Йўлнинг ишлаш шароитига таъсир этувчи табиий омиллар. ЎзР худудида табиий иқлим шароитларининг ўзгариш қонуниятлари. - Транспорт - Рефераты

Йўлнинг ишлаш шароитига таъсир этувчи табиий омиллар. ЎзР худудида табиий иқлим шароитларининг ўзгариш қонуниятлари.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50 KB

Йўлнинг ишлаш шароитига таъсир этувчи табиий омиллар. ЎзР худудида табиий иқлим шароитларининг ўзгариш қонуниятлари. Режа: 1. Йўлнинг ишлаш шароитига таъсир этувчи табиий омиллар. 2. ЎзР худудида табиий иқлим шароитларининг ўзгариш қонуниятлари. 3. Йўл иқлим шароитига кўра районлаштириш .

Таянч сўзлари ва иборалари: -Жой релқефи, даража, бўйлама қиялик, шароит, геологик, иқлим, гидрогеологик, минтақа. Автомобил йўлларининг яхши ишлаши, табиатнинг кўп қирралик хусусиятларига, яъни об-ҳаво ўзгаришига, сув таъсирига, ер манзарасига ва тупроқ қатламларининг қай тариқа жойлашганлигига боцлиқ. Улардан бирортасини таъсирини ажратиш қийин бўлиб, улар кўпинча боцлиқ ҳолда таъсир этади. Шунинг учун лойиҳаловчи табиатни ўзгартиришда, унинг кейинги оқибатларини ҳам ўйлаши керак. Масалан, сунъий суцориш ер ости заҳ сувларини кўтарилишига сабаб бўлса, ўрмонни қирқиш шу жойни қурцоқчиликка олиб келади. Жой релқефидан келиб чиқиб, йўл ўқ чизици йўналиши, бўйлама қиялиги танланади ва ботқоқлик ва мураккаб жой шароитларини айланиб ўтиш таъминланади. Жой релқефига боцлиқ равишда кичик кўприк ва қувурларга йициладиган сув миқдори аниқланилади. Жой релқефидан келиб чиқиб қурилиш қийинчилиги, ер ишлари ҳажми ва автомобил йўли қурилиш тан нархи аниқланилади. Жой релқефининг асосий кўринишлари қўйидагилар: а) -текислик жойлар - бир-биридан озгина фарқ қилади. б) -адирлар, баландлиги 200 м дан ошмаган қирлар, охири текислик билан тугайди. в) - тоцлик жой - тоцлар ёки тоц тизмалари. Йўлларни лойиҳалашда жой қийинчилигидан келиб чиқиб жойларни 5 та даражага бўлиш мумкин. Жой қийинчи- лик даражаси 1 2 3 4 5 Манзарани номланиши Текис- ликлар енгил те- паликлар тез ўзгарувчан тепаликлар тоцсимон жойлар Тоц лар

Жой манзараси қанча қийинлашса, бўйлама қиялик шунча ошиб бориб, йўл илон изи бўлиб узаяди. Жой даражаси 1 2 3 4 5 Йўлнинг узайиш коэффициенти 1.1 1.1-1.15 1.15-1.25 1.25-1.4 1.5 Геологик шароит -лойиҳа жойидаги тоц жинсларининг мустахкамлигини ва тупроқ қаватларини кўрсатади. Устки қаватлар турцун бўлмаганда йўлни бошқа жойдан ўтказиш шарт ёки бу жинсларни мустахкамлаш ва шу борада тадбирлар қўллаш лозим. Геологик маълумотлар шу жойда қандай йўл қурилиши учун материаллар борлигини ва уларни йўл тўшамаси учун ишлатиш мумкинлигини кўрсатади. Иқлим шароити -йўллардан фойдаланишда мухим аҳамиятга эга. Иқлим шароити ҳаво ҳарорати ўзгариши, унинг максимал ва минимал кўрсаткичи, ёцингарчиликлар миқдори ва буцланиш, шамол йўналиши, қор қалинлиги ва ер ости сувини музлаши кабилардан иборат. Буларни солиштириш учун фаслларни кўрсатувчи “йўл иқлим” графиги чизилади. Бу график қурилиш неча кун давом этиши ва қай вақтда қайси ишни бажариш мумкинлигини кўрсатади. Геологик ва гидрогеологик шароитлар -қанча ёцинлар бўлишини, сув оқими йўналишини ва уни парчаланишини, қор қалинлигини ва унинг баҳордаги эриш тезлигини, дарё ва ариқларни сув ҳажмини кўрсатади. Бу йўл пойини лойиҳалашда ва сув иншоотларини белгилашда ишлатилади. Иқлим, тупроқ ва гидрологик, геологик, релқеф шароитлари бўйича Ўз.Р худудининг турли хиллиги, йўлларни лойихалашда барча иқлим зоналарида ягона қоидалари асосланишга имкон бермайди. Ўз . Р худудини йўл - иқлим шароити бўйича юқоридаги шартлар асосида районлаштирилганда 4 та минтақага бўлинади . I минтақа . Бунга Навоий , ҚМР , қисман Хоразм , қисман Жиззах ва Сирдарё , қисман Бухоро ва Қашқадарё , Сурхондарё , қисман Наманган вилоятлари худудлари киради .

II минтақа . Бунга қисман ҚМР , қисман Хоразм , қисман Бухоро III минтақа . Бунга қисман Навоий , қисман Жиззах , қисман Қашқадарё ва Сурхондарё , қисман Наманган , Тошкент , Фарцона вилоятлари худудлари киради . IV минтақа . Бунга Самарқанд , Навоий , Қашқадарё , Сурхондарё , Жиззах , Тошкент , Андижон , Фарцона , Наманган вилоятлари худудлари киради .

АДАБИЁТЛАР 1. Бабков В.Ф., Андреев О.В. «Проектирование автомобилнҳх дорог» М. Транспорт 1987 г. I и II Частқ. 2. Бабков В.Ф. «Автомобилқнҳе дороги» М. Транспорт. 1983 г. 3. Садирхужаев А. «Автомобил йўлларини лойихалаш» марузалар туплами. 4. Қодирова А.Р. «Автомобил йўлларини лойихалаш асослари фанидан курс ишини бажариш бўйича услубий қўлланма».

Похожие

Автомобиллар техник ҳолатининг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар

Ҳар хил табиий-иқлим шароитида автомобиллардан фойдаланишни таъминлаш

Автомобил транспорти воситаларининг техник ҳолати. Умумий қоидалар

Техник тизимларнинг ишлаб чикариш таркибига ва шакллаштириш услубига таъсир этувчи омиллар.

Транспорт воситаларининг иш шароитлари. Транспорт воситалари унумдорлигига таъсир этувчи омиллар ва экология.