Макон маъносини ифодаловчи тил унсурларини таржима қилиш муаммолари - Лингвистика - Рефераты

Макон маъносини ифодаловчи тил унсурларини таржима қилиш муаммолари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

27 KB

Макон маъносини ифодаловчи тил унсурларини таржима қилиш муаммолари Фалсафий, лингвистик ва мантиқий категорияларнинг ўзаро муносабатлари ва уларнинг бир бирини тақозо этиш муаммолари тилшуносликнинг фалсафа таркибидан ажралиб чиққан пайтдан буён жуда кўп баҳсларга сабаб бўлиб келмоқда. Ушбу масалалар фан ривожининг турли босқичларида олимлар томонидан турлича талқин қилинган. Масаланинг долзарблиги, ҳам фалсафий, ҳам мантиқий муаммолар ўз ечимини тил унсурлари орқали топишидадир. Тилнинг ноёблиги у нафақат ўзига, балки инсоният тарихида фаолият кўрсатиб келаётган фанларга хизмат қилиб келаётганлигидадир. Бу эса бевосита тилшунослик билан бирга барча фанларнинг боғлиқлигини кўрсатади. Ҳар бир халқ тараққиёт йўлида, ўзга бир халқ билан алоқа қилишида тил муҳим рол ўйнайди. Президентимиз И.А.Каримов таъкидлаганидек «Тил маънавиятнинг белгиси сифатида кишиларни бирлаштиради». Майдон тушунчаси тилшунослик назариясига XX асрнинг 60-70 йилларидан бошлаб кириб келган. Бу соҳада олимлар лингвистик категорияларни тадқиқ қилишда майдон тушунчасидан кенг фойдаланганлар. Шунинг учун ҳам «майдон» тушунчаси гоҳ лексик-грамматик, гоҳ функционал-семантик, гоҳ лексик майдон деб талқин этилган. Биз лексик сеантик майдонда макон ясовчи аффиксларнинг ўзбек ва инглиз тилидаги таржималарида ва қўлланишида кўриб чиқишни мақсад қилиб олганмиз. Ўзбек тилида энг кўп қўлланиладиган «хона» аффикси ҳам қўшимча, ҳам сўз ўрнида келади. У аффиксоид хисобланади. Бу аффикс инглиз тилига «room» деб таржима қилинади ва унинг инглиз тилидаги қўлланилиши ўзбек тилидаги «хона» кабидир. Масалан:

Хона room Синфхона classroom Овқатланиш хонаси diningroom Мисолларга таяниб биз юқоридаги фикрлар асосли эканига гувоҳ бўламиз. Чунки, ҳар иккала мисолимиз лексик - семантик ва синтактик жихатдан бир хил майдонни ташкил қиляпти. Лекин макон ясовчи аффиксларнинг таржимаси бир тилдан иккинчи тилга мос келмайдиган Ҳолатлар ҳам бор. Мисол учун England, Scotland сўзлари ўзбек тилига Англия, Шотландия деб таржима қилинади. ВаХоланки «land» сўзи ўзбек тилига «ер» «худуд» деб ҳам таржима қилиниши мумкин. Келтирилган мисолимизда эса бу «-ия» аффиксига тўғри келяпти. Инглиз тилидаги яна бошқа бир мисолга тўхталиб ўтсак, «-eria» испан тилидан кириб келган қўшимча бўлиб, «хизмат кўрсатиш» деб таржима қилинади. Бу қўшимча Америка инглиз тилида ҳам кенг қўлланиб, «ўз-ўзига хизмат қилиш ресторанлари» маъносида қўлланади. Таҳлил қилинган мисолларимизнинг гувохлик беришича иккинчи тилга сўз ёки матн ёки асарни таржима қилишда жуда кўп қийинчиликларга олиб келади.

Похожие

Вақтни ифодаловчи тил воситаларининг таржимада берилиши

Иероглифик ёзув тизимидаги тиллар ва таржима муаммолари

Таржимада лексик ва грамматик трансформациялар

Эркин таржима

Тилнинг лексик ифодавий катламлари ва катламлари бадиий таржима ва тил нормаси масалалари