Кўпик ҳосил бўлиши жараёни ва уни йўқотиш усуллари - Медицина - Рефераты

Кўпик ҳосил бўлиши жараёни ва уни йўқотиш усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Кўпик ҳосил бўлиши жараёни ва уни йўқотиш усуллари Режа: 1. Турли типдаги биореактерларда кўпик ҳосил бўлиш ва уларнинг жараёндаги роли. 2. Кўпикларни йўқотиш усуллари.

Кўпик ҳосил бўлиш ходисаси ҳар-ҳил технологик жараёнларда тез учраб туради, улар кўп фазали системалар билан боғлиқ бўлади.Айрим вақтда кўпик ҳосил бўлиш фойдали бўлиб, ва бошқа пайтларда улар билан курашиш учун махсус чоралар кўриш керак бўлади. Аэроб культуралаш жараёнида кўпик ҳосил бўлишини зарарли ҳодиса деб аташ мумкин, ва бу жараённи олиб боришни чигаллаштиради. Кўпик ҳосил бўлишини культиватерларни тўлиқ қувват билан ишлашига ҳалақит беради, культурал суюқликни ўзи билан олиб кетиб, чиқимни кўпайтиради, ифлосланишига қарши курашни қийинлаштиради ва ундан ташқари аэрорик ҳавони тозаловчи фильтрларни ишдан чиқишига сабаб бўлади. Ундан ташқари кўпик ҳосил бўлиши ва қўлланиладиган кўпик йўқотиш мосламалари микроорганизмларни кислород билан таъминлашни, озиклатирувчи моддаларни, ва тайёр маҳсулотни оператив олишни қийинлаштиради. Культурлаш жараёнида кўпикка қарши курашиш анча қийин ва уларга қарши алоҳида турлари ва усулларни ишлаб чиқиш керак, улар кўпик ҳосил бўлиш механизмини ва кинетикасини билишга асосланиши керак. Кўпик мурракаб физик-кимёвий дисперс система бўлиб, газ- дисперс фазаси ва суюқ-дисперс муҳитдан иборат бўлади. Уларнинг бир- бирига нисбатига қараб «қуруқ ва хўл» кўпик деб аталади, ва улар қайтарилиши кўрсаткичи билан характерланади. Bk = V г V ж ; V ж Унда B к – кўпик қ айтарилиши; V г- газ ҳ ажми: V ж –суюқлик ҳ ажми: К уруқ кўпиклар учун V г > V жи B к =200÷1000, х ў л кўпиклар учун B к -1÷10 культурлашда ҳосил бўладиган кўпиклар х ў л кўпиклар деб аталади.

Кўпикларнинг физик-кимёвий системаларнинг мураккаблиги учун кўпик ҳосил бўлиш ва кўпик йўқотиш теориялари ҳали яхши ишлаб чиқилмаган ва кўп саволлар ҳали аниқланган эмас. Ҳозирги пайтда аниқланган қисми қуйидагича: - тоза суюқликларда кўпик ҳосил булмайди: - кўпик ҳосил бўлиши сирти таранг моддаларга боғлиқ бўлиб, кўпикларнинг энг чидамлигида эриган моддаларнинг суюлтирилган эритмада сиртий тарангликни тез камайтирилиши: - кўпикларнинг сиртий таранглиги керакли ва уни пайдо бўлиши, кўпик ҳосил бўлиши учун етарли муҳит хисобланмайди. Чидамли кўпикларнинг пайдо бўлиши моддалар молекуласи устки қатламида адсорбцияланадиган, фильтрланган иккиламчи тузилишни ҳосил қиладиган, хусусиятлари бўйича қаттиқ жисмни эслатиш мумкин. Культурал суюқликлар кўп миқдорда оқсил моддалардан тузилган бўлиб ва улар сиртий таранг моддалар ҳисобланади: Улар сувнинг сиртий таранглигини устки қатламини камайтиради, қайтмайдиган холатгача коагуляция қилади ва иккиламчи кристалик ҳолатини ҳосил килади. Ундан ташқари культурал суюқликларда оқсил моддалардан ташқари, бошқа моддалардан ташкил топган бўлади ва улар кўпик ҳосил бўлиши учун яхши шароит ҳосил қилади, буларга аминлар, совунлар, майда сузиб юрувчи заррачалар. Сузиб юрувчи зарачалар оқсил молекулалари билан адсорбцион боғлиқ бўлиб кўпикларнинг пленкаларини қаттиқлигини оширади. Кўпикларни ҳосил бўлиши билан курашиш усуллари класси ф икацияси куйидагича : Техник жи ҳ атдан энг янги усуллардан бири комбинаци он усул ҳ исобланади. Унинг асосийси физик-кимёвий усул бўлиб, у сирти таранг моддалар ишлатилишига боғлиқ бўлади, кўпикни тузилишини бузади ёки кўпик ҳосил бўлишини олдини олади. У кўпик ҳосил қ илувчига

қ араганда кўпик й ўқ отувчи модданинг сирти таранглиги катта б ў лгани учун кўпик учирувчи модда уни си қ иб ч иқ ади. Кимёвий кўпик ў чирувчи модданинг молекул а лари таъсирида кўпикнинг қ алинлиги кама я ди ва уларни бузади. Физик кимёвий усулда кўпик ўчиришда табиий хом ашё ёки синтетик моддалар ишлатилади. Кўпик ўчириш табиий моддалар сифатида ўсимлик ёғлари (Мисол учун, кунгабоқар, кастор, соя ва бошқалар) ва ҳайвон ёғлари (Мисол учун, қўйники, молники, суяк ва бошқалар) уларни 2-2,5% (ҳажми бўйича) қўшилиши кўпик пайдо бўлишини олдини оладиган энг оддий усул ҳисобланади. Шунинг билан бирга ушбу моддалар кўпик ўчиришда қатнашиб қолмай, микроорганизмларнинг модда алмаштириш ва яшаш шароитига таъсир қилиб, кўпинча культурал суюқликларни кислород билан таъминлашга салбий таъсир қилади. Шунинг билан бирга биокимё саноатида озиқ-овқат ёғларининг сарфи катта бўлиб хозирги пайтда кенг миқёсда синтетик кўпик ўчирувчилардан фойдаланилмоқда. Уларга атайлаб синтез қилинган кремний органик ва полиэфир бирикмалар (мисол учун, полиметил- силоксап (ПМС-200, трипинол Б-400 ва бошкалар). Синтетик кўпик ўчирувчиларни қўллаш кўпик ҳосил бўлишига қарши энг яхши физик- кимёвий усул ҳисобланади, уларнинг сарфи табиий кўпик йўқотувчиларга қараганда бир неча ўн баробар кам бўлади. Суюқ кимёвий кўпик йўқотувчилар самарали таъсир қилиш учун уларни кўпик ҳосил бўлаётган муҳитга юпқа қават бўлиб тарқалиши керак. Бундай мақсадга ҳар маҳал хам механик йўл билан эришиб бўлмайди, шунинг учун суюқ кўпик йўқотувчиларни эмульсия кўринишда қўлланилади. Бундай кўпикнинг аппаратдаги баладлиги кўп ҳолларда нолга тенг бўлади. Суюқ кўпик йўқотувчилардан ташқари айрим ҳолларда қуруқ кўпик йўқотувчилар (брикет ва порошок ҳолида) ишлатиш

мумкин. Улар суюқ муҳитда секин-аста эриб, унда кўпик пайдо бўлишини олдини олади. Бундай кўпик йўқотувчи моддаларнинг камчилигидан бири ҳам иссиқлик ҳажмидир. Умуман олганда кўпик йўқотишнинг физик-кимёвий усули универсал бўлмай, ҳамма вақтда ҳам самарали ҳисобланмайди, ҳосил бўлган маҳсулотни бахосини қимматлаштиради, кўпик йўқотувчиларни олдиндан стериллаш керак. Кўпик йўқотишнинг физик усули. Кўпик йўқотишнинг акустик усули товуш ёки ультра товуш тебраниш таъсирига асосланган бўлиб, улар аэродинамик ёки магнит- тебраниш нурланишдан ҳосил бўлади. Уларнинг тебраниши 10-100 кГц бўлади (тўлқинлар, товуш босими, вибрация, турбулентлик) кўпик ячейкаларига узатилиб, секин-аста кўпикларни бузади, булар тўлқинларнинг тезлигига боғлиқ (биринчи галда биринчи қатламни, кейин иккинчи қатламни ва ҳоказо). Шунинг билан бирга кўпикда секин- аста микроорганизмлар тўпланиб, 20 кГц дан катта бўлган юқори частотали нурлар уларни ўлдириши мумкин. Кўпикни кам миқдорини ультра товуш йўли билан йўқотиш иктисодий томондан мақбул бўлади. Кўпик йўқотишда иссиқлик усулини ишлатиш чегараланади, чунки микроорганизмлар юқори даражага сезгирдир. Иссиқликнинг таъсири буғнинг йўналиши ёки қиздирилган юза ёрдамида амалга оширилади. Кўпикнинг иссиқлик юзасига тегиши суюқлик парланади, бу эса кўпикни бузади ва кўпик ҳосил бўлишини олдини олади. Кўпик йўқотишнинг электр усули қуйидагига асосланади, электр майдони электр ўтказувчи суюқликларда кўпикни бузиши ёки кучсизлантириши мумкин. Кўпикни энг самарали йўқотиш усули кўпикни юкори кучланган импульсив электр майдони қўлланади. У техник

жиҳатдан замонавий бўлиб, иктисодий самарали бўлиб, кўпик йўқотиш жараёнини автоматлаштириш мумкин. Шунинг билан бирга электр майдонининг микроорганизмларга таъсири кам ўрганилганлиги учун, уларни қўллаш чегаралган. Шунинг учун кимёвий синтетик кўпик йўқотувчилар биокимёвий муҳитда қўшимча исталмаган кўринишлар учун уларни сарфи максимал чегараланган. Бундай ҳолатда кўпикни йўқотиш учун механик усул қўлланилади, у физик усуллар ичида энг кўп таркалгандир. Кўпик йўқотишнинг механик усули кўпикни узунлигини камайтириш, кўпик механик узатиш орқали бутунлай йўқотишдир. Бунинг учун хар хил айланувчи механик курилмалар (ротор, турбина, крылчатка, тарелкалар пакети ва бошқалар), улар реакторнинг аралаштирувчи мослама билан бир ўқига ёки алоҳида ўрнатилади. Бу қурилмалар биокимёвий реакторнинг асосий қисми ҳисобланади. Ҳамма кўпик йўқотувчи қурилмалар қўшимча, айрим ҳолларда жуда кўп энергия сардини, айрим ҳолларда пойлаш, совутиш суюқликлари фойдаланишга тўғри келади. Ушбу камчиликлар циклонли кўпик йўқотувчиларда бўлмайди. Марказдан кочма майдондан фойдаланиш кўпикни ишлов бериш жараёнини осонлаштириб яхшилайди. Шунинг билан бирга, ҳар ҳил ҳолатларда, айниқса биокимё жараёнлари интенсив олиб борилганда кўпик ҳосил бўлишини механик қурилмаларсиз олдини олиш мумкин бўлмайди. Кўпик йўқотишнинг гидроаэродинамик усули конструктив мураккаб, энергия кўп сарф қиладиган кўпик йўқотувчи қурилмалари ишлатилади. Кўпикни бузиш учун суюқликнинг уриш кучининг таъсирида олиб борилиб, у суюқликнинг устига сочиб ёки кўпикни ҳаво оқимининг тезлиги ва йўлини ўзгартириш ёрдамида олиб бориш мумкин. Кўпик йўқотишнинг технологик усулари.

Кўпикни баландлигини стабиллаштириш қуйидаги фактларга боғлиқ; аэроцияни интенсивлигини камайтириш (ҳавони йўналтиришини камайтириш ёки бутунлай тўхтатиш), аралаштириш билан (аралаштиргичнинг айланиш частотасини камайтириш ёки бутунлай тўхтатиш), реакцион аппаратдан кўпикни флататор ёрдамида олиб чиқиб кетилишигадир. Газ суюқлик системада босимнинг кескин ўзгаришда (унинг вакуумлаш) ҳозирги пайтда кўп тарқалган эмас, чунки ускуналарнинг қимматлиги ва стерил муҳитни сақлаш қийинлигидандир. Шунинг билан бирга биокимёвий реакторларда кўпик ҳосил бўлишини камайтириш конструктив ва геометрик факторлар хисобига бўлади, мисол учун аппаратни диаметрини катталаштирилган ёки уни бўйи ёки керакли аралаштиргич, барботер конструкцияларни танлаш йўли билан олиб бориш мумкин.

Похожие

Қон ҳосил бўлиши ва унинг бошқарилиши

Ажратмани ёт моддалардан тозалаш усуллари. буғлатиш. буғлатишда ишлатиладиган асбоб-ускуналар

Иссиқлик жараёнлари. буғлатиш ва қуритиш

Микробиологик синтез жараёнларида ассептик шароитларни таъминлашнинг умумий принциплари

Одамнинг пайдо бўлиши