Xavfsiz ishlashga o’rgatish. Mehnat muhofazasi ishlarini tashkil qilish - БЖД - Рефераты

Xavfsiz ishlashga o’rgatish. Mehnat muhofazasi ishlarini tashkil qilish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

109 KB

Xavfsiz ishlashga o’rgatish. Mehnat muhofazasi ishlarini tashkil qilish Reja: 1.Yo’riqnomalar o’tkazish va bilimlarni tekshirish. 2.Mehnat muhofazasi xonasi. 3.Korxonalarda mehnat muxofazasiga oid ishlarni tashkil qilish. 4.Mehnat muhofazasiga doir tadbirlarni rejalashtirish va mablag’ bilan taminlash.

1. Yo’riqnomalar o’tkazish va bilimlarni tekshirish Mehnat muhofazasiga o’qitishni tashkil qilish va bilimlarni tekshirish bo’yicha namunaviy nizomda (№ 272, 14.08.1996) barcha korxona, tashkilot, muassasa, institut, ilmiy-tadqikot tashkilotlari, birlashma, assosiasiya, korpoorasiya, xolding, tarmoq, vazirlik va boshqa mulk shaklidan qat’iy nazar malaka talablari hajmida ishchilar, rahbarlar, mutaxassislar, muhandis-texnik xodimlar uchun mehnat muhofazasidan bilimlarni majburiy nazorat qilish tartibi belgilangan. Korxonaga ishga kirayotgan har bir xodimga xavfli ish usullari bo’yicha yo’riqnoma, maxsus malaka olgandan va bilimi tekshirilgandan keyin mustaqil ishlashga ro’xsat beriladi. Bug’ va issiqlik qozonlari, yuk ko’tarish kranlari, bosim ostida ishlovchi idishlar, elektr uskunalari, maxsus uskunalar kabi xavfli ishlarda ishlovchilarga maxsus o’kuv kurslarini bitirganlari xaqida hujjatlari bo’lsagina ishlashga ruxsat beriladi. Xodimlarni xavfsiz ish usullariga o’qitish va ularni to’g’ri tashkil qilish bo’yicha umumiy rahbarlik hamda javobgarlik korxona rahbarlariga va boshqaruv tashkilotlariga yuklanadi. Sexlarda, bo’limlarda ishchilarni va ustalarni xavfsiz ish usullariga o’rgatish shu sex hamda bo’lim rahbarlariga, shuningdek, o’z vaqtida va sifatli o’qitishni nazorat qilish esa mehnat muhofazasi bo’limlari zimmasiga yuklatiladi. Ishchilar bilan yo’riqnoma o’tkazish. Yo’riqnomalar ikki xil bo’ladi: kirish va ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnoma. O’z navbatida ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnoma 3 xil bo’ladi: dastlabki, davriy va navbatdan tashqari. Kirish yo’riqnomasi. Barcha ishga yangi kiruvchilar, boshqa korxonalardan xizmat safariga jo’natilganlar (ish malakasi va stajidan qat’iy nazar) amaliyot o’tayotganlar va shogirdlar kirish yo’riqnomasini o’tadilar. Uni korxonaning mehnat muhofazasi bo’yicha mas’ul xodimi yoki shu vazifa yuklatilgan boshqa rahbar xodim o’tkazadi. Agar ishga qabul qilish bevosita sexlarda amalga oshirilsa, kirish yo’riqnomasini shu sexning boshlig’i o’tkazishikerak.

SHikastlanganlarga dastlabki yordam ko’rsatish, yong’in xavfsizligi va boshqa maxsus masalalar bo’yicha yo’riqnomalarni tegishli mutaxassislar olib boradilar. Kirish yo’riqnomasi maxsus adabiyot, ko’rgazmali qurollar bilan jihozlangan mehnat muhofazasi xonasida, zamonaviy texnik vositalardan foydalangan holda o’tkaziladi. Kirish yo’riqnomasi guruh bilan va yakka tartibda o’tkazilishi mumkin. Guruh bilan o’tkazilganda eshituvchilar soni 10 kishidan oshmasligikerak. Kirish yo’riqnomasi o’tkazilganligi haqida maxsus jurnalga va ishchi qo’liga topshiriladigan ishga kirish varaqasiga yozib qo’yiladi. Kirish yo’riqnomasining dasturi: 1. korxona to’g’risida umumiy ma’lumot. 2. mehnat muhofazasi. Havfsizlik standartlari tizimlari hakida umumiy ma’lumot. Ish vaqti va dam olish vaqti. Ayollar va balog’atga etmaganlar mehnatini muhofaza qilish. Davlat, tarmoq va jamoat nazorati. Korxonada baxtsiz hodisalarni taftish qilish. Ichki mehnat tartibi qoidalari. 3.Xavfsizlik texnikasi. Xavfli, zararli ishlab chiqarish omillari va ulardan himoyalanish. Ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalarning va kasb kasalliklarining asosiy sabablari. Xavfsizlik standartlari tizimlarida ishlab chiqarish jarayonlariga va uskunalariga qo’yiladigan talablar. Uskunalarning asosiy xavfsizlik qoidalari. Ogohlantiruvchi, to’suvchi va signal beruvchi vositalar. Xavfsizlik ranglari va belgilari. Elektr toki bilan jarohatlanish xavfini oshiruvchi sharoitlar. Jarohatlarning oldini olish tartiblari. Ish joyini xavfsiz tashkil qilish va saqlashga qo’yiladigan talablar. YUk ko’tarish va tashish mexanizmlari, ichki transport vositalaridan xavfsiz foydalanish qoidalari. 4 .Ishlab chiqarish sanitariyasi.

Ishlab chiqarish muhitining asosiy sanitariya-gigienik omillari. Mehnat sharoitini yaxshilash bo’yicha asosiy tadbirlar (texnik va tashkiliy, sanitariya- gigienik, davolash-profilaktik). Ish joylari havosini almashtirishning zarurati va tuzilishi. YOrug’likni to’g’ri tashkil qilish. SHovqinga qarshi tadbirlar. 5.SHaxsiy himoya vositalari, ulardan foydalanish me’yor va qoidalari. Himoya vositalariga qo’yiladigan talablar. Korjomalar maxsus poyafzallar. Qo’l, bosh, yuz, ko’z, nafas a’zolari, quloqni himoya qilish. Ogohlantiruvchi moslamalar. 6.SHaxsiy gigiyena qoidalari. Sanitariya kiyimlari, poyafzallari va vositalariga qo’yiladigan talablar. 7.Korxonada yong’in xavfsizligiga qo’yiladigan talablar. 8.Mexanik jarohat olganda, kuyganda, kislota va ishqorlar bilan kuyganda zaharlanishda, elektr va ko’z jarohatlari olgandagi dastlabki yordam. 9.Xavfsizlik texnikasi yo’riqnomalari buzilganda qo’llanadigan javobgarlik. Ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnoma. Barcha ishchilar kirish yo’riqnomasidan tashqari ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnomalarni xam bilishlari lozim. Ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnomadan maqsad-har bir ishchini to’g’ri va xavfsiz ish usullariga o’rgatish hisoblanadi. Yo’riqnomani o’tkazish jarayonida ishchiga u ishlaydigan uskunada bajariladigan texnologik jarayon, uning harakat uzatish mexanizmlari, xavfli joylari, konstruktiv xususiyatlari, paydo bo’lishi mumkin bo’lgan xavflar, ishni xavfsiz bajarish usullari, ish joyini to’g’ri tashkil qilish va shu kabi masalalar tushuniladi. Yo’riqnoma o’tkazish ishchining bevosita rahbari bo’lgan ustaga yuklatiladi. Ayrim zarur hollarda bu yo’riqnoma tegishli mutaxassislar (mexanik, enyergetik, texnolog) ishtirokida o’tkaziladi. Xodimlarga elektr xavfsizligi bo’yicha yo’riqnoma o’tkazish va malaka guruhi berish korxona bosh enyergetigi zimmasiga yuklatiladi. Ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnoma ishni xavfsiz olib borish qoidalari asosida sex boshliqlari tomonidan tuzilgan va korxona bosh muhandisi tasdiqlagan dastur bo’yicha olib boriladi. Bu yo’riqnomalar ruyxatini korxona bosh muhandisi

kasaba uyushmasi raisi bilan birgalikda tasdiqlaydi. Ish joyida o’tkaziladigan dastlabki yo’riqnoma ishchini mustaqil ishlashga qo’yishdan oldin yoki ish xarakteri o’zgargan hollarda o’tkaziladi. Korxonaga ishga kirayotgan shaxs kasbiy malakasini malakali va tajribali ishchiga biriktirib qo’yish orqali oshiradi. Bunday biriktirib qo’yish sex boshlig’ining vazifasi hisoblanadi. Dastlabki yo’riqnoma o’tkazish yo’riqnomalarni rasmiylashtirish jurnaliga yozib qo’yish orqali mustahkamlanadi. Barcha ishchilar o’ta xavfli ishlarni bajarishga vazifa olishlaridan avval javobgar rahbar tomonidan yo’riqnoma olishlari va bu haqda jurnalga xavfsizlik choralari ko’rsatilgan holda rasmiylashtirilishikerak. Ish joylarida o’tkaziladigan yo’riqnomaning dasturi. 1.texnologik jarayon va uskuna haqida umumiy ma’lumotlar. Asosiy xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari. 2.Ish joyiga qo’yiladigan xavfsizlik talablari. 3. Uskunaning (mashina, dastgoh, mexanizm) tuzilishi. Xavfli joylari, to’siqlari, ogohlantiruvchi moslamalari, blokirovka va signal berish tizimlari. 4.Ishga tayyorgarlik tartibi (uning sozligini,kerakli asbob-uskunalarning mavjudligini, yyerga ulash va boshqa himoya vositalarining mavjudligini tekshirish). 5.Xavfsiz ishlash usullari, xavfli vaziyatlar paydo bo’lganda qilinadigan ishlar. 6.Korjomalar, shaxsiy himoya vositalari va ulardan foydalanish. 7.Ishchilarni elektr xavfsizligini taminlashiga qo’yiladigan asosiy talablar. 8.Sexda xavfsiz harakatlanish sxemasi. 9.YUk ortish-tushurish va tashish ishlarida xavfsizlik talablari. YUk ko’tarish, tashish uskunalari va mexanizmlarini xavfsiz ishlatish. Davriy yo’riqnoma. Ishchining malakasi va ish stajidan qat’iy nazar har 6 oydan ko’p bo’lmagan muddatda xavfsiz ishlash usullari bo’yicha davriy yo’riqnoma o’tkazib turiladi. Bunday asosiy maqsad-ishchining asosiy va doimiy

bajarib turadigan ishida xavfsizlik qoidalari bo’yicha bilimlarini yangilab va to’ldirib turishdir. Davriy yo’riqnoma yakka tartibda va guruh (bir xil kasbdagi ishchilar) bilan o’tkazilishi mumkin, bunda sex yoki korxonada bo’lib o’tgan noxush hodisalarni talqin qilgan holda suhbat o’tkaziladi. Turli sabablar bilan (ta’til, kasallik, mehnat safari va x.k) o’z muddatida ishchilarga o’tkazilmagan yo’riqnoma keyinchalik o’tkaziladi. Davriy yo’riqnoma o’tkazilganligi haqida jurnalga yozib rasmiylashtirilib qo’yiladi. Navbatdan taashqari quyidagi hollarda o’tkaziladi: -texnologik jarayon o’zgarganda, bir uskuna o’rniga boshqa uskuna o’rnatilganda va mehnat sharoiti o’zgartirilganda; -sex bo’limi yoki brigadada baxtsiz hodisa yoki avariya ro’y byyerganda; -ishlarni xavfsiz bajarish bo’yicha yangi qoida va yo’riqnomalarni ishchilar diqqatiga etkazish zarurati to’g’ilgan hollarda; -ishlab chiqarish intizomi qoida va yo’riqnomalarni talablari buzilishi aniqlangan hollarda. Navbatdan tashqari yo’riqnomada dastlabki yo’riqnomaning shu yo’riqnoma o’tilishiga sabab bo’lgan qismigina ko’rib chiqiladi. Bu yo’riqnoma ham dastlabki va davriy yo’riqnoma singari bevosita rahbar (usta) tomonidan o’tkaziladi va jurnalga yozib rasmiylashtiriladi va sababi ko’rsatiladi. Ishchilarni bilimini tekshirish. Dastlabki yo’riqnomadan va malaka oshirishdan keyin (mustaqil ishlashga ruxsat berishdan yoki boshqa ishga o’tkazishdan avval) ishchilarning xavfsiz ishlash usullari bo’yicha bilimlarini tekshirishkerak bo’ladi. Buning uchun korxona ma’muriyati tomonidan maxsus komissiya tuziladi va unga rais qilib sex boshliqlaridan biri belgilanadi. Zarurat bo’lganda, aniq sharoitdan kelib chiqib komissiya tarkibiga mexaniklar, enyergetiklar va boshqa mutaxassislar kiritilishi mumkin. Ishchiga dastlabki tekshiruvdan keyin ma’lum nusxada rasmiylashtirilgan shahodotnoma beriladi.

Bilimlarni tekshirish yo’riqnoma dasturi asosida sex boshliqlari tomonidan tuzilgan savollar yuzasidan o’tkazilib, dastlabki, davriy va navbatdan tashqari turlarga bo’linadi. Davriy tekshiruvdan ishchilarning bilimlarini maxsus tartibda tekshirib turiladi. Bu tartib jadvali usta tomonidan tuziladi va sex boshlig’i tomonidan tasdiqlanadi. Navbatdan tashqari tekshiruv texnologik jarayon o’zgarganda, yangi mexanizm va uskunalar o’rnatilganda, yangi qoida, yo’riqnomalar tadbiq qilingan hollarda hamda qoida yo’riqnomalar bo’yicha bilim etarli bo’lmagan hollarda davlat nazorat tashkilotlari, korxona rahbarlari talabi bilan o’tkaziladi. Bilimlarni tekshirish natijalari jurnalga qayd qilinadi va ishchining shahadotnomasiga yozib qo’yiladi. Tekshiriluvchining bilimiga baho qo’yishdan (yaxshi, qoniqarli, qoniqarsiz) tashqari uni mustaqil ishlashga ruxsat berish haqida jurnalga ham qayd qilishikerak. Agar tekshiruv paytida ishchi bilimining qoniqarsizligi aniqlansa unga mustaqil ishlashga ruxsat berilmaydi va ikki haftadan oshmagan muddat ichida qayta tekshiruvdan o’tishikerak. Qayta tekshiruvga kelmaslik yoki sababsiz tayyorlanmasdan kelish mehnat intizomini buzish deb qaraladi. Ushbu kamchiliklarga yo’l qo’ygan ishchiga ichki mehnat intizomi qoidalarida belgilanganidek intizomiy choralar qo’llaniladi. Mutaxa s sis va rahbar xodimlarni o’qitish va bilimlarini tekshirish. Mutaxassis va rahbar xodimlarning mehnat muhofazasi bo’yicha bilimlarini oshirish uchun korxona, boshqaruv bo’limlarida davlat nazorat tashkilotlari ilmiy tadqiqot institutlari va tarmoq mutaxassislarini jalb qilgan holda kurslar, semenarlar, ma’ruzalar hamda maslahatlar tashkil qilinadi. Xodimlar rahbarlik lavozimiga tayinlanishidan avval quyidagilar bilan tanishishlarikerak: -ularga ishonib topshirilayotgan tashkilotda (bo’lim, sex, korxona) mehnat muhofazasi va sharoiti holati;

-xavfli va zararli ishlab chiqarish omillaridan ishchi hamda xizmatchilarni himoyalash vositalari; -jarohatlanish va kasb kasalliklarining tahlili; -mexnat sharoitlarini yaxshilashningkerakli tadbirlari hamda mehnat muhofazasi bo’yicha qshllanma va lavozim vazifalari ruyxati. Mutaxassis va rahbar xodimlarning mehnat muhofazasidan bilimlarini tekshirish yuqori tashkilot mehnat muhofazasi bo’limlarining doimiy imtihon komissiyalari tomonidan bajariladi. Komissiya tarkibi yuqori tashkilot rahbarlari tomonidan tasdiqlanadi. Imtihon komissiyalarini boshqaruv tashkilotlarining rahbarlari boshqaradi. Yirik korxonalarda imtihon topshiruvchi xodimlar soni ko’p bo’lsa, bir necha imtihon komissiyalari tashkil qilinishi mumkin. Bunday hollarda komissiya raisi qilib mehnat muhofazasi bosh mutaxassislari va korxona rahbarining muovinlari tayinlanadi. Imtihonlarni tashkil qilish va o’tkazish korxona ma’muriyatiga hamda imtihon komissiyalari raislari zimmasiga yuklatiladi. Imtihonlar tasdiqlangan reja bo’yicha o’tkaziladi. Bu reja imtihon komissiyasining barcha a’zolariga bir oy oldin tarqatiladi. Tekshiruvchi esa imtihon kuni va o’tkazilish joyi haqida kamida 15 kun oldin ogohlantiriladi. Komissiya a’zolari uch kishidan kam bo’lsa imtihon o’tkazishga ruxsat berilmaydi. Imtihon komissiyasi tarkibiga kiritilgan rahbarlar va mutaxassislar boshqaruv tashkilotlari komissiyalariga imtihon topshirgan bo’lishlarikerak. Imtihon komissiyasi quyidagilar bo’yicha rahbarlarning bilimlarini tekshiradi: -O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi qonuni, O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi, boshqa qonun va me’yoriy hujjatlar; -mehnat xavfsizligi standartlar tizimlari; -halokatlarni cheklash va ogohlantirish tizimlarini; -elektr jarohatlaridan ogohlantirish;

-yong’in xavfsizligi, halokat, portlash hamda yong’inlarni bartaraf qilish usul va vositalari; - ko’ngilsiz hodisalar ro’y byyerganda xodimlarning harakatlari; -ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigiyenasining asosiy talablari; -mehnat muhofazasi holatini nazorat qilishda davlat, tarmoq va jamoat nazoratlari to’g’risidagi nizomlar; -baxtsiz hodisalarni taftish qilish, hisobga olish va rasmiylashtirish; -texnologik tizimning xavfsizligini ta’minlovchi pasport, sxemalar, texnologik reglamentlar va lavozim yo’riqnomalari; -SHHV ni tarqatish tartibi va me’yorlari, ishlatish muddatlari; -mehnat bitimlari, ish vaqti, dam olish vaqti, ayollar mehnatini muhofaza qilish va balog’at yoshiga etmaganlar mehnatini muhofaza qilish. Imtiyozlar va to’lovlar; -jabrlanganlarga dastlabki yordam ko’rsatish usullari. Imtihon savollari texnologik jarayonning o’ziga xos tomonlarini, mutaxassis rahbarlarga qo’yiladigan malaka talablari va mahalliy sharoitlarni hisobga olgan holda tuzilib, komissiya raisi tomonidan tasdiqlanadi. Mehnat muhofazasi bo’yicha bilimlarni tekshirishning quyidagi turlari belgilangan: dastlabki, davriy, navbatdan tashqari . Lavozimlarga ishga tushgan kundan boshlab bir oy o’tkazmay tegishli imtihon komissiyasi bilimlarini tekshiruvdan o’tkazishikerak. Davriy bilimlarni tekshirish kamida uch yilda bir marta o’tkaziladi. Quyidagi holatlarda ushbu nizomda qayd qilingan rahbarlar va mutaxassislarning bilimlari navbatdan tashqari tekshiriladi: -mehnat muhofazasi bo’yicha yangi yoki qayta ko’rib chiqilgan me’yoriy hujjatlar amalga kiritilganda; -yangi texnologik jarayonlar yoki yangi uskunalar o’rnatilganda; -xodim bilimini mehnat muhofazasidan boyitish talab qilinadigan yangi ish joyiga o’tkazilganda;

-guruhiy o’lim yoki nogironlik bilan tugagan baxtsiz hodisalar sodir bo’lganda hamda halokat, portlash, yong’in va zaharlanish hollari ro’y byyerganda; -ishda bir yillik uzilish sodir bo’lganda; -Davlat nazorat tashkilotlari talablariga ko’ra. Bilimlarni navbatdan tashqari nazorat qilish ayrim hujjatlar chegarasida o’tkazilishi mumkin. Bu hujjatlarning ruyxatlari yuqori tashkilot tomonidan belgilanadi. Bilimlarni tekshirish natijalari bayonnoma tarzida rasmiylashtiriladi va imtihon komissiyasi raisi hamda a’zolari tomonidan imzo chekiladi. Bu bayonnoma olti yildan kam bo’lmagan muddatda korxonaning mehnat muhofazasi yoki kadrlar bo’limida saqlanadi. Ishlab chiqarish o’ta xavfli bo’lgan korxona mutaxassis va rahbarlari mehnat muhofazasidan imtihon topshirganlarida ularga maxsus shahadotnoma beriladi. SHahadotnomaga komissiya raisi (yoki uning muovini va a’zosi bo’lgan Mehnat muhofazasi Davlat texnik inspeksiyasining nazoratchisi imzo chekadi). Bunday shahadotnomaning mavjudligi rahbar yoki mutaxassisni ushbu Nizomning 28-bandida keltirilgan masalalar bo’yicha tekshiruvdan ozod qilmaydi. Imtihonda qoniqarsiz baho olgan rahbar shaxs bir oy ichida imtihonni qayta topshirish sharti bilan o’z lavozimida qoldirilishi mumkin. Imtihonni qayta topshira olmagan rahbar haqidagi materiallar korxonaning attestasiya komissiyasiga, uning lavozimiga mos emasligini ko’rib chiqish uchun yuboriladi. Imtihon komissiyasining qarori yuzasidan nizolar Mehnat muhofazasi Davlat texnik inspeksiyasi yoki sud tomonidan ko’rib chiqiladi. Mehnat muhofazasi bo’yicha bilimlarni tekshirishni tashkil qilish va o’tkazish korxona rahbarlari hamda yuqori tashkilot mehnatni muhofaza qilish bo’limlari zimmasiga yuklanadi. Nazorat huquqi Mehnat muhofazasi Davlat texnik inspeksiyasiga yuklanadi. Mehnat muhofazasi bo’yicha bilimlari tekshirilishidan bo’yin tovlagan mutaxassis va rahbarlar lavozimlaridan chetlashtiriladi.

2. Mehnat muhofazasi xonasi Korxonadagi mehnat muhofazasi xonasi mehnat muhofazasi bo’yicha muhandis-texnik xodimlar ishchi va xizmatchilarning bilimlarini oshirish, ularning xavfsizlik texnikasi qoidalarini hamma talablarini ongli ravishda bajarish ruhida tarbiyalashning o’quv-uslubiy markazi bo’lib xizmat qiladi. Bu xonaga mehnat muhofazasi bo’yicha muhandis bevosita rahbarlik qiladi. Qurilish me’yor va qoidalariga muvofiq xavfsizlik texnikasi xonasining maydoni ishchilarning ruyxatdagi soniga bog’liq holda tanlanadi. Ular 1000 ta bo’lganda -24 m 2 , 1001 dan 3000 tagacha -48 m 2 , 3000 dan 5000 tagacha bo’lganda -72 m 2 bo’ladi. Xonada o’quv ma’lumotnoma-uslubiy va ko’rgazma bo’limlari jihozlanadi. Xonadagi ishlarni yo’lga qo’yish, uning ish rejasini tasdiqlash korxona bosh muhandisiga yuklatiladi. Xonada kirish yo’riqnomasi o’tkaziladi, ishchi, xizmatchi va muhandis xodimlar mehnat muhofazasi bo’yicha o’qitiladi. O’quv maqsadlarida maketlar, ko’rgazmali qurollar, plakatlar, yo’riqnomalar, korjoma va maxsus poyafzal hamda himoya vositalari andozalaridan, ishga yaroqli, yaroqsiz asbob-uskunalar namunalari bilan jihozlangan stendlar, diafilmlar, diapozitiv va kinofilmlardan foydalaniladi. Ishchilar bilan yillik texnikaviy minimumlar, muhandis-texnik xodimlar bilan oylik kengashlar o’tkazishda tematik kinofilmlar ko’rsatish zarur, shunda mehnat muhofazasi qoidalari ishlovchilar yodida qoladi. Mehnat muhofazasi bo’yicha bilimlarni oshirish maqsadida turli jurnallarda chop etilgan mehnat muhofazasiga oid yangiliklar bilan tanishtirish, mehnat xavfsizligi masalalari bo’yicha ishchilarga ma’lumot berish uchun sex va bo’limlarda mehnat muhofazasi bo’yicha burchaklar tashkil etiladi. Mehnat muhofazasi burchaklarida uch bosqichli sinov o’tkazish bo’yicha hujjatlar to’planadi, mehnat muhofazasiga oid amalda bo’lgan barcha yo’riqnomalar osib qo’yiladi. Mehnat muhofazasi bo’yicha jamoatchi inspektorlar ilg’or ish tajribasini qo’llaydilar, o’z korxonalari hamda

boshqa korxona va tayyorlash punktlaridagi mehnat muhofazasi borasidagi rasionalizatorlik takliflarini kiritadilar. 3. Korxonalarda mehnat muhofazasiga oid ishlarni tashkil qilish Korxonalar ma’muriyati va muhandis-texnik xodimlarning asosiy vazifalari mehnat haqidagi qonunlar majmui hamda “Xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasi qoidalari” bilan belgilanadi. Ishlab chiqarishda shikastlanish va kasb kasalliklarini kamaytirish hamda ularning oldini olishga oid mehnat muhofazasi bo’yicha ishlarni amalga oshirish, tadbirlariga umumiy rahbarlik hamda bu ishga javobgarlik korxona rahbari uning o’rinbosari-bosh muhandis zimmasiga yuklatiladi. Korxona rahbari: -ishlab chiqarishda shikastlanish va kasb kasalliklarining oldini oluvchi tashkiliy texnik tadbirlarni rejalashtirishga; -ana shu tadbirlar uchun o’z vaqtida mablag’ ajratishga va ularni o’tkazishga doir ruyxatlarni tasdiqlashga hamda mehnat sharoitini mustahkamlash va sog’lomlashtirish uchun ajratilgan mablag’ning to’g’ri sarflanishini nazorat qilib borishga; -mehnat muhofazasiga doir jamoa shartnomalari va bitimlarining bajarilishini taminlashga; -mehnat va dam olish tartibi, ayollar hamda o’smirlar mehnatini muhofaza qilish haqidagi qonunlarga amal qilishga; -kasaba uyushmasi texnik nazoratchilari va jamoatchi nazoratchilar hamda mahalliy kasaba uyushmasi qo’mitasi komissiyasinimng mehnat muhofazasiga doir buyruqlarini bajarishga; -ishlar va kasblarning ayrim turlari uchun xavfsizlik yo’llari bo’yicha yo’riqnomalarni tasdiqlashga;

-ishchi-xizmatchilarni o’z vaqtida amaldagi me’yorlarga muvofiq korjoma, maxsus poyafzal, yakka tartibdagi himoya vositalari va maxsus oziq-ovqatlar bilan taminlashga majbur. Bosh muhandis: -hamma sexlar va bo’linmalar boshliqlarining xavfsizlik yo’llari hamda ishlab chiqarish sanitariyasiga doir qonun chiqaruvchi me’yorlar va qoidalarni bajarishlarini muntazam ravishda nazorat qilib borish; -amaldagi xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasi qoidalari hamda mavjud ishlab chiqarish sharoitiga muvofiq, kasblar va ishlar turlari bo’yicha xavfsiz ishlash yo’llari hamda usullariga doir yo’riqnomalarni ishlab chiqarishga qo’llanishiga rahbarlik qilish; -xavfsiz ishlash usullari, yo’l-yo’riqlarini o’rganish yuzasidan o’quv ishlari olib borilishini nazorat qilish; -ishchilarning dastlabki va davriy tibbiy ko’riklardan o’tkazilishini nazorat qilish; -xavfsiz ishlash usullarining ommaviy tadbiq qilinishi, xavfsizlik xonalarida ma’ruzalar, suhbatlar o’tkazilishi, xavfsizlik yo’llariga oid plakatlar va ogohlantiruvchi yozuvlar tayyorlanishini nazorat qilish; -kasaba uyushmasi tashkiloti bilan birgalikda mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga oid ishlarning holatini tekshirish hamda mehnat muhofazasi yuzasidan qabul qilingan qarorlarning ishchilar tomonidan bajarilishini nazorat qilish; -zamonaviy tuzilishdagi to’siq texnikasi, syermehnat jarayonlarni avtomatlashtirish, shamollatish va sanitariya-maishiy uskunalarni joriy etish; -mehnat muhofazasi, ishlab chiqarish madaniyati va texnik estetika bo’yicha tajriba almashish ishiga rahbarlik qilish; -ishchilarga o’z vaqtida sifatli korjoma, maxsus poyafzal va yakka tartibdagi himoya vositalari berilishini nazorat qilish;

-xavfsizlik yo’llari, ishlab chiqarish sanitariyasiga doir amaldagi qoidalarga, kasaba uyushmasi texnik nazoratchisi va jamoatchi nazoratchilarning mehnat muhofazasiga doir buyruqlarga amal qilinishini nazorat etish; -belgilangan muddatlarda ishlab chiqarishda ro’y byyergan shikastlanish to’g’risidagi hisobotlarni, mehnat sharoitini sog’lamlashtirishga ajratilgan mablag’larning sarflanishini nazorat qiladi. Bosh mexanik, enyergetik: -binolar inshootlar, enyergotizmlar, turli uskunalarni profilaktik ko’zdan kechirish va reja asosida tuzatishlarning to’g’ri tashkil etilishi hamda o’z vaqtida o’tkazilishiga, shuningdek, tuzatish ishlarining xavfsiz bajarilishiga; -kranlar va boshqa turdagi yuk ko’tarish mexanizmlari hamda dastgohlari, mexanik uskunalardan bosim ostida ishlaydigan bak, suv isitish qozonlari, apparatlar, idishlar hamda uskunalarni o’z vaqtida texnik tekshiruvdan o’tkazilishiga; -nomenklaturadagi tadbirlarga doir bitimga muvofiq mehnat muhofazasiga oid tashkilish-texnik tadbirlarning o’z vaqtida amalga oshirilishiga javobgarlik; -elektr jihozlari, kuch va yoritish elektr tarmoqlari, elektr taqsimlash uskunalari, yashindan himoyalagichning soz holatda bo’lishini muntazam nazorat qilishga; -shamollatish qurilmalari va isitish tizimlarining tegishli holatda bo’lishini nazorat qilishga mas’ul. Sex boshliqlari, ustalar: -ishchilarning mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir qoida hamda me’yorlarga amal qilishlarini taminlashga, xavfli va zararli mehnat sharoiti bilan bog’liq ishlarni bajarishda ehtiyotkorlik choralarining bajarilishini nazorat qilishga; -mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir amaldagi qoidalar hamda me’yorlarga muvofiq, xavfsiz ishlash yo’llari va usullari yuzasidan yo’riqnomalar ishlab chiqarishda qatnashishga;

-barcha ishchilarga xavfsiz ishlash yo’llari va usullarini o’rgatishga, shuningdek, o’z tasarrufidagi bo’linma ishchilariga xavfsizlik bo’yicha yo’riqnomalar berishga majbur. Mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir ishlarni tashkil qilishga javobgar bo’lgan mehnat muhofazasi muhandisi zimmasiga quyidagi vazifalar yuklatilgan: -boshlang’ich yo’l-yo’riqlarni berish; -amaldagi qonunlarning, vazirliklar va idoralarning qarorlari hamda farmoyishlarining, shuningdek, xavfsizlik yo’llariga doir qoida va me’yorlarning sexlar, bo’limlar rahbarlari tomonidan bajarilishini nazorat qilish; -yo’riqnomalar ishlab chiqishda qatnashish hamda ularning to’g’ri qo’llanilishini tekshirish; -buyruq va farmoyishlar loyihalarini tayyorlash; -mehnat sharoitini yaxshilashga doir tadbirlar ishlab chiqish, tashkiliy-texnik tadbirlar rejalari loyihalarini ishlab chiqish va ularning bajarilishini nazorat qilish; -mehnat muhofazasi va xavfsizlik yo’llariga oid mukammal to’siqlar va saqlovchi uskunalarni ishlab chiqishda ilmiy-tekshirish institutlari va ilg’or korxonalarning shu sohadagi takliflarini ishlab chiqarishga joriy etishda qatnashish; -korxonani qishki va yozgi sharoitda ishlashga tayyorlash tadbirlarini ishlab chiqishda qatnashish hamda ularning amalga oshirilishini nazorat qilish; -jamoa shartnomasida ko’zda tutilgan mehnat sharoitlarini sog’lomlashtirish va yengillashtirish tadbirlarini bajarilishini tekshirish; -binolar, uskunalar, apparatlar, uskunalarni qurish, qayta qurish, kapital tuzatish loyihalarini ko’rib chiquvchi va ularni foydalanishga qabul qilib oluvchi komissiyalarda qatnashish; -ishchilarga yo’l-yo’riq berish hamda muhandis-texnik xodimlar va ishchilarning xavfsizlik yo’llari kursida o’qitilishini tashkil etish; -dastlabki va davriy tibbiy tekshiruvlarning o’z vaqtida o’tkazilishini nazorat qilish;

-ish xonalaridagi ko’rinadigan joylarga mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir amaldagi hamma qarorlar, qoida va me’yorlardan bir nusxadan olib qo’yish; -xavfsizlik yo’llari xonalarini jihozlash, xavfsizlik yo’llariga doir stendlar tashkil etish, plakatlar va ogohlantiruvchi yozuvlarni osib qo’yish; -ishlab chiqarish bilan bog’liq ko’ngilsiz hodisalarning ro’y berish sabablarini tekshirishda qatnashish hamda ularni bartaraf etish, oldini olish tadbirlarini ishlab chiqish; -ishlab chiqarish bilan bog’liq ko’ngilsiz hodisalarni hisobga olib va qayd qilib borish, ishlab chiqarishda shikastlanishlarni tahlil qilish; -xavfsizlik yo’llari ishlarini yaxshi yo’lga qo’ygan xodimlarni taqdirlash hamda xavfsizlik yo’llari talablari va qoidalarini buzganlarni qonunda belgilangan tartibda javobgarlikka tortish to’g’risida korxona rahbariyatiga takliflar berish. Xavfsizlik yo’llari bo’yicha muhandis ushbu huquqlarga ega: -xavfsizlik yo’llari talablari va qoidalarining buzilishlarini bartaraf etish haqida bo’linmalar, bo’limlar rahbarlariga ko’rsatmalar berish (bunday ko’rsatmalar faqat korxona rahbari yoki bosh muhandis (texnik rahbar) tomonidan bekor qilinishi mumkin;) -ishlovchilarning hayoti va sog’ligi uchun yaqqol xavf paydo bo’lganda bo’limlar, dastgohlar va uskunalarda ishlashni taqiqlab qo’yish yoki to’xtatish hamda bu hakda darhol korxona rahbariyatiga ma’lum qilish; -xavfsizlikni ta’minlay olmaydigan, talabga javob byermaydigan uskunalar, asboblar, moslamalarni foydalanishdan chiqarib tashlash choralarini ko’rish; -sexlar, bo’linmalar rahbarlaridan ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lgan ko’ngilsiz hodisalarni muntazam ravishda hisobga olib borishni va o’z vaqtida tekshirishni talab qilish; -ishlab chiqarish bo’limining rahbari bilan birgalikda, talablar va qoidalarni buzganlarni vaqtincha ishdan chetlatish. Xavfsizlik yo’llari bo’yicha muhandis bevosita korxonaning boshlig’i va bosh muhandisga bo’ysunadi. U o’z ishini mahalliy kasaba uyushmasi qo’mitasi,

mehnat muhofazasi bo’yicha komissiya, shuningdek, Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi sanoat texnik nazoratchilari bilan hamkorlikda amalga oshiradi. 4. Mehnat muhofazasiga doir tadbirlarni rejalashtirish va mablag’ bilan taminlash Ishlab chiqarish korxonalarida mehnat muhofazasiga doir ishlar tashkiliy- texnik tadbirlarning kompleks rejasi asosida amalga oshiriladi. Bu tadbirlarni korxona ma’muriyati mahalliy kasaba uyushmasi qo’mitasi bilan birgalikda ishlab chiqadi. Kompleks reja yillik, besh yillik yoki ko’p yillik rejalardan tashkil topadi. Bunda fan va texnikaning mehnat muhofazasi sohasida yerishgan yutuqlari hamda korxonaning rivojlanish istiqbollari hisobga olinadi. Ishning bajarilishini nazorat qilish xavfsizlik yo’llari bo’yicha muhandis zimmasiga, uni amalga oshirishga javobgarlik esa korxona sexlari, bo’limlari, bo’linmalari boshliqlari zimmasiga yuklatiladi. Maxsus mablag’ni va moddiy ta’minotni talab qiluvchi tadbirlar jamoa shartnomasiga ilova qilinadigan rejaga kiritiladi. Jamoa shartnomasini har yili korxona rahbari ishchi-xizmatchilar nomidan kasaba uyushmasi qo’mitasi bilan tuzadi. Jamoa shartnomasiga kiritilgan mehnat muhofazasiga dior tadbirlarning bajarilishiga ajratilgan mablag’lar ishlatib bo’linganligi haqida maxsus dalolatnoma tuzilib, unga korxona kasaba uyushmasi qo’mitasi raisi va korxonaning bosh muhandisi imzo chekadilar. Mehnat muhofazasiga doir tadbirlar quyidagi mablag’lar hisobiga ta’minlanadi: -davlat va markazlashtirilmagan kapital mablag’lar, shu jumladan ishlab chiqarishni rivojlantirish jamg’armasi, ijtimoiy-madaniy va uy-joy qurilishi jamg’armasi hamda korxona jamg’armasi; -agar tadbirlar asosiy vositalarni kapital tuzatish bilan bir vaqtda amalga oshiriladigan bo’lsa-amortizasiya jamg’armasi;

-agar xarajatlar kapital xarajatlar bo’lsa-asosiy faoliyat, sex va umumxarajat mablag’lari; -yangi texnikani joriy etish yoki ishlab chiqarishni kengaytirish uchun bank tomonidan beriladigan qarzlar. O’ta zararli ishlab chiqarishida band bo’lgan xodimlar kasallanishining oldini olish uchun oziq-ovqat mahsulotlarini bepul berish ko’zda tutilib, issiq nonushta yoki tushlik tarzida beriladi. Bunday maqsad kasb kasalliklarining oldini olish va mehnatkashlar sog’ligini mustahkamlashdan iborat bo’ladi. Bevosita zararli sharoitda ishlaydigan ishchi-xizmatchilarga bepul sut yoki uning o’rnini bosuvchi boshqa mahsulot beriladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1.O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi . Toshkent, ,,O’zbekiston", 1992 y. 2. Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. Toshkent « SHarq",1998 y. 3 .O’zbekiston Respublikasini Mehnat kodeksi Toshkent, 1996 y. 4.O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonuni Toshkent, 1993 y. 5.V.S.Alekseev, E.O.Murodova, I.S.Dav ы dova. Bezopasnost jiznedeyatelnosti «Prospekt» Moskva-2006 g. 6.O. Q udratov, T. G’ aniev. Hayotiy faoliyat xavfsizligi. Toshkent. «Mehnat»-2004. 7. H .E. G’ oipov. Mehnat muhofazasi. Toshkent. «Mehnat»-2000. 8. O’ .R.Boynazarov. Hayot faoliyat xavfsizligi. Ma’ruza matnlari to’plami. Qarshi- 2000. 9. G’ .E.YOrmatov. Hayot faoliyat xavfsizligi (Ma’ruza matnlari to’plami), Toshkent-2003 10. Bezopasnost jiznedeyatelnosti. Pod ob щ ey redaksiey doktora texn. nauk, professora S.V.Belova. Moskva, «V ы sshaya shkola» 2003.

Похожие

Mеhnat muhоfazasi ishlarini tashkil qilish

Ma’muriyatning sog’lom mehnat sharoitini tashkil qilish majburiyatlari

Ishlovchilarni faoliyat xavfsizligi talablariga amal qilishga o`qitish tizimi. Ishlab chiqarishda faoliyat jarayoni vaqtida yuzaga keladigan jarohatlanishlar va kasb kasalliklari, ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari

Mehnat muhofazasining huquqiy tashkiliy asoslari

Fuqarolar muhofazasi