Detallarni bosim ostida (plastik deformatsiyalash) tiklash - Транспорт - Рефераты

Detallarni bosim ostida (plastik deformatsiyalash) tiklash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

142 KB

Detallarni bosim ostida (plastik deformatsiyalash) tiklash Reja: 1. Detalning ishlash imkoniyatini ch о ‘ ktiri sh usuli bilan tikla sh 2. Detalning ishlash imkoniyatini botirish usuli bilan tiklash. 3. Detallarning ishlash imkoniyatini kengaytirish usuli bilan tiklash 4. Detallarning ishlash imkoniyatini toraytirish usuli bilan tiklash. 5. Detallarning ishlash imkoniyatini na k atkalash usuli bilan tiklash,

Detallarning ishlash imkoniyatini bosim ostida ishlash yо‘li bilan tiklash materiallarning plastiklik xossasidan foydalishga asoslangan. Metalning ma’lum sharoitda tashki kuch ta’sirida yemirilmay qoldiq (plastik) deformatsiyalanish xossasi ularning plastikligi deb ataladi. Bosim ostida ishlangan detalning shakli va о‘lchamlarigina о‘zgarib qolmay, balki uning strukturasi va mexanikaviy xossalari ham о‘zgaradi. Metalning elastik deformatsiyalanishida uning kristal panjarasidagi atomlar bir-biriga nisbatan elastik tarzda siljiydi, kuch berilganda bu atomlar asli vaziyatiga qaytib, kristal panjara tiklanadi. Kuch oshirilsa elastik о‘zgarish plastik о‘zgarishga aylanadi va kuch olingandan keyin kristall panjara о‘zining dastlabki xolatiga qaytmaydi, ya’ni metall plastik deformatsiyalanadi. Plastik deformatsiyalanishda kristalning bir qismi boshqa qismiga nisbatan siljiydi. Siljish natijasida kristall panjarada atomlarning joylashish о‘rni о‘zgaradi, buning oqibatida kristall panjaraning shakli buziladiyu, lekin kristallning yaxlitligi buzilmaydi. Detallarning ishlash imkoniyatini tiklashda ular turli usullarda plastik deformatsiyalanishi mumkin. Bu usullar jumlasiga qо‘yidagilar ki radi: 1.CHо‘ktirish; 2.Tо‘g‘rilash; 3.Kengaytirish; 4.Toraytirish; 5.Botirish; 6.CHо‘zish; 7 .Nakatkalash: 1. Detalning ishlash imkoniyatini ch о ‘ ktiri sh usuli bilan tikla sh Detalning u zunligini kamaytirish h isobiga sirt q i diametrini katta lashtirish jarayoni ch о ‘ ktirish deyiladi. (1 rasm )

Shunga kо‘ra vtulkaning ishlash imkoniyatining bu usulda tiklash mumkin yoki mumkin emasligi vtulka balandligining yо‘l qо‘yiladigan qiskartirishiga bog‘liq. Kuch juda kо‘p tushadigan vtulkaning ishlash imkoniyatining faqat bir marta tiklash mumkin; bunda shuni esda tutish keraki, vtulkaning balandligini kо‘pi bilan 58 % qiskartirish lozim bо‘lgan xollardagina uning ishlash imkoniyatini tiklasa bо‘ladi. Kuch kamroq tushadigan vtulkalar ning ishlash imkoniyatining tiklashda balandligini 15% gacha qisqartirish mumkin. Ichi havol bо‘lmagan detallarning, masalan dvigatel klapanlari, pо‘lat turtkichlar, yarim о‘qlarning ishlash imkoniyatini ham chо‘ktirish yо‘li bilan tiklash mumkin. 2. Detalning ishlash imkoniyatini botirish usuli bilan tiklash. Detallarning metalini cheklangan orali qq a surish h isobiga uning о‘lchamini k attalashtirish jarayoni botirish deyiladi. (2rasm) rasm. Detalni botirish sxemasi. Bu usuldan foydalanib, dvigatel klapanlarining anchagina yeyilgan kallaklarini, tishlarini, qalinligi yeyilgan tishli g‘ildiraklarni tiklash mumkin. Klapanlar kallaklarining ishlash imkoniyatini botirish usuli bilan tiklashda metal q izdir a di. Bunda klapan metalini fazaviy о‘zgarishlar temperaturasidan past temperaturada botirish mumkin bо‘lsa, u xolda detalga qayta termik ishlov bermasa h am bо‘ladi. Detal pechda 510 minutdan ortiq turmasligi kerak. Klapan sterjenining termik ishlovini saqlab qolish uchun induksion qurilmada yoki maxsus konstruksiyadagi pechda klapan kallagining о‘zigina qizdirib olinadi.

2. Detallarning ishlash imkon i yatini maxalliy torayt i rish xiso biga chо‘zish usuli bilan tiklash. Detal о‘zunligini kesimini ma’lum joyini toraytirish h isobiga о‘zaytirish ma h alliy toraytirish h isobiga chо‘zish deyiladi. (3rasm) 3- rasm . Detalni ch о ‘zish sxemasi . Bu usul mustaxkamlik zapasi yetarlicha bо‘lgan detallar uchun qо‘llaniladi. Mustaxkamlik zapasi yetarlicha bо‘lgan shatun, turtkich, klapan sterjeni va boshqa detallarning ishlash imkoniyati ana shu usulda tiklanadi. Maxalliy toraytirish xisobiga chо‘zish usulida detalning deformatsiyal anadigan joyining о‘zigina yuqori chastotali tok bilan qizdiriladi. 3. Detallarning ishlash imkoniyatini kengaytirish usuli bilan tiklash Vtulkaning ichki diametrini kengaytirish xisobiga sirtki diametrini k attalashtirish kengaytirish deyiladi (4rasm). Bu usul porshen barmoq lari, kardanli vallarning kristovinalari va yarim о‘qlarining kojuxlari hamda trubalari, differensial kosachalari va rul kolonkalari trubalari ning ishlash imkoniyatini tiklashda qо‘llaniladi. Kengaytirishda detalning balandligi deyarli о‘zgartirilmagan xolda tashqi о‘lchamlari qatttalashtiriladi. Kengaytirish usulida detallar kо‘pincha q izdirilmaydi. Agar toblan gan yoki yuza qatlami puxtalangan detallarning kengaytirish kerak bо‘lsa, bun day detallar avval

bо‘shatiladi yoki yumshatiladi, sovigandan keyingina kengaytiriladi. Detalning q izdirib kengaytirish kam foydalaniladi. 1 4-rasm. Havol detalni kengaytirish sxemasi. Porshen barmo q larini sovu q layin kengay tir ishda, dastlab, ular ichki diametrini о‘lchamlari ji h atidan gruppalarga ajratiladi. Har qaysi gruppa ga ichki diametrining о‘lchamlari kо‘pi bilan 0,3 mm farq qiladigan barmok lar kiritiladi. Shundan keyin saralangan barmoqlar 600-650° S temperatu ragacha qizdirilib bо‘shatiladi. Sо‘ngra ular shtampga qо‘yilib, sferik mosla malar yordamida press ostida kengaytiriladi. 4. Detallarning ishlash imkoniyatini toraytirish usuli bilan tiklash. Vtulkaning ichki diametrini tashki diametri xisobiga kichray tirish toraytirish deyiladi. (5 - rasm) Plastik deformats iyalashn ing bu usuldan foydalanib, rangdor metal» lardan yasalgan vtulkalarni, rolikli podshipniklarning roliklari ostidan darchalarining devorlari, yeyilgan separatorlari silli q yoki shlitsali teshigi yeyilgan turli xil richaglarning ishlash imkoniyati tiklanadi. Vtulkalarning ishlash imkoniyatini si q ish usulida tiklash uchun vtulka q izdirilmay, maxsus moslamaga о‘rnatilib presslanadi (6rasm). Bunda matritsaning kirish qismi burchagiga 78° , chiqish qismi burchagi esa 1820° bо‘ladi.

5-rasm. Xavvol detalni toraytirish moslamasi. 6-rasm. Vtulkalarni toraytirish moslamasi. 1.Opravka; 2. Ishlash imkoniyati tiklanadigan detal; 3. Kalibrlovchi vtulka; 4. Tayanch vtulka. 6. Detallarning ishlash imkoniyatini na k atkalash usuli bilan tiklash, Detal metalini rolikning tishlari yordamida sikib chiqarish yо‘li bi lan uning sirtki diametrini k attalashtirish jarayoni nakatkalash deyiladi (7rasm). Bosim ostida ishlashning bu usuli dumalash podshipnigi о‘rnatiladigan joyning ishlash imkoniyatini tiklashda qо‘llaniladi. Bunda nakatlash roligining tishlari yordamida metalni siqib chiqarish yо‘li bilan detalning sirtki diametri kattalashtiriladi yoki ichki diametri kichiklashtiriladi. Nakatlashda hosil qilingan yangi yuzaning strukturasi buzilmagan xolda yuk kо‘tara olish hususiyatining eng kam о‘zgarishi, tayanch yuzasi esa iloji boricha saqlanishi kerak.

7-rasm. Opravkasi bor nakatlash roligi. N a k atkalash usulida plastik materiallardan yasalgan detallarning ishlash imkoniyati tiklanadi. Yuzani nakatkalash uchun tishlarning kadami 1 , 5 - 1,8 mm keladigan, dumalash podshipnigida aylanadigan rolik ishlatish tavsiya etila di 7. Detallarning ishlash imkoniyatini tо‘g‘rila sh usuli bilan tiklash . Dstalning b u zilgan shaklini tiklash jara yon i t о ‘g‘ rilash de yiladi (8 - rasm). Tо‘g‘rilashning ikki usuli: 1) statikaviy kuch ta’sirida (press ostida) tо‘g‘rilash usuli; 2) naklyoplash yо‘li bilan tо‘g‘rilash usuli. Statikaviy kuch ta’sirida (press ostida) t о ‘g‘ rilash usuli. Tirsakli vallar va taksimlash vallari. о‘zatmalar q u tisining vallari. Yarim о‘qlar, shatunlar, silindrlar galovkasi, oldingi о‘q balkalari va boshqa kо‘pgina detal lar press ostida yoki maxsus moslamalarda sovuqlayin tо‘g‘rilanadi. Detallarni nak tyop lash yо‘li bilan tо‘ g‘ rilash. Tо‘g‘rilashning bu turi statikaviy kuch ta’sirida tо‘g‘rilashda butunlay farq qiladi, chunki bu usulda detalni istalgan yо‘nalishda tо‘g‘rilash va boshqarish mumkin. Naklyoplash yо‘li bilan tо‘g‘rilashning asosiy afzalliklari: tо‘g‘rilangan joy shaklining vaqt о‘tishi bilan о‘zgarmasligi; tо‘g‘rilash aniqligining yuqori bо‘lishi; valning har qanday qismini tо‘g‘rilash mumkinligi; jarayonning oddiyligi va uni tez bajarish mumkinligi (9- rasm).

8-ram. Valni t о ‘g‘rilash. a) press ostida t о ‘g‘rilash; b) uning kuchlanish epyurasi; 1 va 3-plastik deformatsiya zonalar; 2 elastik deformatsiyalar zonasi. 9 - rasm. Naklyoplash usulida tо‘g‘rilash sxemasi. a) pl astinalar; b) tirsakli val. 1-t о ‘g‘rilashdan oldin; 2-t о ‘g‘rilangandan keyin. Naklyoplash yо‘li bilan ch о ‘ yandan yasalgan vallarni h am t о ‘g‘ rilasa bо‘ladi. Naklyoplash usulida detalning ishlamaydigan yuzalariga bol g‘ a bilan sekin asta uriladi. Detalga bolg‘a urilgan sari metallning sirtqi qatlami yoyiladi va kattaroq yuzani egallashga intiladi. Bunda detalning sirtqi qatlamida siquvchi qoldiq kuchlanishlar paydo bо‘ladi; bu kuchlanishlar tо‘g‘rilangan det alning toliqishdagi puxtaligini pasaytirmaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. S.M. Q odirov, O.V.Lebedev, A.M.Xakimov «Mashina detallarini tiklash texnologiyasi» Toshkent-2001 y. 284 bet. 2. S.M.Babusenko « Traktor va avtomobillar remonti» Toshkent-« О ‘qituvchi» 1990 y. 366 bet. 3. J.R. Q ulmuxamedov, E.Karimov, H.H.Muxamedov, A.A.Oxunov , T.A.Toshkentov «Avtomobil va dvigatellarni ta’mirlash» Toshkent-«FAN»-2003 y. 536 bet. 4. Y.I.Borisevskix, Y.V.Buralev, K.A.Morozov, V.M.Nikiforov, A.I.Fetsenko «Avtomobillarning tuzilishi, texnik xizmat k о ‘rsatish va ta’mirlash» Toshkent-«Mehnat»-2001 y. 574 bet. 5. S.I.Rumyansev «Remont avtomobiley» Moskva «Transport» 1981 g. 462 bet. 6. L.V. Dexiterinskiy «Remont avtomobiley» Moskva «Transport» 1992 y. 296 bet.

Похожие

Detallarni tiklash usullari

Detallarni elektr-kimyoviy usullar bilan tiklash

Namunaviy detallarni ta’mirlash

Detallarni tiklashni maqbul (ratsional) usulini tanlash

Detallarni tiklashda qо‘llanadigan ilg‘or texnologiyalar