Hayvonlarda gen muhandisligi - Биотехнология - Презентации

Hayvonlarda gen muhandisligi

Загружено в:

27.08.2024

Скачано:

0

Размер:

1139.98828125 KB

M A V Z U : H A Y V O N L A R D A G E N M U H A N D I S L I G I 1 . H A R X I L T U R D A G I T R A N S G E N H A Y V O N L A R N I Y A R A T I S H 2 . G E N M U H A N D I Z S I L I G I V A G E N E T I K I N J E N E R I Y A N I N G H A Y V O N L A R D A N Q O L L A N I S H I ‘ 3 . E M B R I O N L A R N I R I V O J L A N I S H I N I P R O N U K L E U S B O S K I C H I D A J A R R O H L I K Y O L I ’ B I L A N C H I Q A R I B O L I S H ;

M i k r o in ’ e k s i y a u c h u n z a r u r b ’ lg a n u r u g ’ la n g a n tu x u m h u ja y r a o l is h m a q s a d id a , h a y v o n la r g a g o r m o n y u b o r ib , u l a r d a s u p e r o v u l y a s iy a c h a q i r il a iv v a u n d a n k e y i n n a r k o z l a n g a n y o k i s o ’ y il g a n h a y v o n la r tu x u m y o ’ li n i y u v is h o r q a li tu x u m h u ja y r a l a r a jr a t ib o l in a d i .

• EMBRIONLARNI MIKROINEKSIYA QILISH UCHUN ENG AVVALO MUSTAXKAM O’RNATILGAN ISHCHI STOLI BO’LMOG’I SHART. STOL USTIGA MIKROSKOPNI USHLAB TURUVCHI VA INYEKSIYA QILUVCHI PIPETKALARNI BOSHQARIB TURUVCHI IKKITA MIKROMANIPULYATOR HAMDA IN’EKSION BOSIMNI BOSHQARUVCHI USKUNA O’RNATILADI.

Mikroskop turgan stolchaga og’zi parafinlangan inyeksiya muhit saqlovchi idish joylashtiriladi. Muhitga embrionlar aralashtiriladi. Kerak bo’lganda, in’eksiya uchun tayyorlangan embrionlar past bosim yordamida ushlab turuvchi pipetka ustiga, in’eksiya qilinishi lozim bo’lgan pronukleus esa yaxshi ko’rinadigan joyga joylashtiriladi.

• Inyeksiya qiluvchi pipetkani uchi (uning ichki diametri 1 mkm gacha) DNK eritmasi bilan to’ldiriladi va sekin astalik bilan 1-2 pkl hujayra membranasi orqali pronukleusga kiritiladi. • Operatsiyani aniq bajarilganligi pronukleusning shishib chiqishidan seziladi. Faqat mana shunday ko’zga ko’rinadigan holatda yadro hajmini kengayishi haqiqatdan ham DNK eritmasi proukleusga kiritilganligi haqida guvohlik beradi.

Oxirgi 10-15 yil ichida gen injeneriya sohasida ko’plab yangi usullar asosida nuklein kislotalar bilan birgalikda in vitro olish hamda molekulyar biologiya va genetikada tub o’zgarishlarni sodir etish imkoniyatlari yaratildi. Hozirda gen va genetik injeneriya so’zlari bir- biriga sinonim sifatida juda ko’p ishlatiladi. Aytish mumkinki, genetik so’zi umuman biz tushunishimiz uchn qulay bo’lgan iboradir.

• Sichqonlarni va quyonlarni rivojlanish bosqichiga mos holda ajratib olingan urug’langan tuxum hujayralaridagi pronukleuslar ko’zga yaxshi ko’rinadilar, bu esa ineksiyani muvaffaqiyatli o’tishini ta’minlaydi. Qishloq xo’jalik hayvonlarining embrionlarining sitoplazmasida qoramtir, yog’ saqlovchi granulalar bo’lib, ular pronukleuslarni ko’rinishini qiyinlashtiradi. • Embrionlarni 3-5 minut davomida 15000g tezlikda sentrifuga qilinganda qoramtir granulalar tuxum hujayralarini bir tomoniga to’planadilar, markazda joylashgan pronukleuslar yaxshi ko’rinib, ineksiya uchun sharoit tug’iladi. (Wall R.J. Et.Al. 1984) qo’ylarni embrionlari uchun sentrifugalash talab qilinmaydi, ulardagi pronukleuslarni ko’rish uchun nomarskiy optikasidan foydalanish kifoya

• Nima bo’lganda ham transgen hayvonlar yaratish mendel qonuniga (50% qaytarilish) unchalik ham to’g’ri kelaverdi. Ularda transgen o’tkazish imkoniyati meros qolganligi sababli, mozaikalarni bir qismi, transgen liniyalarga asos bo’la olmaydi.

• Me’yorida transgen meros qoldirish, monogibrid chatishtirish uchun mendel qonuni to’g’ri keladi, chunki ko’pchilik hollarda integratsiya faqat xromosomaning birgina nuqtasida sodir bo’ladi. • Gomologik transgen bo’lmagan xromosomada transgenga to’g’ri keladigan allel bo’lmaganligi sababli “geterozigota” to’g’ri kelmaydi.

• Birlamchi transgen hayvonlarni genomida birdaniga bir nechta integratsiya nuqta bo’lishi juda ham kam kuzatilgan. Ikkita bir-biriga bog’liq bo’lmagan integratsiya nuqtaga ega bo’lgan transgen hayvonlarning 75% ga transgenni avlodga meros qoldirish (bunda 25%) ikki transgendan biri meros qoldirsa, 25% hayvonlarni genomida integratsiyaning har ikki nuqtasi bo’ladi va faqat 25% avlodlar notransgen bo’lishi mumkin.

Me’yorida, gomozigot transgen avlodlarni qo’shilishida quyidagacha parchalanishni kuzatish mumkin: 50% gomozigotli, 25% gomozigot transgenli va 25% notransgen organizmlar. • 1997 yilgacha genlarni mikroinyeksiya qilish orqali o’tkazish, yirik transgen hayvonlar olishni birdan – bir ishonchli usuli bo’lib xizmat qilgan. Dastlab bu usul transgen sichqonlar olish uchun (gordon J.Et.Al, 1980), keyinroq esa yirik qishlok xo’jalik hayvonlarini yaratish maqsadida (hammer RE.Et.Al 1985) ishlatilgan.

Похожие

Gen muhandisligi fermentlari

O’simliklar va gen muhandisligi

Gen muhandisligi fanining rivojlanish tarixi va bosqichlari. Gen muhandisligi usullarining tasnifi

Gen muhandisligi va hujayra muhandisligi asosida yaratilgan organizmlar va ularning xavfsizlik akseptorlari

Fermentlar muhandisligi