Ибн Давлат адабий меросининг матний ва ғоявий-бадиий таҳлили - Литература - Презентации

Ибн Давлат адабий меросининг матний ва ғоявий-бадиий таҳлили

Загружено в:

30.03.2023

Скачано:

0

Размер:

6708.919921875 KB

Диссертациянинг тузилиши Кириш Уч асосий боб Хулоса Адабиётлар рўйхати01 06 11 12 17 1819 0C 05

Мавзунинг долзарблиги, илмий-назарий қиммати, мавзуни ўрганилганлик даражаси, диссертация ишининг илмий тадқиқот ишлари режалари билан боғлиқлиги, тадқиқот мақсади ва вазифалари, тадқиқот объекти ва предмети, тадқиқот методлари, ҳимояга олиб чиқилаётган ҳолатлар, илмий янгилиги, тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти, натижаларнинг жорий қилиниши, диссертациянинг тузилиши ва ҳажми баён этилганДИССЕРТАЦИЯ НИНГ КИРИШ ҚИСМИДА 01 13 0A07 0D 03 14 21 06 06 14

Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати: Ибн Давлат ўзбек мумтоз адабиёти, тили ва бадиий-эстетик тафаккури тараққиётига бениҳоя катта ҳисса қўшган, аммо ижоди ҳанузгача ўрганилмаган ижодкорлардан бири ҳисобланади. Шу нуқтаи назардан Ибн Давлат ижодини ҳозирги янгича қарашлар нуқтаи назаридан илк манбалар асосида тадқиқ этиш мазкур диссертация мавзусининг долзарблигини белгилайди.01 0E

ТАДҚИҚОТНИНГ МАҚСАДИ: ХХ асрда мумтоз адабий анъаналар асосида ижод қилган Ибн Давлат шеъриятини тадқиқ этиш, ўзбек мумтоз адабиёти тараққиёти тарихида тутган ўрнини белгилаш, унинг Каттақўрғон адабий муҳити тараққиётига қўшган ҳиссасини кўрсатиб бериш, шоир девонининг композицион- услубий, жанрий ва ғоявий-бадиий хусусиятлари диний-тасаввуфий адабиёт тамойилларидан келиб чиққан ҳолда илмий асослашдан иборатдирдир.2B 17 26 1B 06 07 21 0D 19 1302

ТАДҚИҚОТ НИНГ ОБЪЕКТИ СИФАТИДА Тадқиқот учун адабиётшунос олим Жалолиддин Юсуфий уй кутубхонасида мавжуд Ибн Давлат девони қўлёзма нусхаси объект бўлиб хизмат қилди.

Тадқиқотнинг янгилиги қуйидагилардан иборат: Ибн Давлатнинг Каттақўрғон адабий муҳитида тутган мавқейи кўрсатиб берилган Ибн Давлат девонининг композицион- услубий, жанрий ва ғоявий-бадиий хусусиятлари диний-тасаввуфий адабиёт тамойилларидан келиб чиққан ҳолда кўрсатилган ; Шоирнинг вазн, қофия ва радифлар қўллашдаги бадиий маҳорати ва ўзига хос услуби очиб берилган. Ибн Давлат девони мавжуд нусха асосида жорий алифбод а нашрга тайёрла нган;2A 07 20 01 11 0719 1D 06 1D 21 16 310B07 03 0D02 13 0E02 10 150407 0518 0E

1.1. Адабий муҳит, жанрлар ва Ибн Давлат ижодининг шаклланиши Бухоро мадрасаларида таҳсил олган ва Ургут мадрасасида таълим берган мумтоз адабиёти йўналишида баракали адабий мерос қолдирган, ижоди ҳанузгача тўла ўрганилмай келаётган номаълум қаламкашларимиздан бири бўлган XIX аср охири XX аср ўрталарида яшаб ўтган Каттақўрғон адабий муҳитининг ёрқин намояндаларидан бири Ибн Давлат ижоди ҳамда бу даврдаги адабий муҳит, жанрлар. Шоир ижодининг шаклланиши тадқиқ этилган.38363836 0C 2B 17 0909090909090909090909090909090909090907 1C02 09 02 39 14 10 06 02 23 0A 1C02

XIX аср охири XX аср иккинчи ярмидаги адабий муҳит Ғазал, рубоий, туюқ, таърих, муаммо, мухаммас, мусаддас, мусамман, айниқса, маснавий публицистика, очерк , ҳажвия, адабий танқид кучайди. Маснавийнинг икки хил шакли: биринчиси сюжетли, яъни эпик достон, иккинчиси лирик достон ривожланди. Таърих шакллари :Қасида- таърих, маснавий- таърихларМуаммони ўрганилганлик даражаси Бу даврдаги адабий жанрлар 3A3B 1D 03 0E 13 13 13 13 040D160C10 13 1809 0B 0415 1A 21 0C1A 0A 14 25 0C1A 15 08 26 23041A 24 0E0411 13 0E 35

1.2. Ибни Давлат ҳаёти ва ижодий фаолиятини ўрганиш манбалари Шоир ҳақида нисбатан тўлиқ ва аниқ маълумот берувчи манба унинг девонидир. Девонда насли-насаби, фарзандлари ҳақида ҳам маълумотлар учрайди. Асли исми Йўлдош ота бўлган шоирнинг “Ибн Давлат” тахаллуси билан ижод қилинган девони ҳижрий 1363, милодий 1944 йили тартиб берилган. Ундан 273 та ғазал, 7 мурабба, 30 мухаммас, 4 мусаллас, 42 рубоий ва 2 фард ўрин олган. Унинг ижодига мансуб бир “Девон” бизгача етиб келган. Бу қимматли манбанинг топилишига адабиётшунос олим Ғайбулла ас Салом сабабчи бўлганлиги қайд этилган.38 0C 26 03 15 09 310B07 10 1E 3E 0E07 11 100535 3A 39 4702

1.3 Адабий-эстетик қарашлар ва идеал масаласининг акс этиши” Ушбу фаслда Ибн Давлат девонидаги шеърлар мисолида қизиқарли ва муҳим жиҳатларни ёритилган. Ибни Давлат адабий- эстетик қарашлари мумтоз адабиётимизнинг бошқа кўплаб улуғ ижодкорлари, айниқса, Навоий, Машраб, Ҳувайдо ва Ҳазиний адабий- эстетик қарашларидаги асосий тушунча ва тамойилларга таяниши, шоирнинг идеалидаги тимсол ва шахсиятларга эса юқорида зикр этилган ижодкорлардан ташқари, яна кўплаб улуғ зотлар – пайғамбарлар, авлиё ва бевосита ўзининг пирлари Мейтаний эшон ва Ургутий эшон номларининг алоҳида таъкидланганлиги акс эттирилган.0C 3C293D0C 0C02 12 290414 10 25 0C1E 25 23 25 18 32

II БОБ ИБНИ ДАВЛАТ ДЕВОНИ КОМПОЗИЦИЯСИ,ИЖОДИЙ ЎЗИГА ХОСЛИК ВА ОРИФОНА ҚАРАШЛАР 2.1.Ибни Давлат Девони ва унинг таркибий тузилиши 2.2.Ибн Давлат Девонининг матний таҳлили . . 3.3.Шарқ шеърияти анъаналариг а содиқлик ва шоир услубининг ўзига хос жиҳатлари .

МУРАБ БА 7 ТА ИБН ДАВЛАТ ДЕВОНИ ТАРКИБИЙ ҚИСМИ РУБОИЙ 42 ТА МУСАЛ ЛАС 4 ТА ҒАЗАЛ 273 ТА МУХАМ МАС 30 ТА ФАРД 2 ТА30 35 02 48 4A 2B 02 30 4018 4A 09 4C 4B 2B 30 30 0C 3D 38 4B 2B

Хазинийда: Олиму шайхи замон хилватда йиғлар зору зор, Жорий бўлмасдин тариқат, динимиз бўлди ғариб...2.2 Шарқ шеърияти анъаналарига содиқлик ва шоир услубининг ўзига хос жиҳатлари . Ибн Давлат ижодида шарқ шеърияти анъаналарига содиқлик ва шоир услубининг ўзига хос жиҳатлари, унинг Навоий,Машраб, Ҳазиний шеърларидан ижодий таъсирлангани ва мавзу доирасидаги ўз тушунча ҳам фикрларини ғазалда ифода этишга ҳаракат қилганлиги, У нафақат мавзу ва радиф, балки Ҳазиний мухаммасидаги айрим мисра ва ибораларни ҳам тазмин воситасида ўз ғазалида келтирилганлиги акс эттирилган. Ибн Давлатда: Вой, хор ўлди шариат, динимиз бўлди ғариб, Бу нечук турфа аломат, динимиз бўлди ғариб, Ё яқиндурму қиёмат, динимиз бўлди ғариб, Кўп ривож олди шарорат, динимиз бўлди ғариб, 01 02 04 04 16 08 01020103 11 1A 1D 050E 16 20 08 150503 26 1C 29 23 150503 18 28

2.3. Шоир ижодида замонга муносабатнинг ўзига хослиги Бу фаслда Ибн Давлат ижодининг шўро даврига муносабати гавдалантирилган. Ўша даврида нашр юзини кўрган ўзбек шўро адабиётининг аксар намуналаридан тамоман коммунистик мафкура тарғиб-ташвиқ этилиши талаб қилинди. Аммо Ибн Давлат ана шу мустабид тузум халқимиз бошига солган фожиларини ўз вақтида кўрган, илғаган, баҳо берган. Бу шўро даври адабиёти учун ниҳоятда ноёб ҳодиса сифатида баҳоланиши лозим. Замондан норозилик, унинг кирдикорларини, асл башарасини кўрсатиш унинг ғазалларида акс этиши ёритилган. .

Ибн Давлат шеърларининг мавзуий ва ғоявий кўлами Шоирнинг бадиий санъатлардан фойдаланиш маҳорати Вазн, қофия ва радиф қўллаш маҳорати III БОБ. Ибн Давлат Девони композицияси, ижодий ўзига хослик ва орифона ғоялар талқини 3.1 3.2 3.31D 14 04120B 24 31 02 3B 03 1A

3.1 Ибн Давлат шеърларининг мавзуий ва ғоявий кўлами Ибн Давлат ижодининг мавзуси:Ҳамд асарлари, наът асарлари, ахлоқий- дидактик асарлар, воқеабанд асарлар, бағишлов асарлар, ҳасби ҳол асарлар. Ибн Давлат девонида ҳар икки турдаги, яъни тавҳид ва муножат ҳамдларни кўришимиз мумкин. Шоир шеърларида лирик қаҳрамон замонасидаги адолатсизлик ва зўравонликдан шикоят қилади, қабоҳат ва жаҳолатни қоралайди, нопок ва нафси бузуқ кимсаларни танқид қилади ва уларни тўғри йўлга, яъни ҳидоятга ундайди. 3D 1D 27 2A0A 0C 1304 04 04 15 17 0A 1D 33 10 0415 05 100C060415 1E 160B 1A 170402 02

Икинчи фаслида Ибн Давлат ўз шеърларида Шарқ мумтоз поэтикасига хос бўлган бадиий санъат турларининг бир нечасини моҳирлик билан ишлатганига гувоҳ бўламиз. Айниқса, иқтибос, талмеҳ, жамъ, таъдил, ташбеҳ ва ирсолу масал шеърий санъатлари кўпроқ ишлатилган. 3.2 Шоирнинг бадиий санъатлардан фойдаланиш маҳорати 2A1A 13 0E09 0C 0E0406 23

ЖАМЪ ИБН ДАВЛАТ ШЕЪРИЯТИДА БАДИИЙ САНЪАТЛАР ИҚТИБОС ТАЪДИЛ ИРСОЛИ МАСАЛ ТАЪДИЛ ТАЛМЕҲ ТАШБЕҲ 0C0C 4518 0C 20 2B 20 30 0C0C 2B 0C0C 2B 0C0C 2B

3.3 Вазн, қофия ва радиф қўллаш маҳорати Ибн Давлат асосан, рамал ва ҳазаж баҳрларида ижод қилган. Ибн Давлат “Девон”ида асосий шеърлар ғазал жанрига мансуб. Илк ўзбек ғазалиётидан тортиб бу жанрнинг кейинги даврларгача яратилган намуналаригача кўпроқ арузнинг рамал баҳрида ёзилган. Ибн Давлат ғазалларининг етакчи вазни ҳам – айнан ана шу рамал баҳрида. Ибни Давлат девонидаги кўпгина шеърлардаги радифлар бир, икки сўзли ва уч сўзли радиф қўллайди.3D 05 1D 02 2A 10 1E 1E 1A 06 02 2E0405 0A04 080415

Йўлдош ибн Давлатнинг набираси мулла Муҳиддин

Жалолиддин юсуфий хонадонида: олимнинг рафиқаси ва синглиси

Жизмонсой қабристони

Ибн Давлатнинг қабри

Хулоса қилиб айтганда, Ибн Давлат ғазалларида Шарқ мумтоз поэтикасининг фикрни равон ва нафис ифодалаш йўллари ва воситалари ифодаланган. Ибн Давлат ўз шеъриятида ижодий ўзига хослик, ижтимоий масалалар талқини, бадиий санъатлар ва тимсол яратиш маҳорати, вазн, қофия, бадиий тасвир воситаларидан моҳирона фойдаланган.09 49 1D 0D02 07 150407 0E 03 10

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!!!09 4F36 12

Похожие

Муслиҳабегим Мискин шеъриятининг жанрлари, услуби ва бадиияти

“Сабъаи Сайёр” достонининг ғоявий-бадиий хусусиятлари” мавзусини ўқитишда концептуал жадваллардан фойдаланиш

ХХ аср бошлари Наманган адабий ҳаракатчилиги

Исҳоқхон тўра Ибрат ҳаёти ва ижоди

Темур ва темурийлар даврида адабий ҳамкорлик