Shikastlanishlar yumshoq to‘qima shikastlanishi va BTYO bosh miya shikastlanishi va unda BTYO - Валеология - Рефераты

Shikastlanishlar yumshoq to‘qima shikastlanishi va BTYO bosh miya shikastlanishi va unda BTYO

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Shikastlanishlar yumshoq to‘qima shikastlanishi va BTYO bosh miya shikastlanishi va unda BTYO Reja: 1. SHikastlanishlarning tasnifi 2. YUmshoq to‘qimalarning SHikastlanish turlari 3. Uzoq vaqt bosilish sindromi, asosiy belgilari va unda BTYO 4 .Bosh miya SHikastlanishining asosiy belgilari 5 . Miya chayqalishi 6 . Miya urilishi va ezilishi, belgilari, BTYO.

SHikastlanish deb odam organizmiga to‘satdan turli tashqi omillar ta’siri natijasida to‘qimalarda, organlarda anatomik-funksional o‘zgarishlar vujudga kelib, maxalliy va umumiy reaksiyalar bilan davom etadigan patologik holatga aytiladi. SHikastlanishlarning quyidagi turlari ma’lum: 1) ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan, 2) ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan, 3) harbiy, 4) qasddan etkazilgan. Ishlab chiqarish bilan bog‘liq SHikastlanish korxona, tashkilot v.b. ish jarayonida sodir bo‘ladi. Bunga qishloq xo‘jaligi bilan bog‘liq SHikastlanish ham kiradi. Ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan SHikastlanish korxona, tashkilot v.b. ish jarayonida sodir bo‘lmaydi. Bunga uy sharoitida, transportda, ko‘chada, sport bilan shug‘ullanganda bo‘ladigan SHikastlanishlar kiradi. Harbiy SHikastlanish esa harbiy xizmat bilan bog‘liq SHikastlanishlarni o‘z ichiga oladi. Qasddan SHikastlanishga esa o‘zgalar tomonidan ataylab etkaziladigan SHikastlanishlar kiradi. SHikats etkazadigan omillar-mexanik, fizik, kimyoviy va b. bo‘lishi mumkin. Ko‘rinishi bo‘yicha yopiq va ochiq; kelib chiqishi bo‘yicha bevosita va bilvosita SHikastlanishlar farqlanadi. YOpiq SHikastlanishlarda teri butunligi saqlanadi, teri ostidagi to‘qima va a’zolar shikatslanadi. Ochiq SHikastlanishda esa teri jarohatlanadi. Bevosita SHikastlanishda tashqi omil ta’sir etgan joyda o‘zgarishlar kuzatiladi. Bilvosita SHikastlanishda esa ta’sir joyida o‘zgarishlar bo‘lmay, boshqa joylarda o‘zgarish kuzatiladi. SHikatslovchi omil bir marta yoki uzoq vaqt atsa-sekin ta’sir etishi mumkin (o‘tkir va surunkali SHikastlanishlar). SHikastlanishlarning maxalliy belgilariga og‘riq, teri rangini va butunligini o‘zgarishi, SHikastlangan a’zo faoliyatini buzilishi va b. kiradi. Umumiy belgilarga xushdan ketish, shok, kollaps kiradi.

SHikastlanish darajasi quyidagi omillarga bog‘liq: 1) shikatslovchi omilni fizikaviy tavsifi, 2)SHikastlangan to‘qimalarning anatomik-fiziologik xususiyatlari, 3) SHikastlanish vaqtida jabrlanuvchining ahvoli, 4) to‘qima va a’zolardagi patologik o‘zgarishlar va b. SHikastlanishlar kechishiga qarab: engil (ish qobiliyati yo‘qotilmaydi, o‘rtacha (ish qobiliyati vaqtincha yo‘qotiladi) va og‘ir (ish qobiliyati uzoq vaqt yo‘qotiladi) bo‘lishi mumkin. YUmshoq to‘qimalarning yopiq SHikastlanishi. Lat eyish. SHikastlanishlar ichida ko‘p uchrab, o‘tmas buyum ta’sirida sodir bo‘ladi.Lat eyish musht, tayoq, tosh bilan urish, yiqilish, yuqoridan tushgan narsalarning qattiq urilishi natijasida kelib chiqishi mumkin. Lat eyishning belgilariga og‘riq, to‘qimalar shishi, teri ostiga qon quyilishi, faoliyatining buzilishi kiradi. Teri to‘qimalari ostiga qon quyilishi qontalash deyiladi, kattaroq qon tomir SHikastlangan bo‘lsa, qon ko‘p miqdorda to‘planadi va gematoma xosil bo‘ladi. Urib olish natijasida ichki a’zolar (jigar, o‘pka, bo‘yrak, ichaklar0 SHikastlanishi mumkin. Bunda shok rivojlanishi mumkin. Og‘riq shikatslovchi omilning kuchi va SHikastlanish joyiga bog‘liq. Nerv svollari va refleksogen zonalar lat eganda og‘riq kuchli bo‘ladi.Og‘riq xarakat qilganda kuchayadi va tinch turganda kamayadi. Xosil bo‘lgan shishning katta-kichikligi quyilgan qon miqdoriga va limfa tomirlarining uzilishiga bog‘liq bo‘ladi. Surilish jarayonida gemoglobin rangi o‘zgarishiga bog‘liq xolda qon quyilgan joy avval yashil, so‘ng sarg‘ish tus oladi. BTYO. Lat egan odamga yordam berish tinch qo‘yish, qon quyilishini va og‘riqni kamaytirishga qaratiladi. Og‘riqni qoldirish uchun SHikastlangan soxani yuqori ko‘tarib qo‘yiladi, sovuq kompress buyuriladi, siqib turuvchi bog‘lam qo‘yish mumkin. Lat egan bo‘g‘imni immobilizatsiya qilish lozim bo‘ladi. Gematomaning so‘rilishini tezlatish uchun 2-3 kundan keyin issiq kompress, vanna, UVCH va massaj qo‘llaniladi. Boylamlarning cho‘zilishi bo‘g‘im sohasida uni cho‘zib yuboradigan va hatto boylamlarni uzib yuboradigan zo‘r keladigan harakatlar natijasida kelib

chiqadi. Boylam cho‘zilganda qattiq og‘riq paydo bo‘ladi. SHikastlangan soha tezda shishadi va bo‘g‘im faoliyati buziladi, qon tomirlari uzilishi oqibatida cho‘zilish boldir-oyoq panjasi bo‘g‘imida, tizza va tirsak bo‘g‘imlarida ko‘p uchraydi. Boylam cho‘zilganda, bo‘g‘im sohasiga bosib turadigan bog‘lam qo‘yish kerak. Og‘ir xollarda gipsli bog‘lam qo‘yiladi. Bo‘g‘im cho‘zilganda avval muzli xalatacha yoki sovuq kompress ishlatiladi. Keyingi kunlarda esa isituvchi muolajalar qilinadi. Boylamlarni uzilishi. Ko‘pincha boylamlar, mushaklar, qon tomir va nerv tolalari tortilishi natijasida uzilishi mumkin. Bunday SHikastlanish ko‘proq jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarda uchraydi. Boylamlarni uzilishi natijasida bo‘g‘imda qon yig‘iladi, og‘riq bo‘ladi. Tizza bo‘g‘imi SHikastlanganda oyoqni bukish yoki yoyish kuchli og‘riq beradi, shu erda shish paydo bo‘ladi. Mushaklar uzilishida ham qattiq og‘riq seziladi va uzilgan joyda bo‘shliq hosil bo‘ladi, shish kuzatiladi. Mushaklarning yorilishi to‘satdan og‘riq bo‘lishi, teri ostiga qon quyilishi, shish, SHikastlangan a’zo faoliyatining buzilishi bilan tavsiflanadi. BTYO tadbirlari immobilizatsiya qilish, og‘riq qoldiruvchi dorilar berish, muzli xaltacha qo‘yishdan iborat SHishlarni kamaytirish maqsadida oyoq yoki qo‘l ko‘tarilgan holatda bo‘lishi kerak. Uzoq vaqt bosilish sindromi – zilzilalar, tabiiy falokatlar tufayli odam uzoq vaqt binolar yoki boshqa qulagan obektlar tagida qolib ketganda kuzatiladi. Uzoq vaqt bosilish sindromi patogenezida asosan 3 ta omil axamiyatga ega: 1. Kuchli og‘riq sezgisi-buning oqibatida markaziy nerv sitsemasida patologik o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. 2. Travmatik toksemiya- SHikastlangan to‘qimalarning parchalanish maxsulotlarining qonga surilishi oqibatida kelib chiqadi. 3. Plazma yo‘qotish- bu SHikastlangan a’zolarni shishishi tufayli rivojlanadi. SHikastlangan odamda kuchli og‘riq, qo‘zg‘alish belgilari, atrof-muxitga mos bo‘lmagan javob reaksiyasi, titrash, pulsning sekinlashishi, arterial qon bosimining

tushib ketishi, xattoki, o‘lim kuzatilishi mumkin. Maxalliy belgilar: teri qoplamlarining oqarishi, ko‘karishlar, o‘sha joyda shish va pufaklar paydo bulishi, qon quyilishi kabilar kuzatiladi. Qon tarkibida qonning quyuqlashishi, gematokrit ko‘rsatkichining oshishi, eritrostitlar va gemoglobin miqdorining ko‘payishi kabi, shuningdek buyrak faoliyatining izdan chiqishi va ajralayotgan peshob miqdorining kamayishi kuzatiladi. Uzoq vaqt bosilish sindromi ning kechishida 3 ta davr ajratiladi: 1. Erta davr-SHikastlangandan keyin 2-3 kun ichida kuzatiladi. 2. Oraliq davr-3 nchi 12nchi kunlar ichida kuzatiladi 3. Kech davri- 12 nchi kundan sung kuzatiladi. Erta davrda tananing shishi va gemodinamik o‘zgarishlar, oraliqda-buyrak etishmovchiligi, kech davrda jabrlanuvchi xolatining atsa –sekin sog‘ayishi kuzatiladi. Birinchi tibbiy yordam. Jabrlanuvchini bosib turgan buyumlar ostidan olib chiqish, nafas yo`llarini tozalash, muzli xaltacha quyish, ezilgan joylarga aseptik bog‘lam quyish, jaroxatli joyni elatsik bint bilan bog‘lash, qon ketayotgan bo‘lsa jgut quyish xamda transport immobilizatsiyasidan iborat. Zaxarlanishni kamaytirish uchun venaga suyuqliklar yuborish yoki ishqoriy suyuqliklar ichirish tavsiya etiladi. Og‘riq qoldirish maqsadida 1-2 ml, 1-2 % li promedol yoki narkotik analgetiklardan (morfin) foydalanish mumkin.

Похожие

Bosh miya va umurtqa pog‘onasi shikastlanishlari

Chiqishi va sinishlar ularning turlari

Ko’krak qafasi va qorin bo’shlig’i a’zolarining shikastlanishi

O‘tkir jarroxlik infeksiyalari kasalliklari

Zaxarlanishlar ilon chayon qoraqurt chaqqanda petsitsidlar zaharli o‘simliklar dorilardan zaharlanish va BTYO