuni