Tabiat resurslari, ularni klassifikatsiyasi, tabiiy resurslardan foydalanish - Экология - Презентации

Tabiat resurslari, ularni klassifikatsiyasi, tabiiy resurslardan foydalanish

Загружено в:

20.05.2022

Скачано:

0

Размер:

3276.5 KB

Reja: 1 .Tabiiy resurslar klassifikatsiyasi . 2 .O’zbekiston tabiiy resurslarining holati . 3.Tab iiy resurslarni oqilona boshqarish.

Resurs so’zi fransus tilidan olingan bo’lib “ yashash vositasi ”degan ma’noni bildiradi. Tabiiy resurs deb tabiatda mavjud bo’lgan insonlar tomonidan yaratilmaydigan, insonning hayoti, xo’jalik faoliyati uchun zarur bo’lgan barcha tabiiy resurslar, sharoitlar va jarayonlarga aytiladi.

Yer, yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir. (O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, 55-modda)

TABIIY BOYLIKLAR

O‘rmonlarning maydoni 62 mln. km2 dan 40 mln. km2 (1994) gacha qisqargan. Hozirgi vaqtda o‘rmonlar maydonining keskin qisqarish jarayonlari davom etmoqda. Sayyoramizning « o‘pkasi » hisoblangan tropik o‘rmonlar minutiga 15-20 gektardan kesilmoqda. Bu jarayonlar biosferadagi barqaror muvozanat holatini izdan chiqarib, ekologik xalokat xavfini kuchaytirishi mumkin. Yangi yerlarni o‘zlashtirish, atrof muhitning ifloslanishi oqibatida o‘nlab o‘simlik turlari yo‘qolmoqda. Biosfera biomassasining eng katta qismi- 98,7 foizi o‘rmonlarda to‘plangan. O‘rmon biotsenozining hamma komponentlari o‘zaro va atrof muhit bilan uzviy bog‘langan. O‘rmonlarda qimmatli hayvon va o‘simlik turlari jamlangan. Yog‘ochdan inson ehtiyoji uchun zarur bo‘lgan 20 mingga yaqin turli mahsulotlar olinadi.

Birlashgan millatlar tashkiloti (BMT) ning ma’lumotlariga qaraganda, yiliga dunyoda 2,6 mlrd tonna neft, 3,6 mlrd tonna xrom ma’dani, 3-4 mlrd tonna qo£rg£oshin ma’dani, 6 mlrd tonna temir ma’dani, 7,3 mlrd tonna mis ma’dani, 32 mlrd tonna ko£mir, 1,2 mln tonna uran, simob, molibden, nikel, kumush, oltin va platina ma’danlari, 120 mln. tonna fosfatlar va 159 mln tonna tuz qazib olinmoqda. Agar qazilma boyliklardan hozirgi tezlik bilan foydalanilsa, oltin zaxiralari 35 yilda, rux - 36 yilda, kaliy - 40 yilda, uran - 47 yilda, mis - 66 yilda, surma va simob zaxiralari 70 yilda neft, gaz va ko’mir zaxiralari esa 150 yilda tugab qolishi mumkin. Shuning uchun ko’pgina rivojlangan mamlakatlar (Yaponiya, Angliya, Germaniya, Italiya, Gollandiya, Belgiya va boshqa mamlakatlar) da xom-ashyo va yer osti boyliklarining yetishmasligi tufayli ikkilamchi chiqindilarni qayta ishlab, boshqa mamlakatlaming boyliklaridan foydalanmoqdalar

Respublikamizning tabiiy resuslarining ko’rsatgichlari O ’ zbekiston o ’ z er osti boyliklari bilan xaqli suratda faxrlanadi - bu erda mashhur Mendeleev davriy sistemasining barcha elementlari topilgan . Hozirga qadar 2,7 mingdan zild turli foydali qazilma konlari va madan namoln bo’lgan istiqbolli joylar aniqlangan. Ular 100 ga yaqin mineral - homashlyo turlarini o’z ichiga oladi. Shundan 60 dan ortig’i ishlab chiqarishga jalb etilgan. 900 dan ortiq kon qidirib topilgan bo’lib, ularning tasdiqlangan zaxiralari 970 milliard AQSh dollarini tashkil etadi. Shu bilan birga, umumiy mineral - xom ashyo potentsial 3,3 trillion AQSh dollaridan ortiq baholanayotganini ham aytib o’tish kerak.

G’oyat muhim strategik manbalar - neft va gaz kondensanti, tabiiy gaz bo’yicha 155 ta istiqbolli kon, qimmatbaho metallar bo’yicha - 40 dan ortiq, rangli, nodir radioaktiv metallar bo’yicha 40, konchilik - kimyo xom ashyosi bo’yicha 15 ta kon qidirib topilgan». O’zbekiston quvvati katta, tabiiy manbalari xilma-xil turlarga va ulkan zahiralarga ega bo’lgan yoqilg’i energetika sanoatiga ega. Respublika yoqilg’i balansida neftning salmog’i sal kam 10 foizni, tabiiy gaz salmog’i - 85 foizdan ortiqni, ko’mirning salmog’i salkam 5 foizni tashkil etadi. Respublika sanoati yalpi mahsulotida yoqilg’i energetika kompleksining salmog’i 1999 yilda 28,9 foizni tashkil etdi va 1995 yilga nisbatan 9,7 foizga ko’paydi. O’zbekistonda 1999 yilda 8,1 mln tonna neft (gaz kondensanti bilan), 51,0 mlrd kub tabiiy gaz va 2,8 mln tonna ko’mir (asosan, qo’ng’ir ko’mir) qazib chiqarildi. O’zbekiston hududida ulkan neft va tabiiy gaz zahiralari mavjud bo’lib, ularning ayrimlari asosida yirik konlar ochilgan. “Neft va gaz mavjud bo’lgan 5 ta asosiy mintaqani ajratib ko’rsatish mumkin, bular: Ustyurt, Buxoro-Xiva, Janubi – g’arbiy Hisor, Surxondaryo, Farg’ona mintaqalaridir.

• Maklaturadan qog’oz ishlab chiqarish jarayonida daraxtlardan olishga nisbatan atmosfera havosini 73%, suvning ifloslanishi 25%, qattiq chiqindilarning hajmi esa 93%ga kamayadi • Bundan tashqari maklaturadan 1 tonna qog’oz ishlab chiqarishda 4,7-5,6 m3 hajmdagi daraxtlar va 165-200m3 suv saqlab qolinadi

Hozirgi kunda quyosh va shamol dengiz to’lqinlaridan energiya sifatida foydalanish yo’lga qo’yilgan bu ta’biiy resuslar oqilona foydalanishning samarali ko’rsatgichlariga katta ta’sir ko’rsatadi bu ta’biiy resuslarni kelan avlod uchun xizmat qilishini taminlaydi

Похожие

Tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish

O’zbekistonning tabiiy boylikklari va ularni muhofaza qilish

Mineral xom ashyo resurslaridan foydalanish va ularni muhofaza qilish

Ekologik omillarning biofizik nuqtai nazardan o’rganish

Rekreatsiya resurslaridan unumli foydalanish va ularni muhofaza qilish