Og’iz bo’shlig’i shilliq qavatinng kasalliklari - Медицина - Рефераты

Og’iz bo’shlig’i shilliq qavatinng kasalliklari

Загружено в:

26.12.2023

Скачано:

0

Размер:

18.908203125 KB

Og’iz bo’shlig’i shilliq qavatinng kasalliklari Reja: 1. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavat (OBSHQ) kasalliklari. 2. Profilaktikasi. 3. O’tkir gerpetik stomatitlar (QGS).

Og’iz bo’shlig’i shilliq qavat (OBSHQ) kasalliklari. «Stomatit” - og’iz bo’shlig’i shilliq qavati yallig’lanishi bo’lib, etiologiyasi va klinik kechishi bo’yicha turli xildagi shilliq qavat kasalliklarini o’z ichiga oladi. Inson og’iz bo’shlig’i shilliq qavati hayoti davomida ovqat hazm bo’lishi tizimining boshlang’ich sohasi sifatida doimo omillarga taʼsirchan bo’ladi, hamda og’iz bo’shlig’ida umum organizmning fiziologik va patologik jarayonlarini o’zida aks ettiruvchi organ sifatida namoyon bo’ladi. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavat kasalliklarini etiologiyasi, patogenezini tushunish uchun, hamda davolash samaradorligini oshirish uchun bolalar stomatologiyasida og’iz bo’shlig’i shilliq qavatiga taʼsir kiluvchi umumiy va mahalliy taʼsirotlarning xilma-xilligini hisobga olish, aniq anamnez yig’ilishi pediatrlar va boshqa mutaxassislar bilan hamkorlikda bemorlarda atroflicha klinik tekshirish o’tkazish zarurligi muhimdir. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavat (OBSHQ) kasalliklarini etiologik belgilariga asosan klassifikatsiya qilish maqsadga muvofiqdir. OBSHQ kasalliklar klassifikatsiyasi. 1. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavati shikastlanishi. 2. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavati infeksion kasalliklarda yallig’lanishi. 3. Og’iz bo’shlig’i shilliq qavatining spetsifik infeksiya natijasida yalig’lanishi. 4. Allergiya natijasida shilliq qavatining yallig’lanishi. 5. Dori moddalarini qabul qilish natijasida yuzaga kelgan stomatitlar. 6. Organizm turli xil umum somatik kasalliklarida og’iz bo’shlig’idagi yallig’ o’zgarishlar. 7. Til va lab shilliq qavat kasalliklari. Termik taʼsirotlarga yuqori haroratli taʼsirotlar oqibatidagi kuyish, mexanik taʼsirotlarga shilliq pardaning shikastlanishi (Bernar aftasi), kimyoviy taʼsirotlarga esa, kislota yoki kuchli ishqorlar taʼsiridagi kuyish kabilar misol bo’la oladi. Turli mikrob va viruslar taʼsirida og’iz shilliq pardasida turlicha klinik ko’rinishga ega bo’lgan stomatitlar kelib chiqishi mumkin. Baʼzi allergik

holatlarda og’iz bo’shligi shillik qavatida o’ziga xos o’zgarishlar ro’y berishi mumkin. Bunga Kvinke shishlari, allergik stomatit, turli shakldagi eksudativ eritema, surunkali qaytalanuvchi aftali (chaqali) stomatitni misol qilishimiz mumkin. Ko’pincha ayrim dori preparatlarini peroral qabul qilishda ular shilliq pardaga tez taʼsir etishlari mumkin. Dermatovenerik kasalliklarning (zaxm, gonoreya) ayrim rivojlanish pallalari ham og’iz bo’shlig’i shilliq pardasida o’z izini koldarishi mumkin. Ayniqsa teri dermatozining asosiy klinik belgilari og’iz bo’shlig’ida ko’p uchraydi (pufakchali dermatoz, yassi qizilcha). “Og’iz shilliq qavati infeksion kasalliklariga virusli gerpetik stomatit, grippli stomatit, qizamiq davridagi stomatit (toshmalar) misol bo’la oladi. Og’iz shilliq pardasini butkul chirishi bilan kechuvchi Vensan stomatiti bolalar sog’lig’i uchun o’ta havfli hisoblanadi. Bakterial infeksiya natijasida yuzaga kelgan streptokokkli stomatit, piogen granulema yoki tuberkulezli stomatitlar ham jiddiy tus oluvchi kasalliklar hisoblanadi. Emizikli bolalar tilining ustki yuzasi bo’ylab kechuvchi “molochnitsa” nomi bilan ataluvchi stomatitlar kandidoz kasalliklar turkumiga kiradi. Mazkur kandida-mo’g’or zambrug’lari bola ona sutini emib bo’lgach, og’iz bo’shlig’ida qolib ketgan sut qoldiqlarining achib, kislotali muxidni vujudga keltirilishi hisobiga yuzaga keladi. Shuning uchun, onalarga bolani emizib bo’lgach, uni og’zini ishkoriy suyuqlik (choy sodasi) shimdirilgan doka bilan artib tashlash tavsiya qilinadi” 1 . O’tkir gerpetik stomatitlar (QGS) . O’GS viruslari mazkur virusni tashib yuruvchi bolalarda surunkali tarzda qayta aftali jarohatlarni yuzaga keltirishi mumkin. Ushbu holatni ular anamnezidan bilib olish mumkin. Ammo ushbu kasallik O’GSga nisbatan yengilroq o’tadi. I. Travmatik stomatitlar. Shikastlovchi omil harakteriga ko’ra mexanik, termik, kimyoviy taʼsiridagi stomatitlar farqlanadi. 1

1. Mexanik stomatitlar. Taʼsir qiluvchi omil davomiyligi, kuchi va organizm reaktivligiga bog’liq hamda shilliq qavatda yallig’lanish o’zgarishlarini ko’rish mumkin: giperemiya, shish, qizarish, eroziya, yara va bu esa shilliq qavatning funksiyasini chegaralanishiga olib keladi. Shilliq qavati travmatik shikastlanishi ko’p hollarda dekubital yara deb nomlanadi. Dekubital yaralarning hosil bo’lish sabablari xilma-xil: - chaqaloqlarda bu erta chiqqan yangi tishlarning qirrasi, yot moddalar: baliq qiltanog’i, tuxum, pista po’choqlari va boshqalar. Yana bir sababi vrachning qo’pol harakati, noto’g’ri qo’yilgan plomba qirralari og’iz bo’shlig’ini ko’rikdan o’tkazayotgan vaqtda shpatel va boshqa asboblar yordamida shilliq qavatining shikastlanishi. Chaqaloqlarda og’iz bushlig’i shilliq qavatiiing o’ziga xos mexanik shikastlanish Bediar aftasi bo’lib, u kuchsiz, ko’pincha sunʼiy ovqatlanuvchi, tez- tez kasal bo’luvchi bolalarda kuzatiladi. Afta-shilliq qavat epiteliysining shikastlanish, yallig’lanish morfologik elementi bo’lib, yumaloq yoki oval shaklda, qizil xoshiyali, yuzasi fibrinoz karash qoplagan bo’ladi. Unga xos xususiyat og’riq va qonashdir Bednar aftasi yumshoq va qattiq tanglay chegarasida, simmetrik holda joylashgandir: Shikastlanish bir tomonlama yoki ikki tomonlama bo’lishi mumkin. Eroziyalar shakli oval, dumaloq, chegarasi anik, giperemiyalangan. Eroziya yuzasi fibrinli oq sarg’ish karash bilan qoplangan. Ikki tomonlama eroziyalar hajmi qo’shilib kapalak nusxasini olishi mumkin. Bednar aftasi emizikli bolalarda dag’al ona ko’krak uchi orqali yoki sunʼiy ovqatlanuvchi bolalarda dag’al surg’ichlar asorati natijasida kuzatilishi mumkin. Bemor bola notinch, uyqusida bezovta, bola ona ko’kragini emishni boshlab, bir necha daqiqadan so’ng yara yangilanishi, og’riq natijasida yig’lab ovqatlanishdan bosh tortadi. Bu esa vrach-pediatrga murojaat qilish uchun asos bo’ladi. Davolash: Birinchi navbatda shikastlovchi omillarni bartaraf qilish lozimdir. Antiseptik vositalar-furatsillin, vodorod peroksidi bilan ishlov berish va epitelizatsiyalovchi ashyolar: naʼmatak, oblepixa malhami, kamestad gel, yosh bolalarda dentinoks geldan foydalanish maqsadga muvofiqdir.

Profilaktikasi. Mexanik stomatitlarda: tishlarni o’z vaqtida davolash, anomal tishlarni to’g’rilash, stomatolog ko’rigida yiliga ikki marta bo’lish, ovqatlanish qoidalariga rioya qilish, zararli odatlarni yo’q qilish, immunitetni ko’tarish maqsadga muvofikdir. Bednar aftasi profilaktik chora-tadbirlari: yosh onalarda, homiladorlik vaqtidan bolani to’g’ri ovqatlantirish, umum va shaxsiy gigiyena qoidalari bilan tanishtirish, o’z vaqtida umumiy amaliyot shifokori ko’rigida bo’lishlarini tushuntirish ishlarini olib borishdan iboratdir.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Og’iz shilliq qavatining va lablarning qizil chegarasining o’simta oldi kasalliklari

Lablarning qizil chegarasi va og’iz shilliq

Yuz-jag’ sohasidagi o’smalar va o’smasimon hosilalar

Bolalarda uchraydigan o’tkir gerpetik stomatit (O’GS)

Ovqat hazm qilish organlarining tuzulishi, vazifalari yosh xususiyatlari