Темур ва темурийлар даврида адабий ҳамкорлик - Литература - Презентации

Темур ва темурийлар даврида адабий ҳамкорлик

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3196.5 KB

Темур ва Темур ва темурийлар давритемурийлар даври да да адабий адабий ҳҳ амкорликамкорлик

Темурийлар Темурийлар даври адабиёти, даври адабиёти, адабиётшунослигадабиётшунослиг и, форсий ва и, форсий ва туркий туркий ижодкорлар ижодкорлар ҳақида маълумот ҳақида маълумот берувчи берувчи манбалар манбалар анчагина учрайдианчагина учрайди

Badiiy ijod va tilshunoslikda Jomiy, Navoiy, Badiiy ijod va tilshunoslikda Jomiy, Navoiy, Davlatshoh Samarqandiy, Atoullo Husayniy, Davlatshoh Samarqandiy, Atoullo Husayniy, Koshifiy singari ijodkorlar yuksak san`at Koshifiy singari ijodkorlar yuksak san`at asarlari bilan mashhur bo`ldi.asarlari bilan mashhur bo`ldi.

• Temur va temuriylar davrida xalq og`zaki ijodi namunalari yaratildi. Adabiyot badiiy uslub jihatidan takomillashdi, adabiyotshunoslik va tilshunoslikka oid ilmiy asarlar yaratildi. O`zbek tarjima adabiyoti vujudga keldi. • Bu davrda etuk ijodkorlar Qutb, Sayfi Saroyi, Haydar Xorazmiy, Durbek, Amiriy, Atoiy, Sakkokiy, Lutfiy, Bobur, Muhammad Solih va boshqalar yashab ijod qildi. Ayniqsa o`zbek yozma adabiyotining dunyoviy ko`lamini Alisher Navoiyning ijodi kamolot bosqichiga ko`tardi.

• Temur va uning avlodlari adabiyot va san`atga, ilm-fanga yaqin kishilar edi. Temuriylardan 22 ta ijodkor-shoir bo`lib, ular o`zlari she`r yozish bilan birga ijodkorlarga xomiylik ham qilgan. Xalil Sulton, Husayn Boyqaro kabilar o`z she`rlaridan devon tuzganlar. • Xuroson va Movarounnaxrda forsiy va turkiyda ham ikkala tilda ijod qiluvchi shoirlar ko`p bo`lib, adabiy hayot yuksaladi. Sharq klassik adabiyoti tarjimalariga ham e`tibor kuchayadi. «Chaxor manoli» kabi adabiyot nazariyasiga oid asarlar yaratilgan. Badiiy ijodning g`azal, ruboiy, tuyuq kabi turlari rivoj topgan. Adabiy jarayonda shohlar ham, oddiy kosib va hunarmandlar ham, olim va fozillar ham qatnashgan.

Movarounnaxrda Ulug`bek davrida ko`plab forsiy va turkiy ijodkorlar Movarounnaxrda Ulug`bek davrida ko`plab forsiy va turkiy ijodkorlar to`plandi. Adabiy muhitni bevosita Ulug`bekning o`zi boshqarar, to`plandi. Adabiy muhitni bevosita Ulug`bekning o`zi boshqarar, Samarqandda o`sha davrning eng yaxshi shoirlari yig`ilgan edilar. Samarqandda o`sha davrning eng yaxshi shoirlari yig`ilgan edilar. Shoirlarning sardori («Malik ul-kalom») qilib Mavlono Kamol Baraxshiy Shoirlarning sardori («Malik ul-kalom») qilib Mavlono Kamol Baraxshiy tayinlangan edi. Sakkokiy o`z qasidalaridan birida Ulug`bekning she`r tayinlangan edi. Sakkokiy o`z qasidalaridan birida Ulug`bekning she`r yozishini va uning she`r haqidagi tushunchasi yuqori bo`lganligi ta`kidlab yozishini va uning she`r haqidagi tushunchasi yuqori bo`lganligi ta`kidlab o`tgan. o`tgan.

• Temur va uning avlodlari adabiyot va san`atga, ilm-fanga yaqin kishilar edi. Temuriylardan 22 ta ijodkor-shoir bo`lib, ular o`zlari she`r yozish bilan birga ijodkorlarga xomiylik ham qilgan. Xalil Sulton, Husayn Boyqaro kabilar o`z she`rlaridan devon tuzganlar. • Xuroson va Movarounnaxrda forsiy va turkiyda ham ikkala tilda ijod qiluvchi shoirlar ko`p bo`lib, adabiy hayot yuksaladi. Sharq klassik adabiyoti tarjimalariga ham e`tibor kuchayadi. «Chaxor manoli» kabi adabiyot nazariyasiga oid asarlar yaratilgan. Badiiy ijodning g`azal, ruboiy, tuyuq kabi turlari rivoj topgan. Adabiy jarayonda shohlar ham, oddiy kosib va hunarmandlar ham, olim va fozillar ham qatnashgan. • Xurosondagi adabiy hayotning rivojida Boysung`ur Mirzo (Shohruhning o`g`li) ning o`rni beqiyos bo`lib, u o`z tashabbusi bilan fanlarning barcha sohalariga va san`at rivojiga katta hissa qo`shgan. Uning rahbarligida Firdavsiy «shohnomasi»ning ko`p qo`lyozmalarni qiyoslash asosida ishonchli ilmiy matni yaratildi. Boysung`urning o`zi ham forsiy va turkiyda she`rlar yozgan. Xullas, XV asr o`rtalarida Xurosonda o`zbek adabiyotining yangi maktabi yuzaga keldi.

• Navoiy «Majolisun-nafois» tazkirasida ko`proq xurosonlik shoirlar haqida ma`lumotlar bersa, Davlotshoh Samarqandiy «Tazkirat ush-shuaro» asarida o`tmishda o`tgan ijodkorlarga to`xtaladi. Yaqinda ma`lum bo`lgan Shayx Ahmad ibn Xudoydod Taroziyning «Fukukul-balog`a» (1437 y.) asari temuriylar davri Movarounnaxrdagi adabiy hayotni o`rganish imkonitlarini ochdi. • Shayx Axmad Taroziy asarida she`r nazariyasiga doir ilmiy masalalarni yoritish bilan birga, shu paytgacha noma`lum bo`lgan o`zbek va forsiyzabon shoirlarning she`rlaridan misollar keltiradi. Shayx Taroziy o`z asarida bizga ma`lum bo`lgan mashhur shoirlardan tashqari, bizga noma`lum bo`lgan Muhammad Temur Buzoning tuyuqlarini, Shams Qisoriyning «al-maqlubul- ba`z» she`riy san`ati namunalarini, Jaloliy degan shoirning ishqiy mazmundagi baytlarini, «mutasalsal» she`riy man`atiga o`zining g`azalidan namunalar keltiradi. • «Mutasalsal» san`ati qofiya bo`lib kelgan so`zlarning yoki uning bir bo`lagining keyingi bayt boshlanishida takrorlanishi bilan baytlarni bir- biriga bog`lashni anglatadi. Taroziyning «Fukukul- balog`a» asari o`sha davr o`zbek adabiyoti tarixini yanada chuqurroq o`rganishda qimmatlidir.

• Temuriylarning adabiyot va madaniyat sohasidagi an`analari keyinchalik boburiylar tomonidan Afg`oniston va Hindistonda, XVIII-XIX asrlarda Xorazm va Qo`qon xonligida rivojlantirildi. • Temuriylar davri adabiyoti o`zbek adabiyoti rivojida o`ziga xos alohida bir bosqichni tashkil etadi. Undagi ulug`vor insonparvarlik va xalqchillik, adolatparvarlik va ma`rifatparvarlik g`oyalari hamon o`z tarovatini yo`qotgani yo`q. Bu adabiy meros O`zbekistonda hali asrlar davomida o`zining boy mazmuni bilan, g`oyaviy-mafkuraviy teranligi va ilohiyligi bilan komil insonni tarbiyalashda katta ahamiyat kasb etadi. •

Похожие

О.Шарафиддиновнинг адабий - танқидий қарашлари

Ибн Давлат адабий меросининг матний ва ғоявий-бадиий таҳлили

Фурқат адабий мероси» модулини ўқитишда лойиҳа таълим технологияларидан фойдаланиш

Абулғози Баходирхоннинг “Шажарайи турк” асари

Немис романтизми адабиёти вакиллари