Автомобилнинг йўлдаги харакати. Тортиш кучи. Динамик омил. Ёқилги сарфи - Транспорт - Рефераты

Автомобилнинг йўлдаги харакати. Тортиш кучи. Динамик омил. Ёқилги сарфи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63 KB

Автомобилнинг йўлдаги харакати. Тортиш кучи. Динамик омил. Ёқилги сарфи Режа: 1. Автомобилнинг йўлдаги харакати. 2. Автомобил харакатига қаршилик қилувчи кучлар. 3. Автомобил харакат тенгламаси. 4. Динамик оимл. 5. Ёқилци сарфи.

Таянч сўзлари ва иборалари: -Автомобил, куч, цилдирашга қаршилик, ҳаво қаршилиги, тезланиш, тортиш кучи, динамик омил, ёқилци сарфи. Замонавий автомобил йўлларининг хамма қисмлари автомобилларнинг хисобий тезликда хавфсиз харакатланишини таъминлаб бериши лозим. Йўлда харакат миқдори ошиши билан автомобилларга тусқинлик ошади ва уларнинг харакат тезлиги камаяди. Шунинг учун, йўл ўқининг айрим қисмларига бўлган талаблар йўлда якка автомобил харакатланиш шароитидан келиб чиқиб белгиланади. Йўлда автомобилнинг хақиқий харакат тарзи учта омил билан аниқланилади: - Автомобилнинг фойдаланув хусусиятлари, -йўл шароити ва ҳайдовчининг шахсий хислатлари. Автомобилнинг харакат қонунини ифодалаш учун, харакат вақтида таъсир этувчи кучларни аниқлаш зарур. Автомобилга таъсир этувчи кучларни асосан учга бўлиш мумкин яъни, автомобилни харакатлантирувчи кучлар, автомобил харакатига қаршилик қилувчи кучлар ва реактив кучлар. Автомобил харакатига қўйидаги кучлар қаршилик кўрсатади 3.1.-расм [1]: Автомобилнинг цилдирашга қаршилик кучи Р f ; Ҳавонинг қаршилик кучи Р w ; Баландликка кутарилишга қаршилик кучи Р i ; Автомобилнинг тезланишига қаршилик кучи Р j ; Биринчи 2 та куч хар доим автомобиллар харакатига қаршилик қилади. Кейинги иккита куч эса йўлнинг қиялигига қараб таъсир этиши ёки этмаслиги мумкин. Юқоридагиларга асосланиб, автомобилнинг харакат тенгламасини қўйидагича ифодалаймиз: Рт = Р f + Р w ± Р i ± Р j (2);

Цилдирашга қаршилик кучи - цилдиракларнинг эзилишига ва йўл қопламасига боцлиқ ҳолда куч сарф қилишни талаб қилади. Қаттиқ қопламали йўлларда цилдирашга қаршилик кучи йўлга тушадиган кучланишга тўцри боцлиқ бўлади: f =  G i f i (3); Бу ерда G i алохида цилдираклардан тушадиган кучланиш; f i цилдирашга қаршилик кучи коэффициенти. Цилдирашга қаршилик кучи коэффициенти қўйидаги ифодага боцлиқ.: f ўрт =  Р f / G авт (4) бу ерда G авт автомобил оцирлиги; Цилдирашга қаршилик қоплама ровонлигига, тезликга ва цилдирак эгилувчанлигига боцлиқ. Харакат тезлиги 50 км/с гача бўлганда цилдирашга қаршилик деярли ўзгармайди. Йўл қопламаси цилдирашга қаршилик кучи коэффициенти. Ц/б ва а/б ----------------------------------------- 0,01-0,02 Битум билан боцланган чақилган тош ёки шацал----0.02-0,025 Чақилган тош ва шацалли йўл у-н -------------------0,03-0,04 Тупроқли йўллар --------------------------------------0,03-0,06 Харакат тезлиги ошиши билан (60  V  150) цилдирашга қаршилик қўйидаги ифода билан топилади: f v = f o (1+4,5 10 -5 V 2 ) (5); Ҳавонинг қаршилик кучи. Хар қандай автомобил харакатига ҳаво қаршилик қилади ва уни енгиш учун автомобилни двигатели ёрдамчи куч сарф қилади. У қўйидаги ифодадан аниқланилади: Р w = c p w v 2 / 3,6 2  к в w v 2 /13 (6)

Бу ерда: с-мухитнинг қаршилик коэффициенти; р-ҳавонинг зичлиги; к в = ср ҳавонинг қаршилик коэффициенти; w -пештоқ юзаси; w = 0,8ВН енгил автомобиллар учун, w = 0,9ВН юк автомобиллари учун, (В,Н автомобил ўлчамлари, баландлиги, кенглиги), V ҳаво мўҳитига нисбатан автомобилнинг харакат тезлиги км/с да. Ҳавонинг қаршилик коэффициенти қўйидаги жадвалладан топилади: Автомобиллар турлари к в кгс.с 2 /м 4 W м 2 Юк ташувчи автомобиллар у-н Автобуслар учун Енгил автомобиллар учун Пойга автомобиллар учун 0,50-0.7 0,023-0,050 0,015-0,030 0,10-0,015 3-7 4,5-7,0 1,4-2,6 1,0-1,5 Баландликка кутарилишга қаршилик кучи. А втомобил қандайдир i қияликка кўтарилиши учун ёрдамчи куч сарф қилиши керак. Gi L GH L F Pi    / (7) Баландликка кўтарилишга қаршилик кучи коэффициенти автомобил харакат тезлигига нисбатан қўйидаги жадвалдан топилади. I II III IV V 150 120 100 80 60 0.030 0.040 0.050 0.060 0.070 Автомобилнинг тезланишига қаршилик кучи-Р j (инерция кучи). Автомобил ўзгарувчан харакат қилаётганида унинг инерция кучи P j илгарлама ва айланма харакатланувчи жисмлар таъсирида бўлади. Автомобил массаси m = q G ва тезлиги V (м/с) бўлганда илгарлама харакатга инерцион куч таъсир қилади.

Gj dt dv g G dt dv m Pj     (8) бу ерда dt dv - автомобил тезланиши; j = dt dv g 1 - нисбий тезланиш. Автомобилнинг тортиш кучи кўйидаги формула орқали топилади. V N Pт    270 (9) бу ерда N - двигател энг катта қуввати;  - маханикавий ФИК. Автомобил харакатида унинг двигатели қувватини ички заҳираси бўлади, бу динамик омил деб аталади. Динамик омил йўл қаршилигини бартараф этишга сарф бўлувчи тортиш кучининг ички захирасидир. D = Рт - Р w = Р f ± Р i ± Р j ; j i f G P P D w т      j i f     (10) Ёқилци сарфи йўл шароитига боцлик. Автомобил ишлашида ёқилци сарфи қуйидаги формула ёрдамида топилади.   соат л N q Q e e s / 1000    (11) бу ерда  - ёқилци зичлиги г/см 3 ; q e - солиштирма ёқилци сарфи г/КВт  с; N e -двигател қуввати. КВт Ёқилци сарфини, унинг 100 км харакатига аниклаш куйидаги формула ёрдамида топилади.   км л G v K q Q тр в e 100/ ; 6.3 13 2 100                 (12)

АДАБИЁТЛАР 1. Бабков В.Ф., Андреев О.В. «Проектирование автомобилнҳх дорог» М. Транспорт 1987 г. I и II Частқ. 2. Бабков В.Ф. «Автомобилқнҳе дороги» М. Транспорт. 1983 г. 3. Садирхужаев А. «Автомобил йўлларини лойихалаш» марузалар туплами. 4. Қодирова А.Р. «Автомобил йўлларини лойихалаш асослари фанидан курс ишини бажариш бўйича услубий қўлланма».

Похожие

Автомобил транспорти воситаларининг техник ҳолати. Умумий қоидалар

Автомобилларнинг тортиш- иктисодий сифатини диагностика килиш жихозлари.

Хавфсиз ҳаракатланишни таъминлашда транспорт воситалари техник ҳолатининг аҳамияти

Гилдиракли ва занжир тасмали тягачларни умумий назарияси, уларга таъсир этувчи кучлар ва моментлар.

Етакчи ғилдиракка қўйилган етакчи моментни аниқлаш. Уринма тортиш кучи ва тупроқнинг силжитувчи реакцияси