Дизелларда ва газдизелларда аралашма ҳосил қилиш - Транспорт - Рефераты

Дизелларда ва газдизелларда аралашма ҳосил қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2571 KB

Дизелларда ва газдизелларда аралашма ҳосил қилиш Режа: 1. Дизелларда аралашма ҳосил қилишга қўйиладиган талаблар. 2. Ёнилғи оқимининг парчаланиши ва майда томчилар ҳосил бўлиши. 3. Томчининг ўртача диаметри ва пуркаш эгри чизиғи. 4. Пуркалган ёнилғи оқимининг геометрик ўлчамлари. 5. Пуркашннг майдалигига ва ёнилғи оқимнинг ривожланишига таъсир қилувчи омиллар. 6. Ёнилғи камерасида ёнилғини тақсимланишига ҳаво зарядини ҳаракатининг таъсири. 7. Ёнилғининг буғланиши. 8. Ёнилғи бўғларини ҳаво билан аралашиши.

Дизелларда ва газдизелларда аралашма ҳосил қилш жараёни. Дизелларда аралашма цилиндрни ичида ҳосил бўлади. Жараённинг бир қисми ёнилғи ёнишга тайёрланаётган даврда, анчагина қисми эса аланга пайдо бўлгандан сўнг кечади. Дизелларда ёнувчи аралашма ҳосил бўлишига кетадиган вақт учқундан ўт оладиган двигателларга қараганда кам, лекин жараённинг тезлиги эса 2ла ҳолда ҳам бир хилдир. Дизелларда аралашма ҳосил бўлишининг зарурий элементларига ёнилғининг пуркалиши ва тўзитилиши, шунингдек ёниш камераси бўшлиғида ёқилғи оқимининг ҳаракатланиши киради. Ёнилғини пуркалиши Цилиндрларга ёнилғи форсунканинг пуркалишидан берилади. Бу жараён пуркаш тешиклари билан ёниш камераси орасида босим 13,5-16,5 МПа гача ўзгариши натижасида содир бўлади. Бу босим пуркаш босими дейилади. Пуркаш босими ва пуркашининг ўтиш кесими ёнилғи берилиши давомида ўзгариб туради, шу сабабли тешиклардан ёнилғининг ўтиш тезлиги ва унинг секундлик сарфи ҳам ўзгарувчандир. Бу қийматлар тирсакли валнинг бурилиш бурчагига қараб ўзгаради, аралашма ҳосил қилиш усулларига, ёнилғи берувчи аппаратларнинг конструкғиясига, ёнилғининг хоссаларига, цилиндрнинг ўлчамларига ва ИЕДнинг ишлаш режимларига боғлиқ. Дизеллар юқори кўрсаткичларда ишлаш учун ёнилғи пуркаш жараёнига қуйидаги талаблар қўйилади: 1. Поршен ю.ч.н. 10-30 0 етмасдан ёнилғи бериш керак. 2. Ёнилғи пуркаш фазасининг давомийлиги энг юқори юкла-нишда 40- 45 0 т.в.б. дан зиёд бўлмаслиги зарур. 3. Цилиндрларга ёнилғини берлиши тирсакли валнинг талаб қилинадиган бурилиш бурчагига кўра ўзгариши лозим. 4. Цикл давомида цилиндрга киритиладиган ёнилғи миқдори юкланишга ва тезлик режимига мос келиши ва улар ўзгарганда бу миқдор ҳам мақбул тарзда ўзгариши керак.

5. Пуркаш параметрлари ёнилғининг зарур сифат билан тўзитилишини ҳамда аралашма ҳосил қилиш усулига мувофиқ равишда ёниш камерасида тақсимланишини таъминланиши зарур. 6. Ёнилғини бериш хусусиятлари двигателнинг ҳамма цилиндрларига бир ҳилда бўлиши ва берилган иш режимида циклдан циклга қадар барқарор бўлиши лозим. 1- расм. Ёнилғи пуркаш характеристикалари. Бу ерда  б ,  т - ёнилғи берила бошлаш ва тугаш пайтлари.  пур =  т -  б - ёнилғи берилишининг давомийлиги.  ил - ёнилғи берилишини илгарилатиш бурчаги. 1 - дифференғиал характеристика, бу ҳажм бўйича ёнилғи берилиш тезлигининг ( dV kup / dx ) тирсакли валнинг бурилиш бурчаги (  ) га боғлиқлигини ифодалайди. 2 - интеграл характеристика, бу пуркалиш бошлангандан жорий вақтга қадар пуркагичдан берилган ёнилғи миқдорини кўрсатади.V dV d d пу пу б T р р/      Диференғиал характестикада V kup эгри чизиқ тагидаги штрихланган юзани ифодалайди.  =  к бўлганда V kup = V ғ , яъни цикл давомида бериладиган ёнилғи миқдорига тенг бўлади. Агар ёқилғининг зичлиги Р ё маълум бўлса цикл давомида берилган ёнилғи миқдори ушбу тенгламадан аниқланади:

Q V P ц ц ё ё  Ёнилғининг тўзитилиши. Ёнилғини тўзиткич орқали ўтаётганда унда оқимнинг бошланғич ғалаёнланиши пайдо бўлади; ёқилғининг ҳаракат тезлиги қанчалик юқори ва канал деворларининг ғадир-будурлиги қанчалик зиёд бўлса, бу ғалаёнланишлар шунчалик катта бўлади. Уларнинг катталиги тўзиткич конструкғиясига, соплонинг геометрик ўлчамларига (каналнинг узунлиги ҳамда диаметрига) ва суюқликнинг ҳоссаларига ҳам боғлиқ. Ёнилғи заррачаларининг ўлчамлари 5 дан 100 мкм гача бўлиб, натижада 0,5-20 млн гача томчилар пайдо бўлади. Ёнилғининг тўзитилиш майинлиги ва ёниш кўрсаткичларини баҳолаш учун томчиларнинг ўртача диаметри тушунчасидан фойдаланилади. Ўртача диаметр қанча кичик бўлса, тўзитиш шунча майда (майин) ҳисобланади. Пуркалаётган ёнилғи оқимининг ривожланиши. Форсунка соплосидан ёниш камерасига бериладиган ёнилғи оқимининг шакли, ўлчамлари ва тузилиши тўзиткичнинг тури ҳамда конструкғисига боғлиқ. 8.2-расмда дизеллар группасида энг кўп фойдаланиладиган штифтсиз тўзиткич ҳосил қилувчи ёнилғи оқимининг схемаси тасвирланган. Тешикдан чиққанда томчиларга парчаланиладиган ёнилғи оқими конуссимон оқимни ҳосил қилади. Оқим узунлиги L эни В ва конус бурчаги  га тенг. Оқимнинг ёнилғи энг кўп тўпланган марказий қисми (ўзак 1) энг катта тезлик билан ҳаракатланувчи зарралар (4) билан тўла бўлади. Канал ўқидан узоқлашган сари томчиларнинг ўлчами кичиклашиб ва ҳаракат тезлиги пасайиб, томчилар миқдори эса кўпайиб боради.

2 - расм. Пуркалган ёнилғи оқимининг схемаси. Масалан кичик, кинетик энергияси кам бўлган тешиклар газ таъсирида секинлашиб оқим қобиғи (2)ни ҳосил қилади. Ёнилғининг доим буғланиб туриши томчилар ўлчамининг кичиклашувига ва уларнинг қобиқдан чиқишига ёрдам беради. Аралашма ҳосил қилишни ташкил этиш усуллари. Аралашма ҳосил бўлиш ва ёниш жараёнларини ташкил этишда, ёниш камерасининг конструкғияси ва ёнилғи бериш параметрлари муҳим ахамиятга эга. Аралашма ҳосил бўлиш жараёни одатда ёниш камерасининг танланган турига ва қабул қилинган ёнилғи бериш аппаратураларига мослаб ишлаб чиқарилади. Аралашма ёниш камераларида аралашма ҳосил бўлиши. Ажратилмаган камералар ягона (яхлиг) бошлиқдан иборат бўлиб, унга ёнилғи пуркалади ва аралашманинг ёниши авж олади. Ажратилмаган ёниш камераларида ҳажм бўйича, пардали, ҳажм бўйича пардали, девор яқинида аралашма ҳосил бўлиш усуллари мавжуд.

3 - расм. Дизелларнинг ажратилмаган ёниш камералари. Ҳажм бўйича аралашма ҳосил бўлиши. Аралашма шу усулда ҳосил қилинадиган ёниш камералари 8.4-расмда кўрсатилган. Камера бўшлиғига ёнилғи марказий форсункадан, тўзиткичнинг 6-12 та соплоси орқали радиал йўналишда пуркалади ва ҳаво билан аралашади. Тўзитилган ёнилғи камера деворларига тегмаслиги керак, акс ҳолда аралашма ҳосил бўлиш ва унинг ёниш жараёни бузилади. Бунда D k / D ғ =0,75- 0,90 бўлиб, камералар кенг қилиб ишланади. Пуркаш босими 8-15 МПа гача етказилади. Штифтсиз тўзиткичларда ёнилғи оқимнинг конус бурчаги 20 0 атрофида бўлади. D к , D ғ - камера ва цилиндрнинг диаметрлари. Тезлик режими ошиши билан заряднинг камерада айланиш жадаллиги қуйидагича ортиб боради:y m v C n   бу ерда: С- мазкур ИЕД га таалуқли константа; m =0,5-1,0 - ҳаво уюрмасини ҳосил қилиш усулига боғлиқ Ҳавонинг ёниш камерасидаги максимал айланиш тезлиги 10-15 м/сек ни ташкил этади. Ёнилғи оқимлари билан кирадиган солиштирма энергия

улушининг (Е ё ) ҳаво заряди эга бўлган энергия улушига (Е х ) нисбатан кўплиги хосдир. Дизелларда Е ё /Е х =25-40 га тенг. Пардали аралашма ҳосил бўлиш жараёни. Бу усулда аралашма ҳосил бўлиши учун ёнилғи поршен ўқига нисбатан силжиган тўзиткич соплоси орқали ёниш камерасига пуркалади ва унинг деворига урилади. Ёнилғи камера ҳажмида тарқалмасдан балки унинг металл юзаси бўйлаб ёйилиб оқиб, қалинлиги бир неча микрометрга тенг бўлган суюқ парда ҳосил қилади. Ҳаво бўшлиғида цикллик ёнилғи миқдориннг атиги 5...10 фоизи қолади. Камера девори ёнида ҳавонинг айланиш тезлиги тангенғиал (уринма) ташкил этувчиси номинал айланиш частотасида 40-50 м/ с ни ташкил этади. Пардали аралашма ҳосил бўлиш жараёнида тўзиткич соплоси девор яқинида жойлашган бўлади, шу сабабли ёнилғи оқимининг камерада ҳаркатланишини таъминлаш учун кўп энергия талаб қилинмайди. Дизелнинг пардали аралашма ҳосил бўлишига асосланган иш жараёни «М- жараён) деб юритилади. Ҳажм бўйича пардали аралашма ҳосил бўлиш жараёни. Бу усул дизелларда кенг қўлланган бўлиб, бу камералар V V k c нисбатнинг ҳажм бўйича аралашма ҳосил бўлиши усулига қараганда кичикроқлиги (0,5-0,63) ва чуқурроқ эканлиги билан ажралади. Шунинг учун поршен туби қалинроқ ва оғирроқ бўлади. Аралашма ҳосил бўлиш жараёни ҳажмий усулдаги каби кечади. Аммо бу усулда камеранинг ён деворига ёнилғи тушиб, уни хўллаши мумкин. Ҳавонинг тангенғиал айланиш тезлиги нормал режимда 25-30 м/с ни ташкил этади. Бу усул ёниш камераларининг турлари 8.3 расм, в,г,д,е да келтирилган. 4 расм. Дизелнинг ёниш камерасида ҳавонинг ҳаракати. а - кенг ва б - тор бўғизли камера

а б Камеранинг бўғзи кенг бўлганда цилиндр ўқига томон радиал йўналаётган ҳаво оқими поршен ўйиғига кираверишда ўз траекториясини ўзгартириб, марказдан қочма куч таъсирида деворга сиқилади, ва бу билан камерани чекка деворига тушаётган ёнилғининг олиб ташланиши таъминланади. Бўғзи тор камераларда (8.3 расм д,е) сиқиб чиқариладиган оқим кучли бўлади, бунда тороидал уюрма юзага келади. ҒНИДИ камерасининг бўғзи 0,345-0,38 бўлиб, ёнилғи ўткир  остида пуркалади ва М-жараён каби парда ҳосил қилади. Лекин деворнинг ҳарорати махсус тарзда назорат қилинмайди, шу сабабли ёнилғининг буғланиш тезлиги поршеннинг иссиқлик режимига ҳамда двигател валининг айланиш частотасига боғлиқ. Бунда Е ё /Е ҳ =2,5-1,5 га тенг. Девор яқинида аралашма ҳосил бўлиш жараёни. 3 расм ж да шу усулга мос ёниш камераси кўрсатилган. Ёнилғи соплонинг 2 та тешигидан, ёниш камерасининг ташкил этувчисига параллел тарзда пуркалади. Бунда ёнилғининг камера деворига етиб бориши кўзда тутилмаган. Пуркалган ёнилғи ҳаво оқимига эргашиб кетади. Натижада камера деворининг ёнида ёнилғига бой бўлган аралашманинг тор ҳалқасимон қатлами ҳосил бўлади. Пуркалиш давомийлиги тирсакли валнинг 35-40 0 бурилишини ташкил этганда ҳаво зарядининг бу бурилиши 9-10 бирликка тенг талаб қилинувчи уюрма нисбатини беради. Бу усулда номинал айланиш частотасига 60 м/с ни ташкил этади, ва аралашма ҳосил бўлиши ҳажмда содир бўлади. Пуркаш босими 45-50 МПа дан ошмайди. Е ё /Е х =0,25-0,30. Девор яқинида аралашма ҳосил қилиш усулини Ф.Пишингер ишлаб чиққан бўлиб, илк бор Дейғнинг

ҳаво билан совитиладиган дизелларида қўлланилган. Бу усул Д-жараён деб юритилади. Ажратилган ёниш камераларида аралашма ҳосил бўлиш жараёни. Ажратилган камераларда V c хажм 2 қисмга ажратилган бўлиб, уларни каналлар туташтириб туради. Поршен тепасида жойлашган камера асосий камера деб, цилиндр устёпмасида жойлаштириладигани эса ёрдамчи камера деб аталади. Бу камералардаги жараёнлар турлича бўлади. Ажратилган камераларда аралашма ҳосил бўлиш жараёни уюрмали камерада, олд камерада ва ҳаволи ёрдамчи камерада кечадиган турларга бўлинади. Охирги усул дизелларда жуда кам қўлланилади. Шунинг учун дастлабки 2 усулни кўриб чиқамиз. Уюрмали камерада аралашма ҳосил бўлиши. 5 расмни а-г да кўрсатилган. Уларни туташтирувчи канал ёрдамчи камеранинг сфера ёки цилиндр шаклидаги чекка қисмига чиқарилган. V у.к / V c нисбат 0,4-0,6 га тенг, туташтирувчи каналнинг кесими цилиндр кўндаланг кесими юзининг 0,8-3% қисмини ташкил этади. Асосий камерада поршен тубида қошиқ, шарсимон сегмент кўринишида ёки мураккаброқ шаклли бўлади. Ёрдамчи камеранинг пастки қисми иссиқлик исрофини камайтириш ва аралашма ҳосил бўлишини ҳамда ёнишини яхшилаш учун иссиқбардош пўлатдан қоплаш йўли билан тайёрланади. Иш давомида унинг ҳарорати 600-650 0 С га етади.

5-расм. Ажратилган ёниш камераларининг схемалари. Сиқиш тактида поршен ю.ч.н. га харакатланганда поршен тепасидаги ҳаво ёрдамчи камерага сиқиб чиқарилиб, у 25-40 га тенг уюрма нисбати билан айланма ҳаракат қилади. Заряд ёрдамчи камерага ўтганда камерадаги босим асосий камерадаги босимга нисбатан 0,92-0,95 ни қашкил қилади. Ю.Ч.Н. га 15-20 0 қолган заряднинг айланиш тезлиги газни туташтирувчи каналдан ўтишдаги энг юқори тезлиги 100-200 м/с ни ташкил этади. Ёнилғи айланаётган ҳавога штифт конусининг  ги 4-15 0 бўлган штифтли тўзиткичдан фойдаланилади. Уюрмали камераларда аралашма ҳосил бўлиш жараёни 2 босқичли қилиб ташкил этилгани учун  =1,3-1,2 ва ундан кичик бўлгани ҳолда аралашмани тутамасдан ва анча тўлиқ ёнишига эришилади. Ёнилғи узатувчи аппаратлар нисбатан енгил шароитда ишлайди, пуркаш босими 30-38 МПа дан зиёдлашмайди ва аппарат конструкғияси соддалаштириши мумкин. Уюрмали камераларда дизеллар учун Е ё /Е х =0,08  0,06 ни ташкил этади. Олд камерали аралашма ҳосил бўлиши Бу 8.5 расм, д-ж да кўрсатилган. Буни уюрмали камерадаги жараёндан фарқи. Бунда туташтирувчи канал ёрдамчи канал ўқи бўйлаб йўналган ва шу сабабли газ оқими поршен тепасидаги ҳажмдан оқиб ўтаётганда фонтан шаклида бўлиб, камера олдида ён деворлар бўйлаб тарқалади. V k / V c =0,25-0,4. Туташтирувчи каналнинг кесими цилиндр юзасининг 0,3  0,5% қисмини ташкил этади, яъни уюрмали камералардаги анча кичикдир. Олд камераларнинг пастки қисми ва туташтирувчи канал иссиқлик ўтказмайдиган қилиб ишланади.

Сиқиш тактида олд камерага ҳавонинг оқиб кириш тезлиги босимлар фарқи 0,6-0,8 МПа бўлганда 200-300 м/с ни ташкил этади. Ёнилғи эса конусининг  чи 4-12 0 бўлган штифли тузиткич орқали ингичка оқим тарзида ҳавога рўпара йўналишда пукралади. Ёнилғининг дастлабки аланга олиши олд камерада юз беради, сўнгра ҳаво олд камерада ҳарорат ва босим тез кўтарилиши оқибатида ёнилғи ва ёниш махсулотлари билан бирга поршен тепасидаги бўлиққа қайтиб киради. Бунда олд камерадан чиқаётган газ оқими таъсирида асосий камерада 2-марта аралашиш ва ёниш жараёни бўлади. Аралашма тутамасдан тўлиқ ёнади, яъни  =1,15-1,25 бўлади.  =18-23, юқори қувватли стартерлар қўлланилади. 30-35 МПа босим билан пуркалади. Е ё /Е х =0,03-0,04 га тенг. Газ-дизелларда аралашма ҳосил бўлиши Газ-дизелларда 2 та таъминлаш системаси бўлиб, бири газ билан иккинчиси дизел ёнилғиси билан таъминлайди. Газ-дизелларда ҳаво билан газ аралашмаси цилиндрдан ташқарида газ- ҳаво аралаштигичда ҳосил қилиб, сўнгра цилиндрга юборилади. Дизел ёнилғиси эса, дизелга ўрнатилган ёнилғи аппаратлари орқали цилиндрга пуркалади. Бунда ёнилғи аппарати энг кам миқдорда ёнилғи узатадиган қилиб рослаб қўйилади. Цилиндрга пуркалган дизел ёнилғисини буғлари газ-ҳаво аралашмаси билан аралашиб алангаланади ва бунинг натижасида цилиндрдаги газ-ҳаво аралашмаси ҳам аланга олабошлайди.

А д а б и ё т л а р 1. Қодиров С.М., Никитин С.Е. «Автомобил ва трактор двигателлари». - Тошкент: 1992. 2. Автомобильные двигатели. М.С.Ховах тахрири остида. - Москва: 1977. 3. Двигатели внутреннего сгорания. Теория рабочих процессов. В.Н.Луканин тахрири остида. - Москва: 1995. 4. Двигатели внутреннего сгорания. Теория поршневых и комбинированных двигателей. А.С.Орлин ва М.Г.Круглов тахрири остида. - Москва: 1983. 5. Ховах М.С., Маслов Д.С. «Автомобил двигателлари». - Тошкент: 1977. 6. Двигатели внутреннего сгорания В3 кн.Кн.1. Теория рабочих процессов: Учеб: /В.Н.Луканин и др. –М.: Высшая школа, 1995. – 368с. 7. Двигатели внутреннего сгорания В3 кн.Кн.2. Динамика и конструирование: Учеб: /В.Н.Луканин и др. –М.: Высшая школа, 1995. – 319с. 8. Двигатели внутреннего сгорания В3 кн.Кн.3. Компьютерный практикум: Учеб: /В.Н.Луканин и др. –М.: Высшая школа, 1995. – 368с.

Похожие

Дизелларда аралашма ҳосил бўлиши. Ёқилғи насослари ва форсункалар. Дизелларда аралашма ҳосил бўлиш

Учқун орқали ўт олдириладиган двигателларда гомоген аралашма ҳосил қилиш

Дизел ва газдизелларда ёнилғини алангаланишн ва ёниши

Ҳақиқий цикллар, ИЁД ларнинг эксплуатацион хусусиятларининг асосий кўрсаткичлари ва иш режимлари

Карбюраторли двигателларнинг таъминлаш тизими