Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni - Физика - Презентации

Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

485.15625 KB

Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni  т massali moddiy nuqta tezlik bilan harakatlanayotganda impulsga ega. Mazkur moddiy impulsining ixtiyoriy qo’zg’almas О nuqtaga nisbatan momenta quyidagi vektor ko’paytma bilan anqlanadi: (4.8) www.arxiv.uz p], r [ = L 

www.arxiv.uz

 bunda g — О nuqtadan moddiy nuqtaning ayni paytdagi vaziyatini ifodalovchi nuqtagacha o’tkazilgan radius-vektor. L vektorning yo’nalishi o’ng vint qoidasi asosida topiladi. r va р lar yotgan (rasmdagi shtrixlangan) tekislikka perpendikulyar ravishda О nuqtaga joylashtirilgan o’ng vintni р yo’nalishida buralganda vintning ilgarilanma harakati L ning yo’nalishini ko’rsatadi. р yo’nalishidagi to’g’ri chiziqqa О nuqtadan tushirilgan perpendikulyar uzunligini bilan belgilasak, impuls momentining modulini  (4.9) www.arxiv.uzlp rp rp L   ) sin(

 ko’rinishda yozish mumkin. SI sistemasida impuls momenta da o’lchanadi.  Moddiy nuqta impulsinnng О nuqtadan o’tuvchi ixtiyoriy qo’zg’almas OZ, o’qqa nisbatan moment (L z ) va impulsning О nuqtaga nisbatan momenta (L) orasidagi bog’lanish quyidagi rasm munosabat bilan ifodalanadi;  bundagi М va OZ o’q orasidagi burchak. ning qiymati quyidagi ifodadan foydalanib hisoblanishi mumkin:  (4.10) (4.11) www.arxiv.uz  , cos z z rp L L    l p L Q z  

 (4.10) da moddiy nuqta impulsi (р) ning OZ o’qda perpendikulyar ravishda o’tkazilgan Q tekislikdagi proektsiyasi p Q bilan , OZ o’ q va Q tekislikning kesishish nuqtasi (О 1 ) dan P Q ga o’tkazilgan perpendikulyar uzunligi esa I bilan belgilangan. L z ning ishorasini quyidagicha tanlaymiz: OZ o’qning musbat uchidan qaraganda moddiy nuqta impulsining o’qqa perpendikulyar tekis likdagi proektsiyasining yo’nalishi soat strelkasining harakatiga teskari bo’lsa ni musbat, aks holda manfiy ishora bilan olamiz.  Endi moddiy nuqta impuls momentining o’zgarish qonunini keltirib chiqaraylik. Buning 4.8 rasm uchun (4.10) ifoda dan vaqt buyicha hosila olaylik: (4.12) www.arxiv.uz   .              dt dp r p dt dr p r dt d dt dl

 Bu ifodaning o’ng tomonidagi birinchi had tezlik va impuls vektorlarining vektor ko’paytmasidir. va P yo’nalishlari bir xil bo’lganligi uchun ularning vektor ko’paytmasi nolga teng. Ikkinchi haddagi vektor, moddiy nuqtaga ta‘sir kilayotgan kuchlarning teng ta‘sir etuvchisi ekanligini bilamiz. Shuning uchun (4,12) ifoda quyidagi ko’rinishga keladi; (4.13) www.arxiv.uz) / (   dt dr    m P  F dt dp  /   , M F r dt dL   

 bundagi L va М —ixtiyoriy qo’zg’almas О nuqtaga nisbatan impuls momenti va kuch momentidir. (4.13) ifoda moddiy nuqta impuls momentining o’zgarish qonunini ifodalaydi. Moddiy nuqta impulsining ixtiyoriy qo’zg’almas O nuqtaga nisbatan momentidan vaqt buyicha olingan birinchi tartibli hosila shu moddiy nuqtaga ta‘sir qilayotgan kuchlar teng ta‘sir etuvchisining O nuqtaga nisbatan momenti bilan aniqlanadi.  М nolga teng bo’lgan xususiy holda impuls momen tining o’zgarish qonuni impuls momentining saqlanish Qonuniga aylanadi, ya‘ni (4.13) ifoda 4.14 www.arxiv.uz 0  dt dL

 Айланма х,аракат килаётган жисмнинг мувозанати. Жисм бирор кузгалмас укда нисбатан айланма харакат кднаётган булсин. Энди шу жисмнинг тинч ёки текис харакат холати шартларини курамиз. Агар 21-§ даги солиштиришдан фойдалансак, илгариланма харакатдаги куч урнига айланма харакатдаги куч моментидан фойдаланиб, олдинги банддаги коидани кайта ёзамиз. www.arxiv.uz

 ko’rinishga keladi. Mazkur tenglik bo’lgandagina bajariladi.  Demak, moddiy nuqtaga ta‘sir qilayotgan kuchlar teng ta‘sir etuvchisining ixtiyoriy О nuqtaga nisbatan momenta nolga teng bo’lganda moddiy nuqta impulsining shu О nuqtaga nisbatan momenti, o’zgarmaydi.  www.arxiv.uz

Похожие

Inersiya momenti. Kuch momenti. Aylanish o‘qiga nisbatan impuls momenti

Impuls, impuls momenti va energiyaning saqlanish qonunlari. Mexanik tizimning kinetik va potensial energiyalari

Moddiy nuqta dinamikasi. Kuch. Massa. Impuls. Nuyutonning birinchi qonuni va inersiyal sanoq tizimlari

Klassik elektrodinamika fani. Elektr zaryadi va uning saqlanish qonuni. Kulon qonuni

Termodinamikaning I-II qonuni va uning tadbiqlari