Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni - Физика - Презентации

Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

485.15625 KB

Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni  т massali moddiy nuqta tezlik bilan harakatlanayotganda impulsga ega. Mazkur moddiy impulsining ixtiyoriy qo’zg’almas О nuqtaga nisbatan momenta quyidagi vektor ko’paytma bilan anqlanadi: (4.8) www.arxiv.uz p], r [ = L 

www.arxiv.uz

 bunda g — О nuqtadan moddiy nuqtaning ayni paytdagi vaziyatini ifodalovchi nuqtagacha o’tkazilgan radius-vektor. L vektorning yo’nalishi o’ng vint qoidasi asosida topiladi. r va р lar yotgan (rasmdagi shtrixlangan) tekislikka perpendikulyar ravishda О nuqtaga joylashtirilgan o’ng vintni р yo’nalishida buralganda vintning ilgarilanma harakati L ning yo’nalishini ko’rsatadi. р yo’nalishidagi to’g’ri chiziqqa О nuqtadan tushirilgan perpendikulyar uzunligini bilan belgilasak, impuls momentining modulini  (4.9) www.arxiv.uzlp rp rp L   ) sin(

 ko’rinishda yozish mumkin. SI sistemasida impuls momenta da o’lchanadi.  Moddiy nuqta impulsinnng О nuqtadan o’tuvchi ixtiyoriy qo’zg’almas OZ, o’qqa nisbatan moment (L z ) va impulsning О nuqtaga nisbatan momenta (L) orasidagi bog’lanish quyidagi rasm munosabat bilan ifodalanadi;  bundagi М va OZ o’q orasidagi burchak. ning qiymati quyidagi ifodadan foydalanib hisoblanishi mumkin:  (4.10) (4.11) www.arxiv.uz  , cos z z rp L L    l p L Q z  

 (4.10) da moddiy nuqta impulsi (р) ning OZ o’qda perpendikulyar ravishda o’tkazilgan Q tekislikdagi proektsiyasi p Q bilan , OZ o’ q va Q tekislikning kesishish nuqtasi (О 1 ) dan P Q ga o’tkazilgan perpendikulyar uzunligi esa I bilan belgilangan. L z ning ishorasini quyidagicha tanlaymiz: OZ o’qning musbat uchidan qaraganda moddiy nuqta impulsining o’qqa perpendikulyar tekis likdagi proektsiyasining yo’nalishi soat strelkasining harakatiga teskari bo’lsa ni musbat, aks holda manfiy ishora bilan olamiz.  Endi moddiy nuqta impuls momentining o’zgarish qonunini keltirib chiqaraylik. Buning 4.8 rasm uchun (4.10) ifoda dan vaqt buyicha hosila olaylik: (4.12) www.arxiv.uz   .              dt dp r p dt dr p r dt d dt dl

 Bu ifodaning o’ng tomonidagi birinchi had tezlik va impuls vektorlarining vektor ko’paytmasidir. va P yo’nalishlari bir xil bo’lganligi uchun ularning vektor ko’paytmasi nolga teng. Ikkinchi haddagi vektor, moddiy nuqtaga ta‘sir kilayotgan kuchlarning teng ta‘sir etuvchisi ekanligini bilamiz. Shuning uchun (4,12) ifoda quyidagi ko’rinishga keladi; (4.13) www.arxiv.uz) / (   dt dr    m P  F dt dp  /   , M F r dt dL   

 bundagi L va М —ixtiyoriy qo’zg’almas О nuqtaga nisbatan impuls momenti va kuch momentidir. (4.13) ifoda moddiy nuqta impuls momentining o’zgarish qonunini ifodalaydi. Moddiy nuqta impulsining ixtiyoriy qo’zg’almas O nuqtaga nisbatan momentidan vaqt buyicha olingan birinchi tartibli hosila shu moddiy nuqtaga ta‘sir qilayotgan kuchlar teng ta‘sir etuvchisining O nuqtaga nisbatan momenti bilan aniqlanadi.  М nolga teng bo’lgan xususiy holda impuls momen tining o’zgarish qonuni impuls momentining saqlanish Qonuniga aylanadi, ya‘ni (4.13) ifoda 4.14 www.arxiv.uz 0  dt dL

 Айланма х,аракат килаётган жисмнинг мувозанати. Жисм бирор кузгалмас укда нисбатан айланма харакат кднаётган булсин. Энди шу жисмнинг тинч ёки текис харакат холати шартларини курамиз. Агар 21-§ даги солиштиришдан фойдалансак, илгариланма харакатдаги куч урнига айланма харакатдаги куч моментидан фойдаланиб, олдинги банддаги коидани кайта ёзамиз. www.arxiv.uz

 ko’rinishga keladi. Mazkur tenglik bo’lgandagina bajariladi.  Demak, moddiy nuqtaga ta‘sir qilayotgan kuchlar teng ta‘sir etuvchisining ixtiyoriy О nuqtaga nisbatan momenta nolga teng bo’lganda moddiy nuqta impulsining shu О nuqtaga nisbatan momenti, o’zgarmaydi.  www.arxiv.uz

Похожие

Klassik elektrodinamika fani. Elektr zaryadi va uning saqlanish qonuni. Kulon qonuni

Termodinamikaning I-II qonuni va uning tadbiqlari

Vakumdagi elektr maydoni . Elektr zaryadi va uning saqlanish.qonuni. Kulon qonuni

Aylanma harakat dinamikasi

Termodinamikaning birinchi qonuni