Yuz–jag’ sohasida qo’llaniluvchi og’riqsizlantirish - Медицина - Рефераты

Yuz–jag’ sohasida qo’llaniluvchi og’riqsizlantirish

Загружено в:

26.12.2023

Скачано:

0

Размер:

32.609375 KB

Yuz–jag’ sohasida ko’llaniluvchi og’riqsizlantirish usullari Reja: 1. Stomatologiyada og’riqsizlantirish 2. Umumiy og’riqsizlantirish. 3. Og’riqsizlantirishda uchraydigan hato va asoratlar asoratlar umumiy va mahalliy bo’ladi.

Stomatologiyada og’riqsizlantirish Og’riqsizlantirish bo’linadi: 1. Umumiy 2. Mahalliy 3. Aralash 4. Umumiy o’z navbatida: 5. Narkoz 6. Neyroleptoanalgeziya 7. Ataralgeziya 8. Markaziy analgeziya 9. Audio anesteziya 10. Gipnoz 11. Igna sanchib og’riqsizlantirish

Umumiy og’riqsizlantirish. Narkoz – ingolyasion va noingalyasion turlarga bo’linadi. Inʼeksion: suyuq (parsimon) anestetiklar yoki narkotik gazlar yordamida o’tkaziladi. Bu narkoz og’iz burun yoki burun (maskali narkoz, nazofaringeal) orkadi erishiladi. Narkozning bu turiga turli xil narkotik moddalar (efir, ftorotan, xloretil), gazlar (azot I, oksid, siklopropan) x.k. foydalaniladi. Mahalliy og’riqsizlantirish Bemorning es-hushini saqlagan holda tananing biron-bir qismidagi og’riq sezgisini vaqtincha yoqotishga qaratilgan davo chorasi. Mahalliy og’riqsizlantirish: inʼeksion 1) noinʼeksion Inʼeksion infiltratsion o’tkazuvchi Noinʼeksion kimyoviy fizikaviy fizik-ximik Applikatsiyali og’riqsizlantirish “Teriga taʼsir qilmaydigan qilib og’iz bo’lshig’i shilliq pardasiga anestetik moddani surtish, sepish, marlya salfetkasiga shimdirib qo’yishdan iborat. Og ’ riqsizlantirishning bu usulidan igna kiradigan sohani og ’ riqsizlantirishda foydalaniladi . Buning uchun 10% lidokain eritmasi , yoki 2% piromekain eritmasi foydalaniladi ” 1 . Hozirda anestetiklarni aerozol shakldoshdan foydalanilmoqda. Aerozolli usuldan foydalanishning kamchiligi uning boshqa sohalarga kam sachrashi, meʼyorini aniqlashning keyinligi. Applikatsiya muddati 1 min, og’riqsizlantirish 10 minut bo’ladi. Inʼeksion og’riqsizlantirish Bu turda anestetik eritma bevosita to’qima ichiga kiritiladi. 1) o’tkazuvchi 2) infiltratsion 1 https://n.ziyоuz.cоm/bооks/kоllej_vа _ оtm_dаrsliklаri/tibbiyоt/Оg'iz%20bо'shlig'i%20kаsаlliklаri%20(N.Tоshp о'lаtоvа,%20S.Suyunоvа).pdf

Infiltratsion - anestetik eritma bevosita jarrohlik harakati maydonida to ’ qima ichiga kiritiladi va periferik asab retseptorlarning sezgirligini o ’ chiriladi . Anestetiklarni periodont yorig’i ichiga (intraligamentar), suyak pardasi ostiga (subperiostal), suyak ichiga (introstal) yuborish mumkin. Ko’pincha bu usul yuqori jag’da yaxshi samara beradi. O’tkazuvchi- mahalliy og’riqsizlantirishning bu turida operatsion maydonni innervatsiya qiluvchi, sezuvchi asab tanasini yoki biron-bir shoxini blokada qilish. Uning quyidagi turlari bor: • tuberal • infrorbital • palatinal • mandibulyar • torusal • mental Neyroleptanelgeziya-Og’riqsizlantirish vena ichiga yuborilgan kuchli analgetik fentanil va neyroleptik - droperidol ta ʼ sirida bemor ongiga ta ʼ sir etmagan holda atrofda bo’layotgan hodisalarga befarqlik, harakatspzlanish hosil qilinadi. Bu holatda qo’shimcha mahalliy og’riqsizlantirish, jarrohlik muola- jalarni bajarishga imkoniyat yaratiladi. Ataralgeziya - neyroleptanalgeziyaning bir turi, farqi kuchli analgetik va neyroleptiklar bilan bir vaqtda, maska usuli bilan azot oksidi berib boriladi. Mahalliy og’riqsizlantirish ham qo’shimcha qilinishi mumkin. Turlari - anlgeziya - gipnoz - vegetativ blokada Audioanesteziya bosh miya po ’ stlog ’ i analizatorlari uyg ’ anish o ’ chog ’ ini hosil qilish va u bilan miyaning boshqa bo ’ imlari tarqalgan tormozlanish asoslangan . Bunda eshituv analizatorlari maʼlum mastotali signali bilan taʼsir etadi.

Markaziy analgeziya. Bu uslubda vena ichiga markaziy nerv sistemaga kuchli ta ʼ sir etuvchi narkotik analgetiklar katta dozada yuboriladi. Ular ta ʼ sirida narkozga kirmagan holda og’riqni sezish va impulslarni uzatish buziladi. Ingalyasion narkozda suyuq buglanuvchi anestetyk (dietil efir, ftorotan, trixloretilen, pentran, xloroform) yoki narkotik gazlar (azot oksidi, siklopropan) nafas yo’llari orqali orga- nizmga ta ʼ sir qilib markaziy nerv sistema faoliyatini o’tuvchan zaiflanishga (tormozlanishga) olib keladi. Ingalyasion narkoz niqoblar (og’iz-burun, burun) yordamida — maskali burun halqum naychalari (nazoforental) yoki kekirdak ichi naycha yordamida (kekirdakli-endotraxeal) o’tkaziladi. Naycha kekirdakka naycha og’iz yoki burun yo’li orqali laringoskop yordamida kiritiladi. Bu uslubda narkotik gazlar yuqori nafas yo’llariga ta ʼ sir etmagan holda kekirdak va bronxlarga yetkaziladi. Ayrim hollarda nay kekirdak operatsiya qilib ochilib (traxeostoma) kiritiladi. Ingalyasion uslubdagi narkozning asosiy afzalligi oson boshqarilishi. Noingalyasion narkoz uslublaridan stomatologiyada asosan vena ichiga yoki mushak orasiga (5% sombrovin, geksenal, tiopental-natriy, ketamin va boshqa dorilar) yuborib o’tkaziladi. Bu uslubni o’tkazishda bitta anestetik (mononarkoz), ikki - uch anestetik birgalikda (kombinatsiyalashgan), yoki anestetiklar va bir vaqtda boshqa xil dorilar bilan o’tkaziladigan polinarkoz. Yuz-jag’ sohasidagi katta hajmdagi operatsiyalar aralash (kombinatsiyalashtirilgan) endotraxeal narkozda amalga oshiriladi. Endotraxeal narkozning xususiyatlari. Endotraxeal narkoz stomatologik bemorlarda umumiy xirurgiya qanday o’tkazilsa shunday o’tkaziladi. Ammo og’iz ichida bajariladigan yoki og’iz ochilmaydigan bemorlarda intubatsiya o’tkazilishda qiynchilik tugiladi. Yana bir xususiyat operatsiya bajarayotganda og’iz ichidan kiritilgan nayning chiqib ketmasligini taʼminlab berish. Operatsiya davrida bemor intubatsion nay orqali yetarli darajada, havo bilan taʼminlanishi. Operatsiyadan keyin bu holat keskin o’zgarishi mumkin. Operatsiyali jarohat natijasida til, yoki og’iz tubi to’qimalari tiqilib nafas olishga halaqit berishi. Suyak jarohatlaridan qon o’tib

ketishi, zardob chiqishi va ular nafas yo’llariga o’tib ketishi mumkin. Anesteziolog narkoz ketishini odatda ko’z qorochig’ini reaksiyasiga qarab baholaydi, ammo stomatologik operatsiyalar bajarilayotganda yuz-ko’zlar bilan birga yopiladi. Shuning uchun nazorat o’tkazish qiyinlashadi Endotraxeal narkozga asosiy ko’rsatmalar: operatsiya davrida yuqori nafas yo’llarining o’tuvchanligi buzilishi havfi bo’lgan holatlar - qon, so’lak va begona moddalarning, nafas yo’liga tushishi; davomiyligi uzoq va og’ir jarohatlar bilan kechadigan va ichki a ʼz olar, faoliyati izdan chiqishi havfi bo’lsa, maskali narkoz operatsiya bajarishga halaqit qilsa. Endotraxeal narkozga qarshi ko’rsatmalar: yuqori nafas yo’llari o’tkir respirator kasalliklari, o’tkir bronxit, faringit, pnevmoniya, yuqumli kasalliklar, jigar, buyrak o’tkir kasalliklari, mioqard infarqti, yurak-qon tomir yetishmasligining dekompensatsiya bosqichi, ichki sekretsiya bezlarining o’tkir kasalliklari. Yurak va o’pka reanimatsiya asoslari Har xil stomatologik muolajalar va narkozda bajarilgan operatsiyalardan sung bemorning yurak urishi tuxtab, nafas olmay qolishi mumkin. Bu holat klinik o’lim deb ataladi u 3-5 minut davom etadi, keyin biologik o’lim qayd etiladi. Yurak urishi to’xtashi bilan bosh miya (tana harorati meʼyorda bo’lsa) 3-5 minut faol ishlab turadi. Shu vaqt ichida tezkor harakatlar bilan jonlashtirishga qaratilgan muolajalar o’tkazilish kerak. Klinik o’lim belgilari: 1) bexushlik 2) katta qon tomirlarda (uyqu arteriyasi) puls bo’lmasligi 3) nafas olmasligi 4) ko’z qorachigi kengayib yorug’likdan o’zgarmaydi. Reanimatsiya tadbirlari: 1. Nafas yo’llarining o’tuvchanligini taʼminlash. 2. Sunʼiy nafas oldirish. 3. Yopiq massaj bilan yurak urishini taʼminlash. 4. Yurak-qon tomirga taʼsir etuvchi dorilarni yuborish. 5. Yurak faoliyatini tiklash uchun defibrillyasiya o’tkazish. 6. Hayot uchun zarur aʼzo va sistemalarning faoliyatini dori vositalar bilan taʼminlash.

Yuqorida keltirilgan tadbirlarning birinchi to’rtasini har bir shifokor va hamshira bajara olishi shart, bularning qisqa muddat ichida to’g’ri bajarilishi inson hayotini saqlab qolishi mumkin. Amalda bu tadbirlarni bajarish uchun bemor – 1) zudlik bilan belga yotqiziladi (qattiq yuzalikka) 2) boshi orqaga tashlanadi, 3) pastki jag’ oldinga tortilib og’iz ochiladi 4) og’iz va yuqori nafas yo’llari qon, so’lak ovqat qoldiqlari, yod jismlardan tozalanadi, 5) sunʼiy nafas og’izdan- og’izga, yoki og’izdan og’iz burunga bosim bilan puflash orqali oldiriladi. Buning uchun yordam beruvchi bosh tomonda yonidan keladi. Bir qo’lini peshonaga qo’yib barmoqlari bilan burunni siqib, boshni pastga va orqaga itaradi, ikkinchi qo’l bilan engakdan ushlab pasti jag’ni oldiga tortib pastga tushiradi. Chuqur nafas olib yordam beruvchi bemorni yarim ochiq og’ziga og’zini zich qo’yib keskin kuch bilan puflab havoni kiritadi va ko’qrak nafasining ko’tarilishini nazorat qiladi. Puflab bo’lgach og’zini o’zsa, passiv holda o’pkadan havo chiqadi. Bunday nafas oldirish 1 minutda kamida 12 marta bajarilishi shart. Klinika sharoitida sunʼiy nafas oldirishni 8 shakldagi naycha yordamida, yeki sunʼiy nafas oldirish apparatida amalga oshirsa buladi.

Og’riqsizlantirishda uchraydigan hato va asoratlar Asoratlar umumiy va mahalliy bo’ladi. Anafilaktik shok – bu o’ta xavfli asorat bo’lib, ko’pincha allergik kasallikga moyil bemorlarda uchraydi. Kasallik tipik ko’rinishda anesteziya o’tkazilgandan biroz keyin bemor bezovtalaniladi, quruq xissi, bosh, yuz va qo’l terisida kichikligi, igna sanchalganga o’xshagi sezgi paydo bo’ladi. Bemor terlaydi, boshi qattiq oqaradi, qo’l-oyoqlari tortishib bemor xushidan ketadi. Taxikardiya, ABJ, R.R. ko’ngil aynishi, qusish. + 03 1) 5 ml fizrastvor + 0,5 ml 1% adrenalin = anestetik kirgan joyga 2) 2-4 ml dimedrol, 2-3 ml 2,5% suprastin yoki pipolfen 3) 3-5 ml 3% prednizalon, 0,5 ml 0,1% adrenalin 4) 2,4% 10 ml eufillin v/i, 2 ml 0,5% izadrin eritma 5) yurak glikozidlari va diuretik Anestetikdan zaharlanish – anestetik dozasini oshirib yuborish va tomirga ignaning tushib qolishi, qonda preparat konsentrat oshib ketishi. 2 davr farqlanadi. 1-davr: qo’zg’alish, ko’ngil aynish, bosh aylanishi, quloq shang’illashi, qusish + 03 Bemorni yotkizib 10% ammiak eritmasi, v/i 200-600 mg geksinal yoki tiopental natriy sekin yuboriladi. 2 – davr. Bemor holati sust, ABI, taxikardiya, terlash, xushdan ketish, nafas va yurak-qon tomirlarni to’xtab qolishi. + 03 Yurak glikozidlari, yurakni bilvosita massaj qilish, profilaktik anestetik yuborishdan oldin 40-50 minut barbituratlar (fenobarbital 0,1 gr) beriladi. Xushdan ketish – bu ko’p uchraydigan asorat bo’lib, bosh mining o’tkir gipoksiyasiga bog’liq bo’ladi. Bosh aylanishi, quloq shang’illashi, teri oqarishi, namlanishi, mushak tonusi yuqoladi, AB. + 03 Bemor yotkizilib toza havo, yuviladi, spirt bo’ladi, bo’yin, yuz terisi sovuq suvga namlangan sochiq bilan ishqalanadi. Nafas anamptiklari, bo’ladi.

Foydalaniladigan adabiyotlar : 1. M . N . Muminova , M . A . Maksumova « Kasbiy etika va etiket », uslubiy qo ’ llanma , T .,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Yuz-jag’ sohasida uchraydigan anomaliya va deformatsiyalar

Yuz-jag’ sohasidagi o’smalar va o’smasimon hosilalar

Yuz terisi, bosh va bo’yin sohalarining xavfsiz

Og'iz bo'shlig'i a'zolarining taraqqiyoti va tuzilishi

Suyaklar haqida umumiy ma’lumot (osteologia)