Diagnostika joriy etish samaradorligining shartlari. - Транспорт - Рефераты

Diagnostika joriy etish samaradorligining shartlari.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

104.5 KB

Diagnostika joriy etish samaradorligining shartlari. Reja: 1. Diagnozlash ko’rsatkichlari. 2 Diagnozlash me’yorlari. 3. Diagnoz qo’yish. 4. Avtomobillarni diagnozlash usul, vosita va jarayonlari.

Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlashda statistik (ishonchlilik) va yakka tartibdagi (diagnozlash) ma’lumotlar ishlatiladi. Statistik ma’lumotlar jami ishga yaroqsiz avtomobillarning buzuqliklari to’g’risidagi axborotlar ishlab chiqish, yakka tartibdagi axborotlar esa avtomobillarning texnik holatini aniqlovchi ko’rsatkichlarni bevosita o’lchash bilan olinadi. Statistik axborotlarga asosan aniq extimollik bilan TXK va ta’mir ish hajmi belgilanadi, yakka tartibdagi axborot bilan esa shu ish hajmlar mazkur avtomobillarga mos kelishligi aniqlanadi. Diagnozlash to’g’risidagi axborotlardan foydalanish avtomobillarga muddatidan oldin texnik xizmat ko’rsatish va joriy ta’mirlash chiqim harajatlarini bartaraf etadi. Diagnozlash hisobiga rejali-majburiy TXK chiqimlari darajasini kamaytirish ko’p jixatdan avtomobilь bosib o’tish masofasi (l)ning o’zgarish (variatsiya) koeffitsenti, falokat (avariya)li ta’mir bahosi, parvarish d va diagnozlash qiymatlariga (C g ) bog’liq bo’ladi. 1. Diagnozlash ko’rsatkichlari. Avtomobilь mexanizmlari birikmalaridagi ko’rsatkichlar (eyilish, tirqish) ni ekspluatatsiya jarayonida ularni qismlarga ajratmasdan bevosita o’lchash imkoniyati juda cheklangan. SHuning uchun diagnozlashda avtomobil ь texnik holatini belgilovchi bilvosita belgilardan foydalaniladi. Bu belgilar diagnozlash ko’rsatkichlari deb ataladi va avtomobil ь texnik holati Bilan bog’liq bo’lgan fizik ulchamlardan iborat bo’lib uning texnik holati to’g’risida axborot beradi. Diagnozlash ko’rsatkichlariga quyidagilar kiradi: a) Ish jarayoni ko’rsatkichlari-quvvat, tormoz yo’li, yonilg’i sarfi va boshqalar; b) Yo’l-yo’lakay jarayonlar ko’rsatkichi-kaltirash, tovush, silkinish va boshqalar; v) Geometriya qiymatlari-tirqish, bush yurish (lyuft ь ), erkin yo’l, atrofga urish (bienie) va boshqalar.

2 Diagnozlash me’yorlari. Diagnozlash me’yorlari avtomobil ь texnik holatiga sonli baho berish uchun xizmat qiladi. Ular davlat standart iva rahbarlik kiluvchi texnik xujjatlar bilan belgilanadi. Diagnozlash me’yorlariga  boshlangich P n ,  chegaradagi P p  yo’l qo’yilgan P d me’yor ko’rsatkichlari kiradi. Boshlangich me’yor P n yangi, texnik soz manbaaning diagnozlash ko’rsatkichi qiymatiga to’g’ri keladi. Ekspluatatsiyada boshlpngich me’yor P n dan ulchab olingan ifodani sozlash va tiklash uchun zarur bo’lgan qiymat sifatida foydalaniladi. Boshlangich hisoblash me’yori texnik xujjatlarda beriladi. Avtomobilni yondirish va ta’mirlash tizimlari va boshqa ayrim mexanizmlari uchun diagnozlash jarayonida P n eng ko’p iqtisodchanligi bo’yicha yakka tartibda olinadi. Bu esa ishlab chiqarish har xil bo’lgan sharoitda avtomobilning yakka tartibdagi imkoniyatidan ko’prok foydalanishga imkon beradi. Masalan, bir xil turdagi avtomobillarda yondirish burchagining dastlabki o’rnatish urni uning urtacha miqdoridan 3-8 0 ga fark qiladi. Demak, P n ning yakka tartibdagi qiymatidan me’yoriy ko’rsatkich sifatida foydalanish avtomobil ь quvvati va yonilg’i iqtisodini ortiradi. Me’yor chegarasi P p - manbaning texnik-iqtisodiy munosabatlar bo’yicha yoki uni ekspluatatsiya qilish imkoni kolmagan holatiga to’g’ri keladi. Diagnozlash ko’rsatkichining oxirgi me’yori davlat standarti talablari, texnik xujjatlar yoki belgilangan uslublardan foydalanish bilan belgilanadi. P p me’yoridan ekspluatatsiyada manbaaning bosib o’tish masofasini birga kurilgan diagnozlash vositalari yordamida uzluksiz diagnozlash bilan bashorat qilish uchun foydalaniladi. Ruxsat etilgan me’yor P d -avtomobillarga R rejali-eslatma tizimi asosida texnik xizmat ko’rsatishda davriy diagnozlashning muxim me’yori hisoblanadi. U

chegaraviy me’yorning kat’iy qiymatini belgilaydi. Undan keyin belgilangan yoki iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha tuxtab qolish extimoli navbatdagi davriy masofa, albatta ta’minlanadi. Yo’l qo’yilgan me’yor asosida manbaa holatiga diagnostika qo’yiladi va ta’mirlash yoki sozlash zaruriyati to’g’risida xukum chiqariladi. Ekspluatatsiyada yo’l kyilgan me’yor berilgan nazorat masofasi orasida manbaaning nosoz holati chegarasini shartli ravishda aniqlaydi. P d boshlangich qiymat P n va ruxsat etilgan ogish D-dan iborat bo’ladi. Agar diagnozlash ko’rsatkichining joriy qiymati yo’l qo’yilgan me’yor qiymatdan chiqib ketsa, manbaa ishga yaroqli bo’lishidan kat’iy nazar uni sozlamasdan yoki ta’mirlamasdan navbatdagi davriylikka chiqarib bo’lmaydi. CHunki uning tuxtab qolish extimoli yuqori va texnik-iqtisodiy ko’rsatkichiga past bo’ladi. Diagnozlash ko’rsatkichlarining chizikli ifodasi (4-rasm) bo’yicha yo’l qo’yilgan me’yor chegaradagi me’yorni Δ P ulchamida kat’iylashtiradi. U manbaaning oldindagi nazorat masofasi oraligida tuxtamasdan ishlashini ta’minlaydi. Diagnozlash ko’rsatkichining ruxsat etilgan makbul qiymatini aniqlash uslubi. Texnik xujjatlarda berilgan P n miqdoriga yo’l qo’yilgan ogish miqdori Dni qo’yish Bilan P d ni topish mumkinligi 4-rasmdagi chizmadan kurinib turibdi. U quyidagi ikki usul bilan topilishi mumkin: - diagnozlash ko’rsatkichlarini amalga oshirishni mujassamlash bilan. - texnik soz va nosoz manbaalar ko’rsatgichlari qiymatini zichligi bo’yicha taksimlash bilan. Birinchi usul bosib o’tilgan masofa bo’yicha diagnozlash ko’rsatgichlarining o’zgarishi tekis egri chizikdan iborat bo’lganda, ikkinchisi esa manbaa texnik holatini tartibga solish imkoniyati bo’lmaganda qo’llaniladi. 3. Diagnoz qo’yish. Diagnoz qo’yish maqsadi ob’ekt buzuqligini ochish, texnik xizmat ko’rsatish yoki ta’mirga bo’lgan extiyojni aniqlash, bajarilgan ish sifatiga blaxo berish yoki diagnostikalangan mexanizmni navbatdagi texnik xizmat ko’rsatishgacha yaroqli ekanligini tasdiklashdan iborat. Diagnostika qo’yishda boshqaruvchi-inson

imkoniyatlaridan foydalaniladi. Diagnozlash vazifasi va ob’ekt murakkabligiga qarab umumiy va maxalliy diagnostika turlariga bo’linadi. Umumiy diagnostika ob’ektning umumiy koida talablariga to’g’ri kelishi va kelmasligi xaqidagi masalani xal etadi, maxalliy diagnostika esa aniq buzuqlik va ularni sabablarini aniqlaydi. Umumiy diagnostikada bita diagnozlash parametridan foydalaniladi, maxalliy diagnostika bir nechta diagnozlash parametrlarining mavjudligi bilan deyarli kiyinlashadi. Buning ma’nosi har bir diagnostika parametri bir nechta tarkibiy qismlari Bilan boglanganligi va uning aksidadir. Bu degani n-ta foydalaniladigan diagnostika parametrlarida diagnostikalanadigan mexanizm texnik holatlari soni 2 p ni tashkil etishi mumkin.

Diagnostika qo’yish nazariyasi, diagnozlash parametrlari yordamida ob’ekt buzuqliklari bilan bog’liq bo’lgan ko’p holatlaridan eng ishonchlisini aniqlashga olib keladi. Andoza (model ь ) ob’ekt ishonchliligi xaqida berilgan ma’lumotlar asosida uning buzuqlik extimollari va diagnostika parametrlari orasidagi boglanishlarni aniqlaydi. SHu ma’lumotlardan foydalanib diagnostika parametrlaridan ob’ektning extimolicha bo’lgan buzuqliklariga qarab borish Bilan diagnostika qo’yilib uning texnik holati aniqlanadi. SHunga uxshash masalalar diagnozlash kolipi (matritsa) yordamida yechiladi. Diagnozlash kolipi (6-jadval) ob’ekt buzuqliklari X va diagnostika parametrlari P orasidagi alokalar tuplamini, ya’ni texnik holati ruxsat etilgan qiymatga yetgan parametrlarni qatorma-qator ifodalaydi. Gilza – xalka - porshen ts - r porshen zazori Xalka – kanal- porshen zazori Xalka kirgoklaridagi zazor Xalka egiluvchanligi porshen – ts-r yeyilishi Porshen kanalining yeyishishi Xalkaning sinishi Xalkining kokslanib kolishishovkin Motor moyidagi yeyilish maxsuloti Moyning yonishi Yongan gazlar tutunligi Sikish darajasi Kuvvat Yonilgi sarfi Gazlarning karterga kirishi Moy sarfi, gazlar zichligi, kuvvat kamayishi, karterga utayotgan gazlar, sikish bosimi, yonilgi sarfi, tebranish, shovkin kursatkichlarining kiymatlari 41-rasm. Diagnozlanayotgan ob’ektning strukturaviy sxemasi. 1- ob’ekt, 2- struktura, 3- buzukliklar, 4- diagnoztik parametrlar, 5- diagnostik parametrlar kiymati.

6-jadval Diagnostika parametrlari. Buzuqliklar X 1 X 2 X 3 X 4 X 5 P 1 0 1 1 0 1 P 2 1 0 1 1 0 P 3 0 1 1 1 0 P 4 1 0 1 0 1 Oddiy koliplarda boglanishning sonli koeffitsent qiymati 0 va 1 dan , extimolligi va kasrligi esa ular orasida bo’ladi. Nusxaning ufk (gorizontal ь ) qatori diagnostika parametriga, tik qatori esa ob’ekt buzuqligiga to’g’ri keladi. Ufk va tik qatorlarning uzaro kesishgan joyidagi 1 soni buzuqlik imkoniyati borligini, 0 esa bunday imkoniyat yo’qligini bildiradi. Bunday nusxa (matritsa)lar har tomonlama diagnostika parametriga ega bo’lgan, me’yoriy qiymatga yetgan diagnozlash mexanizmi buzuqliklarini maxalliylashtirish imkonini beradi. Masala yechishning fizik moxiyati mavjud diagnostika-parametrlarining ulcham tuplamlari Bilan mos kelmaydigan buzuqlikni bartaraf etishdan iborat. Buzuqliklarni aniqlash jarayoniga ma’lum ketma-ketlik Bilan axborot ulishini diagnostika nusxasiga kiritish yo’li Bilan entropiya (diagnostikalanuvchi mexanizm texnik holatining noaniqlik darajasi)ni kamaytirish sifatida karash mumkin. 4. Avtomobillarni diagnozlash usul, vosita va jarayonlari. Avtomobillarni diagnozlash usullari diagnozlash parametrlarining fizik ma’nosi Bilan tavsiflanadi. Ular ikki guruxga bo’linadi: 1. Avtomobilning ishlatish hususiyatlarini belgilovchi parametrlari harakatlanuvchanligi (dinomichnost ь ), yonilg’ini kam sarflashi, xavfsiz harakatlanishi, tashki muhitga ta’sirini avtomobil ь hamda uning agregat va mexanizmlarini ishlash jarayonida kuzatiladigan jarayon parametrlari (kizish, tebranish, tovush va boshqalar)ni o’lchash.

2. Undan tashkari avtomobil ь mexanizmlari texnik holatini bevosita tavsiflovchi geometrik o’lchovlarini o’lchash Agar birinchi uslub guruxi avtomobilning tulaligicha ishchanlik va undan foydalanish hususiyatiga baho bersa, ikkinchi va uchunchi guruxlar buzuqliklarni aniq sabablarini ochish imkonini beradi. SHuning uchun diagnozlashda «tulalikdan qismlarga o’tish» koidasiga asosan oldin umumiy diagnozlashni amalga oshiruvchi birinchi gurux uslubi, keyin esa avtomobil ь texnik holatiga aniqlik kiritish uchun maxalliy diagnozlashni amalga oshiruvchi ikkinchi va uchinchi gurux uslublari qo’llaniladi. Diagnozlash vositalari diagnozlash parametrlarini u yoki bu uslubda o’lchash vazifalarini bajaruvchi texnik qurilmalardan iborat. Ularning tarkibiga quyidagilar kiradi: -testli ish tartibini beruvchi qurilma; -qayta ishlash yoki undan bevosita foydalanish imkonini beruvchi (odatda elektr daraklagich ko’rinishida) diagnozlash parametrini qabul qilish datchigi; -diagnostika qo’yish natijalarini kayd qilish (indekatsiya), ularni saklash yoki boshqaruvchi qism (organ) ga uzatish uchun zarur bo’lgan daraklarni qayta ishlovchi (kuchaytiruvchi, taxlil qilishi,sirkishlovchi (filatratsiya)) qurilma. Diagnozlash vositalari tashki, ya’ni avtomobil ь tuzilishiga kirmaydigan va birga kurilgan, ya’ni avtomobil ь tuzilishi tarkibidagi vositalardan iborat bo’ladi.

Adabiyotlar 1. Автомобиллар техник эксплуатацияси. Қайта ишланган ва тўлдирилган русча 4-нашридан (проф. Кузнецов Е.С. таҳрири остида. М.:Наука 2004й. 535 б.) таржима проф. Сидиқназаров Қ.М. умумий таҳрири остида, Тошкент “VORIS-NASHRIYOT”, 2006. – 670 б. 2. Автомобиллар техник эксплуатацияси. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги автотранспорт олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган. Проф. Сидиқназаров Қ.М. умумий таҳрири остида, Тошкент “VORIS-NASHRIYOT”, 2008. – 560 б. 3. Техническая эксплуатация автомобилей. Учебник для Вузов. Под ред. проф. Е.С. Кузнецова. М: Наука, 2001 г. 4. Кузнецов Е.С. Автомобилларнинг техник эксплуатацияси. (Магдиев Ш.П. таржимаси), ТАЙИ, 2003 й. 5. Баровских Ю.И. и др. Автомобилларнинг тузилиши, техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш. Тошкент: «Меҳнат», 2001 й. 6. O . Hamraqulov , Sh . Magdiyev . Avtomobillarning texnik ekspluatatsiyasi . Toshkent, 2005 yil.

Похожие

Avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash tizimi

Yuk tashishni tashkil etish tizimlari

Yuk avtomobillari harakatini tashkil etish

Harakat havfsizligini tashkil etish asoslari

Tonnellarni tog’ usulida insho etish