Ўтағон автомбилларнинг умумий тузилиши - Транспорт - Рефераты

Ўтағон автомбилларнинг умумий тузилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51 KB

Ўтағон автомбилларнинг умумий тузилиши Немис муҳандиси Август Отто 1876 ички ёнув двигателини кашф этди. Бу двигател газда ишлар эди. Яна бир немис муҳандиси Рудолф Дизел 1879 йили ички ёнув двигателини такомиллаштирди ва дизел двига-телига асос солди. 1886 йили фабрикант-муҳандис Карл Бенц бензинда ишлайдиган ички ёнув двигателли автомобил яратди ва унга патент олди. Немис коммерсанти Готлиб Даймлер дунёда нефт заҳираларини етарли эканлигига ишонч ҳосил қилгач, 1885 йили бензинда ишлайдиган двигател-ли автомобилга патент олди. 1901 йили Даймлернинг янги модели «Мерседес» номи билан чиқа бошлади (Даймлер фирмасининг Франциядаги вакили Элинекнинг қизи). 1926 йили Карл Бенц ва Даймлер фирмалари бирлаштирилди ва автомо-билга Мерседес-Бенц номи берилди. Автомобил саноатининг ривожига Карл Бенц ва Готлиб Даймлердан ташқари англиялик Чарлз Роллс ва Генри Ройс (фирма «Роллс-Ройс»), америкалик Шевроле, Бюик ва Генри Форд, француз Ренолар катта ҳисса қўшганлар. Генри Форд ҳақида қисқача маълумот. У 1863 йили Мичиган штати-да фермер оиласида дунёга келди. 1893 йили у биринчи автомобилини йиғ-ди ва Америкада биринчи бўлиб ҳайдовчилик гувоҳномасини олди. 1896 йили машинасини 200 долларга сотди ва шу тариқа автомобил бизнесига асос солди. 1913 йил 1 апрелдан бошлаб Форд конвейерини ишга туширди. Ишда бошқарув тизимини жуда соддалаштирди. Генридан сўнг унинг наби-раси Форд II қўл остидаги менеджерлар жамоаси яратган “ Ford - T ” модели аср автомобили номини олди. “ Ford Focus ” 1999 йили йилнинг энг яхши автомобили деб тан олинди.

2004 йили дунёда 42 млн енгил автомобил, 5 млн енгил фургонлар, 1,5 млн юк автомобиллари (шундан 780 минги оғир юк автомобиллари) ва 240 минг автобус ишлаб чиқарилган. Россияда эса 700000 ВАЗ (17 ўрин), 100000 ГАЗ (енгил юк ва микро-автобуслар – 15 ўрин), 20000 КамАЗ (18 ўрин) ва 10000 ПАЗ автобуслари (5 ўрин) ишлаб чиқилган. Автомобил ҳақида қисқача маълумот. Автомобил – ўзи ҳаракатланув- чи (авто-грекча ўзи, мобил-лотинча ҳаракатланувчи) деган маънони билдиради. Автомобил – қуруқликда ҳаракатланувчи транспорт воситаси бўлиб, мустақил энергия манбаига эга бўлган двигател билан жиҳозланган ҳамда катта қулайлик ва хавфсизликка эга бўлган ҳолда релссиз йўлларда юк ва йўловчиларни ташишга ёки ўзига ўрнатилган қурилмалар ёрдамида махсус ишларни бажаришга мўлжалланган ғилдиракли машинадир. Автомобиллар вазифасига кўра транспорт, махсус ва пойга автомобилларига бўлинади. Транспорт автомобиллари ўз навбатида пассажир, юк ва юк-пасса-жир автомобилига бўлинади. Ўтағон автомобиллар юк ва юк-пассажир автомобиллари туркумига киради ва тўла юритмали бўлади. Бундай автомобилларга мисол тари-қасида Урал – 4320, ЗИЛ - 131 ва КамАЗ – 4310 ни келтириш мумкин. Бу автомобиллар асосан ҳарбий қисмларда фойдаланилади. Замонавий автомобил жуда мураккаб машина бўлиб, у бир-бирига боғлиқ ҳолда маълум бир вазифани бажарувчи бир неча механизм ва қисм- лардан ташкил топган. Кўпчилик автомобилларнинг умумий тузилиши схе- маси, уларнинг механизм ва тизимларининг ишлаш принципи ва иш шаро- ити бир-бирига ўхшаш. Умуман олганда автомобил деталлар, узеллар, механизмлар, агрегат- лар ва тизимлар йиғиндисидан иборат. Деталь – механизм ва машиналарнинг йиғиш жараёнисиз тайёрлан-ган айрим-айрим қисмлари (масалан, болт, поршен бармоғи, шестерня ва х.к.).

Узел – машинада маълум мустақил вазифани бажарувчи бир неча деталларнинг бирикмаси. Механизм – ҳ аракатни маълум тартибда узатувчи ва ўзгартирувчи ту- зилма. Агрегат – бир неча тузилмаларни бир бутун қилиб бирлаштирган қу- рилма. Тизим – битта умумий вазифани бажарадиган қисмлар йиғиндиси (масалан, таъминлаш тизими, мойлаш тизими ёки совитиш тизими ва х.к.). Автомобил конструктив хусусиятлари ва вазифаларидан қатъий на-зар, асосий уч қисмдан иборат: кузов, двигатель ва шасси. Автомобил кузо-ви юк ташиш ва пассажирларни жойлаштириш вазифасини бажаради. Автомобилнинг асосий қисмлари қуйидагилардан иборат: Двигател – автомобилнинг ҳаракатланиши учун зарур бўлган меха-ник энергия ҳосил қилувчи манба бўлиб ҳизмат қилади. Двигателда ёнил-ғининг ёниши натижасида ҳосил бўладиган иссиқлик энергияси механик энергияга айланади Двигателдан олинган механик энергия бир қатор механизм ва агре- гатлар орқали етакчи ғилдиракларга етказиб берилади. Замонавий автомо- билларда, асосан, поршенли ички ёнув двигателлари ўрнатилади (карбюра- торли ёки дизел двигателлари). Шасси – автомобилнинг асоси бўлиб, уч гуруҳ механизм ва тизим- ларни ўз ичига олади. Булар - куч узатмаси, юриш қисми ва бошқариш тизимидир. Куч узатмаси двигатель валидан келаётган буровчи моментни ўзгарти- рилган ҳолда етакчи ғилдиракларга узатиб беради. Ўтағон автомобилларнинг куч узатмаси қ уйидаги механизмлардан иборат: ила-шиш муфтаси, узатмалар қутиси, тақсимлаш қутиси, карданли узатма, асосий узатма, дифференциал ва ярим ўқлар.

Илашиш муфтаси двигателни узатмалар қутисидан қисқа муддатга узиб қўйишга, узатмаларни равон улашга ва автомобилни равон қўзгатишга ҳизмат қилади. Узатмалар қутиси двигател ҳосил қилган буровчи момент катталигини ошириб тақсимлаш қутисига узатиб беради. Шу билан бирга двигателни қисқа ёки узоқ муддатга куч узатмасидан ажратиб қўяди ҳамда автомо- билнинг орқага юришини таъминлайди. Тақсимлаш қутиси эса узатмалар қутиси орқали узатилган буровчи моментни олдинги ва кетинги (ўртанчи) кўприкларга тақсимлаб беради. Бунда буровчи момент бирмунча кучайтирилиши ёки кучайтирилмаслиги ҳам мумкин. Карданли узатма тақсимлаш қутисидан кейин жойлашган б ў либ, ун- дан олган буровчи моментни ўзгарувчан бурчак остида олдинги ва кетинги (ўртанчи) кўприклардаги асосий узатмаларга етказиб беради. Асосий узатма, дифференциал ва ярим ўқлар олдинги ва орқа кўприк ларда жойлашган бўлиб, карданли узатмадан келаётган буровчи моментни етакчи ғилдиракларга кучайтирган ва 90 о ҳамда 180 о ўзгартирган ҳолда етказиб беради. Юриш қисми – рама, осмалар, кўприклар ва ғилдираклар иборат. Рама автомобилнинг асосий қисми ҳисобланиб, унга ҳамма механим- лар, агрегатлар ўрнатилиб маҳкамланади. Осмалар рама билан кўприкларни боғлайди ва йўлнинг нотекислик- ларидан ҳосил бўлган туркиларни қабул қилади ва сўндиради. Кўприклар ғилдирак билан осма орқали рамани бирлаштиради ва уларда куч узатмасининг бир қисм агрегатлари жойлашади. /илдираклар автомобилни йўл билан боғлайди ва ҳаракат пайтида ҳосил бўладиган турткиларни ўзига қабул қилади ва юмшатади. Бошқариш қисми – рул ва тормоз бошқармасидан ҳамда тизимларни бошқаришдан иборат (двигателни, трансмиссияни, кабинани).

Рул бошқармаси автомобилнинг ҳаракат йўналишини таъминлаб бе- ради. Рул бошқармаси рул механизми ва рул юритмасидан иборат. Тормоз бошқармаси эса ҳаракатдаги автомобилни секинлатиш, тўхта- тиш ва тўхтаб турган автомобилни жойидан қўзғолиб кетмаслигини таъ- минлайди.

Адабиётлар 1. Транспорт воситаларининг тузилиши ва назарияси. Э.З Файзуллаев таҳрири остида. Тошкент- “Zarqalam”, 2005.-412 б. 2. Основў конструкции автомобилей. Под ред. проф. Иванова А.М. М.: За рулём, 2005.- 375с. 3. Устройство многооснўх полноприводнўх колеснўх и бўстроходнўх гусеничнўх машин. Под ред. проф. Г.И. Гладкова. М.: «Транспорт» 1996.- 240с. 4. Юрчевский А.И., Толпигўн В.А. Автомобили КамАЗ. М.: Транспорт.- 1976.

Похожие

Транспорт воситалари умумий тузилиши

Транспорт воситаларининг умумий тузилиши

Ўтағон автомобилларнинг рул бошқармаси

Ўтағон автомобилларнинг тормоз бошқармаси. Қўшимча мосламалар

Хажмий насослар. поршенли насосларнинг тузилиши. Поршенли насосларнинг умумий параметрлари. поршенли насосларда тулкинланиш.