Tolalarni tozalash mexanik tozalash texnologiyasi va texnikasi - Текстиль - Рефераты

Tolalarni tozalash mexanik tozalash texnologiyasi va texnikasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

269.5 KB

Tolalarni tozalash mexanik tozalash texnologiyasi va texnikasi Reja: 1. Tolalarni tozalash jarayoni va usullari; 2. Dastlabki tozalash mashinalari; 3. Og’ir jismlar va metallarni tozalash; 4. Nafis tozalash mashinalari.

Tolalarni tozalash jarayoni va usullari Tozalash jarayonining maqsadi sifati talab darajasida bo’lgan toza ip olishdir. Tozalash jarayonining mohiyati tolalar aralashmasidan notolaviy begona jismlar va tolaviy nuqsonlarni muayyan bir usulni qo’llab ajratishdan iborat. Tozalash jarayonining usullari tolalar aralashmasidagi notolaviy begona jismlar va tolaviy nuqsonlarning turiga bog’liq bo’lib, ip ishlab chiqarishda asosan mexanik, aerodinamik va optik-pnevmatik usullar hamda ularning kombinatsiyalaridan foydalaniladi. Ma‟lumki, paxta tolasi tarkibidagi notolaviy begona jismlar kelib chiqishiga qarab, mineral va organik bo’lishi mumkin. Mineral begona jismlar asosan tosh va kesaklar kabi og’ir jismlarni tashkil qilsa, organik begona jismlarni has va cho’plar tashkil etadi. Ikkala jismlar tashqi ta‟sirlar ostida birday maydalanib, tolaning ifloslik darajasini, ya‟ni mayda iflosliklar sonini oshiradi.Tola tarkibida maydalanmaydigan iflosliklar ham uchraydi. Bular asosan metall parchalari bo’lib, terimdan keyin ko’pincha paxta tayyorlov punktlarida va paxta tozalash zavodlarida texnologik jarayonlardagi qayta ishlovdan o’tganda orttiriladi. Tosh, kesak va metall parchalari og’ir begona jismlar deb yuritiladi. Ularning mayda zarralari mayda begona jismlar deb ataladi. Sifatli ip olish uchun tolaviy nuqsonlar – tola chigalliklari, o’lik tola, iflos tola hamda tola rangidagi yumshoq polimer jismlarni ham ajratish kerak. Sanab o’tilgan begona jismlarning turiga moslab, tozalash texnologiyasida ishlash prinsipi turlicha bo’lgan tozalagichlar va ajratgichlar yaratilgan. Tozalash usuliga qarab, tozalagichlarni mexanik, aerodinamik va optikpnevmatik tozalagichlarga ajratish mumkin. Ajratkichlar “separatorlar” deyilib, ular har xil usulda ishlaydi va og’ir jismlarni ajratuvchi, metallarni ajratuvchi, chang va mayda zarrachalar hamda kalta tolalarni ajratuvchilarga bo’linadi. SHuningdek, separatorlar bilan bir qatorda aerodinamik tozalash mashinalari ham mavjud bo’lib, ular tolani mayda begona zarrachalar va kalta tolalardan havo yordamida tozalaydi. Mexanik usulda tozalash tolalarga zarbiy ta‟sir ko’rsatishga asoslangan bo’lib, ko’pincha pichoq, qoziq, shtift va maxsus tishlar bilan qoplangan aylanuvchi

barabanlardan foydalaniladi. Mexanik usuldan foydalanib tozalashda tolaviy bo’lakchalar erkin holda yoki qisib tutilgan holda bo’lishi mumkin. Erkin holda bo’lakchalar ikki sirt orasida maydaroqlariga ajratiladi va zarbiy ta‟sirda silkitib begona jismlardan tozalanadi. Tolaviy bo’lakchalar qancha maydaroqlariga ajratilsa, tozalash samarasi ham shunchalik yuqori bo’ladi. Aerodinamik usulni qo’llab tozalashda tolaviy bo’lakcha so’ruvchi perfosirtga uriladi va uning tarkibidagi mayda begona zarrachalar silkinib ajraladi hamda kalta tolalar bilan birga ventilyator yordamida so’rilib, tashqariga tranportirovka qilinadi. Hozirgi paytda ushbu usuldan keng ko’lamda foydalanish natijasida tozalash samaradorligi keskin yaxshilanib, yigirilayotgan ip sifati ham ko’tarildi. SHuning uchun buni tozalash texnologiyasining eng nufuzli yangiligi deyish mumkin. Tolalarni optik- pnevmatik tozalash deyilganda iflosliklarni yorug’likda optik usulda aniqlab, havo yordamida puflab ajratish tushuniladi. Turli rangda, har xil moddalar bilan ifloslangan tolalar, rangsiz plenka va tola rangidagi latta bo’laklarini ajratishda optik-pnevmatik usuldan keng foydalanilmoqda. Tolalarni zaryadlagan elektr maydonida (yuqori kuchlanishda) tozalash hozircha yigirish texnologiyasida qo’llanilmayapti. Dastlabki tozalash mashinalari Ma‟lumki, titish-tozalash agregatining titkichlardan keyingi mashinasi dastabki tozalash mashinasidir. Uning sirti odatda qoziq, pichoq, tishli disk va shtiftlar bilan jihozlangan bo’lib, bir (V12, Riter) yoki ikki barabanli (B390L, Marsoli; CL- P, Tryuchler) tozalash mashinalari turlariga bo’linadi. Bu erda dastlabki tozalash va qisman titish jarayonlari amalga oshadi. Tola bo’lakchalari vint chiziq bo’ylab

harakatlanganligi tufayli kattaroq yo’ldan o’tib, ko’proq tozalash zonasida bo’ladi hamda yaxshiroq tozalanadi (1- rasm 1rasm. Bir barabanli dastlabki tozalagich sxemasi. 1- tozalovchi baraban; 2- kolosnik; 3- shlyuz valigi; 4- tola uzatilishi; 5- tola chiqishi; 6- qayta ishlangan havo filtrga; 7- chiqindilar uzatilishi. Shunday qilib, avtotoytitkichkichdan keyingi o’timning o’zida dastlabki tozalash amalga oshirilib, unda tolalar bo’laklari titilib, maydaroq bo’lakchalarga ajratiladi va tarkibidagi yirik has-cho’plardan tozalanadi. Riter firmasining V12 dastlabki tozalagichi bir barabanli bo’lib, uning sirti silindr yasovchisi bo’ylab joylashgan shtiftlar bilan qoplangan (2-rasm). 2-rasm. Shtiftlar joylashuvi 3-rasm. Kolosniklar o’rnatilishi Shuni ta‟kidlash kerakki, mashina samaradorligi juda yuqori bo’lib, ishchi parametrlari rostlanuvchan. Masalan, tolaning ifloslik darajasiga qarab, V12 dastlabki tozalagichi kolosniklarini odatdagidek, uch xil holatda o’rnatib, razvodkani rostlash mumkin (3-rasm). Tryuchler firmasi ham TTAsida dastlabki tozalash mashinalari qo’llashni taklif etadi. Masalan, CL-R ikki barabanli tozalagich dastlabki tozalash mashinasi

hisoblanadi (4-rasm). Baraban atrofida tolalar harakati vintsimon traektoriyada amalga oshishi 5-rasmda yaxshi ko’rsatilgan. Tolalar yo’lining uzayishi ishchi organlari va kolosniklarning o’zaro ta‟sirida tolalarning tozalanish vaqti mutanosib ravishda oshadi. Demak, tozalash samaradorligi ham kattalashadi. Ikki barabanli dastlabki tozalash maashinalari Tryuchler hamda Marsoli firmalari tomonidan tavsiya etilmoqda. 4-rasm. CL-R dastlabki tozalash mashinasi 5-rasm. Tola traektoriyasi sxemasi Og‘ir jismlar va metallarni tozalash Paxta tolasi tarkibidagi og’ir jismlar hamda metall parchalarini tozalashda jismlarning solishtirma og’irliklari har xilligidan foydalanilgan. Havo oqimi yordamida transportirovka qilinayotgan tola tarkibidagi og’ir jism yoki nomagnit metall parchalari potrubkaning pastki qismidagi ochiq joyida tushib qolishi 6rasmda SP-H rusumidagi og’ir jismlar separatori sxemasida yaqqol ko’rsatilgan. Shunisi e‟tiborliki, ushbu separatorga maxsus xizmat ko’rsatish va elektr ta‟minoti talab etilmaydi. Separator SP-H tolani og’ir jismlardan tozalashni minimal sarflarda, qo’shimcha harajatlarsiz bajarganligi uchun keng ko’lamda qo’llaniladi. Met all parchalarini ajratishda SP-EM metall separatordan samarali foydalaniladi (7-rasm). Patrubka atrofini o’rab o’rnatilgan detektor metall parchasini sezadi va zaslonkaga signal uzatadi va zaslonka 90 gradusga burilib, tola yo’lini to’sadi va metall parchasi tola bilan birga aravaga tushadi. Keyinchalik metall parchalarini ishchi tola tarkibidan ajratib oladi. Og’ir jismlarni ajratishda BR-COU kondensori bilan tutashtirilgan SP-IH separatoridan ham foydalaniladi (8-rasm). Mazkur separator bevosita toytitkich BO- U da yoki kondensor tagida joylashtiriladi.

6-rasm.SP-H og’ir jismlar separatori 7-rasm. SP-EM metall separatori 8-rasm. SP-IH separatori Harakatlanayotgan tolalar tarkibidagi metall parchalari yoki og’ir jismlar tolalar oqimidan ajralib pastga tushadi va aravada to’planadi. Yuqorida keltirilgan separatorlarni o’zida mujassamlashtirgan va yong’inning oldini olishga ham mo’ljallangan ko’p funksiyali separator SP-MF yaratilgan (9-rasm). Uning yordamida konditsionerning hisobiy o’tkazuvchanlik qobiliyati 3000m 3 /s ga kamayib, 6480 AQSH dollariga teng mablag’ yiliga tejalishi ta‟kidlanadi. Bundan tashqari ventilyator iste‟mol energiyasi rostlanuvchanligi uchun yiliga 4350 AQSH dollari tejaladi. 1.Tola so’ruvchi quvur; 2.Ventilyator; 3.Aerodinamik separator; 4.Uchqun signalizatori; 5.Chang yutkich; 6.Metall izlagich; 7.Zaslonka; 8.Uzatuvchi parubka; 9.Og’ir jism zaslonkasi; 10.Konteyner-arava; 11.Y о ng’in o’chirgich tizimi;

12.Issiqlik signalizatori; 13.Changli havo; 9-rasm. Ko’p funksiyali SP-MF separatori. 14.Titilgan, tozalangan chiqind tola. Shuni ta’kidlash kerakki, Tryuchler firmasi avtotoytitkichdan so’ng samarasi yuqori bo’lganligi uchun aynan ko’p funksiyali separatorni, undan keyin esa dastlabki tozalash mashinasini tavsiya etadi. Shunday qilib, dastlabki tozalash mashinasidan oldin og’ir jismlar, metallar separatorlari, yong’in oldini oluvchi separatorlar keng ko’lamda qo’llanilmoqda. Ularda asosan har xil prinsipda ishlovchi sezgir va ijrochi elementlardan hamda eng sodda qurilmalardan foydalanilgan. Nafis tozalash mashinalari Dastlabki tazolash mashinalaridan o’tgan paxta tolasi tarkibida sezilarli darajada mayda iflosliklar qoladi. Tolani ulardan tozalash uchun tolaviy bo’lakchalarni maydaroqlariga ajratish lozim, ya‟ni ifloslik joylashgan sirni ochib, bo’lakcha yuzasiga chiqarish kerak. Bu vazifani amalga oshirish, ya‟ni tolaviy bo’lakchalarni maydoroqlariga ajratish uchun maydaroq ishchi organlardan foydalaniladi. Dastlabki tozalashdan o’tkazilgan tolalar aralashtiruvchi mashinalarida aralashtirib, keyingi nafis tozalashga uzatiladi. Nafis tozalash mashinalarining tozalovchi barabanlari ignalar va arra tishli garnituralar bilan qoplanadi (10-rasm). Keng tarqalgan mashina Tryuchler firmasining Cleanomat CLC1 va Cleanomat CL-C3 rusumli mashinalaridir (11,12-rasmlar). a b c 10-rasm. Cleanomat tozalagichlari barabanlari garnituralari:a-birinchi; b- ikkinchi; c- uchinchi baraban ishchi garnituralari ko’rinishlari

11-rasm. Sleanomat CL-C1tozalash 12- rasm. Cleanomat CL-C3tozalash mashinasi mashinasi Mazkur mashinalarning afzallik xususiyatlari shundan iboratki, ularda titish jarayoni va tolaviy bo’lakchalarni yakka tolalarga ohista ajratish nazarda tutilgan. Uzun paxta tolalar uchun igna sirtli bir barabanli Cleanomat CL-C1 mashinasi qo’llanilsa, iflosligi o’rtacha va yuqori ifloslangan tolalar uchun uchta barabandan bittasi igna sirtli qolgan ikkitasi ikki xil o’lchamli arra tishli garnituralar bilan qoplangan. Kimyoviy tolalar uchun (uzunligi 130mm gacha) maxsus tozalagichlar taklif etilgan (13-rasm). 13-rasm. Kimyoviy tolalar tozalagichi. 15-rasm. A79 UNIstore tozalagichi kolosniklari 14-rasm. A79 UNIstore tozalagichi Riter firmasida ham paxta bo’laklarida dastlabki tozalashdan qolgan mayda iflosliklarni tozalash maqsadida nafis tozalagichlardan foydalaniladi. Ular bir barabanli va ko’p barabanli bo’lishi mumkin. Tola iflosroq bo’lsa,

tozalagichlarning ikkitasi ketma-ket o’rnatiladi. Shunday tozalagichlardan B60, A79 UNIstore tipidagi mashinalar nafis tozalash mashinalari hisoblanadi (14- rasm). Ularning tozalash jadalligi ishchi organlar tezligiga hamda razvodkalarga bog’liq. Mazkur tozalagichlarning xususiyati shundan iboratki, ularning ta‟minlash bunkerida perfosirt mavjud bo’lib, qo’shimcha changsizlantirish amalga oshiriladi. A79 UNIstore tozalagichining tozalash barabani arra tishli garnitura bilan qoplanganligi tufayli tozalash samarasi yuqori hisoblanadi (15-rasm). Cleanomat tozalagichida esa ham igna sirt, ham arra tishli sirt qo’llanilgan(10-rasm). Har ikkala holatda tozalash samaradorligini oshirish ko’zlangan. Paxta tolasini titish va mexanik tozalashning har bir o’timida tola bo’lagi yanada maydaroq tutamchalarga bo’linganligi tufayli iflos sirt yuzasi ochilib, begona jismni chiqarish imkoni yangidan har safar yaratiladi. Avtotoytitkichda bo’lakcha 70mgni tashkil etsa, qoziqli baraban (CL-P) da 8mg, ignali baraban (CLEANOMAT CL-C4 ning birinchi valigi)dan keyin 1mgni tashkil etadi. Xuddi shu tozalagichning ikkinchi valigida 0,7mg, uchinchi valigida 0,5mg, to’rtinchi valigida katta tezlikda aylanganligi uchun tolalar yaxshi tozalanib, bo’lakcha massasi besh marta kamayib 0,1mg bo’lib qoladi. Bo’lakchalar maydalanishi (ajralishi) tarash mashinasida davom etib, bo’lakcha massasi qabul barabani zonasining birinchi barabanida 0,05mgni, ikkinchi barabanida 0,01mgni va nihoyat uchinchi barabanida 0,005mg ni tashkil etib, amalda tolalar tutamlari alohida tolalarga ajratilib, tolaviy bo’lakchalar ayrim tolalarga ajraladi. Ularning massasi 0,001mgdan oshmaydi va titish jarayoni nihoyasiga etadi, lekin tozalash jarayoni davom etadi. Demak, tozalash uchun tolaviy bo’lakchani maydaroqlariga, piravord natijada yakka tolalarga ajratish zaruriy texnologik choraligicha qolmoqda. Shunday qilib, titish jarayoni nafaqat titish, tozalash mashinalarida, balki tarash mashinalarida ham davom etadi. Tozalash hatto tarash mashinasida ham yuz foiz amalga oshmaydi texnologik jarayonlar, xususan, tarash jarayonining kamchiligi hisoblanadi. Shuning uchun titish va tozalashni tolaviy tutamchani ayrim tolalarga ajralguncha kuzatib, keyin jarayonlarni baholash maqsadga muvofiq.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Pirmatov A.P. va boshqalar, Xom ashyoni yigirishga tayyorlash, leksiyalar matni, TTESI, 2015y. ; 2. www.rieter.com, mashina pasportlari; 3. www . truetzschler . com , mashina pasportlari; 4. www.marzoli . i t, mashina pasportlari.

Похожие

Tolalarni aerodinamik tozalash texnologiyasi va texnikasi

Titish tozalash agregatlari va potok tizimlar

Yigirish yangiliklari

Tolalarni titishning yangi jihozlari

Tabiiy ipakning tolali chiqindilaridan qimmatbaho qog‘oz navlarini ishlab chiqarish uchun foydalanish