Yuk tashishni tashkil etish tizimlari - Транспорт - Рефераты

Yuk tashishni tashkil etish tizimlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61 KB

Yuk tashishni tashkil etish tizimlari. Reja. 1. Hajmi katta bir turli yuklarni tashish. 2. Kam miqdordagi yuklarni tashish. 3. Markazlashtirilgan tashishlar. 4. Markazlashtirilgan yuk tashishning tashkiliy shakllari. 5. Tarasiz tashishlar . 6. Yuklarni konteyner va tagliklarda tashish.

1. Hajmi katta bir turli yuklarni tashish . Avtomobil transportida bir turli katta hajmdagi quyidagi yuklar: qishloq xo‘jaligi mahsulotlari (galla, qand lavlagi, paxta xom ashyosi, turli sabzavotlar), har xil yonilgilar (toshkumir, yog‘och, torf) qurilish materiallari (tuproq, qum, shagal, chaqiq tosh, gisht, panellar, fermalar, yogoch materiallari) va boshqalar tashiladi. Bu yuklarni ishlab chiqarish va iste’mol etish, ularning hosil bo‘lish va qabul qilish punktlarining joylashuvi, ular orasidagi boglanishlar nihoyatda jadal tovar oborotiga olib keladi. Bir turli ko‘p miqdordagi yuklarni tashishda avtopoyezd va maxsus transport vositalarini ishlatish alohida ahamiyatga ega. Ularni qo‘llash ish unumini oshiradi. Tirkamalar soni yetarli darajada bo‘lsa, tashish samarasi oshadi. Marshrutli yuk tashishda avtopoyezdlarni qo‘llash avtomobillar tortish kuchidan yaxshiroq foydalanish va transport vositalarining umumiy yuk ko‘taruvchanligini oshirish imkonini beradi. Bularning natijasida tashish tannarxi kamida 20% arzonlashadi. 2. Kam miqdordagi yuklarni tashish. Amalda ba’zi muayyan hollarda yuk qabul etuvchilar yukni kam miqdorda oladilar. Shuning uchun yuk jo‘natuvchilar ularga yuklarni mayda partiyalab berishga majbur bo‘ladi. Natijada yuk tashuvchi avtomobillarning yuk ko‘taruvchanligidan to‘la fodalanilmaydi. Masalan, maktab bufetlariga, kichik do‘konlarga (non, sut, go‘sht va h.k.), maishiy xizmat (kir yuvish yoki kimyoviy tozalash punktlari yuklari) talablariga binoan, ozi-ovqat mollarini uylarga keltirib berish, qishloq joylardagi xalq iste’moli mollari yuklarini tashish shular jumlasiga kiradi. Shaharlararo tashishdagi mayda partiyali yuklarni bir joyga yigib komplektlab tashishni tashkil etishda yuk tashish avtomobili bekati (YUTAB) ning ahamiyati katta . bunday bekatlar omboriga yuklarni tegishli transport vositalari keltiradi. Yuklarni yo‘nalishlariga qarab komplektlab, avtopoyezdlarda yuk egalariga jo‘natiladi. Yuklarni oldindan komplektlab tashish tizimi avtomobil va avtopoyezdlarning yuk ko‘taruvchanligidan unumli foydalanish imkonini beradi.

Shahar ichi (shahar atrofi) sharoitlarida mayda partiyali yuklarni yigib yoki tarqatib tashish marshrutlarini tuzish lozim. Yigib tashish marshrutida avtomobil marshrutda yo‘l-yo‘lakay mayda partiyali yuklarni ketma-ket yigib borib, uni so‘nggi manzilga yuk egasiga topshiradi (masalan, kiyimlarni qabul punktlaridan kimyoviy tozalash fabrikasiga tashishda). Tarqatib tashishda esa avtomobil bosh yuk jo‘natish joyidan to‘la ortilib (masalan, non zavodi), uni qabul etuvchilarga (do‘konlarga) ketma-ket yetkazib beriladi. Yig‘ib va tarqatib tashish marshrutlari uchun quyidagi ko‘rsatkichlar aniqlanishi mumkin: 1. Yuk ko‘taruvchanlikdan foydalanish: н ато ст qQ )(  bunda Q o(t)a -bir oborotda amalda tashilgan yuk miqdori. 2. Bir aylanishga sarflangan, vaqt  1     кчкчто Т м айл n t t V L t , soat bunda L m -marshrutning umumiy masofasi, km; V T -harakat texnik tezligi, km / soat; t kch -har bir joyga kirib-chiqishga qo‘shimcha vaqt (bunga manyovr qilish hamda xujjatlarni rasmiylashtirish vaqti ham kiradi); n kch -kirib-chiqishlar umumiy soni. 3. Ish kuni davomidagi aylanishlar soni: айл м айл t Т Z  4. Ish kuni davomida tashilgan yuk miqdori: ст н айл м q Z Q   5. Ish kuni davomida bajarilgan yuk oboroti:  n i юкiiайлм lqZР  , tkm bunda  i -ikki kirib-chiqish oraligidagi yuk ko‘taruvchanlikdan foydalanish koeffitsiyenti, ℓ yuki -ikki kirib-chiqish oraliq masofasi. km.

3. Markazlashtirilgan tashishlar. Transport jarayonida uch tomon qatnashadi: yuk jo‘natuvchi (yetkazib beruvchi) transport tashkiloti va yuk qabul etuvchi. Ular har birining transport jarayonidagi vazifasiga ko‘ra tashishlar markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan xillarga bo‘linadi. Markazlashtirilgan tashishlar deyilganda, shunday tashish jarayonini tashkil etish tushiniladiki, unda transport tashkiloti yoki yuk jo‘natuvchi yuklarni barcha iste’molchi talabiga binoan yetkazib beradi. Markazlashtirilmagan tashishlarning markazlashtirilgan tashishlardan farqi shundaki, har bir yuk qabul etuvchi o‘ziga zarur bo‘lgan yukni tashishni hamda tashish bilan bogliq bo‘lgan ortib-tushirish va ekspeditsion ishlarni o‘zi bajaradi. Buning uchun yuk qabul etuvchi avtotransport tashkilotiga talabnoma bilan murojaat qiladi, ortish punktiga yuk ortuvchi ishchilar, ekspeditor va avtotransport tashkilotiga tegishli avtomobil bilan kelib, yukni qabul qiladi, yo‘lda qarab boradi (ya’ni, ekspeditsion ishni bajaradi) va o‘z omboriga tushirib oladi. Tashishni bunday tashkil etishda yuk jo‘natiladigan punktda juda ko‘p avtomobillar, yuklovchilar, ekspeditorlar yigilib qolib, yukni qabul etishda uzoqdan-uzoq kutish navbati hosil bo‘ladi. Ortish operatsiyasi, odatda, qo‘l kuchi bilan bajariladi, chunki yetkazib beruvchi (yuk jo‘natuvchi) ortish operatsiyasini mexanizatsiyalashgan qiziqmaydi va unga javob bermaydi. Avtotransport saroyi berilgan talabnomaga binoan zarur miqdordagi transport vositasini ajratib beradi, lekin tashishni tashkil etish va transport jarayonining bajarilishiga javob bermaydi. Tashishni tashkil etishning bunday tizimi yuk qabul etuvchilarning o‘z transport vositalari bo‘lishiga olib kelib, transport saroylarining maydalashishiga olib keladi, yuk oqimlari ham maydalashadi. Bu esa yuklarni ratsional (oqilona) marshrutlar tashkil etib tashishga yo‘l qo‘ymaydi, maxsus va maxsuslashtirilgan transport vositalaridan foydalanish imkoni nihoyatda kamayib ketadi. Bularning barchasi transport ishlatish harajatlarining ortishi hisobiga yuk tashish xarajatlarini ko‘paytirib yuboradi. Yuqorida keltirilgan kamchiliklarning ko‘pchiligini yuk tashishni markazlashtirilgan usulida bartaraf etib, transport vositalarining ish unumini

oshirish, tashish tannarxi va mijozlar xarajatlarini kamaytirish mumkin. Yuk tashishning markazlashtirilgan usuli yuk egalariga xizmat ko‘rsatish madaniyatini ko‘tarish madaniyatini ko‘tarish va transport ishlarini tashkil etishni yaxshilaydi. Yuk tashishning markazlashtirilgan usulini qo‘llashda transport jarayonlarida qatnashuvchi tomonlarning o‘zaro aloqalari quyidagicha bo‘ladi: - yuk jo‘natuvchi yoki uning yukini yetkazib beruvchi tashkilot transport tashkilotiga talabnoma beradi; - yuklarni avtotransport saroyi, aksariyat hollarda, umumfoydalanish avtotransport saroyi tashib beradi; - yukni tushirib va qabul qilib olish yuk qabul etuvchilar zimmasida bo‘ladi; - yuklar avtotransport saroyi tomonidan kuzatib boriladi, bunda ekspeditorlik vazifasini amalda haydovchi bajaradi. qimmatbaho tosh va metallar, topshirishda qayta sanaluvchi yoki tortib topshiriluvchi va shunga o‘xshash yuklarni tashish bundan mustasno; - tashish uchun haq va hisob-kitobni yuk jo‘natuvchi ya’ni transportga talabnoma bergan tashkilot to‘laydi. Yuk jo‘natuvchilar xarajatlarini yuk egalari qoplab, jo‘natuvchilar bilan hisob-kitob qiladi. Shunday qilib, markazlashtirilgan yuk tashish usulida, yuk qabul qilib oluvchilar transport jarayonidagi tashishda qatnashmaydi va ular yuklarni o‘z vaqtida tushirib olishgagina javob beradi. Markazlashtirilgan yuk tashish tizimi quyidagi afzalliklarga ega: - yukni jo‘natuvchilardan ularni qabul qiluvchilarga bir maromda yetkazib berish hamda ularni yetkazib berish vaqtlarini tejash sharoitlari yaratiladi; - transport vositalarining oldindan kelishilgan chizma asosida ishlashi ularning ortish operatsiyasida kutib turishini yo‘qotish yoki kamaytirish bilan birga, bunday operatsiyalarni mexanizatsiyalash imkoni bo‘ladi; yuklovchilar va ekspeditorlarga talab bo‘lmaydi; - maxsuslashtirilgan transport vositalaridan foydalanishni keng yo‘lga qo‘yish va yuk egalarining tashish xarajatlarini anchagina qisqartirish mumkin;

- tashish hajmiga zarur bo‘lgan transport vositalarini kamaytirish hisobiga materiallar va ishchi kuchiga bo‘lgan talab ham kamayadi; - yuk tashish tannarxi arzonlashadi; - transport vositalarining ish unumini va ulardan foydalanish samaradorligi oshadi; - tezkor rejalashtirishda iqtisodiy-matematik usullar va EHM dan foydalanish imkoni yaratiladi. Bularning barchasi birgalikda mayda ATS larini tugatish hisobiga yiriklashtirilgan avtomobil saroylari ulushining ko‘payishiga yordam beradi. Markazlashtirilgan yuk tashish tizimiga o‘tish yuk egalari ishini ham takomillashtirishga olib keladi. 4. Markazlashtirilgan yuk tashishning tashkiliy shakllari . Amalda markazlashtirilgan yuk tashish tizimining quyidagi: yuk jo‘natuvchilar orqali, tarmoqlar bo‘yicha, transport tashkilotlari orqali, xududiy va shaxarlararo tashkiliy shakllari mavjud. Jo‘natuvchilar tomonidan yuk tashishni markazlashtirishda yuk tashishga talabnoma berish xamda tashish va ortish ishlari jo‘nato‘vchilarning o‘z kuchi va vositalari orqali bajariladi. Yukni qabul qilish,tushirib olish qabul qiluvchilar zimmasida bo‘ladi.Transport bajargan ishiga yuk jo‘natuvchi, ya’ni talabnoma beruvchi xaq to‘laydi. Bunday shaklda yuk tashishning iqtisodiy samarasi asosan jo‘natuvchi ombori oldida yuk ortishni kutib turishni bartaraf etish va ortish operatsiyasini mexanizatsiyalash xisobiga bo‘ladi. Bu esa transport vositalarining ish unumini oshirish bilan birga, ularga bo‘lgan talabni kamaytiradi. Jo‘natuvchilar tomonidan yuk tashishni markazlashtirishning jiddiy kamchiliklari xam bor: yuk tashishni marshrutlash va ularni tashkil etish jo‘natuvchilar zimmasidadir. Jo‘natuvchilar esa faqatgina o‘z yukini vaqtida yetkazib berishga qiziqadi, transport vositasini orqa tomonga yurishida undan foydalanish bilan qiziqmagan sababli, yo‘l qatnovidan foydalanish koeffitsiyenti

0,5 dan oshmaydi. Agar nolinchi (bo‘sh) qatnovlar hisobga olinsa, undan ham kamroq bo‘ladi. Markazlashtirishni tarmoqlar bo‘yicha tashkil etish shakli mahsulotlarni sotuvchi idoralar bo‘lishini nazarda tutib, bunda mazkur idoralar bir xil mahsulotlar ishlab chiqaruvchi korxonalarning tayyor mahsulotlarini sotish va ularni markazlashtirilgan usulda barcha iste’molchilarga yetkazib berish ishlarini bajaradi. Bunda mahsulotlarni sotishni tashkil etuvchi idoralar, masalan, qurilish materiallari ishlab chiqaruvchi sanoatda bir guruh gisht zavodlar, temir-beton kontsruksiyalari ishlab chiqaruvchi zavodlar va h.k., neft mahsulotlari, un tayyorlovchi katta tegirmonlar mahsulotini sotish va markazlashtirilgan usulda ularni barcha iste’molchilarga yetkazib berish bilan shugullanadi. Transport tashkilotlari orqali yuklarni markazlashtirib tashish shakli avtotransport saroylarida yuklarni markazlashtirib tashish (marketing) xizmatini joriy etishni nazarda tutadi. Bunday xizmat barcha yuk jo‘natuvchilar bilan ular yuklarini markazlashtirilgan usulda tashib berish haqida shartnoma tuzib, barcha iste’molchilar bilan yuklarni yetkazib berish chizmasini birgalikda tuzadi. Ayrim hollarda shartnoma yuk iste’molchilari bilan tuzilib, ular vakolatnomasi (ishonch qogozi) asosida yuklarni jo‘natuvchilardan qabul etib olib, iste’molchilarga o‘z vaqtida yetkazib beradi. Yuk tashishni markazlashtirilgan usulda tashishni tashkil etishning xududiy shakli shundan iboratki, yirik shahar yoki iqtisodiy tumanlar xududida yuk tashishni markazlashtirishning yagona markazi, ya’ni markaziy dispetcherlik xizmati (MDX) (markaziy ekspluatatsiya xizmati) tashkil etilib, mazkur xududdagi barcha ATS larga yuk tashishda ko‘maklashadi. MDX barcha yuk egalari (ko‘pincha yuk jo‘natuvchilar) bilan yuk tashib berib shartnomasi tuzib, ularni bajarish uchun tezkor yuk tashish rejasini ishlab chiqadi, transport vositalarini oqilona ishlatish marshrutlari va harakat chizmasini belgilaydi, transport vositalari turi va ular miqdorini aniqlaydi. Hududdagi har qaysi ATS mijozlar bilan bevosita boglanmaydi, ularning asosiy vazifasi MDX ixtiyoriga ertasi kuni ishga

chiqariluvchi transport vositalari turi, markasi va soni bo‘yicha axborot berishdan iborat bo‘ladi. Yuk tashish bilan bog‘liq hisob-kitoblarni MDH bajaradi. Bunda MDH, yuk jo‘natuvchilar oldida ATS larning yagona vakili, ATSlar uchun esa yagona yuk tashish tashkilotchisi vazifasini bajaradi. ATSlar mustaqil balans hujjatiga ega bo‘lib, xo‘jalik hisobida ishlaydi. 5. Tarasiz tashishlar. Yuklarni tarasiz tashish transport harajatini arzonlashtiradi, transport vositalarining ortish-tushirish operatsiyalarida turish vaqtini qisqartiradi, transport vositalarining aylanishini tezlatadi. Tara va taralash harajatlari yo‘qligi sababli transport harajatlari ba’zi hollarda 30 foizgacha arzonlashishi mumkin. Tarasiz yuklarni tashishni tashkil etish uchun quyidagilar bo‘lishi lozim: - tarasiz tashish imkoniyati bor yuklarning mavjudligi (asosan, uyuluvchan va sochiluvchan yuklar); - yuklarni qabul etish, topshirish va saqlash uchun zarur maydon va omborlar mavjudligi; - qo‘l yordamida yoki mexanizm orqali ortish-tushirish ishlari uchun zarur asbob va jihozlar; Bunda ortish-tushirish ishlarini imkon qadar mexanizatsiyalash hamda transport vositalarining tarasiz tashilayotgan yukka moslashganligi katta ahamiyatga ega. Tarasiz tashishning kamchiliklariga quyidagilarni kiritish mumkin: katta hajmdagi ombor, bino va maydonlar zarurati; qo‘l kuchi bilan ortish-tushirish operatsiyasida transport vositalarining uzoq muddat turib qolishi; transport vositalari yaxshi jihozlanmagan hollarda tashish jarayonida yuklarning to‘kilishi hisobiga yo‘qotilishi. 6. Yuklarni konteyner va tagliklarda tashish. Hozirgi davrda transport jarayonidagi eng sermehnat va kam mexanizatsiyalashtirilgan ishlarga yuklarni transport vositasiga ortish-tushirish

ishlarini kiritish mumkin. Bunday ishlarni bajarishga transport umumiy harajatlarining 40-75 foizi to‘gri keladi. Ortish-tushirish operatsiyalarida avtomobillarning unumsiz turishini kamaytirish, ayni operatsiyalarni kompleks mexanizatsiyalash va tashish jarayoni sifatini oshirishning eng samarali yo‘nalishlaridan biri barcha transport turlaridagi yuk tashishlarni konteyner va tagliklarda paketlab tashishdir. Yuklarni konteyner va tagliklarda paketlab tashish quyidagi afzalliklarga ega: - transport vositalarining bekor turishini kamaytirish; - transport jarayonining barcha bosqichlarida ham ortish-tushirish ishlarini kompleks mexanizatsiyalash; - mexanizmlarni samaraliroq ishlatish va tashilayotgan yuk partiyalarini yiriklash hisobiga ortish-tushirish harajatlarini kamaytirish; - kam harajatli (arzonroq) va usti ochiq transport vositalari turidan foydalanish; - taralash sarfini kamaytirish hamda tashilayotgan yuklarning sifatliroq saqlanishi. Konteynerlarda tashishni tashkil etishn ing eng ko‘p tarqalgan sxemalari quyidagichadir: - konteynerni transport vositasidan tushirmasdan yoki yukli konteynerni tushirib qoldirib, yoki bo‘shatilganlarini boshqa bekatlarga qaytarish; - yuklangan konteynerni yuk qabul etuvchiga yetkazib berib, ulardagi oldindan bo‘shatilgan boshqa konteynerni yoki yuk ortilgan konteynerni olib ketish; - yuklangan va bo‘sh konteynerlarni yuk jo‘natuvchiga yetkazib berish va oldindan yuklangan yoki bo‘shatilgan boshqa konteynerni temir yo‘l yuk bekatiga qaytarish. Konteynerlarni avtomobildan tushirmay bajariluvchi tashish ishlari (1-rasm, v) yuk oqimlari kichik va ularni qabul etuvchilarda tushirish ortish mexanizmlari yo‘q joylarda ishlatiladi. Qatnov masofasidan foydalanish koeffitsiyenti eng yuqori

bo‘lgan tashishlar, ya’ni ikkala yo‘nalishda ham yuklangan konteynerlarni tashish (1-rasm, b) eng samaralidir. Agar orqaga yuboriluvchi yuklar bo‘lmasa, 1-a rasmdagi sxema bo‘yicha tashishni tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Konteynerlar maydoni va almashtirish punktlari . Bunday maydonlar yoki terminallarda konteynerlar bir transport turidan ikkinchisiga o‘tkaziladi, masalan, temir yo‘l transportidan avtomobilga yoki uning aksi. Bunday terminallar (maydonlar) konteynerli yuklar juda ko‘p keladigan va jo‘natiladigan punktlar (yirik temir yo‘l bekatlari, daryo va dengiz port va pristanlari) yoqasida qurilib, tashishlar tashkil etiladi. Konteyner terminallarida yuklangan va bo‘shatilgan konteynerlar qabul etiladi va jo‘natiladi, ular yo‘nalishlarga qarab sarflanadi, hujjatlar rasmiylashtiriladi, ortish-tushirish ishlari bajariladi. Yuk jo‘natuvchilardan temir yo‘l bekatiga keltirish va yuk qabul etuvchilarga temir yo‘l bekatidan yetkazib berish, amalda, avtomobil transporti bilan bajariladi. Konteynerli tashishlarni tashkil etishda ochiq va past qilib ishlangan, qoplamasi asfalt-beton bo‘lgan maydonlar quriladi. Konteynerlar bunday maydonlarda bir necha qator qilib joylashtiriladi. Qatorlar orasida tarozbonlarning meyorda ishlash imkoni bo‘lishi uchun kamida 0,6 m masofa qoldiradi. Temir yo‘l bekatlarida konteyner maydonlarida ortish-tushirish ishlari ko‘pincha to‘rt tayanchli kranlarda bajariladi, yuk oboroti nihoyatda katta terminallarda ko‘prikli yuklagichlar ham o‘rnatiladi. Konteyner yuklagichli terminallar avtomobil transporti tizimidagi yuk bekatlarida ham tashkil etilishi mumkin. Bunda avtomobillar bilan konteynerlarda shahar (viloyat)lararo yuk tashish ishlari bajariladi. Konteynerlarda yuk tashish ularning jo‘natish partiyalarini yiriklashtirish hisobiga ko‘p yuk ko‘tarish xususiyatiga ega bo‘lgan poyezdlarda yuklarni yetkazib berish imkoniyatini yaratadi. Yirik sanoat korxonalari o‘z xududlari ichida konteyner almashtirish punktlarini tashkil etib, u yerda yuklar qabul etiladi va yuklangan (bo‘shatilgan) konteynerlar jo‘natiladi. Ayrim hollarda bir necha yuk egalari birlashib,

korxonalararo konteyner almashuvi punktlari tashkil etiladi. Bunday punktlarda konteynerlar almashuvi fondi tashkil etilishi lozim. Bunday terminallarda konteynerlarni keltirish yoki jo‘natish kompleksi, transport-ekspeditsiya xizmati tashkil etilishi va ortish-tushirish operatsiyalari mexanizatsiyalashtirilgan bo‘lishi lozim. Konteyner almashuv punktlari faoliyatining asosi jo‘natuvchilar oldindan (avtomobillar kelguncha) tashishga mo‘ljallangan konteynerlarni yuklab tayyorlab qo‘yish, yo‘l xujjatlarini oldindan rasmiylashtirish tamoyilida bo‘lishi lozim. Yuk qabul etuvchilar ham konteynerlarni avtomobildan tushirib olganlaridan so‘ng zudlik bilan ularni bo‘shatish tamoyili asosida ishlashlari lozim. Avtomobil transportida yuklarni taglikda paketlab tashish barcha universal (bortli) avtomobillar, tirkama va yarim tirkamalarda bajariladi. Taglikda paketlab tashishda furgon kuzovining tagi (poli) maxsus suriluvchi qilib ishlangan bo‘lsa, avtoyuklagichlar furgon ichiga kirgazilmay orti sh -tushirish ishlarini bajarish i m koni bo‘ladi. Ba’zi hollarda qoplangan ularni taglikda paketlab tashishda avtomobil kuzovining tom qismi suriladigan bo‘ladi. Massasi 10, 20 va 30 tonnali konteyner tashishga moslangan avtopoyezdlar tyagach va universal (bortli) yarim tirkamadan iborat bo‘ladi. Yarim tirkamalar konteynerni mahkamlovchi ushlagichlar bilan jihozlangan. 10, 20 va 30 tonnali konteynerlarning gabarit o‘lchamlari eni bo‘yicha bir xil (2438 mm) va uzunligi bo‘yicha o‘z navbatida 2991, 6058 va 12192 mm yoki ular nisbati 1:2:4 qilib ishlanganligi uchun bitta yarim tirkamaga 30 t li 1 ta konteyner, 20 t li-2 ta, 20 t-li 1 ta va 10-t li 2 ta yoki faqat 10 t li 4 ta konteyner joylashadi. Adabiyotlar 1. Xo‘jayev B.A. Avtomobillarda yuk va passajirlar tashish asoslari.T.:«O‘zbekiston», 2002. -240 b. 2. Xodjayev B.A. Avtomobilniye perevozki. T.: « O‘qituvchi », 1991. -400s.

3. Xodjayev B.A. Gruzoviye avtomobilniye perevozki. T.: « O‘qituvchi », 1984. 4. Xo‘jayev B.A. Avtomobil transporti iqtisodiyoti. T.: «O‘qituvchi», 1992. 5. Xodosh M.S. Gruzoviye avtomobilniye perevozki. M.:«Transport»,1986- 208s. 1. L. L. Afanasev, N. B. Ostrovskiy, S. M. Sukerberg “Yedinaya transportnaya sistema i avtomobiln i ye perevozki”. M. “Transport”, 1984 g. 2. E. Karimov “ Avtomobil larda yuk tashish va uni tashkil qilish” T.: Sharq, 2002 y . 3. A. I. Paliy, Z. V. Polovin shikova “ Avtomobilniye perevozki ” (zadachnik), M. “Transport” 1982 y. 4. N. Arifjanova, M. Yoqubov “Avtomobillarda yuk va passajirlar tashish asoslari” fanidan masalalar to‘plami, TAYI 2006 y.

Похожие

Avtomobil transportida yuk tashishni tashkil etish asoslari

Yuk avtomobillari harakatini tashkil etish

Avtоbuslarda tashishni tashkil qilish

Passajirlar tashishni tashkil etishning asosiy elementlari

Harakat havfsizligini tashkil etish asoslari