Bosim ostida ishlovchi idish, apparatlarni va gaz uskunalarini xavfsizlik talablari - БЖД - Рефераты

Bosim ostida ishlovchi idish, apparatlarni va gaz uskunalarini xavfsizlik talablari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

125.5 KB

Bosim ostida ishlovchi idish, apparatlarni va gaz uskunalarini xavfsizlik talablari Reja: 1. Bosim ostida ishlovchi idish, apparatlarni va gaz uskunalarini xavfsizlik talablari 2. Bosim ostida ishlaydigan idish va apparatlar. 3. Yuk ko’tarish va tashishda qo’llaniladigan mexanizmlar. Statik va dinamik sinovlar. 4. Yuklarni qo’lda tashish. 5. Korxonalardagi transport vositalarining xavfsizligi. 6. Korxonalarda mexnat sharoitini yaxshilashning asosiy yo’llari

Respublikamizda paxta, to’qimachilik va ipakchilik sanoatida berkiladigan (germetik) sistemalar keng qo’llaniladi. Ularning ichida suyukliklar va sikilgan gazlar bosim ostida saqlanadi. Bu sisiyetamlar xavf manbai bulib hisoblanadi, shu smababli ularni loyihalash, tayyorlash, ishlatish va ulardan foydalanish chogida belgilangan koida hamda meyorlarga kat’iy amal qilish kerak. Ipakchilik sanoati korxonalari shunday uskunalar bilan jixozlanganki, ularning texnologik jarayonlarida kozonxonalardan keluvchi bug yoki kaynok suv keng kulamda qo’llaniladi. Bosim bilan ishlaydigan apparat va idishlarga bug kozonlari, bug kabul kilgichlar, bug va kaynok suv kuvurlari, sikilgan hamda suyo’ltirilgan gazlar saqlanadigan va tashiladigan balon va sisternalar kiradi. Bosim ostida ishlaydigan idish va apparatlar. Paxta, ipak, to’qimachilik va yengil sanoati korxonalarida bosim ostida ishlaydigan, apparat, idish va kuvurlar kup ishlatiladi. Bular kupincha portlash xavfini tugdirishi mumkin. Bunday portlashlarga zanglash natijasitda uskuna devorlarining yemirilishi va mexaniq pishikligining yukolishi, ayrim qismlarining kizib ketishi, biror kattik jismning urilishi sabab bo’lishi mumkin. bundan tashkari portlash va yonuvchi moddalarga uchkun ta’sir qilish natijasida xam sodir bo’lishi mumkin. Bunda yonish tezligi sekundiga yuzlab metrni tashkil kiladi. Bosim ostida ishlaydigan idishlar kayta ta’mirlanib kavsharlangan bulsa, bir joydan ikkinchi joyga ko’chirilganda yoki uning xavfsiz ishlashiga javobgar shaxsning talabi bilan muddatidan ilgari texnik qo’riqdan o’tkaziladi. Gidravlik sinov esa xar sakkiz yilda bir marta o’tkaziladi. Ish xarorati 200 0 S gacha bo’lgan idishlarning gidravlik sinovi, ularga suv yoki zaxarsiz va portlamaydigan boshka suyuklik bilan kushimcha bosim berish orqali o’tkaziladi. Kushimcha bosim idishning ish bosimiga boglik bulib, kuyma idishlardan tashkari barcha idishlar uchun ish bosimidan 20-25% katta bo’ladi. Shunday bosim ostida (devorlarning kalinligi 50 mm gacha bo’lgan idishlarda) 10 mino’t ushlab turiladi va biror sezilarli uzgarish bo’lmasa, ya’ni choklardan ajralish, suyuklik tomishi, tashki devorlarning terlashi, koldik deformatsiyalar ko’rinmasa idishlar gidravlik sinovdan o’tgan hisoblanadi.

Bosim ostida ishlaydigan uskunalar normal texnologik rejimda va xavfsiz ishlashini ta’minlash uchun kuyidagi nazorat-ulchash asboblari va extiyot uskunalari bilan ta’minlangan bo’lishi kerak: ulardagi suyuklik yoki gazning bosimini ulchash uchun va doimo nazorat qilib turish uchun manometr, xaroratni nazorat qilib turish uchun termometr, bosim oshib ketgan takdirda portlashning oldini olish uchun saqlagich, idishda bir vaqtning uzida gaz va suyuklik bo’lgan takdirda suyuklikning kup yoki ozligini ko’rsatuvchi asbob, idish ichidagi moddani bo’tunlay chiqarib tashlash imkonini beruvchi moslama, agar idish ichida kondensat tuplansa, uni chiqarib tashlash imkonini beruvchi moslama. Kuvurlarning ishonchliligini ta’minlash uchun ularning issikdan uzayishini hisobga olish kerak. Buning uchun ularning burilgan joylari ravon va sillik qilib yasaladi, hamda kompensator xalkalari va shunga uxshash elementlar karitiladi. Issiklik deformatsiyalarini bir tekis taksimlash maksadida, ularni ayrim uchastkalarga bulib chikib, issikdan uzayishiga imkon koldirib, oxirgi nuqtalarini tayanchlarga mustaxkamlanadi. Bosim ostida ishlaydigan idishlardan xavfsiz foydalanishga mustaxkamlik zaxirasi koeffitsiyenti katta bo’lgan eng makbul konstruksiyalarni yaratish, yukori sifatli ashyolarning ishlashi, saklovchi uskunalar va nazorat-ulchash asboblari o’rnatish yo’li bilan erishiladi. Bunday uskunalarning ishdan chiqishi va portlashiga zanglash okibatida mexaniq mustaxkamligining yukolishi, bosimning chekli bosimdan oshib ketishi, berkituvchi armaturaning yukligi yoki buzilishi, belgilangan tartibotga rioya kilmaslik, tegishlicha nazoratning olib borilmasligi sabab bo’lishi mumkin. Bosim bilan ishlaydigan idishlarni o’rnatish va ulardan foydalanishda xavfsiz foydalanish koidalariga amal qilish zarur. Bosim bilan ishlaydigan idishlar ularni kuvurlardan uzib kuyish uchun berkituvchi - ventillar, jumraklar, surilma kopkoklar bilan, saklovchi uskunalar bilan, muxit xarorati va bosimni ulchash uchun asboblar bilan, suyuklik mikdori ko’rsatkichi bilan ta’minlangan bo’lishi kerak.

Saklovchi klapanlar idishdagi boim meyordan oshib ketganida ortikcha bug, gaz yoki suyuklikni tashkariga chiqarib yublrish uchun mo’ljallangan. -rasm, a da pishangni saklovchi klapanning sxemasi keltirilgan. Bosim keragidan oshib ketganida klapan yoriladi va gaz idishdan chikib, portlashning oldi olinadi. -rasm, b da prujinali saklovchi klapanning sxemasi ko’rsatilgan. Bosim belgilangan kiymatidan oshib ketganida, prujina yoki yukning kuchi yetarli bo’lmay koladi, natijada klapan uyasidagi teshik ochiladi va gaz idishdan chiqadi. Saklovchi klapanlar soni, ulchamlari va o’tkazish imkoniyati shunday hisob bilan tanlanadiki, idishdagi bosim 300 kPa gacha bosimli idishlar uchun ish bosimidan 50 kPa an ortik, 300-600 kPa bosimli idishlar uchun esa 15% dan ortik oshib ketmaydigan bulsin. Saklovchi klapanlarning o’tkazish imkoniyati ushbu formuladan aniqlanadi:G F B P P t       159 1 2 1 , ( )   Bu yerda  - klapanning gaz sarflash koeffitsiyenti; F - klapan kesimining yuzi; V - koeffitsiyent (suyuklik uchun V=1); R 1 - klapandan oldingi ortikcha bosim; R 2 - klapandan keyingi ortikcha bosim;  - muxitning zichligi; t 1 - klapandan oldingi muxitning xarorati. Ortikcha bosimni aniqlash uchun manometrlar o’rnatiladi. Ular uch xil bo’ladi: ish manometrlari, nazorat manometrlari va namuna manometrlari. Ish manometrlari ish sharoitida bosimni ulchash uchun, nazorat ish manometrlarini tekshirish uchun, namuna manometrlari esa manometrlarni laboratoriyalarda tekshirish uchun ishlatiladi. Ish manometrlarining aniqlik sinfi kuyidagicha bo’ladi: 0,5; 1,0; 1,5; 2,5; 4. Idishlardagi bosimni ulchaydigan manometr ish bosimiga moslab tanlanishi va aniqlik sinfi 2,5 dan past bo’lmasligi kerak. Manometr shkalasida idishdagi ruxsat etilgan ish bosimni ko’rsatuvchi kizil chizikcha bo’lishi lozim.

Manometrda tamga bo’lmasa, manometrni tekshirish muddati o’tib ketgan bulsa, manometr o’chirilganda uning mili shkalaning nolinchi bulinmasiga kaytmasa, oynasi singan bulsa, manometrdan foydalanish mumkin emas. Manometrlar kamida yiliga bir marta tekshirib turilishi zarur. Tekshirish chogida manometrlar tamgalanadi. Korxona uzogi bilan olti oyda bir marta manometrlarni nazorat manometri yordamida kushimcha tekshirib, tekshirish natijalarini nazorat tekshiruvlari daftariga yozib kuyish kerak. Kozonxona kurilmalaridan foydalanish koidalari. Kozonxona kurilmalari korxonalarni texnologik extiyoj va isitish uchun zarur bo’lgan bug hamda issik suv bilan ta’minlaydi. Bosimi 70 kPa va bundan yukori bo’lgan bug kozonlari hamda suvni 115 0 S dan yukori xaroratgacha isitadigan kozonlar bo’ladi. Bug ishlab chiqaradigan bug kozonlari va ana shu bugni ishlatadigan apparatlar yopiq sistema ichida bosim bilan ishlaydi. Bunday sistema xavfsizlik tadbirlariga doir xamma choralarni kat’iy bajarishni talab kiladi. Bug kozonlaridan extiyotsizlik bilan foydalanish ogir falokatga - kozonning portlashiga olib keladi. Portlash sodir bo’lganda kiska vaqt ichida anchagina potensial energiya bushaydi. Gaz adiabatik kengayganda ruy beradigan portlashning ishi ushbu formuladan aniqlanadi:А Р V n Р Р n n               1 2 1 1 1 1 Bu yerda V - gazning boshlangich hajmi, m 3 ; R 1 va R 2 - idishdagi boshlangich hamda oxirgi bosimlar, Pa; n - adiabat ko’rsatkichi. Statistik ma’lumotlarga karaganda kozon devorlarining buzilishiga olib keladigan asosiy sabablar deb kuyidagilar aniqlangan: - kozonda suv kamayishi natijasida devorlarning o’ta kizishi; - ashyoning mos emasligi, kozonning sifatsiz tayyorlanishi;

- metallning uyilishi okibatida kozon devori ayrim joylarining bushashib kolishi, xaddan tashkari kup tosh (nakip) xosil bo’lishi va kirlanishi natijasida kozon devorlarining ortikcha kizishi; - saklovchi klapan buzilishi, xizmat ko’rsatuvchi kishilarning e’tiborsizligi tufayli bosimning xaddan ziyod oshib ketishi; - o’txonalarda gazlarning portlashi. Mana shu sabablar uz vaqtida bartaraf etilsa, kozonlar portlamaydi. Suv bosimi va xaroratini nazorat qilib turish uchun suv isitish kozonlarining kirish hamda chiqish joylariga manometr va termometrlar o’rnatiladi. Kozonlarga, bulardan tashkari, nasoslar xam o’rnatiladi, ular kozonni suv bilan ta’minlashi bilan bir katorda, undagi suvni kanalizatsiyaga xaydab chiqarishi xam mumkin. Kozonxona kurilmalariga xizmat ko’rsatadigan kishilar 18 yoshdan kam bo’lmasliklari, tibbiy qo’riqdan o’tgan, maxsus dastur bo’yicha ukigan va malaka komissiyasi tomonidan beriladigan mo’taxassislik guvoxnomasiga ega bo’lishlari shart. Kozonxona kurilmasida ishlashni boshlashdan oldin smenani kabul qilib olish va agregatning usha paytdagi axvolini, ishlatish tartibini albatta ish daftariga yozib kuyish kerak. Kuyidagi xollarda bug kozonlarini o’chirish zarur: - kozonxonadagi bosim meyordagidan 10% oshib ketganda; - suvi kamayganda; - ta’minlovchi uskunalari ishlamay kolganda; suv mikdorini ko’rsatuvchi asboblari yoki saklovchi klapanlari ishlamay kolganda; - kozondan suv sizayotganda; - gaz yo’llarida gaz portlaganda. Davtogtexnazorat xodimlari kozonlarni muntazam ravishda texnik qo’riqdan o’tkazib turishadi. Kozonlar kapital tamirlangandan keyin xam texnik qo’riqdan o’tkaziladi. Davriy qo’riqlar turt yilda bir marta, gidravlik sinovlar esa sakkiz yilda bir marta amalga oshiriladi. Tartib nomeri Kurilma, idish Ish bosimi, mPa Sinov bosimi, mPa 1 Bug kozoni va bugni kayta Kupi bilan 0,5 1,5 R, 0,2mPa

kizdirgich, gaz kuvuri 2 Shuning uzi 0,5 dan yukori 1,25 R yoki R 0,3 mPa 3 Suv isitadigan kozon Istagancha 1,5 R yoki R 0,3 4 Bug yoki kaynok suv kuvuri Shuning uzi 1,25 R 5 Ballon 1,25 R Bug kozonlari , bugni kayta kizdirgichlar , bug yoki kaynok suv kuvurlari va ballonlar 5 min mobaynida sinov bosimi bina gidravlik sinalishi kerak ( jadval ). -jadval. Gidravlik sinov meyorlari. Ballonlardan foydalanish koidalari. Katta bosim ostida sikilgan, suyo’ltirilgan yoki eritilgan gazlar bilan tuldirilgan ballonlarni ishlatayotganda extiyotkor bo’lish va Davlattogtexnazorat tasdiklagan xamma koidalarga kat’iy amal qilish talab etiladi. Ballonlarning yorilishi bilan boglik falokatlar shunisi bilan juda xavfliki, kup xollarda ballonlar yakinida odamlar bo’ladi. Falokatlarga asosan kuyidagilar sabab bo’ladi: ballonlarning tayyorlanish sifati pastligi; ballonlarni gaz bilan meyoridan ortik tuldirish; ballonlarni tashish va saqlash vaqtida xavfsizlik koidalarini buzish. Kislorodli ballonlarni moy bilan ifloslanishdan va ayniksa uning ichiga moy tushishidan extiyot qilish zarur. Xar bir ballonda ventil , aniq ko ’ rinib turadigan tamga bo ’ lishi lozim . Tamgada ballonning rakami xakikiy oigrligi , tayyorlangan kuni ( yil va oy ) hamda ish bosimini navbatdagi sinash yili , gidravlik sinov bosimi , balolonning sigimi ko ’ rsatiladi . Ishlatilayotgan ballonlar kamida besh yilda bir marta davriy sinovdan o ’ tkazilishi lozim . Xlor , vodorod xlorid , serovodorod gazlar bilan tuldirilgan ballonlar kamida ikki yilda bir marta sinovdan o ’ tkazib turiladi .

Xizmat ko ’ rsatuvchi shaxs , agar davriy sinov muddati o ’ tib ketgan bulsa , koidalarga ko ’ rsatiladigan tamgalar bo ’ lmasa , ventillari buzilgan yoki korpusi shikastlangan bulsa , ballonlarni gaz bilan tuldirish taqiqlanishi shart . Ballonlar tik xolda saqlanishi , ularning aganab ketishi , ifloslanishi va kizikishiga yo ’ l kuymaydigan qilib tusib kuyilishi zarur . Bosim bilan ishlaydigan idishlarni o ’ rnatish va xavfsiz ishlatish koidalariga kura , sikilgan gaz ballonlarining koldik bosimi 50 kPa dan , atsetilen ballonlariniki esa 50 kPa dan past hamda 100 kPa dan ziyod bo ’ lmasligi lozim . Bug va kaynok suv kuvurlaridan foydalanish . Bug va kaynok suv kuvurlaridan foydalanishda Davlattogtexnazorat tasdiklagan bug va kaynok suv kuvurlarini o ’ rnatish va xavfsiz ishlatish koidalariga amal qilish zarur . Mazkur koidalar ish bosimi 70 kPa va xarorati 115 0 S dan yukori bo ’ lgan suv bugi keladigan kuvurlarga taalluklidir . Ushbu koidalarga muvofik , barcha kuvurlar turt toifaga ajratiladi : shartli o ’ tish kesimi 100 mm dan katta bo ’ lgan birinchi toifadagi kuvurlar . Korxonalar kuyidagi muddatlarda : kuvurlarni bir yilda bir marta texnik qo ’ riqdan o ’ tkazishlari , ya ’ ni kuzdan kechirishlari , ruyxatga olinmaydigan kuvurlarni esa ikki yilda bir marta kuzdan kechirishlari va gidravlik sinovdan o ’ tkazishlari kerak . Bundan tashkari , yangi o ’ rnatilgan kuvurlar ishga tushirilishidan oldin kuzdan kechirilishi va gidravlik sinalishi , shuningdek , uch yilda bir marta tekshirilishi lozim . Yigilgan xoldagi kuvurlar ish bosimidan 1,25 marta katta bo ’ lgan sinov bosimi bilan 5 min mobaynida sinalishi kerak , shundan sung sinov bosimi ish bosimiga kadar pasaytiriladi . Yuk ko ’ tarish va tashishda qo ’ llaniladigan mexanizmlar . Statik va dinamik sinovlar . Paxta , ipak , to ’ qimachilik va yengil sanoat korxonalarida yuklarni tashish va yukoriga ko ’ tarish uchun kupgina mashina va mexanizmlar ishlatiladi . Tashuvchi mexanizmlar asosan gorizontal yo ’ nalishda xarakatlanadilar . Ular uzluksiz ishlaydigan : lentali transporter , havo yordamida , rolanglar , tarnovlar yordamida

ishlaydigan va boshka turlardan iborat bo ’ ladi . Davriy ravishda ishlaydiganlarga esa avtomobillar , avto va elektropogruzchiklar , temir yo ’ l vagonlari va xokazolar kiradi . Yukoriga yuk ko ’ taruvchsi uskunalarga kuprik kranlari , avtomobillarga o ’ rnatiladigan aylanma kranlar , telfer , uzi yurar aravacha o ’ rnatilgan tal va boshkalar kiradi . Yuk ko ’ tarish va tashish uskuna va mashinalari davlat tog kon nazorati organlari tomonidan rasmiylashtirilgach , texnik kuprikdan o ’ tgandan sung ishlatilishi mumkin . Texnik qo ’ riq to ’ liq - xar uch yilda bir marta vak qisman - xar 12 oyda bir marta o ’ tkazilishi mumkin . To ’ liq texnik qo ’ riqda yuk ko ’ tarish mashinalari yaxshilab karab chikiladi , statik va dinamik sinovlardan o ’ tkaziladi . Qisman texnik qo ’ riqda esa statik va dinamik sinov o ’ tkazilmaydi . Qo ’ riq paytida barcha mexanizm va elektr asboblari , xavfsizlik asboblari , tormozlar , boshkarish apparatlari , signal beruvchi va yorituvchi asboblar ishlab turgan xolatda tekshirib chikiladi . Statik sinov mashinaning yuk ko ’ tarish kobiliyatidan 25% kup yuk ortilgan xolatda o ’ tkaziladi . Bunda , yerdan 20-30 sm yukoriga ko ’ tarilib , 10 mino ’ t davomida ushlab turiladi va shundan sung koldik deformatsiyalar bor yoki yukligi tekshirib chikiladi . Dinamik sinov mashinaning yuk ko ’ tarish kobiliyatidan 10% kup yuk ortilgan xolatda bir necha marta ko ’ tarib va tushirib bajariladi . Mashinalarning bevosita yuk ko ’ taruvchi moslamalari ( stropalar , trosslar , zanjirlar , kiskichlar , ilgaklar va boshkalar ) foydalanishga tushirilishidan oldin va xar galgi tozalashdan sung sinovdan o ’ tkazilishi kerak . Sinov meyordagi yuk ko ’ tara olish kobiliyatidan 25% kup yuk ortilgan xolda bajariladi . Pulat arkonlar uramning xar kadamidagi uzilgan simlar soniga va zanglash sababli diametrining kamayganligiga karab , meyorlarga solishtirib , ishga yarokliligi yoki yaroksizligi aniqlanadi . Pulat arkon yoki zanjirlarni oddiy , sinalmagan simlar bilan ulab uzaytirish mumkin emas . Yerdan biroz ko ’ tarilgan yuklarni tagiga kirib stropalarni o ’ tkazish mumkin emas , ularni yugon sim yoki uzun ilgak bilan bajarish kerak . Sinov

muddati tugamagan stropalardan foydalanish kerak . Yuk noto ’ g ’ ri osilgan vaqtda stropalarni bolga yoki misrang bilan urab tugirlash mumkin emas . Buning uchun , yukni yerga tushirib , kaytadan ilgaklarni tugirlab ilish kerak . Yukning usti toza bo ’ lmasa , tuprok , shagal ostida bulsa , yoki ustida boshka narsalar bulsa uni ko ’ tarish mumkin emas . Tanaffus vaqtida yoki ish tugagandan sung yukni yerdan ko ’ tarilgan xolda koldirib ketish kat ’ iyan man qilinadi . Yuklarni kulda tashish . Yuklarni kulda tashish ishlarini bajarish , uzunligi 50 m va yukorigi balandligi 3 m gacha bo ’ lgan masofalargagina ruxsat etiladi . Bunda ko ’ tarilishi mumkin bo ’ lgan yukning maksimal kiymati kuyidagilardir : balogat yoshiga yetmagan kizlar uchun (16 dan 18 yoshgacha ) - 10 kg ; balogat yoshiga yetmagan ugil bolalar uchun (16 dan 18 yoshgacha ) - 18 kg ; 18 yoshdan katta ayollar uchun - 20 kg ; 18 yoshdan katta erkaklar uchun - 50 kg . Ayollarga , ikki kishiga zambilning ogirligi bilan kushib hisoblaganda , 50 kg dan ogir bo ’ lmagan yuk ko ’ tarishga ruxsat beriladi . Boshka barcha xollarda yuk ko ’ tarish , tushirish va tashish ishlari mexanizatsiyalashtirilishi kerak . Tashilayotgan yukning xavfli - xavfsizligiga karab , sharoitga mos ravishda himoya vositalari ishlatiladi . Korxonalardagi transport vositalarining xavfsizligi . Zamonaviy paxta , ipak , to ’ qimachilik va yengil sanoat korxonalari juda murakkab va kup tarmokli xujalik bulib , katta maydonlarni ishgol kiladi . Tabiiyki , bunday maydonlarda xom ashyo , tayyor maxsulot va yordamchi materiallarni bir yerdan ikkinchi yerga tashish uchun xilma - xil transport vositalari ishlatiladi . Masalan , paxta toylarini paxta tozalash zavodlaridan poyezdlarda yoki avtopoyezdlarda , traktor va pritseplarda tashib keltirilsa , ularni omborlardan avtomashina , avtokara , elektrokara yoki zanjirli konveyerlarda yigiruv farikalariga tashiladi . Tayyor maxsulot esa , yana shu transport vositalari yordamida tayyor maxsulot omborlariga va u yerdan konteyner va vagonlarga ortilib savdo bazalariga yuboriladi . Bundan tashkari sexlararo hamda fabrikalararo trasnport vositalari ishlab turadi . Bular osma konveyerlar , yuk liftlari , pol ustida yuruvchi aravachalar , tirkishli konveyerlar , osma belanchaklar , aravachalarni sudrab

yuruvchi konveyerlar , havo okimi yordamida ishlaydigan transport vositalari va x . k . To ’ qimachilik korxonalarida qo ’ llaniladigan barcha avtomashina va avtopoyezdlar “ Avtomobil transporti korxonalari uchun xavfsizlik koidalari ” talablariga to ’ liq javob berishi kerak . Avtomobillarning yuk ortilgan xoldagi paxta , ipak , to ’ qimachilik va yengil sanoat korxonalari xududidagi tezligi 10 km / soat dan oshmasligi kerak . Ularning yurish yo ’ nalishi piyodalar yo ’ li bilan kesishmasligi va bu yo ’ llar umumiy yo ’ l xarakati belgilari bilan boshkarilib borilishi kerak . Bu koidalar bilan barcha transport xaydovchilari tanishtirib chikilgan bo ’ lishi kerak . Ularning xarakati paytida , xatto eng past tezlikda ketayotganda xam zinapoyalariga va kuzovlariga odamlarning chikib olishiga yo ’ l kuymaslik kerak . Paxta , ipak va to ’ qimachilik korxonalari xududida ichki yonish dvigatelli transport vositalari albatta ( iskrogasitellar ) uchkun o ’ chirgichlar bilan ta ’ minlangan xolda yurishlari kerak . Sexlardagi tashish vositalari esa ma ’ lum aniq marshro ’ t buylab yurishlari va bu marshro ’ tlar odamlar gavjum yo ’ laklar ustidan o ’ tmasligi kerak . Belanchak , aravacha , ilgak va zanjirlarning tepadan tushib ketmasligini ta ’ minlovchi moslamalar bilan ta ’ minlanishi kerak . Bu konveyerlar odamlar yuradigan yo ’ l kesishgan yerlarda himoya to’siqlari bilan ta ’ minlanadi . 8.6. Korxonalarda mexnat sharoitini yaxshilashning asosiy yo ’ llari . Mexnat sharoitlarini yaxshilash , xavfsiz texnologik jarayonlarni , xavfsiz mashina va uskunalarni yaratish , paxta , ipak , to ’ qimachilik va yengil sanoat korxonalarini loyihalash davridayok hisobga olinishi kerak . Loyihalash davrida yo ’ l kuyilgan xatolarni ekspluatatsiya qilish davrida tuzatib bo ’ lmaydi . Paxta , ipak , to ’ qimachilik va yengil sanoatida texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish yakin kelajakda ishchilarni xavfli va zararli mexnat sharoitlaridan xalos kiladi . Tez va aniq ulchaydigan , murakkab jarayonlarni belgilangan ish tartibidan chikib ketmasligini , sexlardagi mikroiklim kattaliklarini ( xarorat , namlik , havo xarakati tezligi va x . k .) mu ’ tadil kiymatlarini ushlab tura oladigan asboblar boshkarib turadilar .

Paxta , ipak , to ’ qimachilik va yengil sanoati korxonalarida mexnat sharoitini yaxshilashning istikboldagi yo ’ nalishlari texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish darajasini tez sur ’ atlar bilan ko ’ tarilishiga boglik . Bu avtomatik ravishda ishlaydigan potok liniyalari , robotlashtirilgan komplekslar , integratsiyalashgan ish joylari , elektronika va mikroprotsessor texnika vositalarining keng joriy etilishi hisobiga amalga oshiriladi . Paxta , ipak va yigiruv jarayonining dastlabki boshlangich o ’ timlaridayok chang ajralib chiqishini kamaytirish va kulay ish sharoitlarini yaratish maksadida yangi kelajakda avtomatik maromda ishlaydigan paxtani toylarning ustki qismidan oladigan , mikroprotsessorli boshkariluvchi - ta ’ minlovchi AP -36, changli havoni uzluksiz surib turuvchi moslama bilan ta ’ minlangan ON 6- P kiya paxta tozalagich , arrali paxta tituvchi RPX - M , changsizlantiruvchi MO - M mashinalarini titish - savash agregatlari tarkibiga kiritiladi . Ilgor yigiruv fabrikalarida titish - savash agregati va tarash mashinasidan chiqqan chiqindilarni havo kuvurlari orqali yigib , aralashtirib , ulardan rotorli yigiruv mashinalarida past nomerli ip yigirish yo ’ lga kuyilgan . Istikbolli yigiruv mashinalari katoriga avtomatlashtirilgan pnevmomexaniq PPM -120 A 1 M yigiruv mashinasi kiradi . Unda bir qancha ilgari kulda bajariladigan ishlar : tayyor maxsulotni yigishtirib olish , urniga bushlarini kuyish , iplarni kerakli joyga uzatish va uzilgan iplarni ulash ishlarini avtomatik ravishda bajarish kuzda to ’ tilgan . Bu mashina avtomatik ravishda boshkariladigan , chiqindilarni markazlashtirilgan pnevmatik sistema yordamida surib olinadigan avtomatik potok liniyalari tarkibiga kiritiladi . Bunda texnologik jarayonning avtomatik boshkaruv sistemasi bu mashinalarning xar bir qismidan shoshilinch axborot olib turadi . Bu mashinada rotorning xarakat tezligi juda yukori (31000- 75000ayl/min bulib, albatta uni boshkarish yukori malaka talab kiladi). Tukuv sexlarini mokisiz tukuv dastgoxlari bilan ta’minlash to’qimachilik sanoatining barcha tarmoklarida davom ettiriladi. Xozirgi kunda bizda mokisiz tukuv ldastgoxlari bilan ta’minlanganlik darajasi ilgor davlatlar katoridadir.

Kelgusida to’qimachilik sanoati sexlarini avtomatik liniyalar, bloklar bilan jixozlash, sex va korxonani yoppasiga avtomatlashtirish nazarda to’tilishi kerak. Texnologik jarayonda mexanizatsiyalashtirishni keng joriy qilish, ishlab chiqarish jarayonlari tezligining keskin usishi ishchilarning asab charchashi hamda xarakat koordinatsiyasi buzilishi xastaliklariga olib keladi. Shuning uchun mexnatni muxofaza qilish bo’yicha ilmiy tadkikot ishlarini olidndan kura bilish zarurati ortadi. Ayniksa, tibbiy tadkikotlar, normativ xujjatlarni va mexnat xavfsizligi talablarini takomillashtirish, mexnat sharoitlarini, ishlab chiqarish jaroxatlari, portlash va yong’inlar xakidagi omillar majmuasini analiz qilishning yangi ilmiy texnik usullarini yaratish nazarda to’tilishi kerak. Sanoat sanitariyasi bo’yicha asosiy yo’nalish - ishlab chiqarish muxitida zararli moddalarning mavjudligi va mikdorini uzluksiz va avtomatik ravishda aniqlaydigan o’ta sezgir asboblar va yangi usullar ishlab chiqish nazarda to’tilishi kerak. Ishlab chiqarishda ishlatiladigan yangi moddalar ta’sirida paydo bo’lishi mumkin bo’lgan kasbiy kasalliklar, oshkozon-ichak va asab kasalliklariga olib kelishi mumkin bo’lgan omillar ta’sirini urganish davom ettiriladi. Sex havosini yangilash bo’yicha ilmiy ishlar, ishlatilgan havoni markazlashtirilgan uskunalar yordamida surib olish, uni chang va zararli moddalardan tejamli va ishonchli usullar bilan tozalash, avtomatik ravishda ishlaydigan nazorat vositalarini qo’llash, mashinalarni va sexni tozalashda vakuum uskunalari qo’llash va changni markazlashgan havo sistemalari yordamida surib olish rivojlantiriladi. Buning uchun uzidan chang chiqarmaydigan, changli havoni samarali tozalay oladigan, mukammal avtomatlashgan konditsioner va boshka mashina va uskunalarni yaratishdek paxta, ipak, va yengil sanoat to’qimachilik korxonalariga xos muammolarni xal qilish kerak. Ishlab chiqarish sexlarini yoritish borasida xam ilmiy ishlar davom ettiriladi. Ayniksa kuzni toliktiruvchi omillarni kamaytirish, fonarsiz sexlarda inson uchun zarur bo’lgan ultrabinafsha nurlanishga ega bo’lgan sun’iy yorug’lik manbalari qo’llashni kupaytirish, yoritish uskunalarini ekspluatatsiya qilish ratsional tartibini

ishlab chiqish, mashinalarga o’rnatilgan yoritish asboblarini yaxshilash ishlariga katta axamiyat beriladi. Kandillarni tozalash va yuvish muammolari xal qilinadi. Ishlab chiqarishni uzluksiz mexanizatsiyalash, mashinalarning va transport vositalarining kuvvati va xarakat tezligining oshishi bevosita shovqin va titrashning ortishiga olib kelmasligi kerak. Buning uchun shovqin va titrash borasidagi ilmiy ishlar davom ettirilishi, shovqin va titrashni keskin kamaytiruvchi himoya vositalari va materiallar ishlab chiqarish joriy qilinishi kerak. Elektr xavfsizligi bo’yicha tadkikotlar elektr toki va elektromagnit maydonlarining inson tanasiga biofizik va elektrofizioligk ta’sirini urganishga yunaltirish, bundan maksad tok kuchi, kuchlanish va maydon kuchlanganligining yo’l kuysa bo’ladigan kiymatini aniqlash, meyorlarini belgilash, elektr uskunalarining yerga ulash moslamalarining mukammal sxema va konstruksiyalarini yaratish, tolali changlarning yong’in xavfi mavjudligini hisobga olgan xolda elektrodvigatellar himoyasining ratsional sxemasini ishlab chiqish va boshka shunga uxshash tadbirlarni hisobga olishdir. Kelgusida mashinalar ishini boshkarishga past kuchlanishlardan foydalanish keng joriy qilinadi. To’qimachilik sanoatining barcha o’timlarida statik elektr zaryadlariga qarshi samarali antistatik moddalar qo’llash kuzda to’tiladi. Kelgusida elektr jaroxatlarining barcha turlarini ilmiy asoslangan statistik hisobotini yagona usulini ishlab chiksh va tadbik qilish nazarda to’tiladi. Yong’in va tabiiy ofatlar paytida korxonadan ishchilarni xavfsiz evakuatsiya iklish tadbirlari va vositalarini ishlab chiqishga katta axamiyat beriladi. Bir necha tasodifiy jarayon sifatida evakuatsiyaning matematik modeli ishlab chikiladi. Texnik estetika va ishlab chiqarish madaniyati tadbirlarini ilmiy asosda yaratish, xavfsiz mexnat sharoitlarini tashkil qilishda muxim axamiyat kasb etadi.

Adabiyotlar 1. А. Қ . Қ удратов Меҳнат муҳофазаси. Тошкент- 1995. 2. А. К . К удратов. Охрана окружаюшей среди на предприятиях хлопкоочистительной и шелковой промишленности. «Укитувчи» Тошкент - 1995. 3. И. Каримов. Ўзбекистоннинг ўз исти қ лол ва тара ққ иёт йўли - Т. Ўзбекистон Т.1. 1996 й. 4. И. Каримов. Ўзбекистон - бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли. Т. Ўзбекистон. Т 2.1996 й. 5. И. Каримов. Ўзбекистон и қ тисодий исло ҳ отларни чу?урлаштириш йўлида. Т.Ўзбекистон. Т З. 1996 й. 6. И. Каримов. Ўзбекистон ХХI аср бўса ғ асида: хавфсизликка та ҳ дид, бар қ арорлик шартлари ва тара ққ иёт кафолатлари. Т. 1997 й. 7. И. А. Каримов. Ўзбекистон ХХI асрга интилмокда. Т. Ўзбекистон. 1999 й. 8. А. Қ. Қ удратов. Саноат э кологияси.Тошкент- 1999. 9. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Тошкент. 8 декабр 1992 й. 10. Меҳнатни му ҳ оф а за қ илиш тў ғ исида Ўзбекистон Республикаси қ онуни. Тошкент, 6 май 1993 й. 11. Меҳнат кодекси. Тошкент, 26 май 1996 й. 12. Қ удратов О. Ипакчилик саноатида меҳнат муҳофазаси. Тошкент «Ўзбекистон» 1995 й. 300 б.

Похожие

Texnologik uskuna qurilmalarning umumiy xavfsizlik talablari

Xavfsizlik texnikasi. Elektr xavfsizlik talablari. Quyosh nurlari ta`siridan himoyalanish

Bosim ostida ishlatiladigan sig’im, qurilma, qozon, quvur va boshqa trubalarning sinflanishi

To’qimachilik va yengil sanoat korxonalarida sexlar binolarini loyihalash va ishlatishda xavfsizlik talablari

Yuk ko’taruvchi, tashuvchi transport vositalarining turlari va ularga qo’yiladigan xavfsizlik talablari