Fizik jarayon va fizik modellashtirish - Физика - Презентации

Fizik jarayon va fizik modellashtirish

Загружено в:

28.01.2024

Скачано:

0

Размер:

3286.2900390625 KB

Fizik jarayon va fizik modellashtirish

REJA: 1. Modellashtirish nima ? 2. Fizik modellar haqida ma’lumot? 3. Modellar turlari?

 Modellash — fizik hodisa va jarayonlarni model yordamida tadqiq qilish; obyektlar (jonli va jonsiz tizimlar, muhandislik konstruksiyalari, fizik, kimyoviy, biologik, ijtimoiy jarayonlar hamda loyihalanadigan obyektlar)ning modellarini yasash. Fizik, matematik, elektr, kibernetik va boshqa xillarga boʻlinadi. Fizik M.da tadqiqot tekshirilayotgan jarayonning fizik tabiati va geometrik tuzilishi asl nusxadagidek, ammo undan miqdor (oʻlchami, tezligi) jihatidan farq qiladigan modelda olib boriladi. Fizik modellash gidrotexnika in- shootlari, samolyot, kema va boshqalarni tekshirishda qoʻllaniladi. Matematik modellashda berilgan fizik jarayonlarning matematik ifodalari modellanadi. Elektr modellash ham kengtarqalgan. Bunda aktiv, induktiv va sigʻim qarshiliklardan foydlaniladi. Tirik organ izmlardagi boshqarish jarayonlarini oʻrganish uchun kibernetik modellar yaratilgan.

 Modellashtirish - bilish ob`ektlari (fizik hodisa va jarayonlar) ni ularning modellari yordamida tadqiq, qilish mavjud predmet va hodisalarning modellarini yasash va o`rganishdir. Modellash uslubidan hozirgi zamon fanida keng foydalanilmoqda. U ilmiy tadqiqot jarayonini yengillashtiradi, ba`zi hollarda esa murakkab ob`ektlarni o`rganishning yagona vositasiga aylanadi. Mavhum ob`ekt, olisda joylashgan ob`ektlar, juda kichik hajmdagi ob`ektlarni o`rganishda modellashtirishning ahamiyati katta. Modellashtirish uslubidan fizika, astronomiya , biologiya, iqtisod fanlarida ob`ektning faqat ma`lum xususiyat va munosabatlarini aniqlashda ham foydalaniladi. Modellarni tanlash vositalariga qarab uni uch guruhga ajratish mumkin. Bular abstrakt, fizik va biologik guruhlar.Abstrakt modellar qatoriga. matematik, matematik-mantiqiy va shu kabi modellar kiradi. Fizik modellar qatoriga kichiklashtirilgan maketlar , turli asbob va qurilmalar, trenajyorlar va shu kabilar kiritiladi.

 Fizika va elektronika ta’limi soxalarida kompyuter texnalogiyalaridan foydalanilgan holda fizikaviy jarayonlar va tajribalarni modellashtirish usullari qarab chiqiladi. Fizik jarayonlarni LabVIEW dasturida modellashtirish o‘quvchilarga ko‘pgina qulayliklar yaratadi. LabVIEW dasturi yordamida temperatura va svitafor loyixalashtiriladi.

 Modellashning yana bir turi analog modellashdir. U fizik tabiati har xil boʻlgan, lekin bir xil matematik (algebrik, differensial va boshqalar) tenglamalar bilan ifodalanadigan hodisalarning analogiyasi (oʻxshashligi)ga asoslanadi.  Modellash har doim boshqa ilmiy va maxsus usullar bilan birga qoʻllanadi. Avvalo, modellash eksperiment bilan chambarchas bogʻliq. Biror hodisani uning modelida oʻrganishni eksperimentning alohida xili deb karash mumkin.  Baʼzi murakkab hodisalar (mas, turbulentlik, havo yoki suyuqlik oqimining uzilish sohasidagi pulslanishlar va boshqalar) uchun stoxastik modellashdan foydalaniladi. U hodisalarning ehtimolligini aniqlashga asoslanadi. Bunday modellar ayni hodisadagi ayrim jarayonlarning oʻtishini toʻla aks ettirmaydi, balki qandaydir oʻrtacha, summar natijani beradi.

 Fizik modellashtirish paytida o’rganilayotgan jarayonning tabiatini ochib beruvchi tajribalar sanoat qurilmalaridan (originaldan) o’lchamlari va ish unumdorligi bilan farqlanuvchi fizik modellarda o’tkaziladi. Fizik model tabiati original tabiati bilan boqliq bo’lib, uning xususiyatlarini qaytaradi. Fizik modelda utkazilgan tajribalar mobaynida olingan natijalar matematik uslublar yordamida qayta ishlanib , originalda amalga oshiriladigan jarayonni qisoblash va uni tashkil etish uchun qo’llaniladi. Fizik modellashtirishda , ob’ekt xususiyatlari kichik masshtabli moslamalarda o‘rganilib, u ob’ektni o‘rganishni kam xarajatlar bilan o‘tkazishga imkoniyat beradi.  Fizik modellashtirishda ob’ektning ba’zi bir xususiyatlari modelda olingan natijalardan farqli bo‘lishi mumkin.Shuning uchun odatda fizik modellashtirishda odingan natijalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri ob’ekt uchun qo‘llab bo‘lmaydi.

Похожие

Suyuqliklarning fizik xossalari. Fizik kattaliklarning o’lchov birliklari

Fizik va matematik mayatniklar

Fizik maydonlar va ularning xillari

O`zbekistonda fizik tadqiqotlar fizika ta`limining rivoji va shakllanishi

Fizik kattaliklar va ularning birliklari. Xatoliklar nazariyasi. Shtangensirkul asbobining tuzilishi va ishlash prinsipi