Tabiatda suvning aylanishi - Биология - Презентации

Tabiatda suvning aylanishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

605.681640625 KB

Reja: • 1 Yer kurrasida va materiklar ichida namlikning aylanishi • 2 Yer kurrasida suv muvozanati • 3 Suvning tabiatdagi va inson xayotidagi ahamiyati

Yer kurrasida va materiklar ichida namlikning aylanishi • Yer sirtining okeanlar va dengizlar suvlari bilan qoplangan yuzasi umumiy nom bilan Dunyo okeani deb ataladi. U planetamizning suv qobig’i bo’lgan gidrosferaning ajralmas va asosiy qismidir. Gidrosfera dunyo okeanidan tashqari yuqorida aytilganidek, quruqlikdagi suvlar, daryolar, ko’llar va muzliklardan, atmosferadagi suv bug’laridan, tuproqdagi namlikdan, shuningdek, yer osti suvlaridan tashkil topgan.

• Dunyo okeani Yer kurrasi umumiy maydoni (510 mln km)ning 361 mln. km yoki 71% ini egallagan, quruqlik yuzasi esa 149 km yoki uning 20% ini tashkil etadi.

• Yer kurrasida quruqlik va suv yuzalari notekis taqsimlanadi: quruqlikning katta qismi shimoliy yarim sharda bo’lib, uning yuzasi 39% ni tashkil etadi: Janubiy yarim sharda esa quruqlik bor yo’g’i 10% ni egallagan. Bunday taqsimlanish atmosferaning umumiy tsirkulyatsiyasiga va suvning tabiatdan aylanishiga katta ta‘sir ko’rsatadi. Gidrosferaning turli qismlarida suv miqdorining taqsimlanishi to’g’risidagi ma‘lumotlardan ko’rinib turibdiki, Yer kurrasidagi suvning umumiy hajmi 1386 mln. km dan ortiq.

• Shundan 1338 mln. km dunyo okeanida, 294 mln. km Yer po’stida, 26 mln. km muzliklarda, 176 ming km ko’llarda, 2,1 ming km esa daryolardadir. Yerdagi suvning umumiy hajmi taxminan hisoblangan, chunki yer osti suvlarining miqdori ham unchalik hisoblangan emas.

• Yer kurrasidagi chuchuk suvlarning umumiy zahirasi 35 mln. km deb baholanadi. (Yerdagi umumiy suv hajmining 2,3%i), uning 68% dan ko’prog’i Antarktida va Grenlandiya muzliklarida va 30%i yer osti suvlaridan iboratdir. Hozirgi paytda foydalanish uchun mumkin bo’lgan chuchuk suvlar miqdori Yerdagi umumiy suv hajmining taxminan 0,3% ini tashkil etadi.

Yer gidrosferasidagi turli qismlaridagi suv hajmi Gidrosfera qismlari Suv hajmi 10 km Umumiy hajmga nisbatan % hisobida Chuchuk suvlar hajmiga nisbatan % hisobida Dunyo okeani 1338000 96.5 - Yer osti suvlari 23400 1.70 - Chuchuk yer osti suvlari 10530 0.76 30.06 Muzliklar 24000 1.73 68.70 Asriy muzloq mintaqadagi yer osti muzliklari 300 0.022 0.86 Ko’llar 1.76 0.013 0.25 Tuproqdagi nam 16.5 0.0012 0.047 Atmosferadagi namlik (suv bug’lari) 12.9 0.0017 - Botqoqliklar 11.5 0.0008 0.033 Daryolar 2.1 0.0002 0.006 Hammasi : 1386000 100 100

• Yer sirtining quruqlik qismida hosil bo’lgan daryo suvlarining bir qismi okeanlar va dengizlarga quyilsa, bir qismi materiklar ichida qoladi. Quruqlik yuzasining katta qismi (78%i). Dunyo okeaniga tomon qiya bo’lib, u yerda hosil bo’lgan daryo oqimi okeanlarga kelib tushadi. Quruqlikning bu qismi okeanga tutash yoki chekka oqimlik hududlar deb ataladi. Daryolari suvi bevosita okeanga kelib tushmaydigan hududlar ichki oqimli hududlar yoki berk (okeanga nisbatan) hududlar deb nomlanadi.

Yer kurrasi va uning ayrim qismlari suv muvozanati elementlarining miqdoriy qiymatlari Yer kurrasi qismlari Maydoni Yog’in Bug’lanish Oqim mln. km ming km mm ming km mm ming km mm Dunyo okeani 361 458 1270 505 1400 47 130 Quruqlikning chekka oqimi qismi 119 110 924 63 529 47 395 Quruqlikning ichki oqimi qismi 350 9 300 9 300 - - Quruqliklar 149 119 800 72 485 47 315 Yer kurrasi 510 577 1130 7 1130 - -

Похожие

Tabiatda azot aylanishi

Tabiatda suv

Mikroorganizmlarning tabiatda moddalar almashinuvidagi roli

Suvning tuzilishi, xususiyatlari va biologik funksiyasi

Biosferada modda almashinuvi