Bo'g'imoyoqlilar. Traxeya bilan nafas oluvchilar 3 - Зоология - Рефераты

Bo'g'imoyoqlilar. Traxeya bilan nafas oluvchilar 3

Загружено в:

23.10.2023

Скачано:

0

Размер:

241.5 KB

Bo'g'imoyoqlilar. Traxeya bilan nafas oluvchilar 3 Reja: 1. Hashoratlar 2. Burgalar 3. Odam burgasi, o'lat va tulyaremiya kasalliklarining qo'zg'atuvchilarining tashuvchisi. 4. Ikki qanotlilar 5. Bezgak chivini, bezgak kasalligi qo'zg'atuvchisining tashuvchisi. 6. Oddiy chivin, parazitar va infeksion kasalliklar qo'zg'atuvchilarining tashuvchisi. 7. Sariq isitma chivini, parazitar va infekcion kasalliklar qo'zg'atuvchilarining tashuvchisi. 8. Iskabtopar, leyshmanioz qo'zg'atuvchisining tashuvchisi.

Burgalar (Aphaniptera) turkumi. Burgalar qanotsiz qon so'ruvchi ektoparazitlardir. Ular hamma joyda tarqalgan. Bosh qismida mo'ylovlari, oddiy ko'zlari, sanchib-so'ruvchi og'iz apparati mavjud. Jinsiy dimorfizm yahshi rivojlangan. Orqa juft oyoqlari kuchli taraqqiy etgan (rasm). Burgalar to'liq metamorfoz yo'li bilan rivojlanadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar organik moddalarga boy joylarda rivojlanib, g'umbakka aylanadi. G'umbak esa yetuk shaklga aylanadi. Burgalar - nospetsifik parazitlardir. Har bir tur malum xo'jajinda yashasa ham, qon so'rish uchun bir issiqqonh hayvondan ikkinchisiga bemalol o'taveradi. Burgalar odam kasalliklari qo'zg'atuvchilarining tashuvchilari va ektoparazitlar sifatida tibbiyot ahamiyatiga egadir. Odam burgasi (Pulex irritans) - o'lat va tulyaremiya qo'zg'atuvchilarining tashuvchisi. Odamda parazitlik qiladi, boshqa issiqqonli hayvonlarda ham parazitlik qilishi mumkin, tuxumlarini pol yoriqlariga, eski gilamlar, kigizlarga, quruq axlat to'plangan joylarga qo'yadi. Burgalar - ektoparazitlardir. Lekin ularning tibbiyotdagi asosiy ahamiyati - og'ir yuqumli kasalliklar - o'lat va tulyaremiya qo'zg'atuvchilarini tashuvchiligidir.

O'lat asosan burga chaqishi paytida yuqadi. O'lat bakteriyalari burga hazm nayida juda tez ko'payib, "o'lat tiqinlari"ni hosil qiladi. Burga qon so'rayotganida ichagidan qon o'tmay qolganligi uchun chaqayotgan joyga qusishga majbur bo'ladi va bakteriyalarni xo'jayinga yuqtiradi. Burganing axlati orqali chiqqan bakteriyalar teridagi yaraga, yoki tirnalgan joylarga tushishi natijasida ham kasallik qo'zg'atuvchilar yuqishi mumkin. Burgalarga qarshi kurashish umumiy sanitariya-gigiena qoidalari bo'yicha amalga oshiriladi: xonalar ho'llab tozalanadi, burgalar ko'payadigan joylar (pol yoriqlari, teshiklari) bekitiladi. Dala sharoitida kemiruchilar zaharli himikatlar yordamida yo'qotiladi. Ikki qanotlilar (Diptera) turkumi. Deyarli hamma joylarda tarqalgan. Turkum vakillarida bir juft qanot mavjud, qanotlarining ikkinchi jufti reduksiyalangan. Turkum vakillari orasida infeksion va parazitar kasalliklar qo'zg'atuvchilarining mexanik va spetsifik tashuvchilari ко 'p. Chivinlar, pashshalar, iskabtoparlar oilalari tibbiyot ahamiyatiga ega. Chivinlar (Culicidae) oilasi. Sahrolar va eng yuqori Shimoldan tashqari hamma joylarda tarqalgan. Anopheles, Kulex va Aedes avloddariga kiruvchi chivinlar ko'proq tarqalgan. Chivinlar yirik fasetkali (murakkab) ko'zlarga ega, urg'ochilarining og'iz apparati sanchib-so'ruvchi tipda tuzilgan, qon bilan ovqatlanadi. Erkagining ogiz apparati so'ruvchi tipda tuzilgan, o'simliklar nektari bilan ovqatlanadi. Chivinlar to'liq metamorfoz (tuxum, lichinka, g'umbak, imago) yo'H bilan rivolanadi. Tuxumlarini suvga yoki nam tuproqqa qo'yadi. Lichinkalari may da zarrachalarni yutib oziqlanadi, traxeyalari bilan nafas oladi. G'umbaklar oziqlanmaydi. Otalangandan keyin tuxumlar rivojlanishi uchun chivinlar qon so'radi. Tuxumlar yetilishi uchun 2-3 kim vaqt ketadi. (gonotrofik sikl) chivinlar turiga, iqlim omillariga qarab yoz mobaynida bir (monotsiklik) yoki birnechta (policiklik) gonotrofik sikl kuzatilishi mumkin.

Urg'ochilari 3 oygacha, erkaklari esa 10-15 kungacha yashashi mumkin. Anofeles va Kuleks chivinlari imago bosqichida, Aedes chivinlari esa tuhum bosqichida qishlaydi. Har xil turdagi chivinlarning biologiyasi hamma rivojlanish bosqichlarida farqlanadi (rasm). Tuxumi shakli va tuxum qo'yishi bo'yicha farqlari. Anofeles avlodiga kiruvchi chivinlar tuxumlarining toza, oqmas yoki juda sekin oquvchi suvlarga qo'yadi. Tuxumlari havo kameralariga ega, yakka-yakka suzib yuradi. Kuleks chivinlari tuxumlarini to'plab qo'yadi, ular qayiqchaga o'xshab suzib yuradi. Aecles chivinlari tuxumlarini bittadan, qurib qolayotgan suv havzalariga qo'yadi. Kuleks va Aedes chivinlari tuxum qo'yshida suvning tozaligining ahamiyati yo'q. Lichinkalarining farqlari. Kuleks va Aedes lichinkalari oxirgisidan awalgi bo'g'imida nafas sifoniga ega bo'lgani uchun suv sathiga nisbatan burchak hosil

qilib joylashadi. Anofeles chivinlari lichinkalarida sifonlari yo'q, juft stigmalari bor, ular suv sathiga parallel joylashadilar. Chivinlar g'umbak bosqichlarining farqlari. Kuleks va Aedes avlodiga kiruvchi chivinlarning nafas sifonlari silindrik shakliga, Anofeles avlodi chivinlariniki esa voronkasimon shaklga ega. Imagolari orasidagi farqlar. Bosh o'simtalari, qanotining rangi, suvga qo'nishi bilan farqlanadi. Anofeles urg'ochilarining paypaslagichlari xartum uzunligiga teng, Kuleks chivinlari urg'ochisining paypaslagichlari esa xartuminingga - qismiga teng. Kuleks chivinlaridan farqliroq, Anofeles chivinlari qanotida qora dog'lar mavjud. Anofeles chivinlari qorini suv sathiga burchak hosil qilib, Kuleks chivinlariniki esa parallel joylashadi. Chjvinlarning tibbiyotdagi ahamiyati. Anofeles avlodiga kiruvchi chivinlar bezgak qo'zgatuvchilarining spetsifik tashuvchilaridir. Aedes avlodiga kiruvchi chivinlar yapon ensefaliti, tulyaremiya, Sibir yarasi, har xil isitmalar qo'zg'atuvchilarining tashuvchisi hisoblanadi. Kuleks avlodiga kiruvchi chivinlar yapon ensefaliti, tulyaremiya kasalligi qo'zg'atuvchilarini tashib yuradi. Chivinlarga qarshi kurash choralari. Shaxsiy choralar - har xil repellentlar, pashshaxonalar, derazalami pardalar bilan to'sish orqali chivinlar chaqishidan saqlanishga asoslangan. Chivinlarga qarshi kurashning umumiy choralari. Suv havzalarini tozalash, ularga zaharli ximikatlar bilan ishlov berish, lichinkalar bilan ovqatlanuvchi tirik tug'uvchi baliqlar - gambuziyalarni ko'paytirish orqali amalga oshiriladi. Zooprofilaktika (suv havzalari va aholi yashaydigan joylar orasiga hayvon fermalarini qurish), biologik kurash choralari - chivinlar kasalliklari qo'zg'atuvchilarining tabiiy dushmanlarini ko'paytirish, tabiatga steril (nurlangan) erkak chivinlarni chiqarish yaxshi natija beradi.

Iskabtoparlar (Phlebotomus) avlodi. Iskabtoparlar - mayda qon so'ruvchi hashoratlardir. Hamma joylarda yashaydi, ko'proq issiq iqlimli mamlakatlarda (Markaziy Osiyo, Kavkaz orti, Qrim) tarqalgan. Ularning uzunligi l,5-3mm dan oshmaydi. Sarg'ish yoki qo'ng'ir rangli, tanasi mayin tukhalar bilan qoplangan. Og'iz apparati sanchib - so'uruvchi (urg'ochilamiki) yoki so'ruvchi (erkaklariniki) tipda tuzilgan. Urg'ochilari qon bilan, erkaklari esa nektar bilan oziqlanadi. Ular tuxumlarini organik qoldiqlari ko'p bo'lgan tuproqlarga qo'yadi. To'liq metamorfoz yo'li bilan ko'payadi (rasm). Eng ko'p tarqalgan turi Phlebotomus pappatasiidir. Iskabtoparlar ektoparazitlar, teri va ichki leyshmanioz qo'zg'atuvchilarining spetsifik tashuvchisi, Pappatachi isitmasi qo'zg'atuvchisining tashuvchisi hisoblanadilar. Iskabtoparlarga qarshi kurash choralariga: ular chaqishidan reppellentlar, pashshaxonalar, deraza va eshiklarda pardalash yordamida saqlanish, iskabtoparlar tuxum qo ' yadigan joylarni tozalash , zaharli ximikatlarni qo ' llash orqali amalga oshiriladi .

Adabiyotlar : 1. Abduraxmanov G.M., Lopatan I.K., Ismailov Sh.I. Osnovo’ zoologii i zoogeografii. Uchebnik dlya studentov vo’sshix pedagogicheskix uchebno’x zavedeniy. M., Izdatelskiy tsentr «Akademiya» 2001. 2. A buladze K.I. i dr. Parazitologiya i invazionno’e bolezni selskoxozyaystvenno’x jivotno’x. Uchebnik d lya studentov VUZov po spetsialnosti "Veterinariya". M., 1990. 3 . Akbaev M.Sh. i dr. Parazitologiya i invazionno’e bolezni jivotno’x. Uchebnik dlya studentov VUZov po spetsialnosti «Veterinariya». M. KOLOS, 2000. 4. Biologiya. Bolshoy entsiklopedicheskiy slovar. Nauchnoe izdatelstvo "Bolshaya Rossiyskaya entsiklopediya". M. 1998. 5. Burdelev T.E. i dr. Osnovo’ veterinarii. Uchebnik. M.,1978. 6. Genis D.E. Meditsinskaya parazitologiya. M. 1991.

Похожие

Bo'g'imoyoqlilar. Traxeya bilan nafas oluvchilar

Bo'g'imoyoqlilar. Traxeya bilan nafas oluvchilar 2

Traxеya bilan nafas oluvchilar kеnja tipi

Bo'g'imoyoqlilar. Helitseralilar. O'rgimchaksimonlar

Traxeyalilar (Tracheata) kenja tipi