Yuk avtomobillari harakatini tashkil etish - Транспорт - Рефераты

Yuk avtomobillari harakatini tashkil etish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39 KB

Yuk avtomobillari harakatini tashkil etish. Reja. 1. Harakatni tashkil etish tamoyillari . 2. Liniyadagi ishlarni tashkil etishga doir asosiy talablar . 3. Yo‘llardagi harakat jadalligi. 4. Transport vositasining marshrutdagi harakatini tashkil etish va uning sxemasi . 5. Marshrutda ishlash grafiklari. 6. Haydovchilarning ish rejimlari.

1. Harakatni tashkil etish tamoyillari. Harakatni tashkil etishdan asosiy maqsad ma’lum davr (vaqt) ichida belgilangan tashish ishlarini bajarishdan iborat. Rejada belgilangan vaqt turlicha bo‘lishi mumkin, masalan, bir sutka yoki smena vaqti. Harakatni tashkil etishda quyidagilar ta’minlanishi lozim: sutka ichi soatlarida yuk oqimi yo‘nalishi va harakat zichligiga ko‘ra transport vositalaridan maksimal foydalanish; har xil sharoitlarda yo‘l harakati qoidalariga rioya qilingan holda harakat tezligini oshirish hisobiga transport jarayonini jadallatish; tannarxni kamaytirgan holda tashishni o‘z vaqtida (kechirmasdan) tashish; mehnat unumdorligi oshirish. Shahar ichidagi yuk jo‘natuvchilar va qabul etuvchilar joylashuvi va o‘zaro boglanishlari, yuklarni qisqa vaqt ichida yetkazib berish, ularni kamaytirmay va arzon tashish imkoniyatiga ega marshrutlar tuzib, tashishni tashkil etish talab etiladi. Transport shaxobchalarini tashkil etish shahar planirovkasi, undagi ko‘chalar yoki ular ayrim bo‘laklaridagi turli transport harakatlari jadalligi, sutka ichida turli xil transportning harakat vaqtlari va shunga o‘xshashlar bilan bogliqdir. Kun (sutka) davomida harakat yo‘nalishlarining o‘zgarib turishini nazarda tutib, transport vositalarini tanlashda yetkazib berish vaqti, ularning ish unumdorligi va tashish tannarxini hisobga olish lozim. Tashishni marshrutlash va maxsuslashtirish aniq yo‘nalishlarda harakatni tashkil etishga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Harakatni tashkil etishda transport vositalarining ish unumiga ta’sir etuvchi marshrutdagi ayrim ish elementlarini hisobga olish zarur. 2. Liniyadagi ishlarni tashkil etishga doir asosiy talablar . Transportning marshrutdagi ishi deyilganda, uning avtomobil saroyidan tashqaridagi tashish ishini muvaffaqiyatli tashkil etish tushuniladi. Avtomobilda belgilangan tashish ishini aniq tezkor rahbarlik qilmasdan amalga oshirib bo‘lmaydi. Avtomobil transportining marshrutdagi ishlarini

bajarishiga dispetcherlik xizmati rahbarlik qiladi. Bunda haydovchilar va transport vositalariga topshiriq belgilanib, ish jarayonida paydo bo‘luvchi kamchiliklar o‘z vaqtida yo‘qotilishi lozim. Marshrutdagi ishni tashkil etishda, avvalo, mijozlar talabini bajarish bilan birga tezkor rejada belgilangan smena (sutka) topshirigini bajarishga e’tiborni qaratish lozim. Bunda ishning har bir bo‘ginida, ya’ni ortish-tushirishda va tashishning o‘zida-tashish va o‘tkazish imkoniyatlaridan maksimal foydalanish lozim. Transport vositasi oldindan belgilangan marshrutda, harakat xavfsizligini ta’minlovchi yuqori texnik tezlik bilan ishlashi lozim. Marshrutdagi ishni tashkil etishda ko‘p smenali va uzluksiz transport jarayonini tashkil qilishga alohida e’tibor berish kerak. Bunday ishlarni tashkil etishda tashishning o‘zaro bogliq uch elementini ajrata bilish kerak: marshrut, transport vositasi va haydovchilarning ish rejimlari. 3. Yo‘llardagi harakat jadalligi. Harakat jadalligi (intensivligi) deyilganda vaqt birligida (soat, sutka) yo‘lning har bir kilometrga to‘gri keluvchi transport vositalari soni tushuniladi . Amalda bu ko‘rsatkich yil davomidagi o‘rtacha sutkalik ko‘rsatkich bilan xarakterlanadi. Harakat jadalligi o‘zgaruvchan miqdor bo‘lib, u yuk oqimi, tarkibi va konfiguratsiyasining yil fasli va sutka davomida o‘zgarishlari bilan bogliqdir. Yo‘llardagi harakatning oqilona tizimini tuzish uchun yo‘lning ayrim uchastkalaridagi va butun yo‘l davomidagi harakat jadalligini hisobga olish zarur. 4. Transport vositasining marshrutdagi harakatini tashkil etish va uning sxemasi. Yuk avtomobillari harakati sxemasi mayatnikli (2 nuqta orasida qatnov), halqasimon, radial va sirtmoqsimon marshrutlardan iborat bo‘lishi mumkin.

Ish marshrutini tanlash yuk jo‘natuvchilar va qabul qiluvchilar joylashuvi hamda transport vositasining unumli ishlashi bilan bogliqdir. Bunda tashiladigan yuk turi, kuzov konstruksiyasi, tashishning shosholinchligi kabilarni e’tiborga olish lozim. Ba’zi hollarda ikki va undan ortiq marshrutlarni birgalikda qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘lishi mumkin. Masalan, halqasimon marshrutda ishlayotgan avtomobilning ishdagi vaqti bir oz bajarilmay qolsa, avtomobilni o‘sha qisqa vaqt ichida mayatnikli marshrutda ishlatish va h.k. Mayatnikli marshrut deyilganda ikki o‘zgarmas ortish-tushirish punkti orasida qaytariluvchi qatnashlar tushuniladi. Bunda qatnovlarning yukli yoki yuksiz, yoki orqaga qaytishda ayrim qism yukli, yoki yuksiz bo‘lishining ahamiyati yo‘q. Ortish va tushirish punktlari orasidagi masofa marshrut yelkasi deyiladi. Mayatnikli yuk tashish tizimi to‘rt xil bo‘ladi: ikki tomonlama yukli qatnov, orqasiga yuksiz qatnov; orqaga qatnovda marshrut yelkasining bir qismida yukli qatnov, orqaga qaytishda asosiy marshrutdan chiqib, yo‘lakay yuk tashish. Oxirgi keltirilgan qatnov turi umumiy yukli qatnov masofasi, yuksiz qatnov masofasidan ortiq bo‘lgandagina ishlatiladi. Asosiy marshrutdan chiqib ishlash transportning aylanish vaqtini oshirgani uchun har doim ham bunday tashishlar o‘zini oqlay olmasligini nazarda tutish kerak. Halqasimon marshrutda avtomobil bir yo‘nalishda o‘zaro birlashuvchi chiziqda bir necha orti-tushirish joylaridagi yuklarni tashish bilan shugullanadi. Ko‘pincha bunday tashishlar mayda yuklarni yigib tashish yoki aksincha, tarqatib tashishda qo‘llaniladi. Bunda tashish asosiy talablarga javob berishi lozim. Masalan, yuk tashishning shoshilinchligi, yuklar turi kabilar. Agar turli xil juda ko‘p yuklar halqasimon marshrutda tashilsa, ajartiladigan avtomobillar ularni tashishga mos bo‘lishi zarur. Radial marshrutda avtomobil bir yuk jo‘natish joyidan barcha qabul etuvchilar yoki barcha jo‘natuvchilardan bir joyga yuk tashiydi. Masalan, temir yo‘l bekatlariga xizmat etish, donlarni elevatorga tashish va h.k.

Radial yoki mayatnikli marshrutda tashishni tashkil etish avtomobillar ish unumdorligini taqqoslab tahlil qilish bilan tanlanadi. Sirtmoqsimon marshrutda, avtomobillar bir necha tur marshrutlarda aralash ishlatiladi. 5. Marshrutda ishlash grafiklari. Ma’lum vaqt yoki butun smena davomida transport vositalari aniq ishlashi uchun marshrutda ishlash grafigi tuziladi. Buning uchun avtomobillarning eng qulay yurish marshruti aniqlanadi, transport vositalari samarali ishlashini va marshrut ishini tashkil etishni nazarda tutib yuk tashish uchun zarur bo‘lgan vaqt hisoblab chiqiladi. Grafikni tuzishda harakat tezligi meyori, orti-tushirish ishlarida bo‘lish, agar zaruratga ko‘ra yo‘llarda to‘xtalsa, unga sarflanuvchi vaqtlar hisobga olinishi kerak. Puxta ishlab chiqilgan grafiklar yuklarni tez va o‘z vaqtida yetkazib berish, transport vositalari ishining ma’lum ritmda bo‘lishi va mijozlardan oqilona foydalanish imkonini yaratadi. Eng asosiysi, transport jarayonidagi barcha qatnashchilar (transport xodimlari, orti-tushirish punktlari ishchilari va mijozlar)ning intizomli bo‘lishini ta’minlaydi. Shahar sharoitlarida yuk avtomobillarining harakat grafigini tuzish ancha murakkab, chunki ko‘pincha orti-tushirish punktlari bir va ikki smena davomida bir yoki bir necha qatnovlarnigina amalga oshiradi. Odatda, aksariyat mijozlar uchun yuk tashish grafiklari oldindan ishlab chiqilgan bo‘lishi kerak. Bunday grafiklarning tashkiliy-tezkor ahamiyati katta. Aniq ishlab chiqilgan harakat garfigi vtomobillarning yuk oqimi o‘zgarmas tashishlarda ortish-tushirish punktlararo qatnov jadvali tuzish uchun asos bo‘ladi. Grafikka nisbatan jadvalning farqi shundaki, jadvalda har bir transport vositasining aniq harakat vaqtlari ko‘rsatilgan bo‘ladi. Ayni marshrutda ishlovchi keyingi avtomobillar uchun ish grafigi, undan oldingisiday bo‘lib, faqat boshlanish vaqti avtomobillarni ishga chiqarish interval miqdorida suriladi.

6. Haydovchilarning ish rejimlari. Haydovchining ish vaqti uning avtomobilni boshqarish, ishga chiqishga tayyorgarlik ko‘rish va ish nihoyasidagi operatsiyalarga sarf qilingan (avtomobilni qabul etish va topshirish, yonilgi quyish, xujjatlarni rasmiylashtirish va boshqa), sogliqni tibbiy tekshirish vaqtlari yigindisidan iborat. Avtomobilni boshqarishdan tashqari keltirilgan vaqt sarflari ularning marshrutda bo‘lish vaqtni qisqartirishi sababli, ayni ishlarni bajarishga sarflanuvchi vaqtlarni iloji boricha qisqartirish yoki minimumga keltirish zarur. Haydovchi marshrutda smena davomida bir o‘zi yoki boshqa haydovchilar bilan almashib ishlashi mumkin. Haydovchilar almashuvi usulida ular belgilangan grafik bo‘yicha kun davomida almashishib ishlaydilar. Haydovchilar almashuvi marshrut ichida yoki avtomobil saroyida amalga oshirilishi mumkin. Keyingi holda nolinchi qatnov masofasi oshadi. Transport ishi xafta davomida uzluksiz bo‘lishini hisobga olganda 5 kunlik ish rejimiga binoan har 5 avtomobilga 7 haydovchi, agar avtomobil ikki smena ishlaydigan bo‘lsa 14 nafar haydovchi zarur bo‘ladi. Bunda haydovchilar almashib ishlashlari sababli avtomobillar holatiga qarovga javobgarlik hissi pasayadi. Lekin, aytilganga qaramay, ishni uzuluksiz almashuvchi haydovchilar bilan tashkil etish ilgor (prossiv) bo‘lib, avtomobillardan uzluksiz (xaftaning 7 kunida) foydalanish imkoni yaratiladi. Aytilgan (haydovchilar almashuvi usuli) usul bo‘yicha temir yo‘l, suv va havo transportlarida qo‘llaniladi. Adabiyotlar 1. Xo‘jayev B.A. Avtomobillarda yuk va passajirlar tashish asoslari.T.:«O‘zbekiston», 2002. -240 b.

2. Xodjayev B.A. Avtomobilniye perevozki. T.: « O‘qituvchi », 1991. -400s. 3. Xodjayev B.A. Gruzoviye avtomobilniye perevozki. T.: « O‘qituvchi », 1984. 4. Xo‘jayev B.A. Avtomobil transporti iqtisodiyoti. T.: «O‘qituvchi», 1992. 5. Xodosh M.S. Gruzoviye avtomobilniye perevozki. M.:«Transport»,1986- 208s. 1. L. L. Afanasev, N. B. Ostrovskiy, S. M. Sukerberg “Yedinaya transportnaya sistema i avtomobiln i ye perevozki”. M. “Transport”, 1984 g. 2. E. Karimov “ Avtomobil larda yuk tashish va uni tashkil qilish” T.: Sharq, 2002 y . 3. A. I. Paliy, Z. V. Polovin shikova “ Avtomobilniye perevozki ” (zadachnik), M. “Transport” 1982 y. 4. N. Arifjanova, M. Yoqubov “Avtomobillarda yuk va passajirlar tashish asoslari” fanidan masalalar to‘plami, TAYI 2006 y.

Похожие

Yuk tashishni tashkil etish tizimlari

Avtomobil transportida yuk tashishni tashkil etish asoslari

Harakat havfsizligini tashkil etish asoslari

Avtosеrvis xizmatini tashkil etish tеxnologiyasi. Avtosеrvislarda TX va R ishlarining tеxnologik jarayonini tashkil etish

Xarakatlanuvchi transport vositalari. Transport vositalari umumiy tuzilishi