Yuqori energetik uskunalardan foydalanishda mehnat xavfsizligi - БЖД - Рефераты

Yuqori energetik uskunalardan foydalanishda mehnat xavfsizligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

112 KB

Yuqori enyergetik uskunalardan foydalanishda mehnat xavfsizligi Reja: 1. YUk ko’tarish mexanizmlarini ishlatishda xavfsizlik tadbirlari. 2. Ortish tushirish ishlarida xavfsizlik tadbirlari. 3. Bug’ qozonlaridan foydalanishda xavfsizlik tadbirlari. 4. Bosim ostida ishlovchi idishlardan foydalanishda xavfsizlik texnikasi.

1. YUk ko’tarish mexanizmlarini ishlatishda xavfsizlik tadbirlari Xalq xo’jaligi ishlab chiqarishining barcha tarmoqlarida turli xil yuk ko’tarish mexanizmlaridan: oddiy chig’iriklardan tortib, yuqori yuk ko’tarish qobiliyatiga ega bo’lgan kranlaridan ham foydalaniladi. YUk ko’tarish mashinalarini ishlatishdagi jarohatlanish sabablarini ikki guruhga bo’lish mumkin: yuk ko’tarish kranlarining avariyasi bilan aloqador va bu avariya bilan aloqasi bo’lmagan jarohatlanishlar. YUk ko’tarish kranlarining avariyasi uning ortiqcha yuklanganligi, mexanizmlarini va yuradigan ostki yo’lini nosozligi sababli sodir bo’lishi mumkin. Kranga ximat ko’rsatishda uning avariyasiga bog’liq bo’lmagan baxtsiz voqealar insonni yuk bilan kranning qo’z g’ almas qismi yoki shunga o’xshash ob’ektlar orasiga siqilishida, kran elektr uzatish simlari yaqinida ishlaganda elektr tokidan, ishlovchilarni o’zaro kelishilmagan holatdagi ishni bajarishida hamda kranga xizmat qiluvchi xodimlarni malakasi pastligi oqibatlarida sodir bo’ladi. YUk ko’tarish kranlarida ishlashga xavfsizlik «YUk ko’tarish kranlarini o’rnatish va ishlatish qoidalari» da belgilangan. YUk ko’tarish kranlarini, avtomabildagi va g’ildirakli, xartumli kranlarni boshqarish va unga xizmat ko’rsatish huquqi 18 yoshdan kam bo’lmagan, tibbiy ko’rikdan, maxsus o’qishdan o’tgan, komissiyaga malakaviy imtihon topshirib, ishonch hujjatini olgan kishilarga beriladi. Bunday mutaxassis xodimlarni tayyorlash tasdiqlangan dastur bo’yicha amalga oshiriladi. YUk ko’tarish kranlariga xizmat ko’rsatadigan xodimlar bilimini takroriy tekshirish komissiya tomonidan bir yilda kamida bir marta o’tkaziladi. Ta’mirlash ustaxonalaridagi texnologik tarmoqlariga montaj qilingan va ish joylaridagi yuk ko’tarish mexanizmlarini u yerdagi ishchilarni o’zlari boshqaradi. SHu sababli ular bilan asosiy kasbi bo’yicha instuktajlardan tashqari ularga ko’tarish mexanizmlari va qurilmalaridan xavfsiz ishlash qoidalarini vaqti-vaqti bilan o’rgatib turish lozim bo’ladi.

Korxona rahbari yuk ko’tarish mashinalarini, yuk ko’tarish kranlarini barcha jihozlarini, idishlarni soz holatda bo’lishini, kranlarni texnik nazorat xizmat ishlarini tashkil etishi va taminlashi zarur. Buning uchun har bir korxonada buyruq bilan yuk ko’tarish mashinalarini nazoratini va soz holatini taminlash uchun javobgar injenyer-texnik xodimlar belgilanadi. Bu xodim yuk ko’tarish mashinalarini nazorat qilish, texnik holati va ularni xavfsiz ishlatilishini nazorat qilish, ularni guvohnomalar va ishlatishiga ruxsat berish, nazorat organlarini ko’rsatmalarini bajarish, yuk ko’tarish mexanizmlarini boshkkarishi va unga xizmat ko’rsatishga ishchilarga ruxsat berish tartibiga rioya etilishini tekshirishi va yuk ko’tarish mashinalariga xizmat ko’rsatuvchi xodimlarning bilimini atestasiya qilish komissiyasida ishtirok uchun burchlidir. YUk ko’tarish mexanizmlaridan xavfsiz foydalanish qoidalarini davlat texnika nazorati qo’mitasi ishlab chiqadi va tasdiqlaydi. Nazorat organlari tomonidan qo’l bilan uzatish kranlari 10 t gacha yuk ko’taradigan ko’prik tipidagi yoki buriluvchi kranlan, 1 t gacha yuk ko’taradigan xartumli va bashnyali kranlar va shunga o’xshashliklardan boshqa barcha kranlar qayd qilinishi lozim. Bunday tashqari elektrik yoki qo’l kuchi bilan ishlatiladigan tallar, yuk va odam ko’taradigan lebedkalar, ilgak yoki magnit foydalaniladigan ishlar uchun ishlatilmaydigan kranli ekskovatorlar ham nazorat organlarida qayd kilinmaydi. Barcha turdagi yuk ko’tarish mexanizmlari belgilangan muddatda, tegishli sinov va guvohnomalashlardan o’tkazilib turilishikerak. Davriy guvohnomalash har 12 oyda bir marta, navbatdan tashqari guvohnomalash esa kapital ta’mirlash yoki yuk ko’tarish mexanizmlari boshqa joyga o’rnatilganda o’tkazilishi lozim. YUk ko’tarish mashinalarini to’liq guvohnomalash 3 yilda bir marta o’tkaziladi. YUk ko’tarish mashinalari to’liq texnik guvohnomalanganda statik va dinamik sinovlardan o’tkaziladi. Qisman texnik guvohnomalashda statik va dinamik sinovlar o’tkazilmaydi. YUk ko’tarish mashinalarining elektr uskunalari, boshqarish mexanizmlari,

tormoz, signal va dinamik sinovlardan o’tkaziladi. Qisman texnik guvohnomalashda statik va dinamik sinovlar o’tkazilmaydi. YUk ko’tarish mashinalarining elektr uskunalari, boshqarish mexanizmlari, tormoz, signal xavfsizlik uskunalari yuk ko’tarish ilgagi va uni ko’tarish dastalari (arqonlar, bloklar va boshqalar) qarov va tekshirishdan o’tkaziladi. Statik sinov yuk ko’tarish mashinalarini mustahkamlikka tekshirish maqsadida va uning ayrim elementlarini hamda xartumli kranlarni yuk ko’tarishda muvozanatini tekshirish uchun o’tkaziladi. Tekshiruv mexanizmini yuk ko’tarish qobiliyatidan 25 % ortiqcha yuk bilan o’tkaziladi. rasm. Ko’priksimon kranni statik sinash sxemasi. Ko’priksimon kranlarni statik sinash signal quyidagi holatda amalga oshiriladi. Kran tayanch ustidagi kran yo’llariga, uning telejkasi esa balka eng ko’p egiladigan holatda o’rnatiladi (18.1.-rasm). YUk 1 h = 200…300 mm balandlikka ko’tarilgan holatda 10 min davomida ushlab turiladi. SHundan so’ng yuk tushiriladi va qoldiq demormasiya yo’qligi tekshiriladi. Buning uchun metall konstruksiyaga qotirilgan ingichka simga strelka shaklida ko’targich 2 element osiladi. Ushbu ko’rsatkich 2 holatiga ko’ra strelkani egilishi kranni yuklanishgacha va yuklanishidan so’ng o’lchashlar natijasi taqqoslanib aniqlanadi. Xartumli tipdagi kranlarni statik sinovdan o’tkazishda hartum yurish platformasiga nisbatan eng kam muvozanatdagi holatga o’rnatiladi. YUk 100…200 balandlikda ko’tariladi. Agar shu holatda 10 min davomida sinovda kranning konstruksiyasida darz yoki boshqa shikastlanishlar aniqlanmasa

kran sinovdan o’tgan deb hisoblanadi. Dinamik sinovda yuk ko’tarish mashinalarining mexanizmlari va tormoz sistemalarining ta’siri tekshiriladi, bunda yuk nominal yuk ko’tarish ko’rsatkichidan 10% ga ortiq bo’lishi barcha mexanizmlari ta’siri tekshiriladi. Kranlarni po’lat arqonlarining yaroqsizligi ular o’ramini bir qadamidagi uzilgan po’lat simlarni foiz hisobida miqdori bilan aniqlanadi. YA’ni arqon o’ramining bir qadamida uzilgan simlar 10 % ni tashkil qilsa u ishlatishga yaroqsiz sanaladi. O’ramning qadami quyidagicha aniqlanadi: buning uchun kichik o’ramlardan biriga bo’r bilan belgi qo’yiladi, so’ng ushbu belgidan arqonni ko’p eyilgan tomoniga o’ramlar soni sanaladi va yana bo’r bilan belgi qo’yiladi bunda o’ramlar soni butun arqonning tashkil qilgan o’ramlar soniga teng bo’lishikerak. Ikki belgi orasidagi masofa o’ramlar qadami bo’ladi. 2. Ortish tushirish ishlarida xavfsizlik tadbirlari Transport jarayonining tarkibiy qismi yuklarni ortish va tushirish ishlari hisoblanadi. Qo’l kuchi bilan bajariladigan yuk ortish va tushirish ishlariga xavfsiz ishlash qoidasi bo’yicha instruktaj olgan, tibbiy ko’rikdan o’tgan va bu ishlarni bajarishga ruxsati bor shaxslar qo’yiladi. Hayvonlarni va hayvon mahsulotlarini ortish, tushirish bilan bog’liq ishlarda ishlovchilar profilaktik emlanishikerak. YUk ko’tarish mexanizmlari qo’llanilgan shaxslarga o’qitilgan va yuk ko’tarish mexanizmlarida ishlash huquqini beruvchi guvohnomasi mavjud xodimlarga ruxsat beriladi. Ortish, tushirish ishlarini xavfsizligini taminlashda uni amalga oshirish maydonini to’g’ri tashkil etganligi ham muhim o’rin tutadi. YUklarni doimiy qabul qiluvchi punktlarni (savdo bazalari, elevatorlar va boshqalar) zarur mexanik vositalari bilan jihozlash tavsiya etiladi. Ortish, tushirish

ishlari bajariladigan omborxonalar va bazalar maydonlarining o’lchami bu punktlarga maksimal darajada yuk tushirilganda ham transport vositalari orasida xavfsiz oraliq saqlanib qolishikerak. Mashinalarni yon bilan kuyishda ortish yoki tushirish ishlarining qo’lami L (m) taxminan, a a l n L т    ) ( , (18.1.) formula bo’yicha aniqlanadi. Mashinalar eni bilan qo’yilganda esa b b В n L т    ) ( , (18.2.) formula bo’yicha aniqlanadi. Bu yerda n m - transport vositalarining soni; l – mashina uzunligi, m; V – mashina enining o’lchami, m; a, b – mashinalar orasidagi masofa; a=1 m, b=1,5 m qabul qilish tavsiya etiladi. Agar yuk ko’tarilayotgan platforma transport vositasining kuzovini polidan baland yoki past bo’lsa zinapoyadan foydalanishkerak. YUkni ko’tarishda yuk bilan odamning og’irligi birgalikda zinani ko’pi bilan 20 mm ga egishiga ruxsat beriladi. Agar zinapoyaning uzunligi 3 m dan ortiq bo’lsa, uning ostidan oraliq tayanchlar o’rnatilishikerak. Zinapoyaning kengligi 0,6 m dan kam bo’lmasligikerak. Ortish, tashish va tushirish xavfsizligi bo’yicha barcha yuklar etti guruhga bo’linadi. Birinchi – kam xavfli yuklar (qurilish meteriallari, sabzavotlar, mevalar, oziq-ovqat mahsulotlari, ehtiyot qismlar) idishlarda va idishlarsiz tashiladi. Ikkinchi – yonilg’i yuklari (benzin, kyerosin, moy, dizel yoqilg’isi). Ortish, tushirish ishlari mexanizasiyalashgan bo’lishikerak. Uchinchi – changlanadigan va issiq yuklar (minyeral o’g’itlar, sement, asfalt, bitum va shunga o’xshashlar). Bunday yuklarni ortish, tushirish ishlar mexanizasiyalashgan vositalar bilan amalga oshirilishikerak. Issiq yuklar metall bortli transport vositalarida tashiladi. To’rtinchi – agressiv kuydiruvchi suyuqliklar: kislota, ishqorlar va

boshqalar. Bunday yuklarni ortish, tushirish ishlari kamida ikki kishi ishtirokida amalga oshiriladi. Bunda ushbu suyuqliklar solingan shisha idishlar to’qilgan yoki yog’och idishlarga solinganva atrofi somon yoki kipik bilan to’ldirilgan bo’lishikerak. Beshinchi – siqilgan gazli balonlar (kislorod, asetilen, propan). Agar balonlar transport vositasi kuzoviga bir qatordan ko’p ortilsa, ularni o’zaro bir- biriga tegishini oldini olish uchun ular orasiga qistirma qo’llanilishikerak. Transport vositasi bortida esa balonlar uchun yumshoq materiallar o’ralgan chuqurchalar bo’lishi lozim. Oltinchi – o’lchami bo’yicha xavfli yuklar. Bu guruhdagi yuklarni ortish va tushirishda (yuk uzunligi kuzov uzunligidan ortganda) platformalar borti bo’lmasligikerak. Agar yukni uzunligi 6 m dan ortiq bo’lsa, uni prisepga mahkamlashkerak. Uni tushirish va ortishga kamida ikki kishini jalb etishkerak. Ettinchi – o’ta xavfli yuklar (portlaydigan moddalar, zaharlovchi gazlar va yengil alangalanadigan moddalar). Bu yuklarni ortish va tushirish ishlarini bajaruvchi xodimlarga albatta qo’shimcha instruktajlar berilishikerak. Bu guruh yuklari maxsus ruxsatnoma va maxsus instruksiyalarga mos holda tashiladi. 3.Bug’ va suv qozonlaridan foydalanishda xavfsizlik tadbirlari Ishlab chiqarishda binolarni isitish va ayrim texnologik jarayonlarn amalga oshirish maqsadida bug’ va qaynoq suvdan keng foydalaniladi. SHuning uchun turli xil quvvatdagi bug’ va suv qaynatish qozonlari ishlatiladi. Bunday qurilmalardan xavfsizlik qoidalariga to’liq rioya qilinmay foydalanilgan vaqtda avariya yoki portlash sodir bo’lishi mumkin. Bunday xavflar asosan quyidagi sabablar natijasida yuzaga keladi: saqlash va o’lchash-tekshirish qurilmalarining nosozligi oqibatida, bosimning oshib ketishi, o’z vaqtida texnik qarovdan va sinovdan o’t k azilmaslik, qurilmalarini ishlashi vaqtida nazoratning yo’qligi, qozonda va suv sathining kamayishi, qozon tubida va devorlarida qasmoqlarning

to’planib qolishi, qozon devorlarini zanglashi va hokazolar. Ishlab chiqarish binolari ichiga o’rnatilgan qozonlar (t-100)V<100 shartga javob berishi zarur. Aholi yashash binolariga birikkan yoki yaqin bo’lgan ishlab chiqarish binolarida esa, qozonxonalar kapital devor bilan ajratilib (t-100)<5 shartga javob berishi lozim. Bu yerda t-ish bosimidagi to’yingan bug’ harorati, 0 S; V-qozondagi bug’ hajmi, m 3 . Bug’ havolarining poli betondan bo’lishikerak, faqatgina vaqtincha foydalaniladigan bug’ qozonlarida pol tuproqli bo’lishi mumkin. Qattiq yonilg’ilar bug’ xonalardan alohida, yonmaydigan devorlar bilan ajratilgan xonalarda saqlanishi, suyuq yoqilg’ilar esa bug’xonalardan tashqarida saqlanishi va ularning zahira hajmi sutkalik sarfdan oshmasligi zarur. Barcha bug’ qozonlari maxsus saqlash klapanlari bilan jihozlanishi shart. Bu klapanlar past bosimli qozonlarda ishchi bosimdan 0,01 MPa oshganda, yuqori bosimli qozonlarda esa bosim ishchi bosimidan 3…10 % oshganda avtomatik tarzda ishga tushishikerak. Barcha bug’ qozonlari ma’lum muddatda bosim ostida va gidravlik sinovdan o’tkazilib turilishi shart. Sinovlar quyidagi hollarda va vaqtlarda o’tkaziladi: -qayta o’rnatilgan yoki boshqa joyga ko’chirilgan hamda payvandlash, quvurlarni almashtirish yoki ayrim elementlarni almashtirish bilan ta’mirlangan barcha qozonlarda ichki tekshiruv va gidravlik sinov o’tkaziladi. Sinash bosimi zavod pasportida ko’rsatilgan bosim ostida, lekin, ish bosimidan kamida 1,5 barobar ko’p va 200 kPa dan kam bo’lmagan miqdorda tanlanadi; -qozonlar tozalangandan va ta’mirlangandan keyin ishchi bosimda, 1yilda kamida bir marta ichki tekshiruv va gidravlik sinovdan o’tkaziladi; -foydalanishdagi qozonlar sinash bosimida har 6 yilda bir marta gidravlik sinovdan o’tkaziladi; Tekshirish va sinashni ushbu qozondan foydalanishda javobgar shaxs o’tkazadi. Sinov tekshirish vaqti hamda uning natijalari qozon pasportiga yozib qo’yiladi. YUqori bosimda ishlovchi bug’ qozonlarini davlat texnik nazorat inspektori,

qozonni foydalanishdagi javobgar shaxs bilan birgalikda o’tkazadi. Bunday qozonlar quyidagi vaqtlarda sinovdan o’tkaziladi: -qozonlar birinchi marta va qayta o’rnatilganda; -davriy – 4 yilda bir marta ichki tekshiruv va 8 yilda bir marta gidravlik sinov o’tkaziladi. Bug’ qozonlaridan foydalanish o’ta xavfli ishlar kategoriyasiga kirganligi sababli, unda ishlashga 18 yoshga to’lgan, tibbiy ko’rikdan o’tgan, maxsus dastur asosida o’qib, imtihon topshirgan, guvohnomaga ega shaxslarga ruxsat etiladi. Ishga ruxsat etiladigan dastur asosida yo’riqnomalar o’tish, ularning bilimlarini sinab ko’rish va qayta sinash ishlarini ma’muriyat bajaradi. Xavfsizlik texnika bo’yicha qayta sinov kamida bir marta o’tkaziladi. 4. Bosim ostida ishlovchi idishlardan foydalanishda xavfsizlik texnikasi Ishlab chiqarish korxonalarida siqilgan havo, gaz, shuningdek pnevmatik asbob-uskunalar keng ishlatiladi. Bunday asbob uskunalarni ishga tushirish yoki siqilgan havo hosil qilishda kompressorlar foydalaniladi. Kompressor tuzilishi va ishlatilish xususiyatiga ko’ra ko’chma, stansionar va kompressor qurilmalaridan iborat bo’ladi. Bosim ostida ishlovchi kompressorlarga xizmat ko’rsatuvchi ishchi maxsus kiyim-bosh, poyafzal, titrashga qarshi qo’lqop va himoya kaskasiga o’rnatilgan shovqindan asrovchi (quloqchin) bilan ta’minlangan bo’lishi hamda xavfsizlik texnikasi bo’yicha malakali o’qitilgan bo’lishi lozim. Ishlab chiqarishda foydalaniladigan barcha kompressorlarda monometr o’rnatilgan bo’lishi va ular standartlash va o’lchov asboblari qo’mitasi tomonidan har yili tekshirilib turilishikerak. Kompressor detallarni yog’lashda faqatgina zavod pasportida ko’rsatilgan yog’lash materiallarida n foydalanish talab etiladi. Boshqa yoglovchi materiallarni ishlatish taqiqlanadi. Har ish kuni boshlanishi oldidan, kompressorlarning barcha elementlarini yaxshilab ko’zdan kechirish, bunda siqilgan havoni normal miqdordan ortib

ketmasligini ta’minlab turuvchi avtomatik qurilmalar va ortiqcha havoni chiqarib yuboradigan klapanlarning o’z o’rnida bo’lishi va soz ekanligiga e’tibor berishikerak. Kompressor ishlayotganda so’riladigan havo tarkibida zaharli, yengil alangalanadigan va portlovchi gazlar hamda changlar bo’lmasligi zarur. Kompressor yopiq binolarda ishlatilsa, xonaga havoni ifloslanishini oldini oluvchi moslamalar o’rnatilishikerak. Agar ish vaqtida idish, klapanlar, monometr va boshqa ishchi organlar yaxshi ishlamayotganligi aniqlansa, kompressor darhol ishdan to’xtatilib tegishli ta’mirlash ishlari o’tkazilishi zarur. Bunday tashqari kompressorning tegishli detallarida sinovdan o’tganligi to’g’risida belgi yoki tamg’alari bo’lishi shart, aks holda, bunday kompressorlardan foydalanish taqiqlanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1.O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi . Toshkent, ,,O’zbekiston", 1992 y. 2. Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. Toshkent « SHarq",1998 y. 3 .O’zbekiston Respublikasini Mehnat kodeksi Toshkent, 1996 y. 4.O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonuni Toshkent, 1993 y. 5.V.S.Alekseev, E.O.Murodova, I.S.Dav ы dova. Bezopasnost jiznedeyatelnosti «Prospekt» Moskva-2006 g. 6.O. Q udratov, T. G’ aniev. Hayotiy faoliyat xavfsizligi. Toshkent. «Mehnat»-2004. 7. H .E. G’ oipov. Mehnat muhofazasi. Toshkent. «Mehnat»-2000. 8. O’ .R.Boynazarov. Hayot faoliyat xavfsizligi. Ma’ruza matnlari to’plami. Qarshi- 2000. 9. G’ .E.YOrmatov. Hayot faoliyat xavfsizligi (Ma’ruza matnlari to’plami), Toshkent-2003 10. Bezopasnost jiznedeyatelnosti. Pod ob щ ey redaksiey doktora texn. nauk, professora S.V.Belova. Moskva, «V ы sshaya shkola» 2003.

Похожие

Energetik qurilmalardan foydalanishda xavfsizlik texnikasi

Texnika xavfsizligi asoslari. Mehnat xavfsizligini taminlashning texnik vositalari

Elektr xavfsizligi

Elektr xavfsizligi

Yong‘in xavfsizligi 3