Етакчи ғилдиракка қўйилган етакчи моментни аниқлаш. Уринма тортиш кучи ва тупроқнинг силжитувчи реакцияси - Транспорт - Рефераты

Етакчи ғилдиракка қўйилган етакчи моментни аниқлаш. Уринма тортиш кучи ва тупроқнинг силжитувчи реакцияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

182.5 KB

Етакчи ғилдиракка қўйилган етакчи моментни аниқлаш. Уринма тортиш кучи ва тупроқнинг силжитувчи реакцияси Режа: 1. Етакчи моментни пайдо бўлиш манбаини билиш; 2. Етакчи моментни узатилишида иштирок этувчи механизмларни билиш; 3. Етакчи моментни қиймати асосан қайси механизмда ўзгаришини билиш; 4. Двигателдаги буровчи момент билан етакчи момент орасидаги боғланишни билиш. Фойдали ишнинг купайтириш учун Р у орттириш керак.

Маълумки, двигателдаги момент етакчи ғилдиракка трансмиссия механизмлари орқали берилади. Шунинг учун унинг миқдорига трансмиссия механизмларининг узатиш сонлари, ишқаланиш кучларини миқдорлари каби кўрсаткичлар таъсир этади. Моментни берилиш схемаси қуйидагича. Етакчи моментни берилиш схемаси: Автомобил ва ғилдиракли тракторлар учун Двига -тел  Тишлаши ш муфтаси  Узатма -лар қутиси  Карда н узат ма  Бош узат ма  Охирг и узат ма  Етакчи ғилдира к Гусеницали тракторлар учун Двиг а- тел  Тишла - шиш муфта -си  Орали қузат ма  Буровч и момен ткуча й- тирги ч  Узат - мала р қути -си  Марк а-зий узат- ма  Охирг и узат- ма  Етак -чи юлду з-ча Юқоридаги механизмлардан ўтиш даврида двигателдан келаётган кўрсаткичлар ўзгаради, яъни: Фойдали ишнинг купайтириш учун Р у орттириш керак.

Бу ўзгаришларнинг асосий сабаби двигателдаги айланишлар частотасини етакчи ғилдирак томон ўтказилаётгандаги камайишидир. Демак, тирсакли валдаги буровчи момент билан етакчи ғилдиракдаги етакчи момент ўртасида боғланиш мавжуд. Бу боғланиш қуйидагича: M етак = M дв  i тр   тр бу ерда, M дв  двигател буровчи моменти; i тр - трансмиссияни узатишлар сони ;  тр - трансмиссияни фойдали иш коэффиценти . Таҳлил кўрсатиб турибдики, етакчи моментнинг қийматига (двигател буровчи моменти ўзгармас бўлганда) трансмиссия узатишлар сони билан уни фойдали иш коэффициенти таъсир этади. Ўрганиш натижасида олинган иборалар тракторлар учун ҳам, автомобиллар учун ҳам етакчи ғилдиракни жойланишидан қатъий назар умумий ҳисобланади. Ҳаракатга келган трактор ёки автомобилларнинг етакчи ғилдирагида қуйидаги қаршилик моментлари пайдо бўлади, яъни: - етакчи ғилдиракни думалашига қаршилик момент - М fe ; - етакчи ғилдиракка келтирилган уринма инерцион кучлар йиғиндисидан ҳосил бўлаётган момент - М j e ;Трансмиссияни узатишлар сони узатмалар қутиси ва бош ёки марказий узатма ёрдамида ўзгартирилади. Фойдали иш коэффициенти эса барча механизмлардаги йўқотишларни ҳисобга олади. Фойдали ишнинг купайтириш учун Р у орттириш керак.- буровчи момент кўпаяди; -айланишлар частотаси камаяди.

-ғилдирак билан тупроқ туташган юзада ҳосил бўлаётган тупроқни силжитувчи реакциясининг моменти - Х е ·r д , яъни бу фойдали ишга сарф бўлаётган қисми. Улар орасидаги муносабат қуйидагича: ёки д j f етак е r М М М Х e t   бу ерда, у д етак Р r М  - уринма тортиш кучи Етакчи ғилдиракка етакчи моментни берилиши билан уринма тортиш кучи Р у ни намоён бўлиш схемаси қуйидагича, д у етак r P М   ; д етак у r М P  1.1.-чизма Машиналарда энергия манбаи бўлиб двигател ҳисобланади. Энергия кувват, буровчи момент ёки айланишлар частотаси трансмиссия механизмлари орқали етакчи ғилдиракка берилади ва машина ҳаракат га келтирилади. Етакчи ғилдиракка етиб келаётган катталиклар ўзгарувчан. Бу ўзгариш трансмиссия механизмлари орқали амалга оширилади. Фойдали ишнинг купайтириш учун Р у орттириш керак. e e j f д е етак М М r Х М    

Ҳаракат вақтида юриш қисми билан тупроқ орасида уринма рекция кучлари ҳосил бўлади. Бу куч ҳаракат сиз тўрган машинани етакчи ғилдираги геометрик ўқининг тупроқ билан туташган нуқтасига қўйилади ва доим ҳаракат текислиги бўйича йўналиб, машинани олдинга қараб итаради (1-чизма). Шунинг учун бу куч - Х е тупроқни ёки йўлнинг (итарувчи) силжитувчи реакция кучи деб аталади. У схемада кўрсатилгандек Х е таъсир этаётган текисликдан ғилдирак марказигача бўлган масофа думалаш радиуси - r д билан белгилаймиз . У ҳолда: Ғилдиракли тракторлар учун д j f у е r М М Р Х e e   Гусеницали тракторлар учун д j r j у е r M M М Р Х гус e     Ҳаракат пайтида ҳосил бўлаётган уринма тортиш кучи Р у доимо силжитувчи реакция кучи Х е дан катта; Фойдали ишнинг миқдори Х е  r д бўлса уни кўпайтириш Р у нинг қийматига боғлиқ. Р у ни орттириш учун M етак ни орттириш керак бўлади. Бу дегани доимо двигателнини қувватини орттириб бориш демак. Бу мумкинми? Амалиётда бу мумкин эмас. Чунки Р у нинг қийматини ғилдирак билан тупроқнинг илашиши чеклаб қўяди. Бу илашишдан илашиш кучи Р  ҳосил бўлади. Унинг қиймати двигател қувватига, етакчи моментнинг қийматига боғлик бўлмай, балки машинанинг етакчи ғилдирагига тушаётган оғирлиги Q e га ва илашиш коэффиценти  га боғлик, яъни: Р  =  · Q e Фойдали ишнинг купайтириш учун Р у орттириш керак.

Амалиётда Р у  Р  шарти бажарилиши керак. Агарда шу шарт бажарилмаса, етакчи ғилдиракни шатаксираши пайдо бўлади.

ХУЛОСА 1. Тракторни самарали ишлаши учун доимо двигател қувватини ошириш шарт бўлмай етакчи ғилдирак билан тупроқ орасидаги илашишга эътибор бериш керак. 2. Агар тракторни ёки автомобилни қуввати орттирилса унинг оғирлиги ва шина билан тупроқнинг илашиш коэффиценти ҳам ортиши керак. Бу эса шина кенглиги ва диаметрини қайта қуришни тақозо этади. Демак, янги чиқаётган ёки кучли чет эл тракторларининг ғилдиракларини диаметрини катта бўлиши, шинасининг кенг бўлишлиги бежиз эмас.

АДАБИЁТЛАР 1. И.А.Каримов «Баркамол авлод – Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори» Т. «Шарқ», 1997 йил 2. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2005 йил 30 сентябрь №217 сонли буйруғи билан тасдиқланган «Олий таълим муассасаларида талабалар билимини назорат қилиш ва баҳолашнинг тизими тўғрисидаги» намунавий Низоми 3.Т.С. Худойбердиев «Трактор ва автомобиллар назарияси ҳамда ҳисоби» Т.: «Фан ва технологиялар», 2005й., 210б. 4.«Тракторы. Теория». Под редакцией В.В.Гуськова, М.: «Машиностроение», 1988г. 375 с. 5. «Тракторы и автомобили». Под редакцией проф. В.А.Скотникова. М.: Агропромиздат, 1985г., 440 с. 6. Д.А.Чудаков «Основы теории трактора и автомобиля» М. «Колос» 1972 г., 283 с.

Похожие

Ҳаракатга қаршилик кучлари. Куч баланси ва ҳаракатнинг дифференциал тенгламаси

Автомобилларнинг трансмиссияси. Трансмиссиялар ҳақида умумий маълумотлар

Оралиқ бирикмалари ва карданли узатмалар. Асосий узатма дифференциал ва ярим ўқлар

Гилдиракли ва занжир тасмали тягачларни умумий назарияси, уларга таъсир этувчи кучлар ва моментлар.

Автомобилнинг йўлдаги харакати. Тортиш кучи. Динамик омил. Ёқилги сарфи