Ferma va komplekslar haqida umumiy ma’lumotlar - Транспорт - Рефераты

Ferma va komplekslar haqida umumiy ma’lumotlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

578.9287109375 KB

Ferma va komplekslar haqida umumiy ma’lumotlar Reja: 1. Ferma va komplekslarning tasnifi 2. Chorvachilik imoratlarining mikroiqlimi

1. FERMA VA KOMPLEKSLARNING TASNIFI Chorvachilik fermasi (chorvachilik kompleksi) chorvachilik mahsulotlari yetishtiriladigan sanoat korxonasidir. Chorvachilik fermasi tarkibiga mollar boqiladigan asosiy binolar, shuningdek, butun fermaning normal ishlashini ta’minlovchi yordamchi inshootlar kiradi. Fermalar vazifasiga ko‘ra tovar yetishtiruvchi (tovar fermalar), nasldor mol yetishtiruvchi (naslchilik fermalari) va urchitish (reproduktiv) fermalariga bo‘linadi. Tovar fermalar mamlakatimiz aholisini sut, go‘sht, tuxum va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash, yoki sanoat uchun xomashyo yetishtirish uchun xizmat qiladi. Nasldor mol fermalarida seleksiya yo‘li bilan hayvonlar naslini yaxshilash ishlari olib boriladi, urchitish fermalarida esa qimmatli mol zotlari ko‘paytiriladi. Chorvachilik komplekslarning xarakterli xususiyati shundan iboratki, ularda ishlab chiqarish boshdan-oyoq muhandislik texnikasi asosida tashkil etilgan bo‘lib, barcha jarayonlar to‘la avtomatlashtirilgan va mexanizatsiyalashtirilgan, bir me’yorda ishlab turadigan potok usulida bajariladi. Bu esa eng oz mehnat sarf qilib, ko‘proq mahsulot olish imkonini beradi. Fermalarni kompleks mexanizatsiyalashtirish uchun mustahkam ozuqa bazasiga, zamonaviy texnika talablari darajasidagi va ishlab chiqarish texnologiyasiga mos chorvachilik binolariga ega bo‘lish, shuningdek, xo‘jaliklar elektr bilan yetarlicha ta’minlangan bo‘lishi kerak. Ferma uchun yer tanlash va uni rejalashtirishda qo‘yiladigan talablar. Yangi ferma uchun yer tanlashda uning bosh reja loyihasi bo‘lishi kerak. Uchastka shakli va kattaligi shu reja loyihaga muvofiq tanlanadi. Bunda yo‘llar, yaylovlar, suv manbalari, yaqin orada aholi yashaydigan punktlarning borligi va boshqa omillar hisobga olinishi lozim. Uchastkada sizot suvlarning sathi, eng yuqori ko‘tariladigan davrda, binoning eng chuqur polidan kamida 1m past bo‘lishi kerak. Uchastkani tanlashda joy relyefi va uy-joylar hamda kommunal inshootlarning joylashishi ham hisobga olinadi.

Chorva boqiladigan bino o‘rta va shimoliy qismida meridian yo‘nalishda, janubiy zonalarda esa kengliklar yo‘nalishida joylashtiriladi. Binoning uzun o‘qi asosiy yo‘nalishdan har ikki tomonga 30° gacha og‘ishi mumkin. Bino doimiy shamolga nisbatan yoni bilan yoki burchaklaridan biri bilan qaratib joylashtiriladi. Binolar orasidagi masofa ferma hududining tabiiy havo oqimi bilan tozalanib turishi uchun yetarli bo‘lishi kerak. Loyihalashda yo‘llarning uzayib ketmasligi va qurilishni arzonlashtirish uchun fermaning ixcham bo‘lishiga intilish, shu bilan birga binolar orasidagi masofalarni belgilashda sanitariya-veterinariya talablarini va yong‘in xavfini ham hisobga olish kerak. Sanitariya va yong‘in jihatidan xavfli bo‘lgan veterinariya binolari, yonilg‘i, mineral o‘g‘itlar saqlanadigan omborlar va boshqa obyektlar fermadan kamida 300 m uzoqlikda shamolga teskari tomonda va eng past joyda quriladi. Binolar orasidagi loyihada ko‘rsatilgan oraliqlar har vaqt mahalliy sanitariya organlari tasdig‘idan o‘tkaziladi. Ozuqa sexlari, ozuqa omborlari va boshqa binolar o‘rtasidagi zooveterinariya oraliqlari yong‘inga qarshi oraliqlar bilan bir xil bo‘lishi kerak. Ferma binolari va inshootlarini bog‘lovchi yo‘llar qattiq materiallar bilan qoplanishi lozim. Tagiga beton, ustiga asfalt yotqizilgan yo‘llar eng chidamli bo‘ladi. Fermaning ishlab chiqarish kompleks territoriyasi turar joy zonalari va boshqa inshootlardan mevali daraxtlar, ihota o‘rmonlari polosalari bilan ajratiladi. Hayvonlar va parrandalar boqiladigan binolar. Binolarning tasnifi. Har qanday bino yoki inshootning konstruksiyasi uning vazifasiga bog‘liq. Qoramol fermalarida sigirxona, buzoqxona, yosh chorva mollari boqiladigan bino, oziqlantirish xonasi, tug‘ruqxona va veterinariya xonasi bo‘ladi. Mollarni yoz vaqtida boqish uchun yozgi lager binolaridan — yozgi xonalar yoki bostirmalardan foydalaniladi. Bu fermalarga xos yordamchi imoratlar sut sog‘ish yoki sutchilik — sut sog‘ish bloklari, sutxona (sut yig‘iladigan, ishlanadigan va saqlanadigan joy), sutni qayta ishlash sexlaridir. Cho‘chqachilik fermalarining bino va inshootlari ona cho‘chqalar boqiladigan cho‘chqaxonalarning bo‘rdoqichilik cho‘chqaxonalarini, onasidan ajratilgan

cho‘chqa bolalari va erkak cho‘chqalar boqiladigan xonalarni o‘z ichiga oladi. Cho‘chqachilik fermalari uchun xos yordamchi bino oziqlantiriladigan bino bo‘lishi mumkin (agar cho‘chqalarni boqish texnologiyasida shunday binolar ko‘zda tutilgan bo‘lsa). Qo‘ylar boqiladigan binolar isitiladigan qo‘yxona va bostirma-bazalarga bo‘linadi. Qo‘yxonalarda bir jinsli va bir xil yoshli qo‘ylar boqiladi, shunga ko‘ra ularni sovliq qo‘ylar, axta qilingan qo‘chqorlar, yosh qo‘ylar va yaylovda boqiladigan qo‘ylar uchun belgilangan turlarga bo‘lish mumkin. Qo‘ychilik fermalariga xos yordamchi inshootlariga jun qirqish punktlari, qo‘ylarni cho‘miltirish va dezinfeksiyalash vanna xonalari, qo‘y so‘yiladigan xonalar va boshqalar kiradi. Parrandalar boqiladigan binolar, avvalo, parrandalarning turlariga qarab: tovuqxonalarga, kurkaxonalarga, g‘ozxonalarga va o‘rdakxonalarga bo‘linadi. Vazifasiga qarab, ular yoshi katta parrandalar, yosh parrandalar, go‘shtga boqiladigan jo‘jalar (broylerlar) xonalariga bo‘linadi. Parrandachilik fermalariga xos yordamchi binolarga inkubatoriyalar, iqlimlashtirish bo‘limlari, alohida uychalar kiradi. Barcha chorvachilik fermalari territoriyasida ozuqa va tayyor mahsulotlar saqlanadigan joylar, omborlar, go‘ngxonalar, ozuqa sexlari qozonxona va shu kabilardan iborat yordamchi bino va inshootlar bo‘lishi kerak. Asosiy binolarga qo‘yiladigan umumiy talablar. Xo‘jalik o‘rnashgan joyning tabiiy-iqlimiy sharoitlaridan va binolarning qanday materiallardan ko‘tarilganligidan qat’i nazar, asosiy binolar quyidagi talablarga javob berishi kerak: — chorvachilik binolarning ichi qishda mikroiqlim normativlariga muvofiq quruq va issiq bo‘lishi kerak; — tabiiy yorug‘lik va sun’iy yoritish norma talablariga javob berishi lozim; — binoning rejasi mollarning va texnika vositalarining qulay joylashishini, xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning bemalol ishlay olishini va zarur bo‘lsa, mollarni tezda evakuatsiya qilish imkoniyatini hisobga olib tuzilgan bo‘lishi kerak;

— sanitariya-texnika qurilmalari binolarda tegishli mikroiqlim bo‘lishini ta’minlashi lozim; 11 — M.Melibayev — pollar suv o‘tkazmaydigan, issiq, sirpanmaydigan, mustahkam, yeyilmaydigan va osongina tozalanadigan bo‘lishi kerak; — bino devorlari issiqlikni, havoni va namlikni uncha o‘tkazmaydigan bo‘lishi lozim; — bino tomi atmosferaning va molxona havosining zararli ta’siriga chidamli, yog‘in suvlari tez oqib turadigan nishab, issiqlikni uncha o‘tkazmaydigan bo‘lishi kerak. 2. CHORVACHILIK IMORATLARINING MIKROIQLIMI Mikroiqlim. Mollar to‘g‘ri boqilsa va bino ichidagi temperatura optimal saqlansa, bino havosi tarkibida zararli gazlarning konsentratsiyasi va namning miqdori ruxsat etilganidan oshmaydi. Xona havosidan hayvonlar ajratib chiqargan bug‘larning konsentratsiyasi ruxsat etilganidan ortiq bo‘lsa, hayvonlarning sog‘lig‘iga va mahsuldorligiga salbiy ta’sir etadi. Konsentratsiyaning qiymati gaz analizatori bilan o‘lchanadi. Havoning namligi gigrometr bilan aniqlanadi. Havonining absolut namligi 1m 3 havodagi suv bug‘larining miqdori bilan xarakterlanadi. Maksimal namlik deb, berilgan temperaturadagi 1m 3 havoda bo‘lishi mumkin bo‘lgan suv bug‘lari miqdoriga aytiladi. Namlik foizlarda, ya’ni absolut namlikning maksimal namlikka nisbati bilan ifodalanishi mumkin. Bu namlik nisbiy namlik deb ataladi va psixrometr yordamida o‘lchanadi. Chorvachilik binolari ichidagi havoda, nam va gazlardan tashqari, chang zarrachalari va mikroorganizmlar bo‘lishi ham mumkin. Organik va noorganik chang zarrachalari hayvonlarga, ularning nafas organlariga va teri qoplamlariga jiddiy ta’sir etadi. Hayvonlarning nafas yo‘liga, chang bilan birga, turli patogen mikroorganizmlar ham kira oladi. Mikroorganizm bilan zararlangan havo binodagi butun podani zaharlay oladigan manbaga aylanishi mumkin. Shu sababli yirik komplekslarda havo keltirib turadigan, so‘rib olinadigan shamollatish qurilmalarini

havo tozalagich bilan jihozlash, bino ichini muntazam ravishda dezinfeksiyalab turish, havoni zararsizlantirish uchun esa, bakteritsid lampalardan foydalanish kerak. Yoritish. Tabiiy yoritish chorvachilik binolari uchun eng foydalidir, biroq qish davrlarida, shuningdek, kech kuzda tabiiy yorug‘lik yetarli bo‘lmaydi. Bino ichida normal yorug‘likni ta’minlash uchun tabiiy va sun’iy yoritilganlik normativlariga rioya qilish kerak. Tabiiy yoritilganlik darajasi derazalar yuzining bino poli yuziga nisbati bilan ifodalanadigan yorug‘lik koeffitsiyenti orqali belgilanadi. Sun’iy yoritilganlik normasi esa lampaning polning 1m 2 yuziga to‘g‘ri keladigan solishtirma quvvati bilan aniqlanadi. Shamollatish tizimlari va qurilmalar. Binolarning ichi tabiiy va majburiy shamollatish tizimlari bilan shamollatiladi. Tabiiy shamollatishda havo almashinishi binoning ichidagi va tashqarisidagi havo bosimlarining farqi (yoki temperaturalar farqi) tufayli shuningdek, shamol harakati ta’sirida yuzaga keladi. Majburiy shamollatish esa ventilatorlar yordami bilan yuzaga keltiriladi. Shamollatishning havo keltiruvchi, havo keltiruvchi-tortuvchi va havo tortuvchi turlari bor. 56-rasmda havo keltiruvchi shamollatish binoning yuqori qismida va devor oralarida joylashgan kanallar ko‘rsatilgan. e a b d

56-rasm. Turli chorvachilik inshootlarida mikroiqlimni tashkil etish tizimlari: a —qoramollarni bog‘lab va bog‘lamay boqish tizimlarida; b —go‘ngni pol ostida saqlash chorva inshootida; d —24 ming boshga mo‘ljallangan cho‘chqachilik kompleksida; e —108 ming bosh cho‘chqachilik kompleksida; 1 — kalorifer; 2 —havo kiritish ventilatori; 3—havo quvuri; 4 —so‘rish shaxtasi; 5 —darcha; 6 — so‘rish kanali; 7 —so‘rish ventilatori; 8 —so‘rish tizimidagi havo quvuri; 9 — ventilatorli so‘rish shaxtasi. Kanallarning kesimi, odatda, 250½250 mm bo‘ladi. Kanallarning tashqari qismi, yog‘in va shamoldan saqlash uchun shchit yoki ayvoncha bilan to‘siladi. Kanallarning ichiga tashqaridan havo kirishini rostlovchi zaslonkalar o‘rnatiladi. Havo tortuvchi shaxtalarga hamma vaqt rostlash zaslonkalari o‘rnatiladi. Havo tortuvchi shaxtaga ventilator o‘rnatilsa, majburiy havo tortuvchi shamollatish tizimi hosil bo‘ladi. Bunday tizim bino ichidagi va tashqaridagi temperatura bir xil bo‘lgan sharoitda ahamiyatlidir. Temperatura bundan past bo‘lsa, hamda hayvonlardan chiqadigan issiqlik bino ichida normal temperaturani saqlash uchun yetarli bo‘lmasa, havo keladigan kanallarni berkitib, tashqi havo oqimini kamaytirishga to‘g‘ri keladi. Bu esa bino ichidagi mikroiqlimga salbiy ta’sir qiladi (namlikni oshiradi, havoning tarkibini buzadi). Bino ichidagi va tashqarisidagi havoning temperaturasi bir xil bo‘lsa, havo almashinishi to‘xtaydi. Sun’iy majburiy shamollatish tizimlari bu kamchilikdan holidir. Amalda, bitta ventilatorli umumiy tortuvchi kanalli tizimlar va har bir shamollatish kanaliga alohida ventilator o‘rnatiladigan tizimlar qo‘llaniladi. Isitish tizimi. Ishlab chiqarish korxonalarida mahalliy (pechkali) va markaziy isitish tizimlarini uchratish mumkin. Markaziy isitish tizimi issiqlik eltuvchi moddaga qarab, suv bilan, bug‘ bilan isitiladigan va havo bilan isitiladigan turlarga bo‘linadi. Xo‘jaliklarda isitish tizimi uchun TÃ tiðdagi issiqlik generatorlari ham keng ishlatiladi. Bu generatorlarda suyuq yonilg‘i yoqiladi, undan issiqlik olgan tashqi havo ventilator vositasida issiqlik almashtirgich orqali bino ichidan o‘tkaziladi.

Havoni isituvchi agregatlar suv bilan, bug‘ bilan va elektr bilan isitadigan bo‘lishi ham mumkin. Elektr kaloriferlar (ÑÔO va OKÁ-1) va suv kaloriferlari (KÔÑ va KÔÁ) eng ko‘p tarqalgan. Ular havo almashtirish unumdorligi 3000 dan 20000 m 3 / soat gacha bo‘lgan MÖ470 va ÂO tiðdagi ventilatorlar bilan birlashtiriladi. Kanalizatsiya. Molxonalarda kanalizatsiyaning ochiq (o‘zioqar) va berk (bosimli va o‘zioqar) tizimlari bo‘ladi. Oqova suv va shaltoqlarni yig‘ish hamda chiqarib tashlash uchun kanalizatsiya novlari, ariqlar, quvurlar va shaltoq to‘plagichlar qo‘llaniladi. Qoramollar va cho‘chqalar boqiladigan chorvachilik binolarida, odatda, o‘zioqar kanalizatsiya quriladi. Chiqish joylaridagi traplar, chorvachilik binolari ichiga axlat gazlari kirmasligi uchun gidravlik zatvorlar bilan ta’minlanadi. Bino pollari novlar tomon nishab olinadi. Qoramol boqiladigan binolar uchun qabul qilingan qiyalik 0,01—0,02, cho‘chqaxonalar ariqlarning nov tomonga qiyaligi kamida 0,02 bo‘lishi kerak. Nov tubining trap tomonga qiyaligi 0,01—0,15 bo‘lishi lozim. Molxonalarda go‘ng-shaltoq chiqib ketadigan novlarning eni kamida 30 sm, chuqurligi 16—20 sm dan ortiq bo‘lmasligi, cho‘chqaxonalarda esa ularning eni 15 sm, chuqurligi 10 sm bo‘lishi lozim. Mexanizatsiya vositalarining qo‘llanilishi novlarning o‘lchamlarini ancha o‘zgartirishi mumkin. novlar beton, yog‘och, mahalliy toshlardan quriladi. Novlar 15 sm qalinlikda yotqizilgan semiz tuproq qatlami ustiga qurilsa, suv o‘tkazmaydigan bo‘ladi.

ADABIYOT 1. Iofinov S. A., Babenko E.P., Zuyev Y.A. Mashina-traktor parkidan foydalanishga oid spravochnik. T., „Mehnat“, 1988. 2. Shoumarova M., Abdullayev T. Qishloq xo‘jaligi mashinalari T., „O‘qituvchi“, 2002. 3. B.M.Tojiboyev. Chorvachilikni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish. T., „Mehnat“, 2002. 4. B.M. Tojiboyev, A.S.Sirojiddinov. Chorvachilik va chorvachilikni mexanizatsiyalashga oid ruscha-o‘zbekcha lug‘at. T., Uzgiðrozem, 1994. 5. Matchonov R.D., Usmonov A.S. Agrosanoat mashinalari. Ma’lumotnoma. T., „Yangi asr avlodi“, — 2002.

Похожие

Po’lat ko’priklar haqida umumiy ma’lumotlar

Tonnellar haqida umumiy ma’lumotlar va ularni loyihalash

Temir beton ko’priklar haqida umumiy ma’lumotlar

Ferma ichki transporti

Metall ko’priklar xaqida umumiy ma’lumotlar