Islom teologiyasi va tarix falsafasi - Философия - Презентации

Islom teologiyasi va tarix falsafasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

482.5 KB

Islom teologiyasi Islom teologiyasi tarix falsafasitarix falsafasi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Reja: Islom dinining vujudga kelishi Muhammad (s.a.v) islom dinida targ’iboti Islom teologiyasi va tarix falsafasi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tarix inson orTarix inson or qq ali vujudga keladi va inson orkali abadiyatga ali vujudga keladi va inson orkali abadiyatga aylanadi. Inson ongi va tafakkuri, k.albi va tuygulari orkali yuzaga aylanadi. Inson ongi va tafakkuri, k.albi va tuygulari orkali yuzaga kelgan xrdisa sifatida kdsriyat-ga aylanadi. Ana shu jixatdan kelgan xrdisa sifatida kdsriyat-ga aylanadi. Ana shu jixatdan Karaganda inson akd-idro-ki, uning tafakkur darajasi, xayotiy Karaganda inson akd-idro-ki, uning tafakkur darajasi, xayotiy falsafasi, jami-yatni tarakdiy ettirish yulidagi sa'y-xarakatlari, bu-tun falsafasi, jami-yatni tarakdiy ettirish yulidagi sa'y-xarakatlari, bu-tun bir xalk., butun bir jamiyat mentalitetini belgi-laydi.bir xalk., butun bir jamiyat mentalitetini belgi-laydi. Boshka iloxiyotchilar va muxaddislar esa jannat kuri-nishini ancha Boshka iloxiyotchilar va muxaddislar esa jannat kuri-nishini ancha ravshanrokdasvirlaydilar. Abul Xdsan Na-soiy ana shu ravshanrokdasvirlaydilar. Abul Xdsan Na-soiy ana shu muxaddislarga tayanib, yozadi: "Xdr bir jan-natning aloxida muxaddislarga tayanib, yozadi: "Xdr bir jan-natning aloxida darvozasi bor. Kiradilar. La'l - javo-xir bilan bezalgan jannat darvozasi bor. Kiradilar. La'l - javo-xir bilan bezalgan jannat darvozalaridan birinchisi-ning peshtokiga: "Lo iloxa il-l-ollox., darvozalaridan birinchisi-ning peshtokiga: "Lo iloxa il-l-ollox., Muxammadun ra-sul-ul-lox" ("Olloxdan boshka ilox. yuk., Muxammadun ra-sul-ul-lox" ("Olloxdan boshka ilox. yuk., Muxammad uning (Er yuzidaga) elchisidir") deb yozilgan. Ikkinchi Muxammad uning (Er yuzidaga) elchisidir") deb yozilgan. Ikkinchi darvoza peshtokiga: "Besh vakt namozni kanda kilmagan darvoza peshtokiga: "Besh vakt namozni kanda kilmagan pokdomon bandalar uchun ochiladi" deb yozilgan. Jannatning pokdomon bandalar uchun ochiladi" deb yozilgan. Jannatning uchinchi darvozasi peshtokiga: "Bu yerdan ochik. kungillilar kira-di" uchinchi darvozasi peshtokiga: "Bu yerdan ochik. kungillilar kira-di" deb yozilgan. Turtinchi bexisht darvozasi peshtokida: "Yaxshi ishlar deb yozilgan. Turtinchi bexisht darvozasi peshtokida: "Yaxshi ishlar kdigan yomon ishlardan uzini tiygan bandalar uchun" degan yozuv kdigan yomon ishlardan uzini tiygan bandalar uchun" degan yozuv bor. Beshinchi jannat darvozasi peshtokiga: "Bu erdan uz jismining bor. Beshinchi jannat darvozasi peshtokiga: "Bu erdan uz jismining xuzur-xalovatiga muk-kasidan ketmagan kiradi" deb yozilgan. xuzur-xalovatiga muk-kasidan ketmagan kiradi" deb yozilgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Oltinchi bexisht Oltinchi bexisht darvozasi peshtokida: "Mukaddas Baytulloxga borib, uni tavof darvozasi peshtokida: "Mukaddas Baytulloxga borib, uni tavof kilganlar uchun" degan yozuv bor. Ettinchi jannat darvozasi kilganlar uchun" degan yozuv bor. Ettinchi jannat darvozasi peshtokiga: "Bu yerdan kofirlarga karshi ku-rashda shaxid bulgan peshtokiga: "Bu yerdan kofirlarga karshi ku-rashda shaxid bulgan goziylar kiradi" deb yozilgan. Sak-kizinchi bexisht darvozasi goziylar kiradi" deb yozilgan. Sak-kizinchi bexisht darvozasi "Yakinlari, k.arindosh:urug-lariga mexr-shafkat kursatganlar "Yakinlari, k.arindosh:urug-lariga mexr-shafkat kursatganlar kirishi uchun" muljal-langan. Jannat boglariga kirganlar okbadan, kirishi uchun" muljal-langan. Jannat boglariga kirganlar okbadan, kora kuz, guzal xurlar bilan uinab-kuladi...kora kuz, guzal xurlar bilan uinab-kuladi... Ana shu mentalitet - millat yoki xalkning umumiy madaniy-Ana shu mentalitet - millat yoki xalkning umumiy madaniy- ma'naviy darajasi, akd-idroki va tafakkur maydoni nechogligiga ma'naviy darajasi, akd-idroki va tafakkur maydoni nechogligiga karab tarakdiyotning yoxud tanazzul-ning mazmun-moxiyati karab tarakdiyotning yoxud tanazzul-ning mazmun-moxiyati ochiladi. Tarix esa ana shu uta mu-rakkab, uta ziddiyatli, ayni ochiladi. Tarix esa ana shu uta mu-rakkab, uta ziddiyatli, ayni paytda nixryatda kudratli ruxiyat orkali, faoliyat orkali xotiraga paytda nixryatda kudratli ruxiyat orkali, faoliyat orkali xotiraga aylanadi. Turli ijtimoiy-siyosiy xrdisalar, vokealar shu tarzda aylanadi. Turli ijtimoiy-siyosiy xrdisalar, vokealar shu tarzda vujudga keladi va tarixiy tarakkiyot shajarasining butinla-rini vujudga keladi va tarixiy tarakkiyot shajarasining butinla-rini tashki l etadi.Kdsimiy donishmandlarning aytishlaricha, "Kur kurni tashki l etadi.Kdsimiy donishmandlarning aytishlaricha, "Kur kurni yetaklasa, ikkovi xam jarga kulaydi". Ana shu nuk,-tai nazardan yetaklasa, ikkovi xam jarga kulaydi". Ana shu nuk,-tai nazardan inson tafakkuri va jamiyat tarakdiyoti, insonning madaniy-inson tafakkuri va jamiyat tarakdiyoti, insonning madaniy- ma'naviy imkoniyatlari va tarixiy jarayon urtasidagi ma'naviy imkoniyatlari va tarixiy jarayon urtasidagi munosabatlarni aniklab olish kiyin emas. Kdriyb uch ming yillik munosabatlarni aniklab olish kiyin emas. Kdriyb uch ming yillik tariximizning turli davr-larida xalk turli xrlatlarga tushganligining, tariximizning turli davr-larida xalk turli xrlatlarga tushganligining, buning sabablari va moxiyatining ildizi kaerdaligini yuk.ori-dagi buning sabablari va moxiyatining ildizi kaerdaligini yuk.ori-dagi xulosalardan bilish mumkin.xulosalardan bilish mumkin. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Shaxsning jamiyatda tutgan urni, uning Shaxsning jamiyatda tutgan urni, uning jamiyat ta-rakkiyotidagi roli yana xam muxim jamiyat ta-rakkiyotidagi roli yana xam muxim axamiyat kasb etadi. Tarix falsafasi, tarixiy axamiyat kasb etadi. Tarix falsafasi, tarixiy tafakkur bizni ana shu ulkan muam-molar tafakkur bizni ana shu ulkan muam-molar atrofida jiddiyrok, mushoxada yuritishimizni atrofida jiddiyrok, mushoxada yuritishimizni takozo etadi.Xdr kanday jamiyat tarakkiyot va takozo etadi.Xdr kanday jamiyat tarakkiyot va tanazzul, turli kuta-rilish va pasayish tanazzul, turli kuta-rilish va pasayish davrlarini boshdan kechiradi. davrlarini boshdan kechiradi. Tarix kdxramonlik davrlarini, xar tomonlama Tarix kdxramonlik davrlarini, xar tomonlama shakllangan dav-latchilik va boisharuv shakllangan dav-latchilik va boisharuv tizimiga ega bulgan xrlatlarni. tizimiga ega bulgan xrlatlarni. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Falsafani xristian etiqodiga nisbatan muqaddima ekanligi, Falsafani xristian etiqodiga nisbatan muqaddima ekanligi, deydi. Kliment, Iso Masihning o‘zi tomonidan belgilangan deydi. Kliment, Iso Masihning o‘zi tomonidan belgilangan insonlarni qutqarish uchun tanada mujassamlanib insonlarni qutqarish uchun tanada mujassamlanib kelguniga qodir Iso Masih yahudiylarga qonun va ellinlarga kelguniga qodir Iso Masih yahudiylarga qonun va ellinlarga falsafa berdi. Shu bilan xristian olamini qutqaruv ishiga falsafa berdi. Shu bilan xristian olamini qutqaruv ishiga tayyorladi. Xristian diniy-falsafiy taraqqiyotining yanada tayyorladi. Xristian diniy-falsafiy taraqqiyotining yanada rivojlanishi bosqichi III-V asrlarga to‘g‘ri keldi. Bu davrda rivojlanishi bosqichi III-V asrlarga to‘g‘ri keldi. Bu davrda rivojlangan patristikada (patristikaning lug‘aviy manosi rivojlangan patristikada (patristikaning lug‘aviy manosi “ota”ni anglatib, bu nom ko‘pincha xurmat manosida harbiy “ota”ni anglatib, bu nom ko‘pincha xurmat manosida harbiy yepiskoplarga berilgan) o‘zgacha g‘oyaviy va mafkuraviy yepiskoplarga berilgan) o‘zgacha g‘oyaviy va mafkuraviy vazifalar turgan edi. Patristika davrida xristian ilohiyotini vazifalar turgan edi. Patristika davrida xristian ilohiyotini tartiblashga xarakat qilgan cherkov otalari tomonidan ikki tartiblashga xarakat qilgan cherkov otalari tomonidan ikki sobor Ilkiy (325 – yil) va xalkidan (451- yil) oralig‘ida birinchi sobor Ilkiy (325 – yil) va xalkidan (451- yil) oralig‘ida birinchi muxim asarlar yozildi. Sharqda ulardan biri Ioan Zlotust muxim asarlar yozildi. Sharqda ulardan biri Ioan Zlotust (347-407) dir. G‘arbda esa cherkovning eng yirik otasi (347-407) dir. G‘arbda esa cherkovning eng yirik otasi Avreliy Avgustin bo‘lib, muqaddas (Blajenniy) deb nom Avreliy Avgustin bo‘lib, muqaddas (Blajenniy) deb nom olgan edi (354 – 430).olgan edi (354 – 430). www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tabariy, Miskovayx va Bayxakiylarning ilmiy Tabariy, Miskovayx va Bayxakiylarning ilmiy tajribalariga tayanib, ularni rivojlantirdi. "Olamning tajribalariga tayanib, ularni rivojlantirdi. "Olamning yaralishi"dan uz dav-rigacha bulgan tarixni falsafiy yaralishi"dan uz dav-rigacha bulgan tarixni falsafiy taxlil etdi va tarixiy tafakkurning falsafiy taxdiliga doyr taxlil etdi va tarixiy tafakkurning falsafiy taxdiliga doyr jidsiy tadki-k,otni amalga oshirdi. "Komil fi-tavorix" jidsiy tadki-k,otni amalga oshirdi. "Komil fi-tavorix" (Mukammal tarix) nomli asari Jazoiriyning tarix (Mukammal tarix) nomli asari Jazoiriyning tarix falsafasi so-xasidagi juda katta ilmiy jasoratidan dalolat falsafasi so-xasidagi juda katta ilmiy jasoratidan dalolat beradi. Rashididdin Xamadoniy (1248-1318) uzining beradi. Rashididdin Xamadoniy (1248-1318) uzining betak-ror tarixiy-falsafiy karashlari, noyob ilmiy-nazariy betak-ror tarixiy-falsafiy karashlari, noyob ilmiy-nazariy kashfiyotlari bilan mashxur bulgan allomadir. U muar-kashfiyotlari bilan mashxur bulgan allomadir. U muar- rix, geograf, tabiatshunos, faylasuf, etnograf va rix, geograf, tabiatshunos, faylasuf, etnograf va antropolog sifatida uz davrida nom chikargan edi. antropolog sifatida uz davrida nom chikargan edi. Uning "Ta'rixi gazaniy", Ta'rixi muboraki gazaniy" nomli Uning "Ta'rixi gazaniy", Ta'rixi muboraki gazaniy" nomli asarlarida insonning yaralishi, olamning paydo buli-shi asarlarida insonning yaralishi, olamning paydo buli-shi va kadimgi dunyodan 1300 yillargacha bulgan mugullar va kadimgi dunyodan 1300 yillargacha bulgan mugullar tarixi bayon etilgan. V. V. Bartold xulosalariga kura tarixi bayon etilgan. V. V. Bartold xulosalariga kura Rashididdin Xamadoniyning asarlari - tarixiy komus, Rashididdin Xamadoniyning asarlari - tarixiy komus, siysiki bunday mukammal asar Osiyoda xam,siysiki bunday mukammal asar Osiyoda xam, www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Evropada xam biror bir xalkda yuk.1. Evropada xam biror bir xalkda yuk.1. Uning mukammalligi, boshka man-balarda Uning mukammalligi, boshka man-balarda uchramaydigan taxdiliy-mushoxddaliligi, uchramaydigan taxdiliy-mushoxddaliligi, tarixni talk.in etishda mutlakr uziga xosligi tarixni talk.in etishda mutlakr uziga xosligi shundaki, Yevropa, Xindiston, Xitoy, Eron, shundaki, Yevropa, Xindiston, Xitoy, Eron, mugullar istilo etgan turk Mamlakatlari va mugullar istilo etgan turk Mamlakatlari va xalkdari tarixi juda keng mikyosda tadjik xalkdari tarixi juda keng mikyosda tadjik etiladi. Tarixiy jarayon okimida taxdil orkali etiladi. Tarixiy jarayon okimida taxdil orkali falsafiy tafakkur yorkin namoyon buladi. falsafiy tafakkur yorkin namoyon buladi. Tarixiy jarayonlarr, voqealar, xodisalar Tarixiy jarayonlarr, voqealar, xodisalar tarixiy-falsafiy, ijtimoiy-Mantikiy uslubda tarixiy-falsafiy, ijtimoiy-Mantikiy uslubda urganiladi.urganiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ibn Xaldun inson va jamiyat, odam va olam, kishilik jamiyati Ibn Xaldun inson va jamiyat, odam va olam, kishilik jamiyati tuzilishi, vujudga kelishi, shakllanishi va tanazzullari borasida tuzilishi, vujudga kelishi, shakllanishi va tanazzullari borasida uziga xos fikr yuritgan, uziga xos talkin etgan va uziga xos falsafiy uziga xos fikr yuritgan, uziga xos talkin etgan va uziga xos falsafiy mushoxada yuritgan yirik shaxedir. Ibn Xaldun yashagan davr mushoxada yuritgan yirik shaxedir. Ibn Xaldun yashagan davr xamda usha paytdagi mavjud musulmon madaniyati va falsafasi xamda usha paytdagi mavjud musulmon madaniyati va falsafasi namoyandalari uning falsafasini rivojlan-tirishdi va davom namoyandalari uning falsafasini rivojlan-tirishdi va davom ettirishdi.VII-VIII asrlarda Urta Osiyoga arablarning bostirib kelishi ettirishdi.VII-VIII asrlarda Urta Osiyoga arablarning bostirib kelishi juda kup madaniy-tarixiy yodgorliklarning y^kr-lishiga sabab buldi. juda kup madaniy-tarixiy yodgorliklarning y^kr-lishiga sabab buldi. Jumladan, "Avesto"ning mavjud nus-xadari xam ana shunday Jumladan, "Avesto"ning mavjud nus-xadari xam ana shunday fojialardan, mislsiz jaxrlat-dan chetda kolmadi.Abu Rayxrn fojialardan, mislsiz jaxrlat-dan chetda kolmadi.Abu Rayxrn Beruniyning xulosalariga kura "Kutayba Xorazm xatini yaxshi Beruniyning xulosalariga kura "Kutayba Xorazm xatini yaxshi biladigan, ularning xabar va rivo-yatlarini urgangan va bilimini biladigan, ularning xabar va rivo-yatlarini urgangan va bilimini boshkalarga ^rgatadigan kishilarni xalok etib, butkul Shk, k.ilib boshkalarga ^rgatadigan kishilarni xalok etib, butkul Shk, k.ilib yuborgan edi. Shuning uchun u (xabar va rivoyatlar) islom yuborgan edi. Shuning uchun u (xabar va rivoyatlar) islom davridan ke-yin, xakikatni bilib bulmaydigan darajada yashirin davridan ke-yin, xakikatni bilib bulmaydigan darajada yashirin K.OLDI... Keyin Kugayba Ibn Muslim al-Boxiliy Xorazm-liklarning K.OLDI... Keyin Kugayba Ibn Muslim al-Boxiliy Xorazm-liklarning kotiblarini x,alok etib, bilimdonlarini uldirib, kitob va daftarlarini kotiblarini x,alok etib, bilimdonlarini uldirib, kitob va daftarlarini kuydirgani sababli ular savodsiz krddi. Uz extiyojlarida yodlash kuydirgani sababli ular savodsiz krddi. Uz extiyojlarida yodlash kuvvatiga suyana-digan buldilar. kuvvatiga suyana-digan buldilar. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Похожие

Islom ilohiyoti tarix falsafasi

Islom va kalom falsafasi

R.J. Kollingvud tarix falsafasi

Tarixiy jarayonda jamiyatning madaniy va ma’naviy qadriyatlari. Jamiyat va tarix falsafasi

Borliq falsafasi (Ontologiya). Jamiyat falsafasi va inson borlig‘i