Sigirlarni sog‘ish va sutga dastlabki ishlov berishni mexanizatsiyalash - Транспорт - Рефераты

Sigirlarni sog‘ish va sutga dastlabki ishlov berishni mexanizatsiyalash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1398.3564453125 KB

Sigirlarni sog‘ish va sutga dastlabki ishlov berishni mexanizatsiyalash Reja: 1. Sog‘ish qurilmalarining turlari. Sog‘ish qurilmalari va apparatlarining tuzilishi 2. Sutga dastlabki ishlov berishni mexanizatsiyalash. sovitish qurilmalari

1. SOG‘ISH QURILMALARINING TURLARI. SOG‘ISH QURILMALARI VA APPARATLARINING TUZILISHI Mashinada sut sog‘ishda mehnat unumi ortadi, kishilarning ishi yengillashadi hamda toza sut olinadi. Bunday sut sog‘ish sut sog‘ish mashinalarining bir qismini tashkil etuvchi (69-rasm) maxsus sut sog‘ish apparatlari bilan amalga oshiriladi. Uning tarkibiga vakuum manbayi dvigatel 1 bilan harakatlantiriladigan vakuum nasos 3 , vakuum quvurlar tizimidan tashkil topgan vakuumli magistral kiradi. Quvurlar tizimi sut sog‘ish olib boriladigan bino ichidan o‘tkaziladi. Vakuum- quvurlar sut sog‘ish apparatlari biriktiriladigan havo kranlari bilan jihozlangan. Sut sog‘ish apparatlari ish jarayonida molning organizmi bilan bevosita kontaktda bo‘lib, unga ma’lum ta’sir ko‘rsatadi, yelindan sut chiqishini ta’minlaydi, sutni yig‘adi va sut idishlariga jo‘natadi. Aslida molning yelini bilan sut sog‘ish apparatining ijroiya organiyelin so‘rg‘ichlariga kiygiziladigan sog‘ish stakanlari komplekti bevosita kontaktda bo‘ladi. Qolgan uzel va mexanizmlar sog‘ish stakanlarining ish rejimini ta’minlaydi. Bu rejim mashina bilan sut sog‘ishda mol organizmida sodir bo‘ladigan fiziologik jarayonlarga juda mos kelishi kerak. Shunday qilib, sut sog‘ish apparatiga nisbatan qo‘yiladigan asosiy talablardan biri, uning mollar individual fiziologik xususiyatlariga to‘la mos kelishidir. Amalda bunday apparatlar bir qator qiyinchiliklar bilan yaratiladi. Bu qiyinchiliklarga mollar nerv tizimlarining turli reaksiyalari va sut bezlari har qaysisining alohida holda turlicha ishlashi kiradi. Mashinada sog‘ish usullari. Mashinada sut sog‘ishning ikkita asosiy usuli — vakuum yordamida so‘rib olish va sutni yelin so‘rg‘ichlaridan mexanikaviy siqib chiqarish usuli bor. Keyingi usul qo‘lda sog‘ishga o‘xshash bo‘lib, qoniqarsiz ishlab chiqilgan va shu sababdan amalda ishlatilmaydi. Vakuumli sut sog‘ish mashinalari ularning texnik rivojlanishi davrida ikki taktli va uch taktli prinsiðda

ishlaydigan ikkita asosiy guruhga bo‘lingan. Ikki kamerali sog‘ish stakani (sut sog‘ish apparatining ijroiya organi) da so‘rish rezinasi joylashgan silindrik yoki konussimon korpus bo‘lishi mumkin. So‘rish rezinasi trubka shaklida ishlangan bo‘lib, yuqori qismi so‘rg‘ichbob va pastki qismi torayib boradigan qilib ishlangan. Korpus bilan so‘rg‘ich rezinasi orasidagi halqasimon (devorlararo) bo‘shliq rezina patrubkalar va naycha yordamida apparatning kollektori hamda pulsatori bilan biriktirilgan. So‘rg‘ich rezinasi ichidagi bo‘shliq (so‘rg‘ich osti kamerasi) kollektorning sut kamerasi orqali sut o‘tadigan rezina patrubkalar va quvurlar yordamida sut idishiga birikkan. 70-rasmda sog‘ish stakanining ishlash sxemasi ko‘rsatilgan. Stakanning devorlararo va so‘rg‘ich osti bo‘shliqlarida ma’lum kattalikdagi vakuum hosil bo‘lgandan keyin so‘rg‘ich rezina sutning yelin so‘rg‘ichidan chiqishiga to‘sqinlik qilmaydi — so‘rish takti. Devorlararo bo‘shliqqa havo kiritilganda so‘rg‘ichlarni massaj qiluvchi va sutning chiqishini to‘xtatib turuvchi so‘rg‘ich rezina siqiladi — siqish takti. So‘rish va siqish taktlarining ketma-ketligi pulsatorning ishi bilan

avtomatik tarzda amalga oshiriladi. Ikki taktli sut sog‘ish apparatining ishlash prinsiði shundan iborat. Yelin ichidagi bosim ortganda (oksitosinning ta'sirida hisobiga) va stakanning so‘rg‘ich osti bo‘shlig‘ida sutni intensiv chiqishida vakuumning kattaligi pasayganda so‘rg‘ich rezinasining so‘rg‘ichga ta'siri siqish takti vaqtida kamroq bo‘ladi va bunda u sut oqimini uzmaydi, uning intensivligini pasaytiradi, xolos. Bu jumladan, ikki taktli sut sog‘ish apparatlari ish unumigining (uch taktliga nisbatan) ancha yuqori bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Bu apparat maksimal sut berish davrida sutning chiqishiga to‘sqinlik qilmaydi. Sut sog‘ishda shunday payt keladiki, bunda sutning sut bazlaridan elin sisternalariga kelishi, sutning apparat bilan chiqarilishidan kam bo‘ladi. Bunda yelinning tez sutdan bo‘shatilishi va quruq elinni sog‘ishga o‘tish xavfi vujudga keladi, oqibatda sigir mastit kasalligi bilan kasallanishi mumkin. Sut berish to‘xtagandan so‘ng sut sisternalari bo‘shlig‘iga vakuum kirmasligi uchun elinlaridan sut sog‘ish stakanlarini tezda olish kerak, aks holda vakuum sut bezlaridagi qon tomirlarining yorilishiga va qon sog‘ishni vujudga kelishiga, natijada sigirning kasallanishiga sabab bo‘lishi mumkin. bunday xavfning

oldini olish uchun ikki taktli apparatning ish sikliga uchinchi takt-dam olish takti kiritilgan. Bunda siqish taktidan so‘ng sut sog‘ish stakanlarining so‘rg‘ich osti bo‘shliqlariga atmosfera havosi kiritiladi va natijada stakanning ikkala kamerasidagi bosim atmosfera bosmiga yaqinlashadi. Ikki yoki uch taktli appparatlarni ishlayotganda sog‘ish jarayonini nazorat qilish, sog‘ish apparatlarini sigir yelinlaridan o‘z vaqtida olish va u yoki bu tiðdagi sut sog‘ish apparati bilan sog‘ishga yaroqli sigirlarni tanlash lozim. Shuningdek, laboratoriya sinovlari bosqichidan turgan siqishso‘rish-siqish-dam olish to‘rt taktli sikli bo‘yicha ishlaydigan sut sog‘ish apparatlari hamda so‘rish – dam olish-so‘rish sikli bo‘yicha ishlaydigan apparatlar bor. Ikkinchi tið apparatda burmalangan so‘rg‘ichbop rezina bilan jihozlangan bir kamerali sut sog‘ish stakanlari bor. Stakan kamerasida siyriqlanish hosil qilinganida sut chiqadi.70- rasm. Ikki kamerali sog‘ish stakanlarining ishlash sxemasi va tuzilishi: a—ikki taktli sog‘ish; b—uch taktli sog‘ish; —1 so‘rg‘ich rezina; 2—stakan korpusi; 3—halqasi; 4—shaffor qarash patrubogi konus); ( 5—biriktirish halqasi; 6—rezina sut patrubogi; 7—rezina manjeta.

So‘rg‘ichbop rezina siqiladi, yelin so‘rg‘ichlari bir oz uzayadi va kamera bo‘shlig‘ini to‘ldiradi. Bunda so‘rg‘ichning tanasi vakuumning ta'sir doirasida chetga chiqadi. Stakanga havo kirishi bilan sut chiqishi to‘xtaydi va elin so‘rg‘ichlarini dastlabki holatiga qaytaradi-dam olish takti. “Stimul” sut sog‘ish apparati shu prinsiðda ishlaydi. Sut sog‘ish apparatlarini ishlatish. Sut sog‘ish apparatlari yig‘iq holida pulsatsiyalanish chastotasiga rostlanadi. Odatda, eng kam pulsatsiyalanish soniga mo‘ljallab rostlash tavsiya etiladi. Shunday qilinganda sigirlarda salbiy reaksiya hosil qilinmaydi va stakanlarning yelinlardan tushib ketishga olib kelmaydi. Sut sog‘ish apparatlarini qismlarga ajratish va yig‘ishda barcha operatsiyalarni belgilangan tartibda sinchiklab bajarish talab etiladi. Mashinada sog‘ish natijasi yig‘ish sifatiga bog‘liq. Palapartish yig‘ish paytida sog‘ish to‘xtashlarga olib kelishi mumkin. Bu esa sog‘ishga salbiy ta’sir etadi. Apparaturaning puxta ishlashi, ko‘pga chidamliligi va sutning sifati quyidagi texnik xizmat ko‘rsatish qoidalarining bajarilishiga bog‘liq: — sog‘ishdan oldin sut sog‘ish apparatlarini, tasodifiy ifloslanishlarning oldini olish uchun, issiq suv (80—90°C) bilan yuvib tashlash va sog‘ish stakanlarini isitish (36—38°C) kerak, shunda sut berish yaxshilanadi; — sog‘ishdan oldin sut sog‘ish apparati ishini optimal pulsatsiyalanish soniga sinchiklab rostlash lozim; — sog‘ish tugagach apparatni oldin sovuq suv o‘tkazgich suvi bilan, so‘ngra qaynoq suv bilan (80—90°C) dezinfeksiyalovchi iliq eritma (50—80°C) bilan va so‘ngra issiq suv bilan yuvish kerak; yuvish uchun sintetik yuvish vositalari (suvda eriydigan A va B poroshoklari), shuningdek, sodaning kalsiylangan suvdagi 0,5% li eritmasi ishlatiladi; Har kuni sut sog‘ish apparatini qisman qismlarga ajratish va kollektorni yuvish kerak; sog‘ishdan keyin stakanlardagi so‘rg‘ich rezinani taranglikdan holi qilish kerak; apparatlarning uzel va detallari yuvilgandan keyin ular osilgan vaziyatda va stellajlarda quritilishi lozim;

— bir haftada bir marta apparatlarni to‘la-qismlarga ajratish va almashtiriladigan so‘rg‘ich rezina qo‘yish kerak. Apparat qismlarga ajratilgandan so‘ng rezina detallari (pulsator membranasidan tashqari) yog‘sizlantirish uchun sodaning issiq suv (70—80°C) dagi 1% li eritmasi 30 minut vaqt davomida tutib turiladi, cho‘tka bilan tozalanadi va issiq suvda yuviladi. Almashtiriladigan rezina sodaning suvdagi 1% li eritmasida yarim soat davomida qaynatiladi va uning egiluvchan xossasini tiklash uchun kaustik sodaning 5% li eritmasiga solib shkafda 2—3 hafta saqlanadi. Bitta komplekt rezinani uzoq ishlatishga ruxsat etilmaydi, chunki u sut yog‘ini shimib olib, elastikligini yo‘qotadi. Almashtiriladigan ikki yoki uch komplektdan foydalaniladigan xo‘jaliklardagi sog‘ish stakanlarining rezinalari ko‘pga chidaydi. Pulsatorning membranasi kerak bo‘lganda oyiga bir marta almashtiriladi. 2. SUTGA DASTLABKI ISHLOV BERISHNI MEXANIZATSIYALASH. SOVITISH QURILMALARI Sutga dastlabki ishlov berishning ahamiyati va texnologiyasi. Sut-biologik suyuqlik, sut emizuvchi hayvonlarning fazali polidispers aralashmadan iborat bo‘lgan sut bezi sekreti. U dispersion muhit-plazmadan (unda mineral tuzlar va sutdagi qand moddasi erigan holda bo‘ladi), koloid fazadan (oqsillar va tuzlarning bir qismidan) hamda mayda dispersion fazadan (oqsil-liðoid qobiq bilan o‘ralgan sharchalar ko‘rinishdagi sut yog‘idan) iborat. Sutda o‘rtacha 3,8% yog‘, 3,3% oqsil, 87,5% suv, 4,7% laktoza (sut qandi), 0,7% mineral moddalar bor. Sutda vitaminlar, gormonlar, fermentlar, limon va sut kislotalari ham bo‘ladi. Sut sovitish qurilmasi . Yangi sutni qanchalik uzoq vaqt saqlashga to‘g‘ri kelsa, atrofdagi muhitning temperaturasi qanchalik yuqori bo‘lsa, uni sovitish temperaturasi shunchalik past bo‘lishi kerak. Yozda sut 2—4°C gacha, qishda esa 8°C gacha sovitiladi. Sutni sovitish uchun buloqlar, artezian quduqlarining sovuq suvidan foydalaniladi. Sutni past temperaturagacha sovitish mashinalari yoki frigatorlardan hosil qilinadigan sun’iy sovuq hisobiga sovitiladi. Sutni sovitish uchun eng oddiy

qurilma bo‘lib suvi almashinib turadigan yoki muz-suv aralashmali hovuz yoxud vanna xizmat qiladi, ularning ichiga suv yoki qaymoq to‘ldirilgan flagalar va quloqli katta yog‘och chelaklar botirib qo‘yiladi. Maxsus apparatlarda-sut sovitgichlarda sut sovitish jarayoni ancha samarali o‘tadi. Konstruksiyasi va sovitish usuliga qarab, suv yuvib o‘tadigan ochiq va berk apparatlar, qarshi oqimli va parallel oqimli, quvurli va plastinkali apparatlar bo‘ladi. Ikki xil sovitish agentlari (oqimli suvlar va sovitilgan namokob) dan foydalanilganda bosqichli sovitish yoki ikki seksiyali sovitgichlar ishlatiladi. Ikki seksiyali sovitgichlar sutni past temperaturagacha sovitishda eng yaxshi natija beradi. Pasterizatorlar. Pasterizatsiyalash jarayoni va pasterizatorlarning turi. Amalda pasterizatsiyalashning quyidagi uchta rejimi qabul qilingan: uzoq muddatli — sutni 63°C gacha isitish va shu temperaturada 30 minut davomida tutib turish; qisqa muddatli — sutni 72°C gacha isitish va shu temperaturada 20—30 sek davomida tutib turish; oniy — sutni 85—90°C gacha isitish (amalda tutib turilmaydi). Uzoq muddatli pasterizatsiyalash uchun konstruksiyasi bo‘yicha bir-biriga o‘xshash bo‘lgan turli sig‘imdagi ÂÄÏ tiðli uzoq muddatli pasterizatsiyalash vannalari ishlatiladi. Qisqa muddatli pasterizatsiyalash siqib chiqariladigan barabanli bug‘ pasterizatorlarida va issiq suv yordamida isitiladigan plastinkali apparatlarda amalga oshiriladi. Separatorlar. Separatlash jarayoni. Sutdan sut yog‘ini qaymoq ko‘rinishida ajratish uchun tabiiy tinitish hodisasidan foydalaniladi. Bunda sut solingan, tinch holatda turgan idishda sutning yog‘ zarralari (sharchalari) idishning erkin yuzasiga qaymoq qatlami hosil qilgan holda suzib chiqadi. Separatlanadigan sutning temperaturasi pasayganda uning qovushoqligi ortadi, ya’ni sutning ajralish xususiyati yomonlashadi, odatda separatorlar sut temperaturasi taxminan 36—45°C bo‘lganda normal ishlashga loyihalangani uchun separatlanish temperaturasining pasayishi ajralish jarayonini

yomonlashtiradi va yog‘ining sut bilan chiqib ketishini oshiradi. Qaymog‘i olingan sutning ruxsat etilgan yog‘liligi 0,03%. Separatorlarning tasnifi. Sut separatorlari vazifasiga qarab, qaymoq ajratkichlar, sut tozalagichlar, normalizatorlar, yog‘li qaymoqlar olish separatorlari va almashtiriladigan barabanli universal separatorlarga bo‘linadi. Sut uzatish va separatsiya qilingan mahsulotlarni olib ketish usuli bo‘yicha ochiq, yarim berk va berk separatorlarga bo‘linadi. Bularda separatsiya qilingan mahsulotlarni olib ketish va sutni uzatish ochiq yoki tashqi muhitdan berk quvurlar tizimda amalga oshiriladi. Separatorlarning yuritmasi qo‘lda, elektrik dvigatel yordamida va kombinatsiyalashtirib harakatlantiriladi.

ADABIYOT 1. Iofinov S. A., Babenko E.P., Zuyev Y.A. Mashina-traktor parkidan foydalanishga oid spravochnik. T., „Mehnat“, 1988. 2. Shoumarova M., Abdullayev T. Qishloq xo‘jaligi mashinalari T., „O‘qituvchi“, 2002. 3. B.M.Tojiboyev. Chorvachilikni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish. T., „Mehnat“, 2002. 4. B.M. Tojiboyev, A.S.Sirojiddinov. Chorvachilik va chorvachilikni mexanizatsiyalashga oid ruscha-o‘zbekcha lug‘at. T., Uzgiðrozem, 1994. 5. Matchonov R.D., Usmonov A.S. Agrosanoat mashinalari. Ma’lumotnoma. T., „Yangi asr avlodi“, — 2002.

Похожие

Suv ta’minotini mexanizatsiyalash

Oziqa tayyorlashni mexanizatsiyalash

Tuproqqa ishlov berish mashina va qurollari

Dastlabki o’t o’chirish vositalari

Qator oraliqqa ishlov berish mashinalari va qurollari