O'simliklar genetik muhandisligi - Биотехнология - Презентации

O'simliklar genetik muhandisligi

Загружено в:

10.04.2023

Скачано:

0

Размер:

2261.8759765625 KB

O'simliklar genetik muhandisligi

• Genetika muhandisligi - bu rekombinant RNK va DNK olish, genlarni organizmdan (hujayralardan) ajratish, genlarni manipulyatsiya qilish va ularni boshqa organizmlarga kiritish uchun texnikalar, usullar va texnologiyalar majmuasidir.

Agrobakteriyalar Gram-manfiy aerob bakteriyalarning jinsi. Ko'pgina o'simliklarda galls (o'smalar) shakllanishiga olib kelishi mumkin. • O'simlik hujayralariga genlarni kiritish - asosiy yo'llar: ○ Agrobacterium bilan tumefaciens ■DNKni hujayraga to'g'ridan-to'g'ri jismoniy o'tkazish: ▪ mikrozarrachalar bilan bombardimon qilish ▪ elektroporatsiya ; ▪ polietilen glikol bilan ishlov berish ; ▪ Liposomalar ichida DNK o'tkazilishi

Genetika muhandisligidan foydalanadi : o't toji Agrobacterium tumefaciens (Ti- plazmidlar ) Soqolli ildiz Agrobacterium rhizogenes ( Ri - plazmidlar )

A. tumefaciens Guruch. 1. A. tumefaciens tomonidan oʻsimlikning genetik kolonizatsiyasi : 1- rizosferada agrobakteriyalar mavjud; 2 - A. tumefaciens tuzilishi ; 3 - T- DNKning genomga integratsiyalashuvi; 4 - shish paydo bo'lishi

"Oraliq vektorlar" usuli

O'simliklar genetik muhandisligining asosiy yo'nalishlari • Yangi xossalarga ega organizmlar • zararkunandalarga chidamli organizmlar • Proteinlar va boshqa moddalar ishlab chiqaruvchilari

O'simliklar genetik muhandisligi yutuqlari • birinchi transgen o'simliklar (AQSh 1986) • Birinchi transgen mahsulot Flavr pomidori Sekin yetilgan Savr (AQSh 1994) ○ gerbitsidlarga chidamli soya

Hozirgi vaqtda transgen shakllari allaqachon olingan:  pomidor (260 dan ortiq)  soya (200 dan ortiq)  paxta (150 dan ortiq)  qovoq o'simliklari (80 dan ortiq)  shuningdek bug'doy, kungaboqar, olma, qulupnay va boshqalar.

Agrobakteriyalar Agrobacterium - gram-manfiy aerob bakteriyalarning jinsi. 4 turdagi; tuproqda, asosan, rizosferada yashaydi. Ko'pgina o'simliklarda o't pufagi (o'smalar) paydo bo'lishiga olib kelishi mumkin. Genetika muhandisligi qo'llaniladi:  Agrobakteriyalar tumefaciens ( ti- plazmidlar )  Agrobakteriyalar rizogenlar ( Ri - plazmidlar )

GMO olish sxemasi 1) O'lik hasharotdan patogen bakteriyani ajratib olish va ozuqaviy muhitda etishtirish. 2) Toksin hosil bo'lishi uchun mas'ul bo'lgan nuklein kislotasi joyini izolyatsiya qilish 3) Turli organizmlarning nuklein kislotalaridan genetik jihatdan yaratilgan konstruksiyani yig'ish 4) E. coli 5) Agrobacterium yordamida vektorni o'simlik hujayrasiga o'tkazish 6) Genetik modifikatsiyalangan hujayradan o'simlik olish. Ikkinchi usul ikkilik vektorlar tizimini yaratishdir.

Genlarni uzatish usullari • Biologik - viruslar, plazmidlar , sun'iy xromosomalar, retseptorlar • Kimyoviy - lipozomalar , metall ionlari, DEAE-dekstran • Jismoniy - mikroin'ektsiya , ballistik, elektroporatsiya • Terapevtik ta'sir mexanizmlari: • tuzatish yoki almashtirish (genetik terapiya) • Kiritilgan genning ifodasi (gen terapiyasi) • Kasal gen funktsiyasini bostirish - antisens terapiyasi

Plazmidlar birinchi samarali vektorlardir DNK fragmentlarini klonlash Plazmidlarning o'ziga xos xususiyatlari - 1. Bakteriyalarning yashashiga imkon beruvchi genlarni o'z ichiga oladi o'zgaruvchan atrof-muhit sharoitlarida 2. Boshqa bakteriyalarga toksikligi ( kolitsin ) 3. Substratga biriktirish 4. Yangi uglerod manbalarini ishlab chiqish 5. Avtonom replikatsiya qilish qobiliyati Vektor sifatida plazmidlarning kamchiliklari - • Kichik quvvat, bir necha ming bp dan oshmaydi . • Katta bo'laklarni kiritishda beqarorlik

Lambda fagiga asoslangan vektorlar Kosmidlar - bu in vitro cos - DNKni fag zarrachasiga qadoqlash uchun lambda fag joylari. Imkoniyatlar 38-52 ming bp gacha . Phazmidlar - genetik o'z ichiga olgan vektorlar plazmidlar va faglar elementlari Faglarga o'ralishi mumkin va plazmidlar Imkoniyatlar 25 ming bp gacha . Sun'iy xromosomalar o'ta sig'imli vektorlardir bir nechta DNK fragmentlarini klonlash yuz minglab

• Tashqari tabiatda uchramaydigan yangi sinf aminokislotalar galli ( opinlar ) sintezini determinasiya qilishi aniqlandi. Bu moddalar shish paydo bo’lishiga sabab bo’laolmaydilar; balki ular hosil bo’lgan shish to’qimalarida sintez bo’ladilar. SHish to’qimalar bir necha kunlik bo’lganlaridan keyingina opinlar sintezini boshlaydilar, masalan, kolanxoeda opinlar sintezi, shish induksiyasi boshlangan kundan 7- kunda boshlanadi. Opinlar aminokislotalar, har xil ketokislotalar va shakarlarni hosilalaridir. Ularyangi tipdagi biologik faol moddalar hisoblanadilar va faqatgina o’simliklarni koronchato’y galli to’qimalarida uchraydilar, shuning uchun ham ularni koronchato’ygallarni biokimyoviy marxori sifatida qarash mumkin.

• Opinlar agrobakteriyalar uchun ozuqa modda hisoblanadilar, ammo shish to’qimalar opinlar steril sharoitda agrobakteriyalar bo’lmagan sharoitda ham sintez qilaveradilar. Opinlarni uch tipi ma’lum: nopalin, aktopin va agropin. Agrobakteriyalarni bir shtammi oktopinsintez qiluvchi shishlarni induksiya qilsa, boshqa shtammi nopalinsintez qiluvchisini induksiya qiladi. SHunday qilib, agrobakteriyalar yordamida induksiya bo’luvchi «moslashgan» va shish to’qimalarni birinchi umumiy xususiyati, gormon sintez qilish bilan bog’liq bo’lgan gormonga muhtojsizlikdir. Galli shishlarda bunday qobiliyat o’simliklarga bakteriyalarni begona genlarini kiritilishi oqibatida kelib chiqadi. Kimyoviy («moslashgan») shishlar hujayralarida bu xususiyat gormonlar sintezi uchun javobgar genlarni depressiyasi bilan bog’liq bo’lsa kerak deb taxmin qilinadi, ammo u mutasiya bilan aloqador bo’lishi ham mumkin.

E'tiboringiz uchun tashakkur

Похожие

Fermentlar muhandisligi

Hayvonlar hujayrasi muhandisligi

Gen muhandisligi fermentlari

Hayvonlarda gen muhandisligi

O’simliklar va gen muhandisligi