Embrionni sunʼiy boʻlish va embrionlarda manipulyatsiya - Биотехнология - Презентации

Embrionni sunʼiy boʻlish va embrionlarda manipulyatsiya

Загружено в:

07.12.2023

Скачано:

0

Размер:

138.54296875 KB

Embrionni sunʼiy boʻlish va embrionlarda manipulyatsiya

 Embrion ( qadimgi yunoncha : ἔμβρυον ), pusht, murtak — dastlabki taraqqiyot bosqichidagi organizm ; tuxumparda va pushtparda ichida boʻladi. Odatda, urugʻlangan tuxumdan rivojlanadi, tuxum ichidagi zaxira oziq moddalar yoki ona organizmidagi oziq moddalar bilan oziqlanadi. Odam va hayvonlar Embrionini embriologiya oʻrganadi. Oʻsimliklar murtagi yangi individ boshlangʻichidir. U murtak xaltachasidagi tuxumhujayraning urugʻlanishidan yoki nutsellus hujayrasidan vujudga kelgan zigotadan rivojlanadi.

 Embrion rivojlanishining eng sodda tipi yashil suvoʻtlar (mas, spirogira)da uchraydi. Bunda zigota sporofit iplar hosil qilmay, toʻgʻridan toʻgʻri meyozga oʻtadi. Moxsimonlar murtagi gametofitda oʻsadi. Yalangʻoch urugʻlilar murtagidagi erkin yadro (sagovniklarda 1024 tacha) hujayra hosil boʻlishi bilan almashinadi. Keyinchalik shakllangan Embrionda novda, ildiz va urugʻpallalarning oʻsish nuqtasi vujudga keladi. Koʻpchilik yopiq urugʻlilar zigotasi ikki — apikal (Embrion boshlangʻichini beradi) va bazal hujayraga boʻlinadi. Embriogenez maʼlumotlari asosida embrional tiplar tasnifi tuzilgan. Bundan oʻsimliklar filogeniyasi va evolyutsiyasi toʻgʻrisidagi masalalarni hal qilishda foydalaniladi.

 Oʻsimliklar embriologiyasi , fitoembriologiya — oʻsimliklar morfologiyasining xususiy predmeti, oʻsimliklar murtagining hosil boʻlishi va rivojlanishi qonuniyatlarini oʻrganadi. Ochiq urugʻlilar va gulli Oʻsimliklar embriologiyasi urugʻkurtak va gulda kechadigan ontogenezsh hamda gametofitlar, jinsiy hujayralar va zigotaning tuzilishi hamda rivojlanishini tadqiq qiladi. Oʻsimliklar embriologiyasi toʻgʻrisidagi maʼlumotlar qadimdan maʼlum. 16—18-asrlarda asosiy eʼtibor gulli oʻsimliklar jinsini aniqlashga qaratiladi; duragaylash va chetdan changlantirish borasidagi eksperimental ishlar natijasida chetdan changlantirishning ahamiyati ochib beriladi.

 Italiya olimi M.Malpigi birinchi boʻlib gulli oʻsimliklarning tuxum hujayrasi va murtak xaltasini (1675), ingliz botanigi N.Gryu urugʻ endospermasini (1672) kashf etadi. Oʻsimliklar embriologiyasi mustaqil fan sifatida faqat 19-asr oʻrtalarida shakllana boshladi. Uning shakllanishi koʻp jihatdan hujayra nazariyasini va evolyutsion taʼlimotning yaratilishi bilan bogʻliq. 20asr boshlarida ochiq va yopiq urugʻlilar gametofiti va chang naychasining rivojlanishi toʻgʻrisida fundamental kashfiyotlar qilindi; meyoz, mikrosporogenez va qoʻsh urugʻlanishning mohiyati ochib berishdi.

 Klassik tadqiqotlar tufayli Oʻsimliklar embriologiyasining zamonaviy muammolari: ontogenezning asosiy davrlari — changdonning rivojlanishi, makrosporogenez, mikrosporalardan erkak gametofit (chang zarrachalari) va chang naychasining shakllanishi; makrosporogenez va makrosporalardan urgʻochi gametofit — murtak xaltasining hosil boʻlishi, qoʻsh urugʻlanish, endosperm va murtakning shakllanishi va boshqalar aniqlanadi.

 Tuban oʻsimliklar (suvoʻtlar), lishayniklar, zamburugʻlar generativ organlarining rivojlanishi uzoq vaqt davomida oʻrganilmagan edi. Bu sohadagi ishlar soʻnggi yillarda jadal olib borilmoqda.  Solishtirma embriologiya har xil taksonomik guruhlarga mansub organizmlar embrional belgilarini oʻrganish va solishtirish, oʻsimliklar rivojlanishi siklida nasl gallanishlarini solishtirib oʻrganish bilan shugʻullanadi. Bu ishlarning natijasi oʻsimliklar sistematikasidagi yechilmagan muammolarni hal etishda va filogenetik sistemalarni yaratishda muhim ahamiyatga ega.

 Genetik manipulyatsiya usullari qishloq xo'jaligi hayvonlarining genomlariga DNK sifatida yagona genlarni kiritish va shu orqali ishlab chiqarish belgilarining o'zgarishi bilan yangi fenotiplarni olish imkonini beradi. Yaqinda ajoyib sharh (Wheeler, 2007) chop etildi hozirgi kungacha erishilgan transgen chorvachilik ishlab chiqarishning umumiy sohasini qamrab oladi. Qo'ylarda bitta gen o'zgarishiga erishish bilan junning o'sishi va xususiyatlariga qaratilgan bo'lishi mumkin. Ikkita asosiy strategiya mavjud: biri ma'lum bir xususiyatni oshirish, "funktsiyani oshirish" va ikkinchisi ishlab chiqarish xarakterini yoki "funktsiyani yo'qotish" ni kamaytirish yoki butunlay yo'q qilishdir.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Genetikaning yangi yo’nalishi

Gen, genom va xromosoma mutatsiyasi

Rekombinat DNK olish usullari

Populyatsiyalar genetikasi

O'simliklar genetik muhandisligi