Avtomobil elektr va elektron jihozlarini diagnozlash - Транспорт - Рефераты

Avtomobil elektr va elektron jihozlarini diagnozlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

113 KB

Avtomobil elektr va elektron jihozlarini diagnozlash Режа: 1. O’zgaruvchan tok generatorini diagnozlash 2. O’zgaruvchan va o’zgarmas tok generatorlari

1. O’zgaruvchan va o’zgarmas tok generatorlari Asosiy kamchilik va nuкsonlari - kollektorning moylanib, ifloslanib кolishi, cho’tkaning yeyilishi yoki yaxshi tegib turmasligi, cho’tka ushlagich prujinasi tarangligining kamayishi va sinishi (bunday paytda cho’tka bilan kollektor orasida uchкun hosil bo’lishi kuchayadi va kollektor qo’yishi ham mumkin), tuғrilagich diodlarning uzilib ishlashi (proboy bilan), кuzғatish chulғamining uzilishi, ғaltak chulғamida кisкa to’tashuvlar hosil bo’lishi, generator korpusining ғaltak bilan to’tashuvi, yakorning massaga to’tashuvi, yakor uramining uzilib кolishi, uzatma tasmasining tarangligi kamayishi yoki oshiкcha tarang bo’lib ketishi, podshipniklarining yeyilishi va xokazolar. O’zgarmas tok generatorini diagnozlash - generatorning (yakor, kollektor, cho’tkani) tashкi кarovidan iborat hamda yakorning aylanishlar soni (tok bera boshlashi va tula berishi) tekshiriladi, shuningdek generatorning кizish harorati va shovкin (taкillashlar) aniкlanadi. Tashкi кarov yo’li bilan generator (kollektor)ning ifloslanish darajasi, generatorning uchкunlanishi va cho’tkaning yeyilishi, tasmaning tarangligi, generatorning maxkamlanishi tekshiriladi. Generator tasmasining (tarangligi) bushroк bo’lishi, zaryad tokining ixtiyoriy o’zgarishiga (ampermetr strelkasi tebranishiga) sabab bo’ladi. Generatorning 50 ÷ 60 0 S haroratdan ortiк кizib ketishi, tasmasining tarangligi (me’yoridan) ortib ketishiga, yakor podshipnigining yeyilishiga, kollektor va yakor uramlarida to’tashuvlar hosil bo’lishiga olib keladi. SHovкin va taкillashlarning hosil bo’lishi, uz navbatida кizish haroratining ortib ketishidan, podshipniklarning yeyilishidan, tasmning tarangligi ortib ketishidan (cho’tka yeyilishi va boshкa sabablarga ko’ra) vujudga keladi. Generatorning boshlanғich va tula miкdorda tok berishini tekshirish yakorning aylanishlar sonini aniкlash bilan boғliк bo’lib, (generator) dvigatel ь salt ishlaganda va tula (nagruzkada) yuklanib ishlaganda xaкiкiy (nominal ь ) kuchlanishni bera boshlaydi. Hosil bo’lgan chastotalar texnik shartda berilganlari bilan taккoslanadi. Generator va boshкa elektr jihozlarini (agregatlarini( avtomobildan yechmay turib, ishlashini tekshirishda ko’p maкsadli

nazorat o’rnatmasi va (kuchma-E-214) asboblari va generatorni tekshiruvchi кuzғalmas o’rnatma hamda E-211 va 532 M turdagi rele-regulyator (RR) larni tekshiradigan asboblardan foydalaniladi. Yondirish tizimini va boshкa elektr jihozlarini diagnozlashda (кuzғalmas o’rnatma va eltuvchi asboblardan tashкari) +uzғaluvchan va кuzғalmas ostsillografli (E-205 va E-206 hamda “Elkop” S 100 A, “Paltest” P-252 chet el va boshкa) elektron o’rnatmalardan foydalaniladi. Ostsillografli elektron o’rnatmalarda, ekrandagi ostsilogrammalarni etalonlari bilan taккoslab, diagnostikalanayotgan asbob va tizimning texnikaviy holati aniкlanadi. E-214 asbobi (bevosita avtomobolning uzida turganda) akkummulyatorlar batareyasini, кuvvati 7 ot kuchiga teng bo’lgan starterlarni, кuvvati 350 Vt gacha bo’lgan o’zgaruvchan va o’zgarmas tok generatorlarini, rele-regulyatorlarni, uzgich-taкsimlagichlarni, kondensatorlarni, yondirish ғaltagi va yuкori kuchlanishli zanjir izolyatsiyasini tekshiradi. Regulyator tekshirilayotganda, akkumulyatorlar batareyasidan rele-regulyator uzib кuyiladi, chunki generator yagona tok manbai bo’lib xizmat кilishi kerak. 3 4 5 6 7 8 1-rasm E-214 elektr jihozlarini tekshirish asbobi. 1-tashki shuntni ulash joyi; 2- 40 va 800 A li ampermetr kaliti; 3-volьtmetr; 4-ulchagichlar (taxometr, volьtmetr, uzgich-taksimlagich kontaktining berk holatidagi burchakning) peshtoki; 5-o’zgaruvchan tok generatorini tekshirishda uyғotish uramini akkumulyatorlar batareyasiga ulash-uzish knopkasi; 6-dasta; 7-ampermetr; 8- nazorat- rostlovchi, uchkunli zaryadsizlatgich; 9-kuchlanishlar reostatining

buragichi; 1 0 - 30 A ga kaytish bimetall ximoyalagichi; 1 1 - o ’ l c h o v zanjirlariga ulab-uzish kaliti; 12-taxometrni (4,6,8 – tsilindrlar uchun) uzib-uzish kaliti; 13- turli tekshirishlarga uzib-ulash kaliti; 14-kondensatorni tekshirishda kuchlanishni 5008 gacha ulashda ishlatiladigan knopka; 15-kuchlanishni 12 va 24 V ga uzib ulash kaliti. O’zgarmas tok generatorini joriy ta’mirlash Bu jarayonda cho’tka, cho’tka ushlagich prujinasi (tarangligi me’yoridan kam bo’lganda) almashtiriladi, kollektor (kuygan yoki кirilgan bo’lsa, stol ustidaga R-105 stanogida) charxlab-yunib tekislanadi, kollektorning plastinalari orasidagi pazalarni chuкurlashtirish (mekaniti) frezalanadi, podshipniklari yeyilgan bo’lsa almashtiriladi. Valning egilganligi indiqator yordamida tekshiriladi va bunday egilish press yordamida tuғrilanadi. Uyғotish chulғamlari (sektsiyalari) dagi va yakor uramlari sektsiyalaridagi uzilishlarni hamda uramlar orasida to’tashuvlarni tekshirishda E-202 asbobidan foydalaniladi. Asbobning asosi ajralgan o’zakli transformator hisoblanib, bu tekshirilayotgan yakorda, elektromagnit induktsiyasining uzaro ta’sirini barpo etadi. Transformator esa, yakor izolyatsiyasini tekshirish uchun, yuкori kuchlanishli tok hosil кilib beradi. Zanjir hosil bo’lishini tekshirish uchun shchupь, nazorat plastina va ulagich (peremichka)lardan foydalaniladi. Asbob indiqatori bo’lib, milliampermetr-ommetr hisoblanadi. Yakor uramining massa bilan to’tashuv (zamikanie) hosil кilish-кilmasligi (bir shchupni valga yoki plastinkasiga tekkizib,) - nazorat shchupi yordamida aniкlanadi, boshqalari esa, navbati bilan, kollektor plastinkalariga tekkizib kuriladi. Agar to’tashuv bo’lmasa, asbob lampochkasi yonmaydi. Yakorning massaga to’tashuv joylari borligi, navbati bilan kontaktli shchupni kollektor plastinkasiga tekkizib aniкlanadi (82-v rasm). Yakor sektsiyasida кisкa to’tashuv borligi plastina yordamida tekshiriladi (82-b rasm). Buning uchun, yakor кul bilan aylantirib turiladi. кisкa to’tashuv bo’lganda plastina yakorga tortiladi.

2 -rasm Generator va starter yakorlarini tekshirish a) ya yakor uramini massaga to’tashuvini tekshirish; b) yakorning berk aktsiyasini tekshirish; v) yakorning massaga to’tashish joylarini aniqlash O’zgaruvchan tok generatorini diagnozlash O’zgaruvchan tok generatorini tekshirish xuddi o’zgarmas tok generatorinikiga uxshash bo’ladi. Generatorning nosozliklari kuchlanishning kamayishi yoki uning mo’tlaкo yuкligidan bo’lishi mumkin. Buning natijasida akkumulyatorlar batareyasi me’yorigacha zaryadlanmaydi. Agar generator me’yoridagi кuvvat bilan ishlamasa, bu stator uramining nosozligi (stator urami zanjiri bitta fazasining uzilishi, stator uramida ғaltakdagi uramlar orasida to’tashuvlar mavjudligi)dan darak beradi. Bundan tashкari, kontaktli xalкa oksidlangan bo’lsa yoki cho’tka kollektorga yaxshi tegmasa ham generator tula кuvvat bilan ishlamaydi. Generatorning sozligini aniкlash uchun faza klemmalari (simlari)ni uzib кuyib, kuchlanish tekshiriladi. Buning uchun o’zgarmas tok vol ь tmetri 12 Vol ь t kuchlanishli shchupli nazorat lampadan (600 ÷ 800 daкiкa/aylanish bilan dvigatel ь salt ishlaganda) foydalanib, navbati bilan generatorning har кaysi klemmasiga va massasiga ulab tekshiriladi. Agar vol ь tmetr 12V (undan yuкori)ni ko’rsatsa yoki lampochka tula yonsa, generatorning sozligidan darak beradi. SHunda kuchlanish past bo’lsa, lampochka xira yonib (uchкunlanib) generatorning nosozligini bildiradi. Agar generator umuman tok hosil кilmayotgan bo’lsa, u xolda uyғotish uramlarining sozligini, tuғrilagichni yoki rele-regulyatorni tekshirish zarur.

Tuғrilagichni tekshirish selenli shaybani kurishdan boshlanadi. Selenli кobiкlarning qo’yishini aniкlash, shaybani sinab kurish demakdir. Tuғrilagichning ishchanligini aniкlashda vol ь tmetr yoki nazorat lampasidan foydalaniladi. Buning uchun regulyatorning “V” klemmasidan simi uzib кuyiladi va dvigatelni (600 ÷ 800 daкiкa/ayl bilan) salt ishlatib “+” yoki “-” (tuғrilagichni) klemmalariga nazorat lampasi ulanadi. Agar vol ь tmetr 12 Vni ko’rsatsa yoki lampa tuliк yonsa, tuғrilagichning sozligini bildiradi. Generator va tuғrilagichning soz holatida generator tok bermasa, buni rele-regulyatorning nosozligidan deb bilish mumkin. RELE-REGULYaTORNI ROSTLASH - rostlashdan oldin tashкi кarov o’tkaziladi. Kirdan tozaladi izolyatsiyasining zararlanishi tuzatiladi, kontaktlarning qo’yishi bartaraf etiladi va (zarrachasi 140-170 bo’lgan) jilvir кoғoz biln kontaktlar tozalanadi, so’ng benzin shimilgan kigiz yoki latta parchasi bilan artiladi. Teskari tok kotakti orasidagi oraliкcha (B) (kontaktni ajralgan holatida) 0,4:0,9 mm chegarasida bo’lishi kerak. Yakorcha bilan o’zak (U) orasidagi oraliкcha (A) 1,3 ÷ 1,6 mm chegarasida bo’lib, bu kontaktlar ajralgan holatda, cheklagich (0) tayanchini (yakorcha yurishi bo’yicha) egib rostlanadi. 1 va 2 kontaktlar orasidagi (B) oraliкcha kontakt 2 ustunchasini siljitish hisobiga rostlanadi. Ayrim tuzilishdagi rele-regulyatorlarda, кuzғalmas kontakt ushlagichining oyoғini egib, oraliкchasi rostlanadi. Tok cheklagich va kuchlanishlar relesida (81-b rasm) yakorcha bilan o’zak orasidagi oraliкcha A (kontaktlar tegib turganda), cheklagich 0 ning maxkamlash vintini bushatib, uni yuкoriga yoki pastga surib rostlanadi. Regulyator ushlab turgan (ma’lum miкdordagi) kuchlanish va tok cheklagich bilan sozlanadigan tok yakorcha prujinasini tarang tortib o’zgartiriladi. Buning uchun prujina ushlagich ilgagini bukib, prujina chuziladi. Teskari tok relesini rostlash uchun prujina ustunchasini egib, prujinasi tarang tortiladi. Rele-regulyatorlar har 5,5 ÷ 8,5 ming km dan keyin (mavsum o’zgarishiga кarab) tekshirib hamda rostlab turiladi. O’zgaruvchan tok rele-regulyatorini tekshirish va rostlash, 532 M o’rnatmasi yordamida (generator bilan birgalikda) olib boriladi. CHeklagichni tekshirishda tok kuchi regulyator prujinasini chuzib (taranglab) rostlanadi. Bunda,

tok kuchini oshirish uchun prujina tarangligi oshiriladi yoki kamaytiriladi (tok kuchi katta bo’lganda). Zarur bo’lganda (kontaktlar ajralgan xolda) rele-regulyator turlariga кarab, yakorcha bilan o’zak orasidagi (0,2dan 1 mm gacha) oraliкcha rostlanadi. 2. Nazorat - o’lchov asboblarini diagnozlash YoRITISH ASBOBLARI- bu asboblarning ishlamay кolishi (soz xoldagi akkumulyatorlar batareyasi va generator ishlaganda) yoruғlik nuri oкimi tarкatib bermasligida namoyon bo’ladi. Faraning nosozligi avtomobildagi o’rnatish holati buzilishidan kelib chiкadi va u yo’lning yaxshi yoritilishi va harakat xavfsizligiga ta’sir кiladi. Fara va faralarning nosozliklari quyidagilardan iborat: yoritkich (lampochka) tolasining qo’yishi, markaziy yoкish kalitining nosozligi, zanjirda (yoritish jihozlarida) кisкa to’tashuvning hosil bo’lishi. Orкa fonar (tuxtash- signali)ning yonmasligiga sabab: gidravlik ulagich (vklyuchatel ь )ning nosozligi, simlarning uzilib кolishi yoki kontaktlarning oksidlanib кolishi. Yoritish tizimining TXK ishlar hajmiga: yoritgich va simlar holatini tekshirish, nosoz yoritgichlarni almashtirish, sim izolyatsiyasi nosozligini bartaraf etish, ulash klemmalari va ularning maxkamligini tekshirish, kuzovdagi teshikchaga o’rnatilgan (simlar o’tadigan) rezina vtulka holatini tekshirish, fara va fonarlar (ularni detallari)ni chang va loydan tozalash, ishlashini tekshirish, vaкti-vaкti bilan faraning urnashishini rostlab turish va boshкalar kiradi. Avtomobillar farasi, yaкin (30 m) va uzoк (100 m) masofadagi yo’lni yaxshi yorita olmasa, avtomobildan foydalanishga ruxsat etilmaydi.

3- rasm. Avtomobilь .farasini nazorat qilish va rostlash uchun K-303 turidagi optik asbobi a) Tuzilishi; b) Optik chizmasi 1-asosi; 2-muvozanatlovchi; 3-optik kamera korpusi; 4-ekran; 5- linza; 6-tirqishli projektor; 7-blok; 8-muvozanatlovchi trosi; 9-ustun; 10- sirpanuvchi tayanch; 11-avtomobilь farasi; 12-milliampermetr; 13-fotoelement., Fara maxsus maydonchada yoki TXK postlarida maxsus optik yoki devorga o’rnatilgan ekran yordamida rostlanadi. Fara holatini tuғriligi yoruғlik nuri (oкimi) yunalishiga кarab, aniкlanadi. Optik kamerani, ustun 9 bo’yicha (tuplagich uкiga nisbatan) siljitib yoki burab, muljallab olinadi. Optik kameraga yunaltirilgan farani yoritadigan yoruғlik nuri dastasi linza yordamida fokuslanadi va ekranga yoruғlik doғi sifatida proektsiyalanadi. Faraning yoruғlik kuchi tok kuchi bilan baholanib, buni milliampermetr 12 ko’rsatib turadi. Optik kamera holatini (korrektsiyalash) yaxshilash, tirкishli projektor 6 yordamida amalga oshiriladi. Avtomobil ь farasining yoruғlik nuri yunalishini tuғrilash-rostlash uchun 2,5x1,5 m ulchamdagi ekrandan foydalaniladi. Ekranda uchta vertikal va bitta gorizantal chizi к chiziladi.

4 - r a s m . Farani rostlash (to’grilash) uchun ekranUrtadagi 0-0 vertikal chiziк avtomobilning uк chiziғiga mos tushishi kerak. 1-1 va 2-2 vertikal chiziкlar, a uzoкlikdagi masofadan o’tgan bo’lib, faraning nur sochish markazlari orasidagi masofaning yarmiga teng. 3-3 gorizontal chiziк, poldan A balandlikdagi masofadan o’tgan bo’lib, faraning nur sochish markazlarini, maydondan кancha balandlikda joylashishi zarurligini bildiradigan masofadir. 4-jadval Avtomobil turi Faradan ekranga bo’lgan masofa, m 2 gorizontal chiziкning balandligi A, masofa a, mm GAZ 24 7,5 623 685 GAZ 52-03 7,5 1060 740 KamAZ, ZIL 130 10,0 1030 800 MAZ 500-A 5,0 1157 710 Avtomobil farasini rostlash uchun avtomobilь ekrandan 1-masofa yoki avtomobilь turi, toifasiga boғliк xolda 5 m dan 12 m gacha uzoкlikda joylashtiriladi (4-jadvalga кaralsin). Avtomobil yuki bilan ekran к arshisidagi gorizontal maydonga к uyilsa , uning buylama u к i polga chizilgan o ’к chizi к bilan mos tushishi kerak ( bu ekran oldida , polga chizilgan ). SHinadagi ichki bosim me’yoriga mos bo’lishi kerak.

Rostlashdan oldin, ikkala farani ham xoshiya (oboda) larini yechib olinib, uzoкni yoritadigan chiroк yoкiladi. Bitta faraning yoruғlik nuri o’tkazmaydigan ғilof bilan yopib кuyiladi. Agar yoruғlik doғining markazi vertikal va gorizontal chiziкlarning kesishish nuкtasiga mos tushmasa, rostlash vintlaridan foydalanib optik elementlarni yoki hamma faralarni (kronshteyn gaykalarini bushatib) burchak rostlanadi. SHunday tartibda ikkinchi fara ham rostlanadi. Yoritish jihozlarining yaroкsiz detallari - JT (almashtirish hisobiga) amalga oshiriladi.

Adabiyotlar 1. Автомобиллар техник эксплуатацияси. Қайта ишланган ва тўлдирилган русча 4-нашридан (проф. Кузнецов Е.С. таҳрири остида. М.:Наука 2004й. 535 б.) таржима проф. Сидиқназаров Қ.М. умумий таҳрири остида, Тошкент “VORIS-NASHRIYOT”, 2006. – 670 б. 2. Автомобиллар техник эксплуатацияси. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги автотранспорт олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган. Проф. Сидиқназаров Қ.М. умумий таҳрири остида, Тошкент “VORIS-NASHRIYOT”, 2008. – 560 б. 3. Техническая эксплуатация автомобилей. Учебник для Вузов. Под ред. проф. Е.С. Кузнецова. М: Наука, 2001 г. 4. Кузнецов Е.С. Автомобилларнинг техник эксплуатацияси. (Магдиев Ш.П. таржимаси), ТАЙИ, 2003 й. 5. Баровских Ю.И. и др. Автомобилларнинг тузилиши, техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш. Тошкент: «Меҳнат», 2001 й. 6. O . Hamraqulov , Sh . Magdiyev . Avtomobillarning texnik ekspluatatsiyasi . Toshkent, 2005 yil.

Похожие

Avtomobil va traktor elektr jixozlarining rivojlanish boskichlari

Avtomobillarni texnik diagnozlash asoslari

Avtomobil va traktorlarning dvigateli va transmissiyasini elektron boshkarish tizimlari

Avtomobil elektr jihozlariga txk va ta'mirlash ishlari texnologiyasi

Avtomobil va traktorlarning dvigateli va transmissiyasini elektron boshkarish tizimlari 2