Lug`atshunoslik - Лингвистика - Рефераты

Lug`atshunoslik

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45 KB

Lug`atshunoslik Reja: 1. Lug`atshunoslik (leksikografiya) haqida tushuncha 2. Lug`atlar va ularning turlari

Lug`atshunoslik (leksikografiya) haqida tushuncha Lug`at tuzish ishi bilan shug`ullanuvchi leksikologiyaning bir sohasi lug`atshunoslik (leksikografiya) deyiladi. Bu soha o`zbek tilining lug`at tarkibiga kiruvchi so`zlar, iboralar, maqol va matallar, hikmatli so`zlarni yozma shaklda alfavit tartibida joylashtirib, maxsus kitoblarni tuzish haqidagi ta`limotdir. Lug`atlar va ularning turlari Lug`atlar avvalo, ikki turga bo`linadi; 1) qomusiy lug`atlar, 2)lingvistik (yoki filologik) lug`atlar. Qomusiy lug`atlar. Bunday lug`atlarning sohasi narsalar, tarixiy shaxslar, jug`rofiy nomlar haqida ma`lumot berishdir. Qomusiy lug`atlar ham ikki xil l)umumiy lug`atlar; "O`zbekiston Respublikasi qomusi", "O`zbek sovet ensiklopediyasi" kabi; 2) maxsus lug`atlar "Tibbiyot qomusi", "Til qomusi", "Farg`ona shevalarining kasb-hunar leksikasi" va boshqalar. Lingvistik lug`atlar. So`zlik shu tilning barcha lug`aviy birliklarini (leksik, frazeologik) o`z ichiga oladi va ularning ma`nosi, grammatik va boshqa xususiyatlari haqida ma`lumot beradi. So`zlik barcha so`z turkumlaridan iborat bo`ladi. Lingvistik lug`atlar lug`aviy birliklarining necha tillardan olinishiga ko`ra ikki turga bo`linadi. l)bir tilli (o`z til) lug`atlari. 2) ikki tilli (tarjima) lug`atlari. Bir tilli (o`z til ) lingvistik lug`atlarda so`z va iboralar bir tilda (masalan, o`zbek tilida) izohlanadi. Bunday lug`atlar ham ikki xil ko`rinishga ega. 1) umumiy lug`atlar: izohli lug`at, imlo lug`ati, morfemik lug`at va boshqalar. Masalan: "O`zbek tilining izohli lug`ati". T., 1992. "O`zbek tilining imlo lug`ati". T., 1998. (Tuzuvchilar E.D.Panasenko, E.A.Umarov). Morfem lug`at. A.Gulomov, A.N.Tixonov, R. Qo`n-g`irov, T., 1977; 2) Maxsus lug`atlar:

sinonimlar lug`ati, omonimlar lug`ati, antonimlar lug`ati, dialektologik lug`at, terminologik lug`at, ters lug`at, chastotali lug`at, orfoepik lug`at, etimologik lug`at, toponimlar lug`ati, ismlar lug`ati, o`zlashma so`zlar lug`ati, frazeologik lug`at va boshqalar. Misollar, "O`zbek tili sinonimlarining izohli lug`ati" (A.Ho-jiyev. T., 1974) "O`zbek tilining izohli frazeologik lug`ati" Sh.Rah-matullayev. T., 1978). O`zbek tili antonimlarining izohli lug`ati, (SLRahmatulladv, N.Mamatov, R.Shukurov. T., 1998), "O`zbek ismlari" (E.Begmatov va boshqalar. T., 1998). 3) Ikki tilli (tarjima) lug`atlarga bir tilning lug`aviy birligiga boshqa tilning ma`no jihatdan to`g`ri keladigan ekvivalenti beriladi, o`zga tilning lug`aviy birligi tarjima etiladi va ular quyidagi turlarga bo`linadi: 1) ikki tilli lug`atlar, 2) uch tilli vako`p tilli lug`atlar. Masalan, o`zbekcha- ruscha lug`at, o`zbekcha- inglizcha lug`at. Ruscha-o`zbekcha lug`at (A.K.Borovkov tahriri, besh tomli, M., 1950-1955), o`zbekcha-ruscha lug`at (S.F.Akobirov, Z.M.Ma`-rufov, A. T. Xo`jaxonov. M., 1959) va boshqalar.

Adabiyotlar: 1. H.Jamolxonov. Hozirgi o`zbek adabiy tili. T., 2005 2. M.Mirzayev, C.Usmonov, I.Rasulov. O`zbek tili. T.,1978 3. O`zbek tili leksikologiyasi. T., 1981. 4. B.Mengliyev, O`. Xoliyorov. O`zbek tilidan universal qo`llanma. T., 2007 5. Ne`matov H., Rasulov R. O`zbek tili system leksikologiyasi asoslari. T., 1995. 6. Safarova R. Leksik-semantik munosabatning turlari. T., 1996 7. Qilichev E. Hozirgi o`zbek adabiy tili. Buxoro, 2001 8. S.Rahimov, B.Umurqulov, A.Eshonqulova. Hozirgi o`zbek adabiy tili. T., 2001 9. S.Rahimov, B.Umurqulov. Hozirgi o`zbek tili. T., 2003. 10. www.ziyonet.uz

Похожие

Chеng yuy lug`ati T.Akimovning Xitoycha O`zbеkcha ruscha frazеologik lug`atining tahlili

Devoni lug`otit turk asarining yaratilishi

Leksikografiya

O`rta Osiyoda tilshunoslik

Shanxayda chop etilgan Xitoycha ruscha Ashanin 4 tom Xitoycha Ruscha; Si Xay 3 tom Xitoy tilida Si Yuan lug`atlari