Tarix falsafasi, sivilizatsiya va madaniyat - Философия - Презентации

Tarix falsafasi, sivilizatsiya va madaniyat

Загружено в:

01.09.2025

Скачано:

0

Размер:

20616.087890625 KB

TARIX FALSAFASI, SIVILIZATSIYA VA MADANIYAT Toshkent 2025

1 .Tarix falsafasining tuzilishi, funksiyalari va tarixiy jarayon mazmunini belgilashga oid yondashuvlar. 2. Sivilizatsiya tushunchasi va uning tiplari. 3. Madaniyat tushunchasi, uning tuzilishi tasniflari. REJA:

Tarix falsafasining tuzilishi, funksiyalari va tarixiy jarayon mazmunini belgilashga oid yondashuvlar. ТARIX FALSAFASI Falsafaning tarixiy jarayonni va tarixni bilishni talqin qilish bilan bog`liq bo`limi. Tarixiy jarayonlarning falsafiy tahlili bilan tarix falsafasi yoki istoriosofiya shug`ullanadi Bu falsafaning tarixiy jarayon mazmuni, uning qonuniyatlari va asosiy tushuntirish bilan shug`ullanuvchi, shungdek uni bilish metodlarini asoslovchi bo`limi

Ilk bor “Tarix falsafasi” tushunchasini Volter qo`llangan. Nemis ma`rifatparvari Iogann Gotfrid Gerder (1744-1803) o`zining “Insoniyat tarixi falsafasiga doir”(1784) asarida ilk bor barcha xalqlarni o`z ichiga qamrab olgan yagona umuminsoniy kelajakka olib keluvchi tarixiy jarayonning birligi g`oyasini ilgari surdi.

Hozirgi davrga kelib tarix falsafasi yoki istoriosofik bilimlar (jamiyat tarixining nazariy masalalari) tizimida uchta asosiy yo`nalish ajratib ko`rsatilmoqda. 1. Tarixiy jarayonni umumlashtirish (alohida “tarixlarni” yagona jahon tarixiga jamlash) 2. Tarixning ma`nosini axtarib topish 3. Tarixiy bilish metodologiyasini yaratishdan iborat.

Tarix falsafasining predmeti esa tarixiy jarayon va tarixiy bilishni talqin qilish, ularning mazmunini yoritib berishdan iborat. Ammo bu tarix falsafasini tavsiflashga nisbatan birdan-bir yondashuv emas, chunki tarixiy rivojlanish jarayonida tarix falsafasining predmeti va muammolari sezilarli darajada o‘zgargan va hozirgi zamonda tarix falsafasining turli yo‘nalishlari tomonidan har xil talqin qilinadi. Masalan, antik davr tarixchilari va faylasuflari (Gerodot, Platon, Fukidid, Aristotel, Plutarx va b.)ning tadqiqotlari o‘tgan va hozirgi zamon kishilarining qilmishlari, tabiat va insonning o‘zaro aloqasi haqida ma’lumotlar yig‘ishdan, ya’ni tarixiy dalillarni ularni nazariy jihatdan anglab yetmasdan va yagona falsafiy-tarixiy tizimga solmasdan tavsiflash va o‘rganishdan iborat bo‘lgan.

Sharqda tarix falsafasining (A.Beruniy, Ibn Xaldun, A.B.Narxashiy, R.Hamadoniy) predmeti sifatida jahon tarixi, umumiy tarixiy taraqqiyot qoidalari, yo‘nalish va omillarini belgilovchi kishilik jamiyatining o‘ziga xos davriylik nazariyasi alohida o‘rin tutadi. “Odamlar kabi davlat ham o‘zining hayotiy davriga ega” . Beruniy tarixni o‘rganish tahlil qilish va so‘ng xulosalar chiqarish zaruligini tavsiya qilar ekan, uni davrlarga bo‘lish, har bir davrning o‘ziga xos jihatlarini aniqlash va ana shu usul orqali ijtimoiy hayotga, kishilik jamiyatiga tegishli va asoslibaho berish mumkin deb hisoblaydi.

Uyg‘onish davrida va Yangi davrda (Nikkolo Makiavelli, Jambattista Viko, Frensis Bekon, Tomas Gobbs va b.) tarixning maqsadi, yo‘nalishini, shuningdek tarixiy jarayonda insonning, sinflarning rolini aniqlash (Ogyusten Terri, Fransua Gizo, Ogyust Mine) tarix falsafasining predmetiga aylangan. Yangi davrda «tarix falsafasi» atamasi ham paydo bo‘lgan, uni ilk bor 1765 yilda tarixchi tarixiy voqealarni shunchaki tavsiflabgina qolmasdan, balki tarixiy jarayonni falsafiy jihatdan anglab yetishga harakat qilishi lozim, deb hisoblagan fransuz ma’rifatchisi Volter ishlatgan.

9TARIX FALSAFASINING TUZLISHI TARIX FALSAFASI ONTOLOGIYASI TARIX FALSAFASI TARIXI TARIX FALSAFASI ANTROPOLOGIYASI TARIX FALSAFASI GNOSEOLOGIYASI 02 023D

TARIX FALSAFASI ONTOLOGIYASI Tarix falsafasi ontologiyasi – bu tarix falsafasining tarixiy borliq muammolari, chunonchi: tarixning mazmuni va yo‘nalishi, ijtimoiy taraqqiyot, ijtimoiy determinizm, yagona tarixiy makonning vujudga kelishi, jahon tarixining yagonaligi asoslarini, insonning koinotdagi o‘rnini aniqlash, tarixiy vaqt masalasi va hokazolarni o‘rganish bilan shug‘ullanuvchi tarkibiy qismi. Mazkur bo‘limda jamiyatning rivojlanish mantig‘ini, uning turli tomonlari o‘rtasidagi aloqalar va o‘zaro bog‘lanishlarni o‘rganish ham muhim o‘rin egallaydi

TARIX FALSAFASI GNOSEOLOGIYASI Tarix falsafasi gnoseologiyasi asosiy e’tiborni tarixiy bilish muammolariga, tarixiy faktlar va voqealarni o‘rganish, tahlil qilish va tushuntirish, tarixiy bilimning o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlash, shuningdek tarixiy bilishda haqiqatning tagiga yetishga qaratadi

TARIX FALSAFASI TARIXITarix falsafasi tarixi tarix falsafasining vujudga kelishi va rivojlanishi, tarix falsafasi predmetining shakllanishi muammolarini, tarix falsafasining turli yo‘nalishlar va oqimlar vujudga kelishiga sabab bo‘lgan ichki differensiatsiyalanish jarayonini o‘rganadi. Tarix falsafasi mazkur bo‘limining muhim muammolari qatoriga tarixiy jarayonni davriylashtirish, boshqa ijtimoiy fanlar orasida tarixfalsafasining o‘rnini aniqlash masalalari ham kiradi.

TARIX FALSAFASI ANTROPOLOGIYASI Tarix falsafasi antropologiyasi insonning tarixiy jarayondagi o‘rnini, bu jarayonda tarix subyektlarining rolini aniqlaydi va «Tarixni kim harakatga keltiradi?», degan savolga javob beradi. Odatda, tarix falsafasining turli yo‘nalishlari tarixiy jarayon subyektlari qatoriga xalq, millat, omma, olomon, ijtimoiy sinflar va atoqli shaxslarni kiritadi va qo‘yilgan savolga har xil javob beradi.

141.Dunyoqarashga doir funksiyasi 2.Nazariy funksiyasi 3.Metodologik funksiyasi 4.Prognostik funksiyasi Тarix falsafasining funksiyalari

Tarix falsafasining dunyoqarashga doir funksiyasi shundan iboratki, u insonda tarixga, ya’ni jamiyatning mavjudligi va rivojlanishi, tarixiy jarayonning yagonaligi va rang- barangligiga, uning mazmuni va yo‘nalishiga, insonning undagi o‘rni, roliga va hokazolarga nisbatan umumiy munosabatni shakllantiradi.

Tarix falsafasining metodologik funksiyasi uning qoidalarini tarixiy o‘tmishning u yoki bu ijtimoiy fanlar doirasida o‘rganiluvchi ayrim hodisalari va voqealarini o‘rganish jarayonida amalga tatbiq etish imkoniyatidan iborat. Bu holda tarix falsafasining qoidalari va xulosalari tarix, sotsiologiya, iqtisod, siyosatshunoslik, huquq falsafasi, psixologiya va boshqa fanlar sohasida amalga oshiriluvchi tadqiqotlarda qudratli metodologik vosita rolini o‘ynaydi.

Tarix falsafasining dunyoqarashga doir funksiyasi shundan iboratki, u insonda tarixga, ya’ni jamiyatning mavjudligi va rivojlanishi, tarixiy jarayonning yagonaligi va rang- barangligiga, uning mazmuni va yo‘nalishiga, insonning undagi o‘rni, roliga va hokazolarga nisbatan umumiy munosabatni shakllantiradi.

Tarix falsafasining metodologik funksiyasi uning qoidalarini tarixiy o‘tmishning u yoki bu ijtimoiy fanlar doirasida o‘rganiluvchi ayrim hodisalari va voqealarini o‘rganish jarayonida amalga tatbiq etish imkoniyatidan iborat. Bu holda tarix falsafasining qoidalari va xulosalari tarix, sotsiologiya, iqtisod, siyosatshunoslik, huquq falsafasi, psixologiya va boshqa fanlar sohasida amalga oshiriluvchi tadqiqotlarda qudratli metodologik vosita rolini o‘ynaydi.

Tarix falsafasining prognostik funksiyasi shundan iboratki, tarixiy jarayon qonuniyatlarini bilish jamiyat, uning ayrim kichik tizimlarining rivojlanish tendensiyalarini, tarix voqealari, kishilar faoliyatining yaqin va uzoq kelajakdagi oqibatlarini bashorat qilishga yordam beradi. Bunday bashorat negizida u yoki bu ijtimoiy hodisalar va umuman jamiyatning rivojlanishini prognoz qilish mumkin.

20Diniy mifologik teologik ontologik аksiologik texnokratikIdelistik naturalizmOb`yektiv idealizm gnoseologik naturalistik Тarix falsafasining konsepsiyalari

Sivilizatsiya tushunchasi fransuz ma’rifatparvari, shotland tarixchisi va faylasufi A.Fergyusson (1723-1816) tomonidan jahon tarixiy jarayonining ma’lum bir boskichini ifodalash uchun ilmiy muloqotga kiritilgan. Ayni vaqtda sivilizatsiya tushunchasi inson aql-zakovati erishgan yutuqlarini ifodalaydi. Fransuz ma’rifatparvarlari sivilizatsiya tushunchasini aql-idrok va adolatga asoslangan jamiyat, ya’ni ideal jamiyat ma’nosida qo`lladilar. Sivilizatsiya haqida xilma-xil qarashlar, nuqtai-nazarlar mavjud. Chunonchi ingliz sotsiologi va tarixchisi Arnold Toynbi (1889-1975) sivilizatsiya deganda jamiyat taraqqiyotini, avvalo madaniy yuksalishni nazarda tutadi. Dunyo tarixini o`rgangan Toynbi sivilizatsiyaga madaniyatning muayyan bosqichi sifatida qarab, tarix o`ziga xos xususiyatlarga ega bulgan alohida sivilizatsiyalardan iborat, degan fikrni ilgari suradi. Polyak faylasufi Konechki sivilizatsiyani kishilar jamoasini uyushtirishning alohida shakli sifatida ta’riflaydi. Sivilizatsiya tushunchasi va uning tiplari

Nemis faylasufi Osvald Shpengler (1880-1936 yillar) sivilizatsiya tushunchasini madaniyagga qarama-qarshi qo`yadi. Uning konsepsiyasiga muvofiq, sivilizatsiya har qanday madaniyatning muayyan yakuniy bosqichidir.

Uning asosiy belgilari: a) sanoat va texnika taraqqiyoti; b) adabiyot va san’at degratsiyasi; v) haddan ziyod odamlar yashaydigan ulkan shaxarlarning vujudga kelishi; g)xalqning qiyofasiz olomonga aylanishi. U bir-biridan ajralgan, biri- birinng ta’siriga tushmagan, ma’lum bir tarixiy davrda yashab, sungra yoq bo‘lib ketadigan madaniyatlar. Binobarin, Shpengler umumbashariy madaniyatni inkor etadi .

Rus olimi Nikolay Danilevskiy (1822-1885) sivilizatsiyalarning madaniy-tarixiy tiplari haqidagi konsepsiyani ilgari suradi. Bu madaniy-tarixiy tiplar asosida kishilar faoliyatining to`rt asosiy turi yotadi; shunga ko`ra diniy, madaniy, siyosiy, ijtimoiy- iqtisodiy sivilizatsiyalar mavjud. Danilevskiy sivilizatsiyalar xalqlarning madaniy-tarixiy tiplarining namoyon bo`lishi, deb hisoblaydi va shu asosda madaniy-tarixiy taraqqiyot tiplarining qonuniyatli xarakteri haqida fikr yuritishadi: 1) bir yoki bir-biriga yaqin tilda so`zlashuvchi xalqlar bir madaniy-tarixiy tipni tashkil etadi; 2) bunday madaniy-tarixiy tipning shakllanishi va rivojlanishi muayyan siyosiy mustaqillikka bogliq buladi; 3) sivilizatsiyaning muvaffaqiyati madaniy-tarixiy tiplarning turli tomonlariga bevosita bogliq; 4) sivilizatsiyaning shakllanishi uzoq muddatli jarayon. uning gullab-yashnashi nisbatan kisqa davrda sodir buladi; - 5) faqat individual berk (bikik) holdagi sivilizatsiyalar tarixi bor.

Marksizm nuqtai-nazaridan , sivilizatsiya ma’lum bir ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya sifatida tushunilgan: ibtidoiy jamoa, quldorlik vax.k. Sivilizatsiya geografik jihatdan farqlanish asosida turkumlangan : Yevropa sivilizatsiyasi, Shark sivilizatsiyasi. Sharq sivilizatsiyasi . Etnik asosga ko`ra farqlanadigan birliklar nazarda tutilgan : Qadim Misr sivilizatsiyasi, Bobil sivilizatsiyasi .Diniy mansublik asos qilib olingan: xristian sivilizatsiyasi, islomsivilizatsiyasi va x.k. Kelib chiqish, planetar mansublikka ko`ra: Yer sivilizatsiyasi, Yerdan tashqaridagi sivilizatsiyalar.

Madaniyat so‘zi Madina shahri nomi bilan bog‘liq holda kelib chqqan. Madina – to‘liq arabcha nomi Madinat -Rasulilloh, ya’ni payg‘ambar shahri hisoblanib, obodonchiligi, ko‘rkamligi bilan Arabistondagi aholi yashaydigan manzilgohlardan ajralib turar edi. Shuningdek, Madina Makkadan keyin musulmonlar ibodat qiladigan eng yirik shahardir. Shu tariqa madaniyat so‘zi bizning o‘lkamizga Madina shahri nomi bilan, islom dini bilan bog‘liq tarzda kirib kelgan. Fanda, odamlar o‘rtasidagi muloqatda madaniyat so‘zi bilan bir qatorda kultura so‘zi ham ishlatiladi.

27Kultura so‘zi lotincha «culture» so‘zidan olingan bo‘lib, «ishlov berish», «ekib o‘stirish» ma’nosini bildiradi. Rus faylasuflari N.Berdyaev va V.Rozinovlar «kultura» so‘zining «kult» ya’ni diniy ibodat, sig‘inish so‘zidan kelib chiqqanligini qayd etganlar. Hozirgi paytda insoniyat faoliyatining ko‘pgina sohalarida madaniyat yoki kultura so‘zi qo‘llaniladi. Qadimgi Rimda madaniyat deganda shaxsning tarbiyalanganlik, ma’rifatlilik darajasi tushunilgan.

28Umuman olganda, madaniyat, yuqorida tilga olganimizdek, ko‘p qirrali tushunchasi Bizningcha, madaniya t- bu insonlarning ijodiy faoliyati tufayli yaratilgan moddiy va ma’naviy boyliklar majmui. Insonlarning asrlar davomida o‘zlari uchun farovon jamiyat, go‘zal hayot barpo etish yo‘lidagi intilislari samarasi, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va maishiy hayotda erishgan yutuqlari. Madaniyat deganda, yana shuni anglash kerakki, u insonlar tomonidan to‘plangan bilim, tajriba, an’ana, udum, jamiki qadriyatlardir. Madaniyat o‘z-o‘zidan paydo bo‘lib qolmaydi.Uning paydo bo‘lishi tarixiy, ijtimoiy jarayon bo‘lib, uning asosini inson tafakkuri, ongi, aqli, ijodiy salohiyati, mehnati belgilaydi. Madaniyat –inson tafakkuri, mehnatining, aqliy, ijodiy salohiyatining mahsuli. Madaniyatning yuzaga kelishida inson tuyg‘ulari, orzu-havaslari, faoliyati muhim ahamiyatga ega. Madaniyat inson qalbida vujudga kelgan nozik tuyg‘u- go‘zallik ifodasidir. Madaniyat bu- san’at dir.

29Madaniyat turli belgilariga ko‘ra, quyidagi tarkibiy qismlarga, shakllarga va ko‘rinishlarga bo‘linadi: 1. Madaniyat sohalari bo‘yicha quyidagicha tasnif qilinadi: Iqtisodiy madaniyat - (bu soha ishlab chiharish madaniyati, taqsimot madaniyati, ayirboshlash madaniyati, iste’mol madaniyati, boshqaruv madaniyati, mehnat madaniyati kabi turlarni o‘z ichiga oladi). Siyosiy madaniyat - jamiyatda siyosiy madaniyat taraqqiyot ko‘rsatkichlari – shaxsning fuqarolik va siyosiy huquqlari borligidir. Bu huquqlar xalqaro mezonlarga mosligi, amalda qo‘llanishi, partiyalar o‘rtasidagi kurashlarning usul va shakllari va hokazolar bilan belgilanadi. Axloqiy madaniyat – jamiyat, sotsium, individlar tomonidan axloqiy kamolat me’yorlariga erishish darajasidir. Kundalik turmushda, kishilar faoliyatida amal qiladigan va o‘zlashtiriladigan axloqiy qadriyatlar axloqiy kamolat me’yorlari bilan bog‘liqdir. Axloqiy madaniyat tarkibiga axloqiy ong, axloqiy munosabat va axloqiy faoliyat kiradi.

30Estetik madaniyat insonning ma’naviy-hissiy faoliyati bilan bog‘langan munosabat va qadriyatlar tizimini ifodalaydi. Estetik madaniyat sohasi-bu, insonning tevarak atrofini o‘rab olgan voqelikka nisbatan bo‘ladigan munosabatida o‘zini erkin namoyon etishdir. Kasb mahorati madaniyati - aniq mehnat turi bilan bog‘liq maxsus nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalar yig‘indisidan iborat. Pedagogik mahorat madaniyati – ilmiy bilimlarni va axloqiy qadriyatlarni mazkur jamiyatdagi yosh avlodga yetkazishdan iborat. Ekologik madaniyat – inson va tabiat o‘rtasidagi munosabatlarni qamrab oladi. Bu soha «Madaniyatshunoslik»ka oid tadqiqotlarda eng faol rivojlanib borayotgan sohadir. Ekologik madaniyatga, ayniqsa g‘arb olimlari alohida yondashib, atrof-muhit omillaridan kelib chiqqan holda madaniyatning turli shakllarini tahlil qiladilar.

31Ko‘rinishlari bo‘yicha madaniyat quyidagicha tasnif qilinadi: Ustun madaniyat – polietnik jamiyat a'zolarining ko‘pchiligi istifoda etadigan qadriyatlar, ishonch–e'tiqodlar, an'ana va urf–odatlardan iborat. Qishloq madaniyati – faqat qishloq joyda doimiy yashab, qishloq xo‘jaligi bilan mashg‘ul bo‘lgan odamlar o‘rtasidagi munosabatlar, hayot tarzi va boshqalardan iborat. Shahar madaniyati – yirik va qishloq xo‘jaligi bilan shug‘ullanmaydigan sanoat va ma'muriy markazdir. Hamma shahar aholisi uchun yagona madaniyat mavjud emas. Chunki shaharlar faqat geografik va geopolitik (Yevropa va Yaponiyaga yaqinligi) aholi miqdori, shahar kengligi bilangina emas, balki ishlab chiharish sohasiga ko‘ra ham farq qiladi: to‘qimachilik sanoati, konchilik sanoati markazlashgan shaharlar, shaxtyorlar shahri, avtomobil ishlab chiharishga ixtisoslashgan shaharlar, ilm–fan markazlari bo‘lgan shaharlar, kurort shaharlar, bularning har birida o‘ziga xos madaniyat mavjud. Odat madaniyat – inson yashab turgan ijtimoiy va milliy muhitda kundalik hayot ko‘nikmalarini egallashdan iboratdir. Bu madaniyat ko‘rinishi oilada, tengdoshlar, qarindosh-urug‘lar davrasida yuz beradigan muloqotdan, maktab ta'limidan va ommaviy axborot vositalari orqali olingan ommabop bilimlar va ko‘nikmalardan iborat bo‘ladi. Ixtisoslashgan madaniyat – fan, san'at, falsafa, huquq, din kabilarga oid bilimlarni to‘liq egallagan va o‘z sohalari bo‘yicha egallagan bilimlari orqali alohida guruhlarni tashkil qiladigan vakillarning kasb mahoratidir.

Madaniyat paydo bo‘lishi va darajasiga ko‘ra, quyidagi shakllarga ega: Yuksak (xos) madaniyat – oddiy odamlar tushunishi qiyin, jamiyatdagi maxsus ijodkorlar yaratgan madaniyat shaklidir. Bu madaniyat shakli nafis san'atni, mumtoz musiqani va adabiyotni o‘z ichiga oladi. Xalq madaniyati – ommaviy va xalq oqzaki ijodi madaniyatini o‘z ichiga olgan madaniyat shakllari bo‘lib, keng ommaning mehnati va turmushiga bog‘liq holda yaratilgan qadimiy ijod namunalaridir. Xalq madaniyatining bu shakliga bugungi turmush tarzi, urf–odatlar, qo‘shiqlar, folklor ansambllari, xalq og‘zaki ijodi janrlari – afsonalar, ertaklar, eposlar va boshqa janrlar mansub. Ommaviy madaniyat – baynalmilal va milliy ko‘rinishga ega bo‘lib, keng auditoriyaga mo‘ljallangan, muallifi mavjud, odamlarning talab va ehtiyojlarini bir zumda qondiradigan har qanday yangi hodisalarga ta'sir bildirib, ularni aks ettiradigan madaniyat shaklidir. Estrada, sirk, radio, televideniye va boshqa ayrim musiqa turlari shu madaniyatga aloqadordir. Bulardan tashqari, badiiy madaniyat va jismoniy madaniyat kabi kompleks ko‘rinishlar ham bor.

OMMAVIY MADANIYAT О mmaviy madaniyat – madaniyatning murakkab, hamma vaqt bir xil talqin qilinmaydigan oʻziga xos shakli. Ommaviy madaniyatni Gʻarb madaniyati bilan bogʻliq hodisa deb tushunish, shuningdek, uni gʻoyasizlik, sifatsizlik va didsizlik namunasi sifatida baholash keng tarqalgan. XX asrda radio, kino, TV, video, kompyuterlar tizimining paydo boʻlishi natijasida ommaviy madaniyat rivojining yangi bosqichiga qadam qoʻyildi. Bu bosqich koʻpchilik uchun maqbul boʻlgan qarashlar va qadriyatlarni shakllantirish imkoniyatlari keskin darajada oʻsgani bilan xarakterlanadi. Taʼsir etishning nozik va qudratli quroliga aylangan reklama, moda kabi vositalar yordamida ommaviy isteʼmol madaniyatini, intellektual faoliyat jismoniy mehnatni har sohadan siqib chiqarish kuchaygan bir paytda jismoniy sogʻlom boʻlishga xizmat qiladigan har xil sport turlarini faol targʻib qilish yoʻli bilan jismoniy barkamol shaxsni shakllantirishga urinish ham ana shu jarayonning natijasidir.

Ommaviy madaniyat olim va mutaxassislar tomonidan turlicha talqin etilmoqda: 1. Ommaviy madaniyat – xalq madaniyati, urf-odatlari, marosimlari, sanʼati va shu kabilarni ifodalovchi tushuncha. 2. Ommaviy madaniyat OAV rivoji bilan bogʻliq hodisa. 3. Ommaviy ishlab chiqarish, “koʻngilochar industriya” tomonidan yaratilgan, omma isteʼmoliga moʻljallangan madaniyatning siyqalashtirilgan namunalari koʻrinishidagi salbiy hodisa. Bugungi kunda ommaviy madaniyat madaniy-mafkuraviy tazyiqning eng xavfli qurollaridan biriga aylangan. Isteʼmolchilik kayfiyati oʻzagini tashkil etgan ommaviy madaniyat asl kishilik madaniyatiga zid, uni poymol etadigan, mohiyatini buzadigan va oxir-oqibat insonni jon saqlashdan oʻzga maqsadi boʻlmagan jonzot, hayvon darajasiga tushiradigan, xalqni esa olomonga aylantiradigan hodisadir.

Похожие

Islom teologiyasi va tarix falsafasi

Islom ilohiyoti tarix falsafasi

R.J. Kollingvud tarix falsafasi

Globallashuv va Sivilizatsiya

Tarixiy jarayonda jamiyatning madaniy va ma’naviy qadriyatlari. Jamiyat va tarix falsafasi