Inersiya momenti. Kuch momenti. Aylanish o‘qiga nisbatan impuls momenti - Физика - Презентации

Inersiya momenti. Kuch momenti. Aylanish o‘qiga nisbatan impuls momenti

Загружено в:

26.11.2024

Скачано:

0

Размер:

265.32421875 KB

Inersiya momenti. Kuch momenti. Aylanish o‘qiga nisbatan impuls momenti. Qattiq jism aylanma harakati dinamikasining asosiy qonuni. Impuls momentining o‘zgarish va saqlanish qonuni.

Куч моменти Қаттиқ жисм айланма ҳаракат динамикасининг асосий катталикл ари - импульс моменти ва куч моменти тушунчалари бир бири била н чамбарчас боғлиқдир. Куч моменти нуқтага нисбатан бўлса, импу льс моменти ўққа нисбатандир. Шунинг учун уларни бир-бири бил ан алмаштириш мумкин эмас. Ҳар қандай векторнинг бирор нуқтаг а нисбатан моменти вектор катталик бўлгани учун, куч моменти ҳа м вектор катталикдир. Импульс моменти эса ўқ узунлигига нисбата н бўлгани учун вектор катталик эмас.

Энди қаттиқ жисмнинг бирор 0 нуқтасига нисбатан куч вектор и F нинг ёки импульс вектори Pr нинг моментини қараб чиқайлик. Бу нуқта бош нуқта ёки қутб деб аталади. 00′ айланиш ўқига ўрнатилган қаттиқ жисмга ихтиёрий ташқи куч таъсири

Масса марказидан ўтган 00′ ўққа маҳкамланган жисмнинг, шу ўқд ан r масофага жойлашган қандайдир А нуқтасига исталган йўналишд а F 0 куч қўямиз. F 0 – куч вектори билан устма - уст тушган чизиққа к учнинг таъсир чизиғи деб аталади. Айланиш ўқига перпендикуляр бўлган текисликда ётувчи кучнинг F i ташкил этувчиси жисмнинг айланишига сабаб бўлиши мумкин. F n – ташкил этувчиси эса, 00′ ўқ бўйлаб илгариланма ҳаракатни вужудга келтиради Кучнинг F ti – тангенциал ташкил этувчиси таъсирида, m i массали А н уқта r радиусли айланани чизиши мумкин. F i кучнинг айлантириш эффекти 00′ ўқ билан кучнинг таъсир чиз иғи орасидаги масофа катта бўлиши билан орта боради.

Радиус вектор r i нинг F i кучга вектор кўпайтмаси кучнинг ихтиёри й қўзғалмас 00′ ўққа нисбатан куч моменти деб аталади. Куч моментининг модули қуйидагига тенг Учта r i , F i , M i векторлар ўнг парма қоидасига бўйсунгани учун куч моментининг йўналиши 00′ ўқ бўйича йўналган бўлади.

Массаси m га тенг бўлган мо ддий нуқта υr тезлик билан ҳара катланаётганда P импульсга эга бўлади. r – радиус - векторнинг P импульсга вектор кўпайтмаси импульс моменти деб аталади. – импульс моментининг вектори йўналиши парма қоидаси асосид а аниқланади Моддий нуқта импульс моменти векторининг йўналиши

r - радиус вектор ва - импульс вектори ётган текисликка перпендикуляр равишда 0 нуқтага жойлаштирилган парма дастасининг айланма ҳаракат йўналиши импульс йўналиши билан мос тушганда, парманинг илгариланма ҳаракат йўналиши импульс моменти нинг йўналишини кўрсатади: L Импульс моментининг модули қуйидагига тенгдир: Моддий нуқта импульс моменти ўзгариш қонунини импульс моментининг вақт бўйича ҳосиласи орқали топамиз

υ ва P векторлар параллел, коллениар векторларнинг кўпайтмаси бўлгани учун [v*P]=0. га тенг бўлади, у ҳолда Моддий нуқта импульсининг бирор нуқтага нисбатан ўзгариши, шу моддий нуқтага таъсир қилувчи куч моментига тенгдир.

Агар M=0 бўлса, импульс моментининг сақланиш қонунини ифо дасига эга бўламиз. Ихтиёрий ўқ атрофида айланма ҳаракат қилаётган моддий нуқтага ташқи куч моменти таъсир этмаса, у ўзининг импульс моментини ми қдор ва йўналиши жиҳатдан ўзгармас ҳолда сақлайди.

Қаттиқ жисм айланма ҳаракат динамикаси нинг асосий тенгламаси Шу вақтгача айлана бўйлаб ҳаракат тенгламаларини чизиқли тез лик орқали ифода қилган эдик. Энди шу ифодаларни бурчак тезлик ва бурчакли тезланиш орқали ифодалаймиз. 1. Импульс моментини қуйидагича ифодалаймиз: Чизиқли тезлик бурчак тезлик билан қуйидагича υ=ωr боғланганли гини ҳисобга олсак, у ҳолда

L z - моддий нуқта импульсининг z ўққа нисбатан импульс моменти дир. Моддий нуқта импульсининг z айланиш ўқига нисбатан инерция м оменти унинг массасининг айланиш радиуси квадрати кўпайтмасига тенг бўлган физик катталикдир: Қаттиқ жисмнинг z айланиш ўқига нисбатан импульс моменти - L z шу ўққа нисбатан инерция моменти I z – нинг бурчак тезликка кўпайтм асига тенгдир:

Энди импульс моментининг ўзгаришини аниқлаймиз: Шундай қилиб, қаттиқ жисмнинг z айланиш ўқига нисбатан ине рция моментини бурчак тезланишга кўпайтмаси, ташқи кучнинг шу ўққа нисбатан натижавий куч моментига тенг бўлади. ифода қаттиқ жисм айланма ҳаракати динамикасининг асосий тенгламасидир, у F =ma тенгламага ўхшаш бўлгани учун баъзан уни қаттиқ жисм айла нма ҳаракати учун Ньютоннинг иккинчи қонуни деб аталади.

Агар айланиш ўқига эга бўлган жисмга ташқи кучлар таъсир қил маса Бу ифода импульс моментининг сақланиш қонунидир . Айланиш ўқига эга бўлган қаттиқ жисмга ташқи кучлар таъсир этмаса ёки уларнинг айланиш ўқига нисбатан куч моменти нолга тенг бўлса, қаттиқ жисмнинг айланиш ўқига нисбатан импульс моменти миқдор ва йўналиши жиҳатидан ўзгармай қолади.

Похожие

Impuls momenti va uning o’zgarish qonuni

Impuls, impuls momenti va energiyaning saqlanish qonunlari. Mexanik tizimning kinetik va potensial energiyalari

Qattiq jismning aylanma harakat dinamikasi

Aylanma harakat dinamikasi

Brus ko’ndalang kesimidagi ichki kuchlar va ularni aniqlash. Sоf egilish