Эпидемиология асослари Дезинфекцион тадбирлар - Медицина - Рефераты

Эпидемиология асослари Дезинфекцион тадбирлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

94.5 KB

Эпидемиология асослари Дезинфекцион тадбирлар Режа: 1. Эпидемик жараённинг учинчи омили – юқумли касалликка одам организмининг берилувчанлиги 2. Эпидемик жараённи асосий қонуниятлари 3. Дезинфекцион тадбирлар.

Юқумли касалликларнинг муайян жамоада келиб чиқиши тарқалиши йўллари ва уларнинг олдини олишга асосланган қонуниятларни ўрганадиган фанга эпидемиология дейилади. Эпидемиология нуқтаи назаридан ҳар бир юқумли касалликда ўзига хос эпидемик жараён мавжуд. Юқумли касалликларнинг одамлар орасида пайдо бўлиши, авж олиб бориши ва тақалиши эпидемик жараён мавжуд. Юқумли касалликларнинг одамлар орасида пайдо бўлиши, авж олиб бориши ва тарқалиши эпидемик жараён дейилади. Ҳар қандай юқумли касалликни пайдо бўлиши, авж олиши ва тарқалиши учун 3 та омил мавжуд бўлиши шат. 1. Касалликни юқтирадиган манъба (инфекция манбаи). 2. Касалликнинг юқиши ва тарқалиши йўллари. 3. Ана шу юқумли касалликка берилувчан (мойил аҳоли) одамлар бўлиши. I . Юқумли касаллик манбаи: Беморлар, бактерия ташиб юрувчилар ва ҳайвон-лардир. II . Касалликни юқиш йўллари: а) бемор аҳлати, сийдиги ва сўлак зарралари билан микробларни ташқарига чиқарилиши; б) патоген микробнинг ташқи муҳитда сақланиши; в) одам организмига кириши. Фақат одамларда учрайдиган юқумли касалликларда (анропоноз) микроблар, вируслар одам организмига 4 хил йўл билан кириши мумкин: 1) ҳаво томчи йўли; 2) алиментар йўл (оғиз орқали); 3) трансмиссив йўл (қон орқали чивин чаққанда); 4) контакт йўли (тери, шиллиқ парда орқали).

III . Эпидемик жараённинг учинчи омили – юқумли касалликка одам организмининг берилувчанлиги. Патоген микроб киришига жавоб бериш ва натижада инфекцион жараён ривожланиши организмнинг юқумли касалликка беилувчанлигидир. Бу жараён ҳар хил формада намоён бўлиши мумкин. Антропоноз касалликларда инфекция манбаи бемор ёки бактерия ташиб юрувчи ҳисобланади. Юқумли касаллик билан оғриган бемор ахволи оғир бўлса у касалхонага еткизилади, шу кундан бошлаб ундан касаллик бошқаларга юқмайди. Агар беморни ахволи яхши бўлса (енгил формаси) у кўпинча врачга мурожаат қилмайди. Касалликни оёқда ўтказади. Бундай шахслар юқумли касаллик манбаи бўлиб, атрофдаги соғлом одамларга ҳавф тўғдирадила. Баъзан инфекцион касалликдан соғайган бемор бир неча вақтгача юқумли бўлиб қолаверади (реконвалесцент). Еконвалесцент 3 ойгача бактерия ташиб юса уни ўткир бактеия ташиб юрувчи деб аталади. 3 ойдан кўп муддат бактерия таиб юрса уни суункали бактерия ташиб юрувчи дейилади. Бактерия ташиб юрувчилик бу юқумли касалликнинг субклиник формасидир (қорин тифида еконвалесцент умрбод бактеия ташиб юрувчи бўлиши мумкин). Юқумли касаллик манбаига қараб касалликлар 2 гуруҳга бўлинади: 1. Антропонозлар: касаллик манбаи одам, фақат одамлар касалланади. 2. Зоонозлар: касаллик манбаи ҳайвон, ҳайвонлар-дан касаллик одамларга ва ҳайвонларга юқиши мумкин. Юқумли касалликка йўлиққан одамларнинг кўп ёки озлигига қараб эпидемиологик жараённи турли хилларига ажратилади: 1) Спорадик касалликлар. Касал кишилар сони кўп бўлмайди ва беморлар онда-сонда учрайди. 2) Эпидемия – юқумли касалликнинг биронта ўлка, вилоятда, мамлакатда кенг тарқалиб кетиши. Беморлар сони одатдагидан 5-10 марта кўп бўлади.

3) Пандемия – бир вақтда халқаро миқёсда бир неча мамлакат ва қитъаларда юқумли касалликнинг тақалиши (вабо, грипп, тепкили телама). 4) Эндемия – муайян ҳудудда бирорта юқумли касалликни доимий учраб туриши. 5) Эпизоотия – биронта жойда яшовчи ҳайвонлар орасида биронта юқумли касалликни доимий учраб туриши (ўлат, лейшманиоз). 6) Эпизоотия – ҳайвонлар орасида биронта юқумли касалликни кенг тарқалишига айтилади. 7) Экзотик касалликлар – хориждан келтирилган юқумли касаллик (безгак касаллиги – шарқ мамлакатларида учрайдиган касаллик). Эпидемик жараёнга таъсир қилувчи социал омиллар: а) аҳоли зичлиги; б) тумуш шароити; в) моддий таъминланганлиги; г) овқатланиш тартиби; д) маданий савияси; е) санитария ва гигиена қоидалари. Эпидемик жараённи асосий қонуниятлари: 1. Юқумли касаллик маълум давр оралаб кўпайиб-озайиб туради. Масалан: қизамиқ ҳар 2-3 йилда скарлатина: ҳар 5-9 йилда кўк йўтал: ҳар 3-4 йилда кўпайиб туради. 2. Юқумли касаллик йил давомида мавсумга қараб кўпайиб-озайиб туради. 3. Уруш, очачилик ва шунга ўхшаш аҳоли турмуш шароитини ночор қилиб қўядиган омиллар касалликлар эпидемиясига шароит тўғдиради.

Демак, касаллик манбаидан инфекциянинг юқиши ва тарқалиши учун тегишли шароит мавжуд бўлганда ва шу инфекцияга берилувчан одамлар бўлган тақдирдагина эпидемик жараён вужудга келади. Дезинфекцион тадбирлар. Дезинфекция турлари объектларда ва ташқи муҳитда юқумли касалликларни қўзғатувчи микроорганизмларни йўқотиш усул ва воситаларини ўрганади. Дезинфекция уч қисмни ўз ичига олади: 1. Дезинфекцияни ўзи 2. Дезинсекция 3. Дератизация Дезинфекция билан бир қаторда стериллаш ҳам қўлланилади. Стериллаш инглизча sterile – наслсиз деган маънони билдириб, бирор муҳитда ёки предметда патоген ёки нопатоген микробларни спора ташиб юрувчиларни йўқотади. Стериллаш даволаш-профилактика муассасаларида жарроҳлик, гинекологик, стомотологик, лор бўлимларида, турли хил асбобларни, аппаратларни, боғлов материалларини, ич кийимларни микробиология амалиётида лаборатория идишлари, ўстириш муҳитларини микроблардан тозалаш мақсадида қўлланади. Стериллашдан олдин асбоб ва буюмлар дезинфекция қилинади. «Биолот», «Астра», «Лотос», пергидрол, дезоксон каби препаратлар эритмасига солиниб, сўнгра стерилизация қилинади. Дезинфекция қилишда шиша, металл буюмлар, иссиққа чидамли полимер материаллар, резина 30 дақиқа қайнатилади, асбоблар эса 20 дақиқа давомида 110 ҳароратда юқори босимда ишлайдиган буғ стеилизаторларидан фойдаланилади. Аппарат, инструмент ва асбобларни стериллаш асосан марказлашган стериллаш хоналарида амалга оширилади. Дезинфекция 2 хил бўлади. а) ўчоқли

б) профилактик ўчоқли дезинфекция оилада, боғчаларда инфекция пайдо бўлганда ўтказилади. Ўтказиш вақти ва мақсадига қараб одатдаги (кундалик) якунловчи дезинфекцияга бўлинади. Одатдаги дезинфекциянинг мақсади инфекция тарқалиб кетишини олдини олишдир. Касал аниқлангач, шу кундан бошлаб то тузалгунгача мунтазам ўтказилади. Бемор алоҳида сочиқ, идиш, тувак билан таъминланиши керак. Ичак инфекцияларида бемор чиқиндиси қуруқ хлорли оҳакка аралаштирилади. 1/5 ҳажмдаги ёки 10-20% хлорли оҳак эритмаси ёки 5% ли хлорамин (лизол) эритмаси ёки 2% ли қайноқ совун-содали эритма билан артилади. Бемор идишлари қайнагандан бошлаб 15 минут давомида қайнатилади. Беморни парвариш қилувчи шахс тиббий ходим бўлиши керак. Якунловчи дезинфекция – қўзғатувчилари ташқи муҳитга чидамли бўлган ич телама, вирусли гепатит, вабо, дифтерия, полиомиелит, тоун касалликлар ўчоғида ўтказилади. Бемор аниқланиб эвокуация қилиниши вақтидан бошлаб карантининфекцияларида, бошқа инфекцияларда эса шаҳар жойларида 6 соат ичида, қишлоқ жойларда 12 соатдан кечиктиилмай ўтказилиши керак. Якунловчи дезинфекцияни санитария-эпидемиология станциялари дезинфекция бўлими томонидан ўтказилади. Юқумли касаллик аниқланган ўчоққа келгандан сўнг дезинфекция ишлари ҳажми белгиланади ва дезинфекцион эритма тегишли концентрацияда тайёрланади. Хонада пашшалар бўлса эшик, деразалар ёпилиб дезинфекциялар ўтказилади. Кейин форточкалар очилиб, камерада зарарсизлантириш учун буюмлар, кўрпа-ёстиқ, уст кийимлар, гиламлар, юмшоқ ўйинчоқлар танлаб олиниб, қопчаларга солинади ва уларга тегишли ҳужжат тўлдирилади. Мебеллар, парвариш буюмлари зарарсизлантирилади. Сўнгра бемор ётган хона пол ва деворлари дезинфекция эритмаси билан

гидропульт аппарати ёрдамида ҳўлланади. 30-50 минут ўтгач дезинфекцион эритмага ҳўлланган латта билан артилади. Профилактик дезинфекция. Юқумли касаллик бўлмаганда ҳам қилинади. Профилактик дезинфекция даволаш-профилактика, болалар муассасалари ва умумий фойдаланиш жойларини 0,5% ли хлорли оҳак эритмаси ёрдамида нам усулда кундалик тозалаш, сувни хлорлаш, овқатдан олдин қўлни ювиш киради. Дезинфекция қилишда механик, физик, кимёвий, биологик усуллардан фойдаланилади. 1) Механик тозалаш – кийим-кечакларни ювиш, қўл ювиш, пол супириш ва ювиш, чангларни ҳуллаб артиш, пилесос ёрдамида чанг-ғубор билан бирга микроорганизмлар ҳам қисман тозаланади. 2) Физик усулда тозалаш – қайнатиш кийим-кечаклар, идишлар, ичимлик сув, озиқ-овқатлар, тиббий асбоблар юқумсизлантиради. Сув буғи ёрдамида дезинфекцион камера ва автоклавлардан ҳам тозаланади. Уй шароитида материалларни икки тарафда дазмоллаб дезинфекция қилиш мумкин. Ҳавони зарарлантиришда ультрабинафша ва симобли кварц лампаларидан фойдаланиш мумкин. Қуёшли кунларда унинг тик нурлари ҳам юқумли касалликлар қўзғатувчиларига ҳалокатли таъсир қилади. 3) Кимёвий усулда турли объектлар юзаси, ичидаги, ташқи муҳит буюмлари ва ҳар хил субстратлар (нажас, балғам, йиринг)даги қўзғатувчиларга ҳалокатли таъсир қилади. Дезинфекцияловчи кимёвий воситаларга ўзида хлор сақловчи воситалар, ишқорлар, водород пероксид, формальдегид, ва бошқалар киради. Хлор сақловчи воситалар:

а) Хлорли оҳак – қумоқ-қумоқ оқ кукун, сувда охиригача эримайди. Актив хлор миқдори 36 дан 28%, лекин 25% дан кам бўлмаслиги керак. Усти яхши беркитилган қуруқ қоронғу жойда сақланиши керак. б) Хлорамин ўзида 24 дан 28,4% гача актив хлор сақлайди. Сувда яхши эрийди. Хлорамин 0,2% дан 5% гача концентрациядаги эритмаси профилактик, ўчоқли дезинфекцияда қўлланилади. Сувдаги эитмаси активлиги 15 кунгача сақланади. в) Нейтрал Са гипохлорит – 60, 50, 70% актив хлор сақлаган I , II , III навли оқ рангли кукун. 1-5% эритмалари одам яшамайдиган бинолар, ҳовлилардаги ускуналарни дезинфекция қилишда ишлатилади. Дезинфекция амалиётида активлаштирилган эритмалар қўлланилади. Активлаштирилган хлор препаратлари эритмалари хлорли оҳакка, гипохлорит кальцийга, хлораминга аммонийли брикмалар – хлорид, сульфат, нитрат аммоний ва аммиак (10-20% концентрациядаги аммоний суви) қўшиш билан тайёрланади. Активлаштирилган хлор препаратлари эритмаларининг оддий эритмалардан фарқи шундаки фарқи шуки. 12 унда жадал кечувчи реакция оқибатида актив хлор тез ажралади ва у касаллик қўзғатувчиларигагина эмас, балки уларнинг спораларига ҳам нобуд қилувчи таъсир кўрсатади. Бу эса препаратларни кичик концентрацияларда оз миқдорда ишлатишга имкон беради. Сульфахлорантин – хлор хиди келадиган крем рангидаги кукун. 15,6% актив хлор сақлайди, қоронғу қуруқ хонада 1 йилдан ортиқ активлигини йўқотмайди. Сульфахлорантин ўз активлиги бўйича хлораминдан 5-10 марта устунлик қилади. 0,1-0,2% ли эритмалар кўринишида ичак ва томчи инфекциялари ўчоқларида кундалик ва якунловчи дезинфекция ўтказишда қўлланилади. ДП-2 – хлор хиди келадиган оқ рангли кукун, 40% актив хлор сақлайди. Сақлаш муддати 3 йил. Сувли эритмаларини сутка мобайнида сақлаш

мумкин. Ичак, томчи инфекцияларда замбуруғ касалликларда куйдиргида, тоунда кундалик ва профилактик дезинфекция ўтказиш учун мўлжалланган. ДП-2 – препарати кўз ва юқори нафас йўлларининг шиллиқ пардаларига ачиштирувчи таъсир қилади. Шунинг учун индивидуал ҳимоя воситаларидан: халат, дуррача, қўлқоп, герметик кўзойнак, газ ниқоб, респираторлардан фойдаланиш зарур. Кислород сақловчи препаратлар: Водород пероксид (ёки пергидрол) 27,5-40% концентрацияда рангсиз тиниқ суюқлик ҳолда чиқарилади. 0,5-6% эритма сифатида ишлатилади. 3% тайёрлаш учун 1 қисм пергидрол 9 қисм сув. 6% тайёрлаш учун 2 қисм пергидрол 8 қисм сув қўшиб тайёрланади. Концентрланган водород пероксид куйдириши мумкин. Шунинг учун муҳофаза кийимини кийиб, кўзойнакда, резина қўлқопда ишлаш керак. Фенол – кисталли карбол кислота сувли эритма ҳолида (90 қисм фенол ва 10 қисм сув) яъни суюқ карбол кислота сифатида сақлаш қулай. 3-5% эритмаси клиник лаборатория, микробиология лабораторияларида зарарланган материалларни зарарсизлантиришда ишлатилади. Лизол – қизил қўнғир рангли ёғсимон суюқлик. Ўзида камида 47,5% эрувчи керизол, 50% га яқин яшил камлийли совун ва сув сақлайди – заводда тайёрланади. 3-10% ли иссиқ сувли эритмаси ишлатилади. Водород хлорид кислота юқумли касалликлар қўзғатувчилари ва уларнинг спораларига нобуд қилувчи таъсир қилади. Куйдирги касаллигида терини зарарсизлантириш учун ишлатилади. Азот (нитрат) кислота 2% ли эритмаси соч-соқол учун ишлатиладиган чўткаларни зарарсизлантиришда қўлланади. 2 соат давомида 40 о С ҳароратда эритмага ботириб ушлаб турилади. Ўювчи натрий (паустин сода) – сувда яхши эрийди. 1-10% ли иссиқ эритмаси куйдиргидан зарарсизлантириш учун озиқ-овқат корхоналари бинолари, омборхоналар ва ҳайвон маҳсулотлари сақланадиган, қайта ишланадиган хоналарни зарарсизлантиришда ишлатилади.

Формалин формалдегиддан заводда тайёрланади (40% ли эритмаси). Формалин буғи камераларида 2% ли формалин эритмаси ҳолида кимёвий толалар, приборлар дезинфекциясида ишлатилади. 4) Биологик усул лаборатория шароитида микроб культураларини ўстиишда қўлланади. Масалан: Қизамиқ қўзғатувчисини овқатли муҳитда ўстириш пайтида, уни ўсишини тўхтатиш учун антибиотик – пеницеллин қўшилади. ДЕЗИНСЕКЦИЯ Бўғимоёқлиларга қарши курашиш тадбирлари бўлиб 2 га бўлинади. а) профилактик б) қириб ташлаш Профилактик дезинсекция чоралари бўғимоёқли-ларни кўпайишига ва уларни одам яшайдиган ёки яшамайдиган биноларга кириб қолишига қарши қўлланади. Профилактик дезинсекция: шахсий гигиена қоидаларига, турар- жой гигиенасига риоя қилишдан иборат. Пашша, суварак, чивин, каналарни турар-жойга киришидан сақлаш учун тегишли қурилмалардан, жиҳозлардан фойдаланиш, овқат қолдиқларини, чиқинди, аҳлатларни ўз вақтида чиқариб ташлаш зарур. б) Қириб ташлаш чоралари бўғимоёқлиларни кўпайиб чиқиш жойларида, учиб келиб одамлар атрофида, унинг танасида, биноларда, жиҳозларда йўқотишга қаратилган. Дезинсекция усуллари: механик, физик, биологик, кимёвий. Механик дезинсекция усули пол ва деворларни супириш, ҳовлини йиғиштириш. Ахлатларда ҳашоратларни қириб ташлашдан иборат. Ёпишқоқ қоғозлар, хўракли пашша тутқичлар қўлланади. Физик усул қимматсиз насаларни ёқиб ташлаш, қуруқ ёки қиздирилган нам ҳаво таъсири, сув буғлари, қайнатиш, кийимларни дазмоллаш билан амалга оширади.

Биологик – қишлоқ хўжалиги экинлари, ўрмондаги ўсимликларни зараркунандаларни йўқотиш учун қўлланади. Микроблар ишлаб чиқарган токсинлардан олинган – инсектицидлар: токсобактерин, энтобактерин, интексин ва ҳозирги пайтда бактокумицид препарати 0,5-2 кг ҳисобида гектарига сепилади. Препарат қолдиқлари таъсири 2 дан 10 суткагача давом қилади. Ҳайвонлар ва фойдали гидробионтлар учун кам таъсирлидир. Кимёвий – усулда ҳашоратларни йўқотиш учун – инсектицид, каналларни йўқотиш учун – акарицидлар ишлатилади. Кукунсимон препаратлар (дустлар, ганулалар, намланган кукунлар), эмульсияланадиган концентратлар, эритмалар, локлар, аэрозоллар, совун, шампун ва тузоқлар кўринишида қўлланади. Тиббий дезинсекцияда: хлорорганик ва фосфорганик бирикмалар, карбаматлар қўлланади. Хлорорганик бирикмалар – бўғимоёқлиларнинг нерв системасига таъсир қилиб фалажлайди ва ҳалокатга учрайди. Дилор (дигидрогептахлар) – кам токсинли сарғиш кристаллик модда, кумулятив ҳоссаларига эга. Кукунлар 80% ва дустлар 10% кўринишида чиқарилади. ДДТ токсинли ва кумулятив хоссалари болиги учун ҳозирги вақтда қўлланилмайди. Фосфорганик биикмалар – атроф муҳитда барқарорлиги кам, бироқ улар орасида иссиққонлилар ҳам бор. Дифос – оқ кристаллик модда, намланувчи кукунлар (50%), эмульсияланадиган концентратлар (30-50%), грануллалар 10% ли кўринишида чиқарилиб бурга, пашша, қандаларни йўқотиш учун қўлланилади. Битлар, чивин личинкаларини йўқотиш учун шампун кўринишида ишлатилади. Дибром – оқ кристаллик модда, эмульсия ҳосил қиладиган концентратлар 50% ҳолида чиқарилади. Сувааклар, пашшалар, қандалаларга қарши курашда ишлатилади.

Карбофос – рангсиз ёки сарғимтир суюқлик, эмульсия ҳосил қиладиган концентратлар (30-50%), дустлар (40%) кўринишида чиқарилади. Спецефин хиди бор. Сувда яхши эрийди, токсинлиги ўртача, қўш қанотли ҳашаротлар, иксод каналарни йўқотиш учун қўлланилади. Хлорофос – ҳидсиз кристаллик оқ модда. Суспензия, овқатли хўраклар, аэрозоллар, «мухомор» қоғоз кўринишида фойдаланилади. Пашшалар, қандалалар, бургалар, сувааклар, каналарга қарши қўлланилади. Одамларни қон сўрувчи бўғимоёқлилар (газандалар, каналар, бургалар, искабтопар, чивинлар) ҳужумидан ҳимоя қилиш учун чўчитадиган препаратлар – репеллентлар ва механик воситалар – ҳимоя кийим-бош, тўр, пашшахоналар қўлланилади. Репеллентлар терига ДЭТА лосьонлари, кремлари, аэрозоллар кўринишида сепилади. ДЕЗИНФЕКЦИОН АППАРАТЛАР Ишлов бериладиган юзаларга дезинфекция ва дезинсекция қиладиган сувли эритмалар ва суспензияларни тушириш учун гидропультлар, автомакслар, дезинфол, чанг ютгич, дастаки янглатгич, латтадан фойдаланилади. Очиқ табиатдаги катта майдонлар, майдони ва ҳажми катта ёпиқ бинолар, ҳовлидаги санитария мосламаларини дезинфекция қилиш учун гидравлик, пневматик ва пневмогидравлик пукагичлари бўлган механизациялашган пуркагич аппаратлардан фойдаланилади. Гидропультлар поршенли ва дастали турлага бўлинади. Поршенли гидропульт таъсир принципига кўра, дезинфекловчи эритмани челакдансуриб олиб ҳайдаб берувчи дастакли насосдан иборат. Эритмани тортиб олиш учун гидропульт эритмали челакка туширилади. Эритма ҳаво босими орқали пуркалади. Дастали гидропульт поршенли туридан фарқи,

поршенли штанга ўрнига дастаси бўлади, шу даста орқали дезинфекция қиладиган эритма шу мослама орқали тортиб олиниб, ҳайдалади. Автомакс. 7-8 литр ҳажмдаги металл ёки пласмасса резервуар, ҳаво насоси ва шланг, учига форсунка ўрнатилган ичи бўш штангадан иборат бўлади. Автомакс массаси дезинфекцион суюқликдан ташқари 7 кг келади. У кўчма аппарат бўлиб, елкага осиладиган тасма ёдамида дезинфектор орқасига ўрнатилади. Ич кийимлар устки кийимлар, кўрпа-тўшаклар, жунли буюмлар, қимматли китоблар, юмшоқ ўйинчоқларни дезинсекция ва дезинфекция қилиш учун дезинфекцион камералардан фойдаланилади. Дезинфекцион камералар дезинфекция воситаларига қараб бир неча типларга бўлинади: 1) Иссиқ ҳаво камералари – (иссиқ ҳаво 90-93 градусгача қиздирилиб насаларга ишлов берилади); 2) Буғ камералари – тўйинган сув буғлари 100 градус ҳароратда нормал босимда ҳамда тўйинган сув буғлари 100 градусдан юқори ҳароратда орттиилган босимда ишлатилади; 3) Буғ – формалинли камералар буғли ҳаво формалин аралашмасидан фойдаланилади. Камерада ҳарорат 58-59 0 С ёки 49-51 0 С да сақлаб турилади. Бундай камераларда юқори ҳароратда бузиладиган буюмларга ишлов берилади (теидан қилинган жун матоларга); 4) Газли камералар – газсимон кимёвий моддалар хлорпикрин, цианплав, бромли метил, олтингугут ишлатилади. ДЕРАТИЗАЦИЯ Кемирувчилар, сичқонлар, чўл сичқонлари, каламушлар, юмронқозиқ, суғур, сув каламушларга қарши куашиш чоралари дератизация усуллари қўлланилади.

Кемирувчиларга қарши курашда профилактик ва қирғин чоралари қўлланади. а) Профилактик чораларга озиқ-овқат маҳсулотлари, уларнинг қолдиқларини кемирувчилар туша олмайдиган жойларда тўғри сақлаш, уй- жой омборлар, базаларга кемирувчилар кира олмайдиган техник чора- тадбирлар қўлланиши киради; б) Кемирувчиларни қириб йўқотишда механик, кимёвий ва биологик усуллардан фойдаланилади. Механик усул: қармоқлар, пуржинали қопқонлар тузоқлардан фойдаланилади. Кимёвий усул: нафас йўлларига, ичак йўлларига таъсир қилувчи заҳарли моддалар ишлатилади. Вагонлар, склаблар, кемаларга ишлов беришда ишлатилади. Крисид, зоокумаин, дифенацид, рух фосфид ва маргимуш препаратлари қўлланади. Инсон ва ҳайвонлар учун кўпроқ ҳавфлиси ух фосфид ва маргимуш препаратлари, камроқ ҳавфлиси крисид, зоокумариндир. Зарарланган тузоқлар алоҳида жиҳозланган ва ажратиб қўйилган биноларда, алоҳида тайёргарликдан ўтган шахслар томонидан тайёланади. Биологик усул: кемирувчиларни қириб ташлашда бактеиологик культуралар ва кемирувчиларнинг табиий душманларидан – мушук, итлар, йиртқич ҳайвонлар сассиқ кўзан, тулки ва ёввойи қушлар бургут, бойўғлидан фойдаланилади. Юқумли касалликлар касалхонасида дезинфекцияловчи эритмалардан хлорамин ва хлорли оҳак эритмаси ишлатилади. Хлорли оҳак – хлор ҳиди келиб туадиган қумоқ-қумоқ оқ кукун, сувда батамом эримайди. Хлорли оҳак қуруқ қоронғу ерда, оғзи беркиладиган идишларда сақланиши керак. Тиндирилган хлорли оҳак эритмалари 0,2% дан 20% боради. 10% ли хлорли оҳак эритмасини ва катта концентрациясини тайёрлаш жараёнида техника ҳавфсизлиги қоидаларига эътибор бериш керак. Тайёрлаш махсус

кийимда, резина қўлқоплар, этик кийиб, кўзойнак ва респиратор таққан ҳолда амалга ошириш керак (газ ниқоб ёки противогаз тақиб). Хона поллари кафелли, деворлари ҳам кафелли бўлиши керак. Девори мойли бўёқ билан бўялган бўлиши ва ювиш осон бўлиши керак. 10% ли асосий тиндирилган хлорли оҳак эритмасини тайёрлаш учун 1 кг қуруқ хлорли оҳак сирланган идишга солинади ва устига 10 литр совуқ сув қуйиб, таёқ билан қориштирилади, сўнгра тиндириб қўйилади. Шиша ёки сирланган идишда оғзини маҳкам беркитиб 1 суткага қолдирилади. Кейин зич газламадан ўтказиб сузиб олинади, чўкмаси ташланади. Эритма ёпиқ идишда қора шишади салқин жойда кўпи билан 6 кун сақланади. Хлорамин – таркибида 24% дан 28% гача фаол хлор бўлади. Сувда яхши эрийди. Сувдаги эритмалари 15 кунгача сақланади. Эритмалар 0,2% дан 5- 10% гача концентрацияда тайёрланади. Юқумли касалликлар бўлимида ходимлар ҳар бир юмушдан кейин қўлларни 0,2% эритма билан зарарсизлантиради. % Тиндирилган хлорли оҳак Хлорамин кукуни 0,1% 0,3% 0,5% 1% 5% 10% 100 мл 300 мл 500 мл 1 литр 5 литр 10 литр 10 гр 30 гр 50 гр 100 гр 500 гр 1 кг

Похожие

Юқумли касалликлар тарихи. Эпидемиология асослари

Эпидемиология и профилактика группы инфекций дыхательных путей, управляемых средствами иммунопрофилактики

Вирусные гепатиты. Этиология, эпидемиология, патогенез, патанатомия, клиника, принципы диагностики и лечения

Тифо-паратифозные заболевания. Этиология, эпидемиология, патогенез, патанатомия, клиника, принципы диагностики и лечения

Паразитология асослари