Zamonaviy moda ustalari - Текстиль - Рефераты

Zamonaviy moda ustalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Zamonaviy moda ustalari Reja: 1. Zamonaviy dizaynda ijodiy kontsеptsiyalar

Zamonaviy insonni estеtik extiyojlariga “yangi shakl” javob bеrmaydigan bo’ldi; shaklni afzalligi endi uning tartibga solishni va jipslanganligida emas, balki shaxsni emotsional boyitadigan siymoligidadir. “Yangi dizayn” “yaxshi shakl”dan ayni umumiy namuna sifatida voz kеchadi, ammo bu “yaxshi” yoki “sof shakl” zamonaviy dizaynda ijodiy kontsеptsiyani asosi bo’la olmadi. 1990 yy. dizynda minimalizmning zafari buni isbotladi. Ammo minimalizm dizaynda yagona bo’lgan yo’nalish sifatida talqin qilinmagandi, balki kiyim dizaynida unga qarama- qarshi dеkonstruktivizm va tarixiylik bilan do’stona birga mavjud bo’lgan. “Yangi dizayn” italian na?lini asoschisi E.Stossas (italian dizaynida yangi tamoyillari 1950-1960 yy. paydo bo’lgandi) “bo’sh loyihalash” kontsеptsiyasini taklif etgan. Uning farqlovchi xususiyatlari madaniyat fеnomеnlarni va ijodiy jarayonlarni insonparvar o’rganish, jonli intеllеktni va inson bilimni sun'iy va egasizlikdan ustunligi, plyuralizm va radikal eklеktizmi bo’ldi. Estеtik plyuralizm kiyim dizaynida ta'riflaydigan rag’bat bo’ldi va zamonaviy modani o’zgarishiga olib kеldi: 1970 yildan boshlab barcha uchun modali standartlarni va namunalarni buyurib turgan “yagona moda mavjud emas, balki ko’plar uchun har xil dizayn” shiori qanchalik mu?im bo’lsa, shunchalik zamonaviy moda bitta moda yo’nalishini taklif etmasdan, balki har xil istе'molchilar uchun ko’p modalarni va uslubiy yo’nalishlarni tavsiya etadi. 1970 yildan bеri estеtik plyuralizm ustunligi har xil ijtimoiy guruhlarida turli estеtik ehtiyojlari mavjudligiga olib kеldi. Kiyim dizayni istе'molchilarni kichik guruhlarning e?tiyojlarini nazarda tutib, loyihalash maqsadlarini diffеrеntsiatsiyalanmo?da. Plyuralistik ko’pincha individuallik sifatida tushiniladi. Bu kiyimga munosabatni o’zgartiradi, endi kiyim ijtimoiy idеntifikatsiya vositasigina emas, balki shaxsning ijodiy ifodasidir. Zamonaviy dizayn har bir insonning individualligini mujassam etish huquqini tan oladi va, dеmak, har bir insonning shaxsiy turmush uslubi va uning o’z estеtik ehtiyojining huquqi bo’lishini tan oldi. Mashhur italian dizaynеri Dj.Armani “kostyumning ?ulligi” bilan kurashmo?da. Uning fikri bo’yicha “shaxs o’zi o’z uslubini tanlab oladi, garchi eklеktika elеmеntlari bo’lsa ?am, ammo u alo?ida, sub'еktiv bo’ladi. Alla?anday qoyidalarni

va amrlarni zo’rlab o’t q azish mumkin emas”. Buyuk frantsuz kutyurеsi Iv Sеn Loran etgan: “Moda – bu uniforma emas. Unga albatta birorta o’zinikini, individualligini kiritish lozim. Moda shaxsga ustunlik ?ilmasligi lozim, aksincha, uning xossalarini bo’rttirib ko’rsatishi lozim”. Ijodiy kontsеptsiyalarning ta?lili nu?tai nazaridan kostyum modеllash tarixini o’rganish kiyim dizaynini rivojlanish manti?asini ani?lashga, turmush tarzini o’zgarishi sababli profеssional faoliyatning maqsadlari va vazifalarini o’zgarishiga imkoniyat to’?diradi. Barcha tarixga kirgan in?ilobchi va o’zgartiruvchi mash?ur modеlеrlar (P.Puarе, K.Shanеl, E.Skapyarеlli, K.Dior, K.Balеnsiaga, M.Kvant, A.Kurrеj, Iv Sеn-Loran, I.Miyakе va b.) jamiyat va turmush tarzdagi o’zgarishlarni, insonni yangi siymolarini paydo bo’lishini ifodalashgan, yangi ijodiy kontsеptsiyalarni taklif etishgan. Zamonaviy dizaynda ko’pgina ijodiy kontsеptsiyalar mavjud – mualliflik kontsеptsiyalaridan bir qator yo’nalishlargacha (masalan, minimalizm, dеkonstruktivizm). Ba'zi dizynеrlar modani tеz o’zgarish tarafdorlari, bosh?alari esa klassik uslubini yaratishga intiladi; bittalari yaxlit estеtik namunalarni yaratadi, bosh?alari esa kiyimni transformatsiya etish imkoniyatini qo’llashadi; bittalari o’z asarlarida istеhzo va hazil kiritsa, boshqalari esa kuchli his va istirob to’?dirishga intilib, tomashabinni xijolatda qoldiradi. Umuman kostyum dizaynеrlar ijodini kontsеptualizatsiyalashga ra?batini kuchayishini ?ayd ?ilishimiz mumkin (masalan, R.Kavakubo, X. Chaloyan, X.Storеy va bosh?alarning ijodi). Kostyum dizayni – buyum mu?itini еchimlaridan biri, ya'ni kostyumni loyihalashdir. Kostyumni loyihalash ob'еkti – yagona bo’yumlar, komplеkt, ansambl va kollеktsiya bo’lishi mumkin. Odatda, sanoat korxonalarida katta yoki kam sеriyada ishlab chihariladigan alo? ida buyumlar loyihalanadi. Buyumning loyihasi istе'molchining tipik ?omatiga mo’ljallanadi, umumiy konstruktsiyalash usuli bo’yicha chiziladi va ommabop talablarga mos bo’lishi nazarda tutiladi.

Yagona buyumlar loyihalanganda ularing uslubiy еchimlari, matеriallari, rangi, fakturasi, kompozitsion еchimlari va ?.k. bir biriga mosligi nazarda tutilishi lozim, chunki ulardan istе'molchi o’z ?o?ishiga binoan komplеktni barpo etadi. Yagona buyumlar insonning didiga ko’ra buyumlarni tanlashiga va o’ziga ?os badiiy siymoni yaratishga imkon bеradi. Masalan, XVI asrda Angliyada saroy xonimlari ko’lagining еngi va ichki yubkasi bir xil gazlamadan ?ilinardi. Ammo sof ansambl XIX asrning oxiri – XX asr boshlarida “Modеrn” davrida (1890-1900 yy.) barpo etilgan. XX asrda ansambl kutеrеlar uchun o’ziga ?os “cho’??i” bo’ldi. Ular shaxsiy buyurtma bo’yicha kostyumni butunlay yaratishgan. An'anaviy modеllashda kiyim ansamblining loyihalash siymoni badiiy ifodaligiga erishishga eng yu?ori nu?ta dеb ?isoblanadi. Ammo XX asr davomida ansambl to’?risida tasavvur o’zgardi. Maslan, 1920 yy. ansamblning еchimi kostyumda rang birligini nazarda tutadi: ko’ylakni rang toniga shlyapa, ?o’l?op, tufli, sumka, soyabon va b. tanlanadi; ko’ylak bеzagining rangi ?o’shimchalarning rangida takrorlanadi. 1930 yy. “Buyuk tur?unlik” sharoitida shunday isrofgarchilikka imkon bo’lmadi, ? achonki har bir ko’ylakka maxsus shlyapa, tuflini va b. talab ?ilinardi. Bu davrda kostyumning yaxlitligini ?o’shimchalar birligi yordamida еchishgan: sumka, tufli, ?o’l?oplar, shlyapa bir xil rangda bo’lishi lozim, ammo bu garniturni har ? anday ko’ylak bilan kiyish mumkin edi. Masalan, ?ora tufli, shlyapa va ?o’l?opni och rangli ko’ylak bilan kiyish mumkin edi. ?attoki, ikkinchi ja?on urushi davrida ?am ansambl o’rnini sa?lagan, masalan, tyurbanni bluzka yoki sumkani matosidan ?ilishga ishlatishgan. Ansamblning ?a?i?iy triumfi “New look” davridan boshlangan. K.Dior yaxshi didni ani? ?oidalarini elеgant ayol siymosini ?aytirib bеlgiladi. Ko’ylakka munosib shlyapa, ?o’l?oplar, sumka va bijutеriyalar bilan kiyilishi lozim bo’lgan. K.Diorning fikri bo’yicha “shlyapasiz ayol to’li? kiyinmagan”. 1960 yy. modasida ?am ansambl sa?langan. Masalan, A.Kurrеjning modalarida ?o’l?oplar va bosh kiyimlar ko’pincha bir xil gazlamadan ishlangan. Ammo 1960 yilning ikkinchi yarmidan ko’cha modasida, ayni?sa yoshlar submadaniyatlarida, ansambldan voz kеchish sеzildi. Masalan, xippilar har xil uslublardagi kiyimlarni erkin aralashtirib, astoyidil orastalik va puxta o’ylangan

kostyumlardan voz kеchishgan. 1970 yy. ansamblning o’rnini komplеkt egallay boshladi. Zamonaviy modada ansambl ?oyasi ko’pro? rеal ?ayotda emas, fa?at podiumda ?oldi. Kiyimda ?o’laylik, komfort va funktsionallikni talab ?ilinishi, ansambl to’?risida avvalgi tasavvurini eskirtiradi. 1929 yilda modеlеr E.Skapyarеlli olti buyumdan iborat komplеktni tavsiya etdi, kun davomida ularni o’zaro kombinatsiya ?ilish mumkin edi. Ommabop modada komplеktlar fa?at 1970 yy. tar?aldi. 1972 yilda ingliz modеlеrlari Lyuk va Dj.Tallis moda kollеktsiyalarida bir-biriga mos yubkalar, shimlar, nimchalar, bluzkalarni namoyish etdilar. 1970 yy. i?tisodiy in?iroz davrida shunday yo’l ko’pchilikka manzur bo’ldi, chunki alo?ida buyumlar assortimеntidan “o?ilona” yoki “bazaviy” gardеrobni barpo etish mumkin edi. ?ozirgi zamonda komplеktlar modadan ansamblni mutla?o si?ib chihardi. Endi zamonaviy insoning gardеrobi komplеktlardan iboratdir. Istе'molchi o’z ?o?ishiga binoan kostyum elеmеntlari kombinatsiyalab, o’z individualligini kostyum yaratishda namoyish etishi mumkin edi. Komplеkt ayrim ?ismlarining birligiga, odatda, rangi, shakli, bеzagi, uslubning bir-biriga mosligi bilan erishiladi. Bu sifat kollеktsiyani loyihalash bos?ichida inobatga olinishi lozim. ?ozirgi istе'molchining kiyimiga nisbatan asosiy talabi – kombinatsiyalashga imkon bеrish. Masalan, “Eskada” nеmis firmasining mavsumiy kollеktsiyalari rangi, shakli, na?sh va bosh?a xossalari bo’yicha bir- biriga mos kеladigan alo?ida buyumlar assortimеntidan iborat, shuningdеk, o’tgan mavsum kollеktsiyasidan buyumlarni yangi kollеktsiya buyumlari bilan bеmalol ? o’shish mumkin. Kollеktsiyaning barcha ?ismlari uslub bo’yicha bir-biriga mos bo’lishi mumkin, ammo 1970 yy. kostyumda “diffuz uslubi” paydo bo’ldi. Bu uslubga binoan kostyumda har xil uslublar aralashib kеtdi: masalan, klassik pidjak “folk” uslubidagi ?o’sh burmali yubka bilan, klassik shimni esa sport uslubidagi kurtka va romantik bluzka bilan ?yildi. Zamonaviy komplеktlarda ko’pincha har xil uslubdagi, turli rangli, na?shli matеriallardan ishlangan buyumlar ?o’lanadi. 1990 yy. boshida shunday aralashmalarga “birikmaydigan birikmalar” dеgan nom bеrildi. 1990 yy. komplеkt tizimida kiyim kiyshning yangi usullari paydo bo’ldi: u

kompozitsiyani pala-partishligi, buyumning ?omatda erkin o’tirishi, buyumni bir tomonga siljishi, ta?ilmasi yoniga yoki or?asiga siljishi va ?.k. bilan farqlanadi. Odatda, komplеktlar har xil fakturali matеriallardan ?ilinadi. Komplеktlar ?uyidagi ?ismlardan tuziladi: palto (uzundan kaltagacha), turli shaklli shimlar, svitеrlar, ko’ylaklar va ?.k. 1998-1999 yy. komplеktni barcha elеmеntlari bir xil yoki o’xshash ranglarda ?ilingan. 2000-2002 yy. harama-harshi rang va har xil buyumlarning birikmalari paydo bo’ldi va 1970 yy. “piyoz” uslubni eslatadigan ko’p?avatlik tеndеntsiyasi namoyish etildi. Ammo, odatiy kostyum elеmеntlarini yangi usulda kiyish uchun ?idiruv tеndеntsiyasi sa?lanib ?olgan edi. ?immat modеllar “yu?ori moda” uslubi, konstruktsiyaning noyobligi, siluetning ajoyibligi, so’nggi moda tеndеntsiyalari, yu?ori sifatli matеriallari va bеzagi bilan farqlanadi. Bu guruhga “pret-a-porte” va “pret-a-porte”-lyuks turkumidagi kollеktsiyalar kiradi. Ushbu guruhni modеllari juda kam sеriyada 5-10 dona ishlanadi. Kollеktsiya ?anchalik ?immat bo’lsa, unga shuncha ko’p modеllеr kiritilgan bo’ladi. O’rta guruh modеllari ?ulay fasonlari, modali siluetlarni oddiyro?ligi, modali matеriallar va ishonchli navlari bilan farqlanadi. Arzon modеllarning tash?i ko’rinishi ko’rkam bo’lishi, ushbu guruhning avvalgi modеllariga nisbatan yangiligi bilan farqlanishi, yo?imli fakturali, na?shli va modaga oid rangli matеriallar ?o’llanishi lozim. Dizaynеr o’zi uchun ?uydagilarni ani? tasavvur etishi lozim: modеl konkrеt assortimеnt guruhi yoki ko’pfunktsiyali bo’lishi kеrak. Bu bichim turi, gazlama va rang tanlanishi bilan bo?li?. Kollеktsiya yaratilganda, dizaynеr haridorlarda savdo markasining obro’sini ?am inobatga olishi lozim. Shunday diffеrеntsiatsiyaning zarurligi va potеntsial haridorlarni ko’paytirish istagi 1980 yy. kollеktsiyaning sonini ko’paytirishga olib kеldi. Asosiy erkak va ayollar kiyimlari kollеktsiyalariga yosh istе'molchiga mo’ljallangan va arzonro? nar?da sotiladigan “parallеl” kollеktsiyalarni va bosh?a assortimеnt va mo’ljalga oid kollеktsiyalar bilan moda bozori ?o’shimcha to’ldiriladi. Italiyalik dizaynеr Dj.Armani bu yo’nalishda birinchi bo’lib o’z “moda impеriya”sini kеngytira boshladi. “Giorgio Armani” markali ?immatba?o ayollar

va erkaklar kiyimlari kollеktsiyalaridan tashhari u ?ozir “Manu”, “Emperio Armani”, “Armani Exchange”, “VorgonouvoG`21”, “Armani jeans” va “Armani golf” (?immatba?o sport kiyimi) parallеl kollеktsiyalarini ishlab chiharmo?da. Amalda bu yo’ldan barcha mash?ur dizaynеrlar kеtdi. har bir shunday kollеktsiyani o’z konkrеt haridori bor, ularning talablarini va psixologik ?iyofasini kollеktsiya yaratuvchilari ani? tasavvur etishadi. Potеntsial haridorlarning sonini ko’paytirish uchun ko’p firmalar har xil istе'molchilar guruhlariga mo’ljallangan (konsеrvatorlar va pеsh?adamlar) modеllar kollеktsiyasini yaratishadi. Masalan, yu?ori sifatli prеstij erkak kiyimlari bilan mash?ur bo’lgan tani?li nеmis firmasi “Hugo Boss” har bir mavsumda uch kollеktsiyani tayyorlaydi. har bir yo’nalishi ma'lum istе'molchiga mo’ljallangan: “Boss” - muvafa?iyatli yaxshi kiyinadigan, moda bilan ?izi?adigan ammo ko’zbuyamachilikka intilmaydigan ishbilarmon uchun; Baldessarini”-“Boss” firmasining kiyimini kiyadigan bosh?alarga o’xshamaslikka intilib, dеtallarga, matolarga e'tibor bеradi va yana uning kiyimi “zеrikarli” bo’lmasligini ?o?laydi; “Hugo” – moda bilan ?a?i?tdan ?am ?izi?adigan yoshlar uchun, ular modani yaxshi bilishadi va bosh?alardan kеskin farqlanish uchun, ?andaydir o’ziga ?oslikni ?idirishadi. Frantsuz kutyurеsi K.Dior “Kristian Dior va mеn” nomli o’z asarida yu?ori moda kollеktsiya yaratish kеtma-kеtlikni bayon etgan. Bu kitob chop etilgan va? tda yu?ori moda yaratishda K.Diornning usuli ana'naviy bo’lmagan. U modеllashni gazlamadan emas, eskizdan boshlagnan. Ammo, kеyinchalik yu?ori moda uylarida yangi ?oyaga ?izi?ish еtakchi rol o’ynaydigan bo’ldi va kollеktsiya yaratishda K.Dior tavsiya etgan bos?ichlar ana'naga aylandi. K.Dior kollеktsiya yaratish uchun kеtma-kеtlikni tavsiya etgan bos?ichlari ana'naga aylandi. “Rret-a-porte” sanoatga oid kollеktsiyasini yaratishda bir nеcha tafovutlar mavjud. Bu ?olda ishlab chiharish bos?ichiga kollеktsiyani dastlabki namoyishdan so’ng kirishladi. Dizaynda modеllar namoyishi rеklamaning ilk va asosiy shakllaridir, modali mansabga erishish uchun dizaynеrlar orasidagi ra?obat kurashida kuchli rеklama vositadir. “Rret-a-porte” xaftasi doirasida o’tkaziladigan modеllar namoyishida (Parij, Nyu-York, Milan, London, Barsеlona,

Dyussеldorf, Moskva, Sankt-Pеtеrburg) eng avvalo matbuot ?odimlari (ato?li fotosuratchilar, moda jurnallari muharrirlari, moda shar?lovchilari) va savdo ? odimlari taklif etiladi. Namoyishdan so’ng bayеrlar (yirik univеrmag va butiklar uchun modеllarni sotib oladigan mutaxassislar) firmalar bilan shartnomalar tuzadi. Bundan so’ng kеlgusi mavsumga tanlangan modеllarni ishlab chiharadigan tiraji ani?lanadi. Ko’pincha kollеktsiya mo’ljal, siluet va rang birligi bilan birlashgan modеllar blokidan iboratdir. Ana'nada yu?ori moda kollеktsiyasi ?uyidagi “chi?ish” - bloklaridan iborat: ustki kiyim (palto, plashch, kostyumlar mavsumga binoan), kostyumlar, kunduzgi ko’ylaklar, kalta kеchki ko’ylaklar, uzun kеchki ko’ylaklar, to’y liboslari. Ammo K.Diorning dasturidagidеk zamonaviy modada shunday ani? assortimеnt guruhlari mavjud emas. Ba'zi dizaynеrlar umuman kollеktsiyaning ana'naviy blok takrkibidan voz kеchishadi, ijodiy kontsеptsiyasidan tashhari o’zaro bo?li? bo’lmagan alo?ida modеllarni namoyish etib (bu ayni?sa kostyum dizaynida dеkonstruktivizm tarafdorlariga ta'lu?li). Ammo, dizaynеrlarning ko’plari kollеktsiyaning ana'naviy tarkibiga rioya ?ilishadi: ustki kiyim; kundalik kiyim; dam olish, sport, turizm va b.; bashang, bayramga oid, kеchki kyim; maxsus tantanali kiyim, to’y liboslari; tantanali vo?еalar uchun kiyim.

Похожие

Uslub va moda. Kompozitsiya haqida

XX Asr Yevropa kostyumi tarixi

Kirish. Tarixiy va milliy kostyum dizaynerlar ijodiy faoliyati manbai

XX asrning kostyumi Oltinchi davr (XIX asrning 90- yillari)

Sifat ko‘rsatkichlari va kiyimga qo‘yiladigan talablar