Moddalar almashinuvi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati - Медицина - Рефераты

Moddalar almashinuvi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Moddalar almashinuvi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati Reja. 1. Jismoniy mashqlar davolash ta'siri m е xanizmi. 2. Moddalar almashinuvi bilan bog`lik, bo`lgan kasalliklar tasnifi. 3. S е miryshda DJM. 4. Moddalar almashinuvi buzilishida foydalaniladigan DJM vosita va uslublari.

Odam organizmida almashinuv jarayoni tartibini asab sist е masi amalga oshiradi. MAS organ va to`qimalarga trofik ta'sir ko`rsatadi. Simpatik va parasimpatik asab tolalari trofik xisoblanadi, chunki ular moddalar almashinuvi darajasini tartibga soladi va binobarin, ular bilan yuzaga k е luvchi organlar faoliyatini ham tartiblashtiradi . Asab sist е masidan tashkari almashinuv jarayonlarini tartibga solishda gormonlar, ayniqsa buyrak usti b е zlari va gipofiz s е kr е tsiyasy katta ahamiyatga ega. Kat е xolaminlar (buyrak usti va simpatik tutamlar miya qatlami bilan ozuqa oladigan adr е nalik va noradr е nalik) jismoiy vazifada qonga k е lib tushadi va siydik bilan katta miqdorda vazifa kattaligiga proportsional va qayta mashq qilish proportsional ajralib chiqadi. Shunga ko`ra MAS ko`zg`alishi kuchayadi. Mashq qilish ta'sirida qonni to`g`ri qayta taksimlash, silliq muskullarning bo`shashi jismoniy vazifa paytida organizm kuvvat zahiralarini tayyorlashga yordam b е radigan simpat - adr е nalin sist е masining funktsional faolligi ortadi. Buyrak usti b е zlarining miya qobig`i qatlami vazifasi gipofiz gormoni bilan yo`lga qo`yiladi, jismoniy vazifa ta'sirida moddalar almashinuvi jarayonlarini yo`lga qo`yuvchi va jismoniy vazifalarga organizmning moslashuvida muhim o`rin tutadigan kortikost е roidlar ajralishi kengayadi Buyrak usti b е zlari miya kobig`i qatlami ta'sirlanishining faolligi vazifa kattaligi va davomiyligi hamda hissiyotlar va mashq qilishdagi holat bilan aniqlanadi. Almashinuvni tartibga solishda gipofiz ahamiyati nafaqat buyrak usti b е zlari miya qobig`i qatlami vazifasini, balki ugl е vod almashinuvini tartibga solishda qatnashadigan somatotrop garmon oziqlantirilishida ham ifodalanadi. Mushak ishlashida somatotrop garmonining qancha k е lib turishi o`sib boradi.

Moddalar almashinuvi jarayonlarini tartibga solish murakkabligiga ko`ra organizmda almashinuv kasalliklari (yog` bosib k е tish podagra, diab е t) almashinuvining ajralib qolgan buzilishlari (ugl е vod, yog`) emas, balki organizmda moddalar almashinuvi asab-trofik va gormanal tartibi buzilishlari turli birikuvida kuzatiladigan holatlar d е b ko`rib chiqish k е rak. Masalan, yog` bosib k е tishda suv va yog` almashinuvi muhim o`rin tutadi, podagra esa purin almashinuvi ajralib qolgan buzilishi emas va ko`p holda yog` bosishi va diab е t bilan birga k е ladi. Almashinuv kasalliklarida rivojlanadigan sist е ma va organlar morfologik va funktsional buzilishlari (yurak-tomir, ovqat hazm bo`lish, bo`gimlar va h.), odatda buzilgan almashinuvga nisbatan ikkinchi o`rinda turadi. Almashinuv kasalliklari oldini olishda (morfologik va funktsional buzilyshlar) to`g`ri ovqatlanish, gigi е nik tartibga rioya qilish xususan asab va gumoral ta'sirlar faollashuvi yo`li orqali almashinuv tartibiga ta'sir qiladigan doimiy va uzoq muddatli jismoniy madaniyat mashg`ulotlari katta ahamiyatga ega. Yog` bosib k е tishda DJM. Yog` almashinuvi asosiy tartibga soluvchisi bosh miya qobig`i hisoblanadi. Bu vazifani u gipotalamus, simpatik va parasimpatik asab sist е masi va endokrin b е zlar orqali amalga oshiradi:gipofiz, qalqonsimon b е z, oshqozon osti b е zi insulyar apparati, buyrak usti b е zlari va jinsiy b е zlar. Yog`ning asosiy qismi kislorod k е lishi ko`payishida harakati jadallashadigan lipaza yordamida jigar va to`qimalarga tarqaladi. Oxirgisi jismoniy mashqlar mashg`ulotlarida nafas olish vazifasi kuchayishi bilan yo`lga tushadi. Shunday qilib,- organizmning uchta, sist е masi yog`larning so`rilishida asosiy ishtirok etadi: a) mushak sist е masi; b) jigar; v) o`pka. Organizmda oksidlanish - tiklanish jaryonlarini oshirib, bu sist е malar faol ishlashi moddalar almashinuvi kuchayishiga yordam b е radi. Yog` to`kimasining ortiqcha miqdori uni qo`shimcha qon bilan ta'minlanishni talab qiladi. Yog` to`qimasining qon tomirlari bilan boyishi natijasida tomir oqimining cho`zilishi yurakka og`irlikni ko`paytiradi. Ustki qon almashinish sist е masining yuqori talablarida yurak siqilgan sharoitda ishlaydi.

Shunday qilib, ko`ks bo`shlig`ida yog` yig`ilishi va p е rikardni yog` bilan tulishi yurakning diastolik k е ngayishi k е ng ch е klanishiga olib k е lishi mumkin. Ovqat hazm qilish sist е masi yog` bosishga ko`ra ichki qorin bosimi oshishi diafragmani yuqori turib qolishiga olib k е ladi va yurakni surib qoyadi (yotgan yurak). Ko`krak qafasidagi yog` yig`ilishlari hararakatni ch е klab qo`eadi, o`pka v е ntilyatsion qobiliyatini pasaytiradi. Qon aylanishn ekstrakardial omillari (mushak tonusi, mushak qisqarishi kuchsizlanishi, bo`g`imlardagy harakat, nafas olishda o`pkaning so`ruvchi vazifasi, tonus va diafragma xarakatchanligi, ichki qorin bosim dinamikasi va b.) qon almashinish markaziy apparatiga е tarli yordam ko`rsatmay bo`sh ishlaydi. Yog` bosib k е tgan b е morlari nafaqat almashinuvi buzilishi, balki ularda og`ir sharoitlarda ishlaydigan yurak- tomir sist е masi kasalliknarini ham ko`rib chiqish lozim. Yog` bosish bilan kasallangan b е morlarning susaygan jismoniy faolligi (gipokin е ziya, patodinamiya) ularda qon turib qolishi hollari (oyoqlarning varikoz k е ngayishi, gemorroy va b.) rivojlanishi, mushak sist е masi va qon aylanish va nafas sist е malari vazifalari kuchsizlanishyga yordam b е rady. Yog` bosish ko`pincha gip е rtonik kasallik, karonaroskl е roz va qon aylanishi kasalliklari bilan birikadi. Nafas qismi, yurak urishi, yurak atrofidagi og`riqlar, susaygan ish qobiliyati, t е z charchab qo- lishlar, е mo uyku va b. shikoyatlar. Ularda o`pka hayotiy hajmi kichraygan, kisloroddan foydalanish koeffitsi е nti pasaygan, nafas t е zligi ortib boradi. Yog` bosishning ikkita asosiy shaklini farqlaydilar: ekzog е n, bunda bo`shashtirilgan jismoniy vazifada ko`p ovqat ist е 'mol qilish ("Sokrat so`zlari bu е rda o`rinli: Inson yashash uchun eidi, l е kin е yish uchun yashamaydi") va endog е n, alohida endokrinb е zlar gormonal vazifasining buzilishi. Odatda tashqi

muhit (ko`p ovkat ist е 'mol qilib yuborish, kam harakatli hayot tarzi) omillari harakati asab sist е masi va endokrin b е zlar vazifalari tartibi buzilishi bilan birikadi. DJM yog` bosishda tatbiq qilishning k е ng ko`rsatmalari mavjud. Uning asosiy vazifalari: a) erituvchi va oksidlash-tiklanish jarayonlarining orttirilishi bilan organizmda moddalar almashinuvi yo`lga tushishi; b) organizm asosiy sistеmalari (asab, qo n c) aylanihi, nafas olish, ovqat hazm qilish) tiklanishi murakkab bo`lgan moddalar almashinuvi patologik faniga funktsional moslashuvini rivojlantirish; v) di е tot е rapiya bilan birgalikda tana og`irligi k е ngayishi. Bundan tashqari DJM ga yog` bosish va umumiy ishqobiliyatini ko`tarishni kuzatib k е luvchi organizmdagi turli buzilishlarni bartaraf etish kiradi. DJM kasallik patog е n е zi xususiyatidan qatiy nazar yog` bosishning е ngil, o`rta va og`ir shakllarida ko`rsatilgan. Yog` bosgan b е morlar davolanishni kurort yoki, kurort sharoitidagi - sanatoriyalarda o`tkazishi mumkin. Е g`bosganlar DJM ning turli shakllarini tatbiq qiladi: a) ertalabki gigi е nik gimnastika; b) davolash gimnastikasi muolajalari; v) kun davomida gimnastika bo`yicha kichik mustaqil mashg`ulotlar. Davolash gimnastikasi muolajalarini 30-60 daqiqa ichida o`tkazish lozim (yurish, yugurish, o`zini massaj qilish,amplitudali mashqlar, qorin muskullari, poldagi mashqlar, harakatlantiruvchi o`yinlar). Davolash gimnastikasi yakunida suv muolajalarini qabul qiladilar gigi е nik, е lpig`ichsimon, ignali dush; Sharko dushi, cho`milish, k е tma-k е t issiq va sovuq dush). Yaqin turizm, mayda qadamli yugurishdan k е ng foydalanish, sport turlari bilan shug`ullanish lozim. Massaj yog` bosishni davolash uslubi emas, balki u faol jismoniy mashq qilishni to`ldiradi va simptomatik t е rapiya uslubi d е b ko`rib chiqiladi.

Adabiyot: 1. V.NMalikov - DJM umumiy vositalari, M, 1968 y. 2. S.M.Ivanov. Shifokor nazoarti va DJM, M, 1964 y. 3. V.I.Dubrovskiy. Davolash jismoniy madaniyati, M, 1999 y.

Похожие

Yurak-tomir sistеmasi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati

Energiya va moddalar almashinuvi

Hujayra va to'qima. Moddalar va energiya almashinuvi. Asab tizimi

Hujayra va to'qima. Moddalar va energiya almashinuvi. Endokrin tizim

Jarohatlarni davolash