Локомотив хўжалиги - Транспорт - Рефераты

Локомотив хўжалиги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68 KB

Л окомотив х ў жалиги Режа: 1. Локомотив хўжалиги ҳақида умумий маълумотлар 2. Локомотивларга хизмат кўрсатиш ва бошқариш ташкили 3. Локомотивларни техник қаровдан ўтказиш ва таъмирлаш 4. Кундалик техник қаров (ТО-1) 5. Тиклагич ва ўт ўчириш поездлари

1. Локомотив хўжалиги ҳақида умумий маълумотлар Локомотив хўжалиги темир йўлларда ташиш ишларини тортиш воситалари билан таъминлаш ва уларни техник талаблари бўйича сақлаш ишларини олиб боради. Бу хўжаликнинг асосий қурилма ва иншоотлари локомотив деполари, локомотивларнинг айрим узелларини таъмирлаш бўйича ихтисослпаштирилган устахоналар, техник хизмат кўрсатиш пунктлари, локомотивларни экипировка қилиш (моддий таъминлаш) ва бригадаларни алмаштириш пунктлари ва заҳирадаги локомотивлар базалари киради. Экипировка локомотивни ёқилғи, сув, қум, мойлаш ва артиш материаллари билан таъминлаб, ишлашга тайёрлаш жараёнларини ўз ичиги олади. Локомотив депоси локомотив хўжалигидаги асосий ишлаб чиқариш бирлиги бўлиб, улар участка, саралаш ва йирик йўловчи станцияларида қурилади. Юк ва йўловчи поездлари учун бириктирилган локомотивлар парки бўлган, локомотив бинолари, устахоналар ва бошқа таъмирлаш ва техник хизмат кўрсатиш жиҳозлари бўлган, локомотивларни жорий таъмирлаш, уларга техник хизмат кўрсатиш ва экипировка қурилмалари билан жиҳозланган деполар асосий депо деб аталади. Таъмирлаш ишларини ташкил қилишни такомиллаштириш ва ишлаб - чиқариш кучларидан унумли фойдаланиш мақсадида темир йўлларда таъмирлаш базалари – таъмирлаш ва локомотивлар турлари бўйича ихтисослаштирилган деполар ҳам бунёд этилади. Масалан, локомотивларни кўтарма (подъёмочнўй) таъмирлаш ўта йирик ва тегишлича жиҳозланган депода бажарилиб, бошқа деполар ушбу турдаги таъмирлаш ишларидан озод этилиши мумкин. Бундай катта таъмирлаш базалари ўзининг бириктирилган локомотив паркига эга бўлмасликлари ҳам мумкин. Локомотив тортиш тури бўйича деполар қуйидагича бўлинади: тепловоз, электровоз, моторвагон, дизел, паровоз ва аралаш деполар. Катта

темир йўл узелларида юк ва йўловчи локомотивларини таъмирловчи алоҳида деполар қурилиши мумкин. қайтиш пунктларида локомотивлар поездларни орқага олиб қайтиш учун кутиб туради. Бу вақт мобайнида уларга техник хизмат кўрсатилади ва локомотивлар экипировка қилинади. Бригадаларни алмаштириш пунктлари асосан участка станцияларида олиб борилади ва ушбу пунктлар бригадаларнинг меёрий бетўхтов ишлаш вақтини ҳисобга олиб жойлаштирилади. Экипировка пунктлари депо майдонида жойлаштирилади. Айрим ҳолларда экипировка қурилмалари поездларни қабул – жўнатиш йўлларида жойлашиб, локомотивларни жойида поезддан ажралмаган ҳолда таъминлаш имконини беради. Локомотивларга техник хизмат кўрсатиш пунктлари локомотив деполарида, локомотивларни ортга қайтариш ва экипировка қилиш пунктларида жойлашади. Локомотив деполари, техник хизмат кўрсатиш пунктлари, устахоналар, экипировка ва бошқа иншоотларнинг жойлашуви ва жиҳозланиши локомотивлардан унумли фойдаланиш, белгиланган миқдорда поездларнинг юришини таъминлаш, локомотивлардан унумли ва сифатли фойдаланиш, локомотивларга юқори даражада хизмат кўрсатиш ва меҳнат унумдорлигини таъминлаши керак. Барча локомотивлар темир йўл ёки депо балансига қўйилиб инвентар паркини ташкил этади. Бу локомотивлар ишлатиладиган ва ишлатилмайдиган паркларга бўлинади. Ишлатиладиган парк ишлаётган (ҳаракатдаги), экипировкада турган, техник хизмат кўрсатилаётган, қабул қилиш ва топшириш жараёнида бўлган ва поездга қўшишни кутаётган локомотивлардан иборат бўлади. Ишлатилмайдиган парк эса таъмирлаш жараёнида заҳирада турган, ҳамда совуқ (ўчирилган) ҳолда ташиш жараёнида бўлган локомотивлардан ташкил топади.

2. Локомотивларга хизмат кўрсатиш ва бошқариш ташкили Электровоз ва тепловозларни машинист ва унинг ёрдамчисидан иборат локомотив бригадалари бошқаради. Электровоз ва тепловозлар, моторвагонли поездлар, манёвр локомотивларни темир йўл бошқармаси рухсати билан машинист томонидан ёлғиз бошқаришга рухсат этилиши мумкин. Электровозли ва тепловозли тортишларда бир локомотив бригадаси ягона машинист хонасидан бир неча локомотив ёки доимий боғлиқ локомотив секцияларини бошқариши мумкин. Электровоз ва тепловозларни машинист ва унинг ёрдамчиси бошқаради. Уларни бошқаришда ҳайдовчиларни алмашиш услуби кенг тарқалган. Ҳайдовчилар локомотивларга бириктирилади. Бу усул қўлланганда , локомотивлар ҳаракатсиз туриб қолмайди. Ёрдамчи ишларда эса (манёвр, вагонлари бир бекатдан иккинчи бекатга узатиш ва бошқалар) иккита, учта ва тўртта локомотив хайдовчилари аниқ, локомотивга бириктириб қўйилади. Локомотив ҳайдовчиларнинг иш вақти 7-8 соат бўлиши, жуда зарур ҳ олларда эса 12 соатдан ошмаслиги керак. Машинистларнинг белгиланган иш вақти 7-8 соатдан ошиб кетса, манзилга қайтиш жойида уларга босиб ўтилган йўл вақтининг ярмигача дам берилади. Темир йўлда локомотивлар ҳар хил масофа оралиғида ишлайди. Асосий депо билан қайтиш пунктнинг оралиғи кўпинча 100-150 км бўлиб, бу масофани тортиш елкаси дейилади. Бунда асосий А депога бириктирилган локомотивлар манзилга қайтиш пункти Б ва В станция бориб қайтади. Шунинг учун Б ва В пунктларнинг орали ғ и асосий депонинг манзилга қайтиш жойи дейилади. Локомотив асосий депо станциясига қайтиш поездини олиб келгач поезддан узилади, қум билан таъминланиб, локомотив ҳайдовчилари алмаштирилади ва яна станцияга қайтиб келаси таркибга узатилади. Локомотивларнинг бундай ишлаши елка усулида

ишлаш дейилади. Ишни бу усулда ташкил қилиш ҳам камчиликлардан ҳоли эмас. Булар локомотивни тез-тез поезддан узиб туриш, депога ҳадеб кириб бекорга вақтни ўтказиш ва бекат изларини банд қилиш ва ҳоказолардир (расм 17.1а). Асосий темир йўлларда локомотивларнинг ишлаш вақтидан унумли фойдаланиш учун , айлана бўйича юриш (расм 17.1б) усулига ўтилди. Бунда локомотивлар асосий депога кирмасдан поезддан узилмаган ҳолда айлана бўйича ишлайверади. Локомотив ҳайдовчилари эса станциянинг асосий йўллари ёқасида алмаштирилади. Бунда локомотивларга техник қаров ва уларни ишга тайёрлаш манзилга қайтиш пунктларида бажарилади. Тепловоз ва электровозлардан кенг фойдаланишда ҳайдовчилар ўз вақтида алмаштирилиб турилиши, локомотивларнинг узоқ масофада таркибдан узилмаган ҳолда бир қанча масофа орали ғ ида катта ҳалқа бўйича айланиб ишлашига олиб келади (расм 17.2). Локомотивларнинг катта масофада ишлаши тўғри чизиқ бўйича ва тормозли бўлиши мумкин. Кўпинча локомотивларнинг тармоқли ишлаши - зона бўйича ишлаш дейилади. Ҳозирги пайтда локомотивларни узоқ масофаларга юритишда ҳайдовчиларни ўз вақтида алмаштириб ишлатиш услуби яхши самара бермоқда. Электровозларга асосан қум, мой ва артиш учун матолар ажратилади. Тепловозларга эса , бундан ташқари , дизел ёқилғиси ва махсус тайёрланган сув қуйилади. Электровоз ва тепловозларнинг босиб ўтган йўли қум захираси билан белгиланади. Тепловозларда бу масофа 500-600 км, электровозлар эса 1000 км ва ундан ортиқни ташкил этади. Локомотивларни хом ашё билан таъминлаш учун хўжаликда мослаштирилган излар ёки усти ёпи қ бинолар бўлиши шарт.

Электровозларнинг тепасидаги ток қабул қилиш мосламасини (пантографини) текшириш учун махсус жойлар (майдончалар) бўлиши лозим. Дизел ёқилғиси ҳажми 4000 т га тенг бўлган катта резервуарларда сақланади ва зарур пайтда насос орқали махсус тарқатувчи мосламаларга узатилади. Ёқилғи резинкали шланглар ёрдамида тепловозларнинг бакига қуйилади. Асосий деполарда локомотивларни қум билан таъминлаш учун нам қумни сақлаш омборлари, уни қуритиш ва тарқатиш мосламалари, баландга сиқиб чиқарадиган ҳаво компрессорлари бор. қуритилган қум тепадан резинкали шланглар ёрдамида локомотивларни икки ёнидаги қум чўнтакларига оқиб тушади. Суюқ мойлар ер устида ёки ерга кўмилган идишларда сақланади. қуюқ ёғлаш мойлари эса бочкаларда сақланади. Мойларни локомотивга узатиш учун насослардан ва махсус мой тарқатиш мосламаларидан фойдаланилади. Асосий депога ва темир йўлчилар турадиган жойларга сув узатиш учун алоҳида сув иншоотлари қурилади. Бу қурилмалар сув чиқариш, тўплаш, насос станциялари, сув юриш қувурлари, сувни сақлаш бинолари, сувни тарқатиш ва сувни юмшатиш ускуналари ва уни тозалаш асбобларидан иборат. Бундан ташқари, темир йўл корхоналаридан чиқадиган ифлосланган сувларни тўплаш, қайта тозалаш ва узатиш иншоотлари бўлади. 3. Локомотивларни техник қаровдан ўтказиш ва таъмирлаш Техник қаров ўтказишнинг асосий мақсади ҳаракат этувчи составни доимий кам-кўстсиз ва яхши ҳолатда сақлаш, деталларининг тез ишдан чиқишини камайтириш, ишлаш муддатини ошириш, унинг ҳар доим ишга тайёр бўлишини, ҳамда пухта ва хавфсиз ишлашини таъминлаш, ёқилғи ва мойлаш материалларининг кам сарф этилишига эришишдан иборатдир.

Техник қаров, тозалаш-ювиш, бўшаб қолган қисмларни маҳкамлаш, ҳамда созлаш ва текшириш ишларининг тартибли ўтказилиши, камчиликларни ўз вақтида бартараф этишга имкон беради. Ҳаракатдаги таркиб маълум масофани босиб ўтгандан сўнг режага мувофиқ техник қаровдан ўтказилади. Техник қаровда бажарилган ишлар ҳажми қабул қилинган рўйхатда кўрсатилади. Локомотивларнинг техник қарови такрорланиши ва бажариладиган ишларнинг ҳажмига қараб қуйидагиларга бўлинади: кундалик биринчи техник қаров (ТО -1), иккинчи техник қаров (ТО - 2), учинчи техник қаров (ТО-3), тўртинчи техник қаров (ТО-4) ва кичик ҳажмдаги таъмирлаш ишларини ўтказиш (ТР-1). 4. Кундалик техник қаров (ТО-1) Кундалик техник қаров ўтказиш (тепловозни топшириш ва қабул қилиш) 20-30 дақиқа давом этади. Кундалик техник қаровда қуйидаги асосий ишлар бажарилади: тепловозларни йўлга чиқаришдан олдин унинг хавфсиз ҳаракатини таъминлаш учун техник ҳолати кўздан кечирилади, йўлда эса тепловознинг ишлаши кузатиб борилади. Иккинчи техник қаров ТО-2 ни махсус жойда ҳар хил касбдаги ишчилар ўтказадилар. Бунда локомотив деталларини текшириш, мойлаш, бўшаб қолган қисмларини маҳкамлаш, созлаш ва бошқа ишлар бажарилади. Бу ишларни бажариш учун , юк ташиш локомотивларига 1-2 соат, йўловчиларни ташиш локомотивларга эса 2 соат атрофида вақт ажратилади. Учинчи ва тўртинчи техник қаров ( ТО-3, ТО-4 ) ва жорий тузатиш ( ТР-1) ўтказилаётган асосий депода (расм 17.6) махсус ишчилар томонидан локомотивнинг барча агрегатлари синчиклаб текширилади. Асосий депога бириктирилган тепловозларнинг техник қарови (ТО-1, ТО-2, ТО-3, ТО-4 ва қуйидаги жорий ТР-1) дастурини локомотив

депоси бошлиғининг таъмирлаш ишлари бўйича муовини тасдиқлайди. Бу дастурда қилиниши керак бўлган ишларни депо ўз ишчиларининг кучи билан бажаради. 5. Тиклагич ва ўт ўчириш поездлари Баъзи катта станцияларда, асосан локомотив хўжалиги худудида авария ва ҳалокатларнинг олдини олиш учун махсус ўт ўчириш ва тиклаш поездлари туради. Тикловчи воситалар тизими тиклаш поездлари, автодрезиналар ва йўл, контакт тармоқлари, алоқа тармоқларини тиклаш учун автодрезина ва автомобиллардан иборат бўлади. Булар темир йўлларда содир бўлган ҳалокат ва авариялар оқибатини бартараф этиш учун хизмат қилади. Бу поездлар таркибида катта кучли кўтариш кранлари, санитар вагони, ёпиқ вагонлар ва кўтарма кранли платформали транспорт машиналари, асбоб – анжомлар ва йўл устки тузилмаси эҳтиёт қисмлари бўлади. Бу поездларга доимий ишчилар поезд бошлиғининг раҳбарлигида бириктирилади. Шунингдек, авария бўйича дала бригадалари, ишлайдиган депо слесарлари, электромеханиклар ва темир йўл ишчилари бириктириб қўйилади. Бу тиклаш – таъмирлаш поездлари станцияга яқин йўлларда ҳар тарафга дарҳол жўнаб кетадиган йўлларда хизмат кўрсатиш учун тайёр ҳолда сақланади. Ёнғинга қарши курашиш поездлари ўзининг таркибида цистерналар ва қудратли насослар, ҳамда ўт ўчириш қурилмаларига эга бўлади. Уларнинг ҳаммаси тезкорлик билан ёнғинни бартараф этишга қаратилган.

Адабиётлар 1. И.А. Каримов. Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. Биринчи чақириқ збекистон республикаси Олий мажлисининг Ўн тўртинчи сессиясидаги маъруза 1999 й 14 апрел. 2. Бройтман Э.З., Боровикова М.С., Осьминин А.Т. Эксплуатационная работа станций и отделений: Учеб. пособие для техникумов и колледжей ж.- д. трансп.-М.: Желдориздат, 2002. – 242с. 3. Железнўе дороги: Обҳий курс: Учебник для вузов /М.М.Уздин, Ю.И.Ефименко, В.И.Ковлов и др.; Под ред. М.М.Уздина. - 5-е изд. - СПб.: Информ. центр «Вўбор», 2002. - 3 6 8 с . 4. Железнодорожнўй путь /Т.Г.Яковлева, Н.И.Корпуҳенко, С.И.Клинов и др.; Под ред. Т.Г.Яковлевой. – М.: Транспорт, 1999. – 405 с. 5. Железнодорожнўе станции и узлў: Учебник для вузов ж.-д. трансп. / В.Г.Шубко, Н.В.Правдин, Е.В. Архангельский и др.; Под ред. В.Г.Шубко, Н.В.Правдина. – М.: УМК МПС России, 2002. – 368 с. 6. Железнодорожнўе станции и узлў / Ю.И.Ефименко, С.И.Логинов, В.Е.Павлов и др. – СПб.: Изд-во ПГУПС, 1996. – 202 с. 7. Обҳий курс железнўх дорог: Учебник для техникумов и колледжей ж.-д. трансп. / В.Н.Соколов, В.ФЖуковский, С.В.Котенкова, А.С.Наумов. - М.: УМК МПС России, 2002. - 296 с. 8. Основў эксплуатационной работў железнўх дорог: Учеб. пособие для студ. сред. проф. образования / В.А.Кудрявцев, В.И.Ковалев, А.П.Кузнецов и др.; Под ред. В.А.Кудрявцев. - М.: ПрофОбрИздат, 2002. - 352 с.

Похожие

Темир йўлларда тортувчи ҳаракат таркиби ҳақида маълумотлар. Локомотивлар ва локомотив хўжалиги

Йўл хўжалиги

Вагонлар ва вагон хўжалиги

Йўл ва йўл хўжалиги

Ажратиш пунктлари, станциялар ва темир йўл узеллари