Транспорт жараёнларнинг асослари. Ташиш жараёни ва унинг технологик элементлари. - Транспорт - Рефераты

Транспорт жараёнларнинг асослари. Ташиш жараёни ва унинг технологик элементлари.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

79.5 KB

Транспорт жараёнларнинг асослари. Ташиш жараёни ва унинг технологик элементлари . Режа: 1. Автомобил транспортида ташиш ишларининг асосий кўрсаткичлари. 2. Ташиш жараёнларини ташкил этиш. 3. Ташиш жараёнида атроф-муҳит ҳимояси ва ҳаракат хавфсизлиги муаммолари билан узвий боғлиқлиги .

Халкаро савдода юк эгалари товарлар етказиб беришнинг шартномаларда белгиланган шартлар билан асосланган қатор транспорт операцияларини бажаришлари зарур. Транспорт операцияларининг мазмуни ташилаётган юкнинг хусусияти, қўлланилаётган транспорт воситаси тури, етказишларнинг даврийлиги, чегарадан утиш тартибига караб белгиланади. Транспорт опера ц иялари шартнома тайёрлашда режалаштирилади ва уни бажариш жараёнида амалга оширилади. Шартнома тузилгунча булган биринчи бос қ ич: транспорт хизматлари бозорлари конъюктурасини, товарлар етказиш шартлари, тариф ставкалари даражасини та ҳ лил қ илиш; уларни кейинги олди-сотди шартномасига қў йиш учун транспорт ва баъзи шароитларини аниклаш, бу шартлар бажарилишини ташкил этиш; транспорт опера ц ия - ларига товарнинг шартнома ба ҳ осида харажатлар улушини белгилаш; харажатлар системасида транспорт тутилишларини к ў зда тутиш зарур. Иккинчи ташқи савдо битимини амалга ошириш жараёнида қуйидагиларни бажариш зарур: товарлар ташиш шартномаларини тузиш, уларни керакли транспорт ҳужжатлари билан расмийлаштириш; денгиз, дарё портлари ва чегара станцияларидан ўтувчи экспорт юклари ташувини режалаштириш; товарни ташувга тайёрлаш; юкларни транспорт суғуртаси шартномасини расмийлаштириш, суғурта полисини олиш; техник ва товарга ҳамкорлик қилувчи ҳужжатларни тайёрлаш ва расмийлаштириш; ҳисоб ҳужжатларини текшириш ва ташувини ҳисоб-китоб қилиш; керакли чегара, ветеринар расмиятчиликларни бажариш, керакли хужжатларни расмийлаш тириш: божхона юк декларацияси, керакли сертификатлар, божхона йиғинларини тўлаш, бож, солиқлар тўлаш. Харажатлар транспорт тури, ташиш й ў ли ва етказиш узо қ лигига бо ғ ли қ б ў лади. Одатда транспорт харажатлари етарли даражада к ў п б ў лади. Баъзи товар турларига қ араб улар 50 % ни ташкил этиши мумкин. Шунинг учун ҳ ам хорижий харидор билан музокара бошлашдан аввал транспорт

опера ц иялари учун харажатларни ҳ исоблаган маъ қ ул. Улар қ уйидаги т ў ловларни ў з ичига олади: товарни ж ў натишга та йё рлаш харажатлари; юкни мамлакат ичида транспорт воситасига ортиш ва уни чегарагача олиб бориш; юкларни порт, стан ц ия, бозорларда са қ лаш; юкларни хал қ аро транспорт ор қ али ортиш ва ташиш; транспортни су ғ урталаш; божхона йи ғ имлари, божлари, соли қ лари; хизмат к ў рсатиш; юкни чет эл харидори омборига тушириш. Шартноманинг транспорт шартлари томонлар контрагентларининг юклар н и ташиш жараёнидаги муносабатлар и ни белгилайди. Транспорт шартлари олди - сотди шартномасига махсус б ў лим сифатида киритилади. Транспорт шартлари хар бир ани қ ҳ олатда ташишда қ атнашаётган транспорт тури, товарнинг хусусияти, битим тури, хал қ аро битимлар ҳ аракати, конвен ц иялар ҳ аракатига бо ғ ли қ дир. Олди-сотди шартномасида транспорт шартлари қ уйидагиларни ў з ичига олади: хал қ аро битимлар, конвен ц иялар, мамлакатдаги одатларнинг ҳ аракати; • юк ортиш му д дати ва ва қ ти; • товарнинг тури ва ми қ дори; • юкни топшириш жойи ва тартиби; • товарни тушириш - ортиш жойининг номи; • транспорт воситаларининг келиш тартиби, шартномада к ў рсатилган пунктлар; • юклаш ишлари нормаси ва юклаш опера ц иялари учун кемаларни тай ё рлаш ва қ ти; • темир й ў л ва автомобиль й ў лларида учинчи мамлакат ҳ удуди ор қ али юкларни транзит олиб ў тишда юк ташиш учун ҳ а қ т ў лаш тартиби ва ҳ ажми; • демерреж (жарима) ва диспич (мукофот) б ў йича ҳ исоб - китоб тартиби; Шартнома имзолангандан с ў нг қ абул қ илинган транспорт шартларини бажарилишини таъминлаш ва юкларни ташиш талабини режалаштириш

зарур. Бунинг учун олдиндан транспорт воситасига ариза бериш зарур. Ташишни режалаштириш асосан бир неча транспорт воситасини қў ллашда зарурдир. Қ абул килинган қ apopra к ў ра портларнинг экспорт юки б ў лган ва юк контейнерларини қ абул қ илмагани учун юк ж ў натувчилардан жарима олиш сифатида жавобгарлик белгиланган. Жарима ма ҳ сулоти экспортга етказиб беришнинг меъёрий талабларини бузгани учун: экспорт юкларини ортиш қ оидаларини бажармаганлиги учун белгиланади. Юк божхона деклара ц иясини нот ўғ ри т ў лдириш; юк ҳ ужжатларини ноани қ расмийлаштириш. Бу талабларнинг бажарилишини божхона ва чегара порт органлари ва бош қ а назорат органлари назорат қ илади. Юк божхона идораси томонидан текширилгач юк божхона деклара ц иясига керакли белги қў йилади ва юк божхона ҳ удудидан чи қ арилади. Автомобил транспортида юкларни ташиш асослари • юк • т ара ва унинг хизмати. • ю кларни ташиш. • ю к ҳ осил этувчи ва юк қ абул қил увчи пунктлар. • а втотранспорт корхонаси ташиш ҳ ажми ва юк обороти. • юк о қ имлари. • ю к о қ ими эмпюраси ва схемасини чизиш. Юк ташишни ташкил этиш дейилганда юкларни ўз вақтида ва камаймаган (бузилмаган) ҳолда минимал моддий харажат билан боғлиқ ташиш транспорт операциялари тизими тушунилади. 1. Юк дейилганда ташиш учун қабул килингандан то уни эгасига топширилгунгача буюмлар тушинилади. Юклар айни буюм (товар) ва таралардан иборат бўлиши мумкин. Ташилган юкларнинг ўлчами фақатгина тонна ўлчамида бўлади. Бошка ўлчамлар - литр, дона, куб метр кабилар -

тонна ўлчамига ўтказилиши шарт, кўпчилик юклар тарасиз ташилади ва уларни тарасиз ташиш дейилади. Юкнинг соф о ғ ирлиги брутто, таранинг ў з о ғ ирлиги - тара о ғ ирлиги туш у нчалари билан барча транспортлар юритилади. Ташишни ташкил этишда юклар тонналарда ў лчанувчи брутто о ғ ирлиги билан ҳ исоблаб борилади. К ў пчилик юклар атроф му ҳ ит таъсирига мойилдирлар. Баъзи юклар ҳ авонинг намлиги таъсирида коррозия (занглаш)га мойилдирлар; бошкаларига - тез бузулувчи ози қ -ов қ ат буюмларига ю қ ори даражали ҳ арорат, сабзавот ва ҳў л мева ҳ амда бо шқ а баъзи бир юкларга эса сову қ ҳ аво таъсир этади. Турларига к ў ра: саноат, қ ишло қ х ў жалик; қ урилиш, савдо ва коммунал х ў жалик юклари б ў лиши мумкин. Ортиш-тушириш ишларига к ў ра юклар: донали, у ю б ташилувчи ва қ уюлувчи юкларга б ў линади. Тарали юкларни одатда до н али юкларга киритилади. Уюлиб ташилувчи юкларга сочилувчан ва ортишда уюлиб ташилиши мумкин б ў лган майда-донали юклар ( қ ум, ша ғ ал, тош , к ў мир, ў тин ва х.к) киради. Сочилувчан юкларга дон ва шунга ў хшаш ма ҳ сулотлар киради. Донали юкларни ташишда улар жой ми қ дори билан ҳ исоблаб борилади. Ташиш (бирлиги) о ғ ирлигига қ араб юклар меъёрий о ғ ирликдаги ва о ғ ир массали юкларга б ў линади. Тарали ва донали юкларнинг чегарави й - м еъёрий о ғи рлиги - 250 кг, думалатиб сурулувчи юклар учун - 400 кг, к ў рсатилган м еъёр дан о ғ ир б ў лган юклар о ғ ир массали юклар қ аторига кири ти лади. Агар юк о ғ ирлиги 4-5 тонна дан орт иқ б ў лса, уни ташиш учун махсус транспорт воситаси талаб қ илиниши мумкин . Ўлчамларига кўра юклар: габаритдаги, яъни автомобилнинг стандарт кузовида ташилиши мумкин бўлган юклар; ногабарит юкларга бўлинади. Ногабарит юкларга баландлиги 2,5 м, эни 2,0 м ва узунлиги 3,5 м (узун ўлчовли юклардан ташқари)дан ортиқ ўлчамли юклар киради. Узун ўлчамли юкларга узунлиги кузов узунлигига қўшимча унинг учдан бир қисми ва ундан ҳам узун юклар киради.

Ногабарит юклар фақатгина давлат автомобил назорати (ДАН) рухсатига биноан ва қизил чироқ (белги) ўрнатилган ҳолда ташилиши мумкин. Хавфсизлик даражасига кўра юклар МДҲ давлатларида 7 гуруҳга бўлинади: 1 гуруҳга - хавфлиги кам (қум, шағал, тупроқ, ғишт ва х.к); 2 гуру ҳ га - тез ў т олувчи моддалар (бензин, а ц етон, кинопленка ва х к); 3 гуру ҳ га – исси қ ва чанг чи қ арувчи ( ц емент, асфал ь т, о ҳ ак ва х.к); 4 гуру ҳ га - куйдирувчи (кислота ва и шқ орлар); 5 гуру ҳ га - баллонда ташилувчи си қ илган ва суюлтирилган газлар; 6 гуру ҳ га - ногабарит ( ў лчамига к ў ра хавфли юклар); 7 гуру ҳ га - портловчи, за ҳ арловчи ва радиоактив моддалар. Халкаро юк ташиш қ оидаларига биноан Европа давлатлари хавфлилик даражасига к ў ра Бирлашган Миллатлар ташкилоти экспертлар қў митаси тавсиясига кура юкларни ташиш учун ADR келишуви номи билан ташилувчи буюм ва товарларни ташиш учун халкаро конвенкия қ абул қ илинган б ў либ, унда юклар хавфлилик даражасига биноан қ уйидаги 9 классга б ў линади: 1 класс - портловчи модда ва товарлар; 2 класс - газлар: си қ илган, суюлтирилган; 3 класс - сую қ ёнил ғ илар; 4.1. класс - ёнувчи қ аттик жисмлар; 4.2. класс - ў зи ёниб кетиш хусусиятли моддалар; 4.3. класс - сув тегиши натижасида газ чи қ арувчи моддалар; 5.1. класс - оксидловчи моддалар; 5.2. класс - органик переоксид ( ў та оксид) лар; 6.1. класс - за ҳ арловчи моддалар; 6.2. класс - ю қу мли (инфек ц ион) моддалар; 7 класс - радиоактив моддалар; 8 класс - коррозияланувчи моддалар; 9 класс - ҳ ар хил хавфли модда ва товарлар

Юк кў тара олиш кобилияти даражасига к ў ра. Бу к ў рсатгич юкнинг ҳ ажмий о ғ ирлиги ва ташишга тайёрланганлиги (жойлаштириш, бо ғ лаш, пресслаш ва х.к) билан бо ғ л иқ б ў либ, юклар 4 классга б ў линади: 1 класс - автомобилнинг юк к ў таришдан фойдаланиш коэффициенти даражаси - 1; 2 класс - автомобилнинг юк к ў таришдан фойдаланиш коэффициенти даражаси - 0,99 - 0,77 (0,8); 3 класс - автомобилнинг юк к ў таришдан фойдаланиш коэффициенти даражаси - 0,70-0,51 (0,6); 4 класс - автомобилнинг юк к ў таришдан фойдаланиш коэффициенти даражаси - 0,5 ва ундан кам б ў лган юклар киради. Юкларни классларга б ў либ таснифлаш 1 тонна юк ташиш тарифи ( ҳ а қ и)ни белгилаш учун керак . Юкларни таснифлашдан мақсад - транспорт воситаси, ташиш усуллари, ортиш-тушириш ишларида механизациядан яхшироқ фойдаланишдир. 2. Тара ва унинг хизмати. Ортиш ва тушириш, ташиш ва сақлов операцияларида юкларни бузилишининг олдини олиш учун таралардан фойдаланилади. Таралар мустаҳкам, кўп маротаба фойдаланишга мўлжалланган ва иложи борича арзон материаллардан ясалган бўлиши зарур. Одатда юкларни ташиш, ортиш ва тушириш опера ц ияларида са қ лаш ма қ садида таралар маркировкаланади. Маркировкалаш т ў рт хил б ў лади: товар маркировкаси - ишлаб чи қ арувчи завод номи, юк тури ва о ғ ирлиги к ў рсатилади; юк маркировкаси - ж ў натиш ва элтиб бориш жойи (пункти), юк ж ў натувчи ва қ абул этувчилар к ў рсатилади; транспорт маркировкаси - т ў лдирилган ҳ ужжат номери (тартиби) ва жойлар сони к ў рсатилади; махсус маркировка - айрим хусусиятлар к ў рсатилади, «сурилмасин», «устки қ исми», «э ҳ тиёт б ў линг - синади» ёки фужер расми, «нурдан са қ ланг» ва х.к.

Таралар турига - контейнерлар ва тагликлар киради : контейнер бу кўп маротаба ишлатувчи тара бўлиб, улар транспорт воситаларига ортиш ва ундан туширишда механизация ишлатишга мослангандирлар. Амалда контейнерлар тахта, металл, пластмасса, резина ёки синтетик плёнкалардан ясалган бўлиши мумкин. Контейнерлар вазифаларига к ў ра универсал ва махсус б ў лиши мумкин. 3.Юкларни ташиш. Ташиш юкларни ишлаб чикариш жараёнининг давомидир. 4. Юк ҳ осил этувчи ва юк қ абул этувчи пунктлар. Юклар йи ғи лувчи пунктлар юк ҳ осил этувчи, уларни қ абул этувчи пунктлар юк қ абул этувчи пунктлар деб аталади. Юк ҳ осил этувчи пунктдан ж ў натилган юк ми қ дори, айни пунктнинг ж ў натиш б ў йича юк оборотини характерлайди. Юк қ абул этувчи пунктга келтирилган юк ми қ дори, айни пунктни товар қ абул этиш б ў йича юк оборотини характерлайди. Асосий юк йи ғ илувчи ва қ абул этилувчи пунктларга саноат корхоналари, қ ишло қ ларда жамоа ва фермер х ў жаликлари, тегирмон (элеватор)лар, тайёрлов пунктлари, конлар, темир й ў л бекатлари, сув портлари, аэропортлар, қ урилиш майдонлари, каръерлар, моддий-техника таъминоти база ва омборлари, магазин, д ў кон ва шу кабилар киради. 5. Автотранспорт корхонаси ташиш ҳа жми ва юк обороти . Ҳ ар қ андай автотранспорт корхонасининг ташиш ҳа жми - бу ташилишга м ў лжалланган ёки маълум давр ичида ташилган тонналарда ў лчанувчи юк ми қ доридир. Автотранспорт корхонаси юк обороти дейилганда маълум давр ичида ташилган юк ми қ дорини ташиш масофасига к ў пайтмаси туш у нилади ва унинг ў лчами тонно-километрда б ў лади. Юк ташиш ҳ ажми ва юк обороти бажарилиш ва қ тига нисбатан бир суткали, бир ойлик , квартал ичи, ярим йиллик ва йиллик б ў лиши мумкин. Йиллик юк ташиш хажми ва юк обороти одатда нотекис б ў либ, унга баъзи бир юклар таши ш ни мавсумийлиги, ойлар

б ў йича календарь ва иш кунлари сони, й ў л и қ лимий шароитлар ва бо шқ алар т аъсир этади. 6 . Юк о қ имлари. Юк о қ имлари бир томонлама ва икки томонлама ( қ арама - қа рши й ў налишда) б ў лиши мумкин. 7. Юк о қ ими эпюраси ва схемасини чизиш.

Адабиётлар. 1. Каримов И.А. Жаҳон молиявий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари” . Тошкент: Ўзбекистон, 2009. -56 б. 2. Бабков В.Ф. Дорожные условия и безопасность движения: Учебник для вузов. М.: Транспорт, 1993-271 с. 3. Рябчинский А.И. и др. Динамика автомобиля и безопасность дорожного движения. Учеб. пособие МАДИ (ГТУ) М.: 2002. - 131 с. 4. Сильянов В.В. Транспортно-эксплуатационные качества автомобильных дорог и городских улиц: учебник для студ. высш. учеб. заведений. Сильянов В.В., Домке Э.Р. М.: Академия, 2007. - 352 с. 5. Рябчинский А.И. Устойчивость и управляемость автомобиля и безопасность дорожного движения: учеб.пособие/А.И.Рябчинский, В.З.Русаков и др. Шахты издательство ЮРГУЭС, 2003. - 177 с. 6 . Кременец Ю.А., Печерский М.П., Афанасьев М.Б. Технические средства организации дорожного движения: учебник для вузов. М.: ИКЦ Академкнига, 2005. - 279 с. 1 7 . 7. Азизов Қ. Х. Ҳаракат хавфсизлигини ташкил этиш асослари. Тошкент: Фан, 2009. - 239 б. 8. Азизов Қ. Х. Ҳаракат хавфсизлигини ташкил этиш асослари. Тошкент: Ёзувчи, 2002. - 182 б. 9. Бозоров Б.И. Экологическая безопа сность автотранспортных средств. Т ашкент: ТАДИ, 2005. - 104 с.

Похожие

Автомобилларга тхк ва т технологик жараёни.

Юк ташиш бўйича мажбуриятларнинг ҳуқуқий асослари

Транспортнинг мамлакат иқтисодиётидаги аҳамияти

Юк ва йуловчи ташиш буйича мижозларга маркетинг хизмати асослари.

Технологик жихозларни конструкциялаш, ва автоматлаштирилган лойихалаш тизими асослари