Modifikatsion o’zgaruvchanlik - Биотехнология - Презентации

Modifikatsion o’zgaruvchanlik

Загружено в:

30.03.2024

Скачано:

0

Размер:

1028.6904296875 KB

Modifikatsion o’zgaruvchanlik Genetika kurs ishi

Reja: Kirish. Asosiy qism: Irsiy bo’lmagan o’zgaruvchanlik haqida tushuncha Modifikatsion o’zgaruvchanlik xilllari Reaksiya normasi chegarasida modifikatsion. o’zgaruvchanlik Modifikatsiyaning adaptivligi va moslashuvchanligi . Irsiy va irsiy. bo’lmagan o’zgaruvchanlik orasidagi bog’liqlik . Modifikatsiyaning ahamiyati Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar

Modifikatsion o‘zgaruvchanlik. Organizmlardagi o‘zgaruvchanlik faqat irsiy omillarga bog‘liq bo‘lmaydi. Ko‘pgina hollarda organizm yashash muhiti omillari ta’sirida ham o‘zgaruvchanlik hosil bo‘ladi. Bir xil genotipga ega organizmlarda tashqi muhit omillari ta’sirida vujudga keladigan fenotipik tafovutlar modifikatsion o‘zgaruvchanlik deb ataladi. Modifikatsion o‘zgaruvchanlik populyatsiyadagi ko‘pchilik organizmlarga xos ekanligi, muxit sharoitining o‘zgarishi kelgusi avlodlarga berilmasligi bilan tavsiflanadi. Modifikatsion o‘zgaruvchanlik bo‘yicha to‘plangan ma’lumotlar nuklein kislotalardagi irsiy axborot qanday qilib fenotipda namoyon bo‘lishini tushunishga yordam beradi.

Modifikatsiya o'zgaruvchanligining asosiy xarakteristikalari: Modifikatsiyadagi o'zgarishlar avloddan avlodga o'tmaydi. Modifikatsion o'zgarishlar turning ko'plab individlarida namoyon bo'ladi va ularga atrof-muhit sharoitlarining ta'siriga bog'liq. Modifikatsion o'zgarishlar faqat reaktsiya normasi doirasida mumkin va oxir-oqibat ular genotip bilan belgilanadi.

O'zgaruvchanlik - tirik organizmlarning ontogenez jarayonida yangi xususiyatlarni olish qobiliyati. Irsiyat - barcha tirik organizmlarning o'ziga xos xususiyatlari va xususiyatlarini avloddan-avlodga o'tkazish xususiyati. Shaxsning modifikatsion oʻzgaruvchanligiga misol qilib, qishda asta-sekin yoʻqolib ketadigan quyosh kuyishini keltirish mumkin.Modifikatsion oʻzgaruvchanlik genlar, xromosomalar yoki umuman genotipning oʻzgarishi bilan bogʻliq emas va atrof-muhit omillari taʼsirida yuzaga keladi.

O'zgaruvchanlikning ikki turi mavjud: irsiy bo'lmagan(feno tipik yoki modifikatsiya) irsiy(genotipik).

Irsiy bo'lmagan (modifikatsiya) o'zgaruvchanlik. Ushbu turdagi o'zgaruvchanlik - bu genotipga ta'sir qilmaydigan tashqi muhit omillari ta'sirida yangi belgilarning paydo bo'lish jarayoni. Binobarin, belgilarning paydo bo'lgan modifikatsiyalari - modifikatsiyalari meros bo'lib qolmaydi. Ikkita bir xil (monozigot) egizaklar bir xil genotiplarga ega, ammo taqdirning irodasi bilan har xil sharoitlarda o'sib ulg'aygan holda bir-biridan juda farq qilishi mumkin. Belgilarning rivojlanishiga tashqi muhitning ta'sirini isbotlovchi klassik misol - o'q uchi. Bu o'simlik o'sadigan sharoitga qarab uch xil barglarni rivojlantiradi - havoda, suv ustunida yoki sirtda.

Atrof-muhit sharoitlari ta'sirida belgilar o'zgarishi mumkinligiga qaramay, bu o'zgaruvchanlik cheksiz emas. Bu genotipning belgi o'zgarishi sodir bo'lishi mumkin bo'lgan o'ziga xos chegaralarni belgilashi bilan izohlanadi. Belgining o'zgaruvchanlik darajasi yoki o'zgaruvchanlik chegarasi deyiladi reaktsiya tezligi. Reaksiya tezligi atrof-muhitning turli omillari ta'sirida ma'lum bir genotip asosida hosil bo'lgan organizmlarning fenotiplari yig'indisida ifodalanadi.

Modifikatsion o`zgarishlar bir qancha tiplarga bo`linadi. Shulardan biri modifikatsiyalarning adaptivligidir. Ko`pchilik hollarda modifikatsiya u yoki bu tashqi muhit sharoitlariga organizmning foydali moslashish reaktsiyasi bo`lib namoyon bo`ladi. Buni biz yuqorida ko`rib o`tilgan barcha misollarda, shuningdek, odam, hayvonlar, o`simliklar, mikroblarning ko`pgina boshqa modifikatsiyalarida ko`rishimiz mumkin. Ichak tayoqchasi bakteriyasi oziqa muhitida boshqa zarur uglevodlar bo`lmagan taqdirda laktozani o`zlashtirish qobiliyatiga ega bo`lishi shart, chunki bunday muhitga duch kelgan bakteriya mos ravishdagi fermentlarni sintez qilishga kirisha boshlaydi.

Modifikatsiyalarning adaptiv (moslanish) xarakterini turli xil organizmlarda o`rganish natijasida shu narsa aniqlandiki, adaptiv modifikatsiyalar deb mazkur tur individlarining o`tmish evolyutsion tarixida ko`p martalab uchragan odatdagi tabiiy sharoitning o`zgarishi tufayli vujudga keladigan modifikatsiyalarga aytiladi.

Modifikatsiyalarning barqarorlik darajasi Mutatsiyalarning yuqori konstantligidan farqli o`laroq modifikatsiyalar turli darajadagi barqarorlikka egadirlar. Ularning ko`pchiligi qaytarilish xossasiga – ya’ni vujudga kelgan o`zgarishlar omil ta’sirining to`xtashi bilan indvidlarning hayoti davomida yo`qolib boradi. Quyosh ultrabinafsha nurlarining odam terisiga ta’siri to`xtashi bilan odam badanining qorayishi o`tib ketadi; mashq qilishlikning to`xtashi bilan muskullarning hajmi kichrayadi; odam yoki hayvonning baland tog` joydan tekislikka qaytishi bilan eritrotsitlar soni pasayadi va boshqalar. Boshqa modifikatsiyalar, ontogenezning ilk bosqichlarida paydo bo`lganlari individning hayoti davomida saqlanib qoladi. Masalan, arilarning lichinkalaridan qaysi biri “ona suti” bilan boqilsa u ona ariga, chang aralashmalari bilan boqilganlari ishchi arilarga aylanadi. Odamning oyoqlari bolalik davrida oziqada D vitaminining yetishmasligi natijasida suyaklarining noto`g`ri shakllanishi tufayli umr bo`yi qiyshiqligicha qoladi.

Modifikatsiyalar 1. Aniqlik (har bir tashqi omil aniq belgilarning aniq yo`nalishlardagi o`zgarishlarini keltirib chiqaradi). 2. Belgining o`zgarish darajasi shu belgini keltirib chiqaruvchi tashqi omilning kuchi va ta’sirining davomiyligiga to`g`ri proporsional bo`ladi. 3. Ko`pchilik hollarda adaptivlik ahamiyatiga ega. 4. Ba’zan individning hayoti davomida orqaga qaytish xossa- siga ega (o`zgarishni keltirib chiqargan tashqi omil ta’siri- ning to`xtashi bilan asta-sekin bu o`zgarish yo`qoladi). 5. Nasldan-naslga berilmaydi. Mutatsiyalar 1. Noaniqlik (aynan o`sha tashqi omilning o`zi belgilarning turli yo`nalishlardagi turli belgilarning o`zgarishini keltirib chiqaradi, har xil tashqi omillar bir xil o`zgarishlarni keltirib chiqaradi). 2.Belgining o`zgarish darajasi shu belgini keltirib chiqarishda qatnashgan tashqi omilning kuchi va ta’sirining davomiyligiga bog`liq emas. 3. Kam sondagini hisobga olmaganda adaptivlik ahamiyati yo`q. 4. Konstant (individning hayoti davomida yo`qolmaydi. 5. Nasldan nasilga beriladi.

THANKS!

Похожие

Yadroga bog’liq bo’lmagan irsiyat

Seleksiyaning genetik asoslari

Биотехнологияда ген мухандислиги

Assimiliatsion to'qima va uning o'simlik tanasida joylashishi va funksiyasi

Azotfiksator mikroorganizmlar va ularning tarqalish, rivojlanish fazalari